장음표시 사용
11쪽
num esset consessus Uid Caldas ad L. 3. δε Confessi num. 39. &Fachin Lib. I. Contrον Cap. 72. Posset tamen haec Divisio retineri si ita explicetur. Dolum tunc esse praesumptum V. C. si lex culpam pro Dolo haberi vel et squis versatus est in re illicita, habetur quasi Dolo dedisset damnum, qua de re loquitur L. f. C. deramur. L. I. C. de Acar. nisi tamen reus qualitatem aliquam potest probare, quae actum per sein sui natura illicitum, potest hicere licitum Vid. Alexand ad L. . s. 4 de novi operis Nunc λωMenoch. Lib. s. Prasu t. a. Num. s. Ad illos duos casus Dossumus alios referre, V. C. si quis non secit, quod facere debebat, vel si quis per interpositam personam contrahit. L. F. S. 2. de Auct. να vel si quis clam aliquid committit . hin. F. de
VI. Denidue ultima Doli Divisio est, quod sit vel ex proposito vel
ex re Dolus ex proposito a celeb. an Ec in princ raris adris de Dola mala describitur, qui ex destinata fallacia, maehinatione oritur, eo tempore, quo negotium geritur, adhibita SN cundum jus naturales quicunque olus ex persena excludit consensum promi libris, qui, ex natura contractus us habet, ne deciperetur. Neque absolute, sed tantum sub conditione consentit, quae revera non adest, teste Cl. Ottone ad Putnnd. de O . m. Cis. Lib. I. Cap. 9. s. Is Verum quomodo laesio ex jure R mano sit reparanda, distentiunt Doctores. I. Quidam ad tit de Dolo malo 3. . putat, .omnia negotia summo jure valida fuisse, sed Dolo pronato rescindi a Praetore. Alii vero distinguunt inter Dolum, causam dantem Mincidentem Dolus dare caudam conistractu dicitur, si ille, qui empturus non erat, dolo inducitur, ut emat. V. G. aliquis nullam intentionem emendi fumentum hahebat, a venditore fictis literis ad emcndum inducitur quibus exsteri Iitate magnam fore indigentiam frumenti nuntiatur Dolus vero ineidem est, si is, qui sponte sua empturus erat, Sejum adit, v rum cum de pretio ageretur, venditor fingit litteras, quibus pretium crevisse dicitur. Licet vero omnes sere hanc Distinctionem admise
12쪽
tant, variant tamen in multis Doctores. r. Michael de Luna apud
bonae fidei, ipsis juru nulla in sic si Dolus causam contractu id derit, o L. . . . de Pactis Ucrum Clar. Bochelm ad tit de Dolo huic objectioni jam satisfecit nimirum quod in multis negotiis desidcratur consensus, quae tamen o Dolum non statim annulantur. Aliter autem Cl. an Ech cum mnio Lib. i. Seuct suast C . . . distinguit inter negotia bonae fidei & stricti juris iaciuisus inter Dolum causam dantcm cincident cm. Sesquamquam Cl. Noot omne discrimen ad processum formularum referendum si putavit mihi omnino distinguendum vidcturintcr Dolum, causam dantem dc incidcntem nam qui causam contractu dat, totum initium d radicem facit vitiosam quia tota promissio in falsis circumstantiis est fundata, ut Pusend. Lib. 3 de jure Natur. Cap. . . . stcndit et Separanda sunt negotia bonae fidei, in quibus ex Lege Laetoria, vel ex L XLI. Tabb. vel ex Lege Papia, dolus malus vindicabatur ab alus bonis fidci judiciis. Dolus malus ex Lege Laetoria virdicabatur si quis ab ad
lescentibus aliquid stinulatus erat, auctore Suet in Dbris pratorum. apud ii scianum Liι. 8. Laetoria vetat , minorem annis viginti Quinque stipulari. Et apud Plautum Callidolus adolescens dicit:
Perii an non lex me perdιt quina vicenaria meιuunt credire omnes.
