장음표시 사용
441쪽
externis miro consensu trahant. De hoc revulsionis genere vide Gai. s. method. med.cap. 3. At si sudores excutis raritate immoderate profluunt, utique illam constringendi, poros claudendi,& cotrahendi indicatio oritur. Equidem caput hoc magnet in curatione necessitatis est, naq; raro est, quod in sudore symptomatico pororum clausurae vacare non oporteat: licet ille, & a retentrice imbecilli, ab expulitrice irritata, ab alijsq; sudores mouentibus causis,oriri possit. Ciam enim sudores reprimimus, utique cutem densare, quoquo pacto oportet, qua via curationem , quae sudoribus a raritate cutis fluentibus competit ; omnibus causis etiam, quibus sudores excitari consueuere: habita tamen cura,praestitoque auxilio, ut diximus,alijs corporis partibus, a quibus aliq indicationes sumuntur, conuenire confitemur. Medicamenta autem, quae cutis raritati succurrunt, auxiliaq; omnia ad frigidum inclinare oportet : si quidem huius densare, claudere, constringere, seu contrahereia partes opus est. Capimus hoc a doctissimo Galeno in lib. de venet se ita aduersus Erasistratum cap.9. ubi loquens de frigoris efficacia, dicebat: At contrarium rerum statu, ubi videlicet ambiens, nos frigidus, insuperq; animal sine motu degat, densari illico exteriorem superficiem , defluereq; nihil prorsus,aut unde quaque parum: & ob id ferae quae ct que latibula incolunt, alimentis opus non habent. Cum enim hae subhybernum frigus, quo tempore in cauernis commorantur, toto corpore, figidae, segnesque, ac densae, ob quietem redditae sitit, & exterior superficies, iam dari ta suerit, nihil tunc denuere par est,&c. quare pro sistendis sudoribus a cutis rarit te, ad explananda praesidia
Primo necessarium est aerem, S locu infirmi ad frigidum alterare, pro quo perficiundo auxilio, herbas proderit, flores, frondes frigidaequalitatis humi sternere, quales sunt lactuco, rosae, salices,violi, vites, portulaca, ne nuptiar, myrrhus,arundines, Satrae, easq; una cum pala mento aqua Digida rosarum,violarum, myrtillorum accio commisto,
puluere is datorum conspergere. Praestantissimu iudicatur praesidium, fontem artificialiter parare, e quo aqua sursum pictjciatur, v vhodierno usu nonnulli sacere in febricitantibus cosueuere. Hoc consulit Blasius Astarius. Quo ad habitationem,quae pro negotio hoc ei, gitur,domus y ersus Boream aedificata,csimodior existimatur:ubiculi que tamen aeger fuerit, habeat ad Aquilonem senestras patentes, hiccnim perstatua atru refrigerunxi opere sudores hos condensat. Non
442쪽
- a. a. Bari celli de hydronosa natura.
Non laudantur ea, quae aerem calfaciunt, qualis ignis accensus,luminaria ardentia,motus corporis ad calidum, & plurium hominum visitatio, haec enim maiorem pororum apertionem sacerent,& profusius sudores excitarent. Secundo aegrotum quoq; interest refrigerare ad hoc ut pori magis claudantur. Huius rei scopum multis assequimur vijs, nam modo cor pora nuda aeri frigido exponimus, modo flabellis aerem movemus , modo pei fusionibus,seu lotionibus, aut lini mentis cutem refrigerare,& adstringere studemus. Inter alia requisita,infirmum lecto duriori, leuissinaoq; operimento c6tectum retinere proderit : quiescere enim molli pluma, aut lana, corpus incalescit, & sudores magis citantur.