Hac Lege etiam vindicabantur quaecunque circumscriptiones adolescentum , rescissis fraudibus criti torum hominum , qui x aliena imbecilitate lucrum captant, teste Cicerone Lib. Di de in . Cap. z. Lege XII. Tab vindicabatur omnis Dolus in adminis ratione tutelae, a tutore factus Ecge Papia si mul ciis tutor majorem dotem ultra facultates dedeiat, Dolo malo quatenus exccssit, promissio sive donatio pro nulla habcbatur quorsum 'rtinc L. F.
D. h. t. L. iE. f. I. juncta L. t. de iure Dotumain L. et f. et quod met eaus. In caeteris autem bonae Fidei negotiis opus erat laetoris auxilii, contractus, cui Dolus causam Dderat, nullus dcclarari drhctati ab eo tempore et cindcbatur, L . . . o. C. de Resic veηd L. et C. Comm utriuis Pudie. ziod vero dicitur in
L. ii 2 de . . nihil interesse , pl jure in actionem non babeat, an per exceptionem infirmotur, in essectu, eventu
13쪽
verum est multum tamen diffcri ipso jure nullum esse contra- .ctum Minfirmari per exccptionem . vel a Praetor rescindi: . . quod enim nullum est, sola vi legis concidit .c pcri litur, perinde ac si non cisci initula, neque opus est Prae ri auxilio restituis. tionis cinteurum ncc obligatio oritur, mulio mus actio, nec usucapio Dolosi emptoris alitinatici etiam nullum :ibet cfladium, . imo vero fructiiset accessione, ii pud dcceptum m silli vicientur, ui ex L. I. de Supersicieb L. 8 i. de Solui ct L. i C. Si adυersus vendi patit Pi aeterea. si exceptio io opponitur Mi o, qui uehebat, Piaetu condemnat, quod secus esset, si plo Jure contiactus sit nullus illud tamen de rim jutis ulicio accipiendum ii . . quoniam cludicio holiae fidei exceptio inerat, olim in stricti juris. judiciis uolus malus formula Aquiliana vindicabatur, E sive dolus causam dederit sive inciderit mutuo, aut transactioni , aliisquestricti juris negotiis, ex substituate juris negotium subsistit L . C. de misit stip. Deceptus velo re integra exceptione Doli mali juvaturo si vero ic non erat integra actionem ad id, . quod intereit post illam Aquilianam formulam abcbat, quae
ideo a Tullio rcetissime omnium malitiarum everruulum vocatur: nam sicut verriculum omnia gencra piscium capit, ita nihil
malitiosi hanc sormulam efffugere potest. Ambrosius illam appellat sermulam honestatis Lib. ira. de Osf. s. i. quid autem
qua de contractibus cateras, ac maxime deince tione radiorum,
- transactιoaribus , atque pactis nonne honestisti finis sunt. δε- iam malum abesse eumque eujus dolus deprehensus fuerit dupli poena obnoxium fore. Huc etiam Donationis instrumentum apud Gruterum pertine pag. ooi de ea re Dolum malum abesse abfutu-νum esse , M alio lapide, Romae vento, ρag. 777. num. 6. D.-- Mus abesto. Omnes simulationes dc dissimulationes, quibus in i
praejudicium alterius salsum quid asseritur, uo in dolum cidunt, atque infamia, Duplo praestatione ejus, quod interest, Mmissione privilegii aliisque modis, coercentur, L. i. g. I. σω. L. 2. . . ad L. Aqua l. L. 3. . . , de Azz. N. L. 37. . . de Minor L. o. g. . de Ddejus L. 3.. I. I. de Crim. Steli.
L, 2. C. Si contra λαι Si Dolus in contractum bonae fidei incudit, minimesqnuastum ipso jure facit nullum, neque per oppo-Diqilia πιν Orale
14쪽
stam exceptionem enervatur sed datur actio quanti interest se deceptum non eue ex contracti, L. 3. . . o. De M. emti
Proposuimus effectum Doli ex proposito transeamus nunc ad differentiam inter Dolum ex rein ex proposito. Disserunt autemr quod ex Dolo ex proposito nascitur actio Doli Directa L. . de Dola 2 actio Utilis in factum L. II. L. f. C. it. 3. duplex Doli exceptio generatisin specialis. Ex Dolo autem e renascitur tantum condictio ex Lege, quia, quoties ex posterior novam obligationem introducit, nec cavet, quo genere actionis CX-periatur, toties agendum est condictione ex Lege secundum L. I. D. de Gudi ex lege, atqui Lex . C. Com-un utrivi e bd. nullam actionem introduxit loquitur ergo, quod condictione XLege agendum sit. Facilius etiam haec condictio Doli institutioicit, quam quidem actio Doli: nam multa requiruntur ut adtio Doli recte instituatur: dcbet enim si actor carere alio remedio L. r. g. . . . . . . C. nisi sorte actio Doli cum alia aeque
gravi vel graviore concurrat Uid L. I. C. De dolo maisjuncta L.F9. g. r. Mandati ct L. I. 6. g. s. de His qua not. infam. V. G. Cum actione Stellionatus; vel cum actiones, quod metus cassa, L. 26. I. I. de Pgn adt non vero si concurrat cum actione Tutelae,
Mandati, pro Socio, vel Dcpositi, quoniam in illis infamia facilius evitari potest. Minimc vero L. i. C. de Doti mati huic sententiae
refragari vidctur, quoniam Criacius Lib. 3. U 37. illam inter
Ieges fugitivas retulit atque ad titulum mandati pertinere ostendit; praeterea genuinam illius sentcntiam proposuit, cilicet, quod ob fidem mandati ruptam, debitor actione mandati, cui ut omnibus bonae fidei iudiciis de Dolo actio inest, cum fidejussore agere potest, qui pignus a creditore emit, neque id omni oblato debito debitori restituit. Idem est, si incertum sit. an alia actio competat, vel actio, quae competit, inessica sit, L. f. L. 6. . . f. 8.L. 9. . . . de Dolo mais. Praeterea ut actio Doli institui posset, requiritur, ut hesio non sit nimis modica, quia actio Doli est a. mosa neque expedit reipublicae, tot habete famosos cives Minia a murn
15쪽
mum vero debet excedere duos aureos secundum L. . l. h. γ' L. o. D. de Dolo malo ubi Cujacius L)b. I. U. I. putat, Tribonianum pio duobus nultibus lcstcrtiorum duos aurcos scripsisse, duplici errore, quoniam tempote Pauli per aurcos computabant, e quamvis Tribonianus per sineitios computare voluisset, non duo millia, sed ducciatos sesteitio scribere debuisset id quod ex o quam maxime apparet, quod Centum sestertia unum aureum cillatcbant, ut Hottona iam olim atque postea Gronov. de un. veteri Lib. I. Cap. s. dcclli Bynhers Lib. 8. OUEI. ostenderunt.
His citcientibus condisti ex leue institui potest , quae nun- quam est a mola. Porro actio Doli adversus omnc non potest institui, sed condictio ex hac lege adversus omnes institui potest sine cxceptione: sic actio Doli non datur adversus parentem neque
adversus .uronum L. I. I. . . . . f. 6. de Doti
mali, metus M. quia haec actio cst famosa L. I. g. q. de Dolo. Aureum vero est monuum ustiniani, famae parentis atque patronie sic parcendum in s. a. de Su peti Tut Non datur etiam haec
actio adversus pupillos quoniam non sunt Doli Capaces si
vero Doli pubertati proximi sint, non negatur adversus eos Doli actio. Porro haec actio adversus tertium non datur personalis enim est .ex delicto nata, L. is Cult L. I. h. t. Et interest reipub. ut poena suos teneat auctores. Humili etiam non datur adversus pcctatae auctoritatis virum, V. r. plebejo adversus virum Consularem, neque prodigo vel luxurioso adversus hommcm vitae emendatioris L. i. s. i. de Dolo Scd actio in factum id est, actio verbis, in actum temperatis, adversus illos instituenda est, ut bonae fidei fiat mentio, ait Lahro in . . II. f. t. Morabus vero id oblinere, negat roene eg. De Leg. δεκου ad L. 2 C de
Dolo, eo fundamento, quod nomina actionis libello exprimenda non sunt Contraria tamen sententia Brunnem anno ad L. II J. statim allegata ea ratione placet, quod, licet advocatus nomen C-tionis eXprimere non teneatur, genus tamen scire debeat alioquin eum ineptem imprudenter concludere. Judicis quoque summam esse curam dicis ut post legitimationem personarum ' narrationem iacti, sciat, quale actio iis genus intentetur. Denique si reus
iasPt, actionem actori competere , omnino actio ab actore est
16쪽
Imminanda Praeterea cum in narratione Facti discrimen tonstitit, de actor in actio emoli astis mei. 1 elle deceptum , isque verbis nactione in actum uti non debeat, ideo haec sententia mihi verisimilior praeccdente esse videtur. Denique actio doli a condictione ex lege differt, quod haec dura per annos triginta, sicut pleraeque actiones personales actio vero Doli instituenda est intra biennium, quod in nonnullis negotiis inurit infamiam, quae momi aequiparatur, teste Paulo, cum in L. . . Quod mei causdicit quod metus infamia, bonis viris major, quam mortis esse dein beat Poenalia judicia vero cum tanquam odiosa, sint restringcnda, biennium illud etiam ignoranti, tempore Doli commissi currit, uti Celcberr Uoet ad tit de Dolo malo, num I 2 ostendit. Excipe: Si dolum passus per abientiam rei p. agere impeditus sit
arg. L. 3. 2 ult. C. de Dolo malo. Minime sane biennium illudes mutatum, ut ex validis argumentis colligi pote, nam generalis ex ult de Temp. in int derogat Speciali legiuis. C. de Dolo matici quia ante Iustinianum jam erat constitutum, quod haec actio, intra biennium a lite contestata esset finienda. Neque potcst praelum , lagem aliqu: im frustra Codici esse insertam. Denique Justinianus tantum annum utilem in quadriennium mutavit annus vero utilis in hac actione non obtinebat, uti subtilissimus Bachov. duraction Disp. 3. g. s. sene tradit. Neque haec actio intra biennium intum est instituenda, sed etiam intra illud tempus finienda quod tamen frustra negatrii l. Coccrius Lib suasi ii putans, sine ratione vel lage hanc actionem intra biennium esse instituendam; sed tempus ordinarium instantiae, nimirum triennium iii peresse propter Leg. 3. f. a. δε udiciis. Verum alia ratio est hujus actionis , quam aliarum, quael, te contestata perpetuantur L. 39. de Reg. D . nam actio Doli odiosa est contra jus civile datur, L. f. de Ob or M. non tamen cum Coccdo putare dcbemus, quod haec Actio intra biennium a tela pore Doli cornmissi sit finienda, verum intra biennium a Dielitis contestatae, dicri L. fcl. elapso cro hiennio intra quod Actio illa est instituenda superest Actio in factum , ininum sum quis ex dolo consecutus sit, quae perpetuo durat, nec tantum adversus dolo lum, sed etiam adversus illius heredes competit . L. 28 f.
ista malas foret quippe incivile. ut quis per dolum situm lo.
17쪽
cupletior fieret cum alterius detrimento, L. I6. in n. Oa ad met.
DSfinitur Dolus e re cum exemplis . . mplicat L. 3.
C. Omm utrivi Dd. . . atque exponit requisita, sine quibus ex illa locum habere nequit . . nullam esse diaerentiam inter divisionem, sorte initam, vel sine sorte S. s. Magis nostram sementiam confirmat. I. 6. ostendit legem hanc non esse ex L. 2. C. de Rese vend. explicandam. . . actiones, quibus reformatio Petitur distinguit. Hactenus Dolum ex proposito, ejusque flectus, exposuimus ciam tempestivum erit . ut ad propositum nostrum peringamus. solum ex re describo, quod sit laesio, quae citra Machinationem , ab initio adhibitam , postea supervenit Uerbi Gratia : Titius Maevius , socii vel coheredes, convenerunt, ut a communione discederent sine Iudices quum autem Centum oves, vel odii tritici variave nomina adfuerunt atquee errore ignorantiave ulmulque Titio 48. Maevio 2 vel denique Titio unum d alterum nomen nidoneum contigerit, Cum omnia Maevi essent idonea. Misce autem exemplis alia adhuc addi possunt, si quid citra fraudis consilium aenea pro aureis vendidit, vel servientia, obligata pro liberis Plura adhuc hujus m teriae exempla in Nit de civirah. Ut se Vendit Minois de frit e t Occurrunt, quae tamen sciens praetereo, putans, illa, quae proposui, sussicere. alle itaque comperto errore, ignorantia cladisione, sibi infra dimidium laeso, arrogat Legis. . benescium ut id, quod inaequalius factum esse constiterit, in me- Iius retormetur. Olim autem communis erat sententia, Legem 3. Diqiligo by Ooste
18쪽
tantum enormem laesionem corrigere, uti Bir olus c Bautis. quos secuti sunt Faber, Bronnem U Tnb. Bron hors .u: Piae tamen sententia aperte huic Legi refragatur, quae contrariam ei ter tiarn fovet. Non ergo inutili elit, ut illam iugem, in qua sumiame tum nostrae materiae est, diligenter examinemus.
Uerba eius ita si fribent Maseribus etiam, per fraudem , vel doatam, vel perperam attι ivisionibus , solet subveniri e quia in bonis dei iudiciis , suo in ruatite factum esse constιterit, rn melius reis formabitur. I. Dicitur autem in initio huju Ecgri magorabus cliam, id est , non tantum luccurritur minoribus, quibus datur restitutio in integrum, omnibus in causis, da iasi laesio non excedat dism diuti; sed etian majoribus succurritur, uti quoque vox saepissime pro non tantum sed pro etiam usurpatur, v r. in L. 2. C. de Muris in L. 3o D eod. in L. . . . . de Condict. Duadat. st in L. 3. C. ex quibus causis I. Quod uti rha cquentia legis generaliter loquuntur line distinctione, quae laesio rcsormanda sit quanquam vox doliin fraudis aliquo modo inter se dissi Tunt, scilicet quod fraus sit levior captiuncula, ex qua aliquis sibi acquirit alterum dccipiendo & sub dolo continetur tamen Epissime conjunguntur, ex formula pleniore loquendi, ut in L. s. s. i. D. pro Socio in L. G. D. ue Reg. juris. Ab illis tamen multum vox Perperam dit Frt, quae ex mente Triboniani errorem, vel imis
pudentiam hic significat, eoque sensu semper accipitur, doloque&fraudi hic jungitur sicut laesio, cui dolus antam didit, etiam minor dimidio rotarcitur, ita si per errorem dividens uerit a sus. Vide doctissimum Ara. Ram, in erudita disputatione de Casu pro Amiso ult. Uerba vero in bonae fidei Iudiciis denotant, quod in his omnis inaequalitas debeat reformam aequalitas vero nunc late, nunc stricte accipitur. Si laesio sit in pretio, tantam ha. t latitudinem, ut nulla insequalitas dicatur nisi extadat dimidium qua de re loquitur L. a. C. de Rescind. Mendu Uerum si
laesio consistit in inaequali rerum divisiones, aequalitas nullam latitudinem habet, di minima laesio reformari &. in melius corrigi
19쪽
debet. Imperatores hac in lege tantum ouuuntur de xtrajudiaciali divisione quod apparci ex vel bis sue iudicio id est, sine mdic quo sensu in 's. Iust de Acr. ut apud Sencoinin Herc. furent. s. 72,2 apud Clariss . Noodi de Form. emen DoLmal Cap. 7 voXJudicium accip:tur ut enim Iudicialis Divisio rescindatur, equititur, jur novo laesito normis lim cronequidem ob enorme laetionem a sententia udicis resiliri poterat secundum L. 36 g. 1. D. mil. Ercise sic illud jure novo coriectum videtur c L. 2. C. de est in integr. quoniam, quoties usta Rcstitutionis caula adest , etiam adversus udicis lantcntiam non negatur Restitutio, L. 2. C. si aD sint L ult C. G sest in int quis autem dubitet quin enornus laesio sit justa restitutionis causa a. Remedium L. et C de Rescin Vendit adversus cntcntiam Arbitri datur secundum L. 32 f. q. de Ree.
arb. cujus iniquitas dissicilioris probationis est, quoniam partes in illum consenserunt nime vero obstat de Re ju- die ubi dicitur , quod res judicata iterum instaurari nequeat, quia legis illius lentus cst quod ob instrumcnta noviter reperinta a sententia Iudicis, quae quaestio decisa est , resiiliri non potest. Qui enim juraru instrumenta ignorat, sibi imputare potest quare
non accuratius exploraverit antequam Praetorem adibat et Objicturi adversaria L. 2. Guand provoc non est nec Facilis tamen
responsio est in illa enim lege proponitur casus, ubi minor a Judice majorennis pronuntiatus erat hic qui pse non poterat petere restitutionem ex capite aetatis, quoniam pro majorenni habetur; ut major vero restitutionem petere nequit, quoniam causa, propter
quam res utionem petebat, non satis e r. t justa. u. Objiciunt L. 2. C. S tent rescind. non posse , ubi dicitur, quod Exceptio sit
Opponenda ante litem condistatam, atqui Restitutionis petitio per modum E ceptionis est opponenda; attamen conlequentia illa omnino est vitiolari nam si aduersus sententiam Judicis restitutio ex CaPite aetatis non negatur, quare e capit , quod Constitutione Principis introductum est, enormis laesionis, non aictur: con 1xitutio enim Principis potior est Praetoris edicto. Ultimo innixu L. 6. Fam ere sed respondetur, quod causa non erat u
μδοῦ λ ibi negatur restitutio quia sibi imputare potest, quam
20쪽
remediis legitimis non fuerit usus, appellationem non instituerit.
Ut autem remedium I gis nostrae g. locum habeat, equititur, ut inaequalitas sit nata ex ignorantia utriusque si enim lae. sus inaequalitatem sciverit, ei non succurritur secundum . . C. GDalo malo, idque propter varias rationes. I. iii volenti bc consentienti nulla sit injuria, L. i. s. s. de Imur. a. Qui scit& tacet, consentire videtur. 3. Ubi errore interveniente datur Repetitio, ibi quod consulto fit, scienti est Donatio, L. 3. de Reg. ur L. 8 de Contrah. Empt. L. C. i. Trama f. immo, nequidem Laesus dici potest. Quanquam vero . l. generaliter loquatur sine distinctione inter scientesin ignorantes , tamen scientinoi prodest. Nec enim opus est , ut expresse Lex requirat imprudentiam, sed sussicit non eam dicere scienti prodesse, quia scientia pro voluntate accipitur , . Inst. de Rer Divis. 3. Requiritur, ut Laesio consistat in inaequali rerum divisione, non vero in inaequali rerum divisarum aestimatione Posteriore calu non nisi Laesio ultra dimidium reformatur, ex L. 2. C. de Resc. Ven dis quia aestimatio rerum est instar emptionis, venditionis de qua re L. 1. C. Comm. vir jud loquitur. I. Insiit de Osto Iudic. . o. g. 4 ct . . de fure Dotium. Res enima natura nullam habet aestimationem, iretia rerum pendent ab alΚctuin indigentia, L. 6. . . de morib L. 22. f. n. D. Loriit. In priori vero casu, quem attulimus, numeriin pondera rerum omnino aequalia esse debent. Minime vero remedium L gis . prodest propter incrementum vel decrementum, o factam divisionem contingens; V. r. Si socius vel coherens post factam divisionem in fundo, quem per familiae ercisicum se Iudicium acciperes, thesaurum invenerat, totus thesaurus illi cedebat: neque alter socius ratione hujus thesauri remedio Legis nostrae uti poterat, contra venientem socium statim enim post fictam divisionem dominium transit. Quod si res est diminuta, illius periculo cedit, quia secundum rei naturam est, cum pati incommoda, quem sequuntur commoda.