Sed dubium insurgit ex dourina Arist. 2. probi. 3 . infirmos eo minus sudare, quo pluribus indumentis muniuntur. Cui dicimus, valere hoc in Sole,& in aere calido;in frigido autem nequaquam. Perfusiones ad refrigerandam, & adstringendam cutem, & ad pororum foramina claudenda decocto componuntur ex simplicibus frigidis, acerbis, &adstringentibus,in quo spongiae imbibuntur,oc sudanti corpori appi . cantur. Exempli gratia .. Aquae pluuialis lib. v.. Portulac , plantaginis,polygoni j,& ros rub. n. m. i. Fol.rubi corticum granat. myrtili. & balausi ah. m. 'Contundantur, & bulliant ad consumpt.quartae partis. d. Aquae plantaginis, myrtili.portui.& rosa5.lib.m Succi fol. rubi, rosru .&polygoni; an. unc. ij. misce,& fiat lotio. Fol. salicis, polygonij, ros rub. ah. m.j. Balaust. hypocistidis,acaciet in unci Bulliant secundum artem ει fiat lotio. r. Polygoni , myrtili.Gl.salicis,a5,m I. Plantaginis m-
Bulliant,& in fine addatur aliquid aluminia,& spongiis fiant per .
In perfusionibus unum Aristotelicum in lib. cit. est attendendum ne aegro nausea exci emus. Si sudati corpori, qua frigida admouetur, aut illud aere stigido tractatur,naustam excitare: ratio est,nam vapores, qui per cutim expirari debebant,ad ventriculum repercussi, nauseam commouent, bod dubium licet possit adaptari in sanis,& grascorporibus,ti forsitan in sudoribus criticis,tamen quod in praesenti rum attenditur, est, ut ia histe casib a aliquo cςrrψboratiuo ventricu
443쪽
Ium foueamus. Linimenta, quae ad nimium sudorem compescendum
usurpantur,ehisdem virtutis,cum perfusionibus existunt. Componuntiar autem oleis refrigerantibus, unguentis, ceratisque constringentibus, gummatibus,& huius generis quamplurimis. Exempli gratia . olei de cucurbita. de ne nuphare, carabe, & ros omphac. an. Vne .ij. gummi tragant. unc. γ misce secun d. artem ad ignem, sic frigidum administretur.
olei masticini, olei de cucurbita an. vnc.ij πUnguenti ros unc .im ceroti sandat .vnc. j. misce .
Avicenna in casibus desperatis,oc quando ista no contulerint praesidia; ad auxilium nivis confugere audit;& ad balneum aquae frigidae:
utrumq; iubet remedium ad extremas corporis partes, manus, & pedes adhibendum. Mercurialis,& Massaria vituperant hoc consilium , tanquam temerarium: sed rei veritate, in deploratissimis cassibus non est aspernendum. Ego quidem in corporibus imbecillibus,& extenuatis non uterer, quia in ijs de facili calor nativus mortificaretur; in robustioribus autem uti non diffiderem, nam excitissima refrigeratione, quam facile ludores compesci possunt. Sed veniamus ad controuersiam,quq apud Medicos de sudoris abstersone ventilatur, An scilicet pro compescedo sudore liceat potius abstet gere, an vero infirmos no abstersos quiescere, sudantes permittere ZL s magna est inter illos, qui Avicennam, Aristotilem,& Paulum
AEglnetam insequuntur. Avicenna I. q.tract.2. cap. I 3. resolutea detergendis sudoribus, Medicum abstinere consulit: eo quia motus detersionis, non solum maiores prouocat liadores, sed etiam syncopi m. Hanc opinionem defendit etiam Arist. a. probi. I 2. ubi dimittendos potius, quam detergendos sudores consulio proponit: nam sudores emissa,restigerantur,oc sua mora cutem refrigerant,& poros clauduta regineta vero obstinate tenet, sudores esse detergendos. Hoc videre
est lib. 2. cap. 7. & quod magis asseruit quotiescunque necessitas pro uocandi sudores, quales sunt critici adfuerit) optimum esse sudores dimittere, eo quia sudor sudorem trahit. Mercurialis, qui vidit hanc controuersiam, hoc pacto cociliat. Detersone fieri posse,aut blande, ει paulatim, aut concitatim. Si concitati, & sortiter fiat, certe magis prouocat sudorem: quam intentionem Auic. & Arist. habuisse voluit. sed si loquamur de blanda, ait magis coercere sudorem, & minime
444쪽
rian Bari celli de hydrotiosa naturir
prouocare syncopim;& ita defendit Paulum,que voluisse habere ocu
luda,Vt auerteret lyncopim, considerauit. Equide in hoc negotio detersionem iubere nunquam mihi placuit, eo quia vel blanda,vel forti sit,semper aliis sudoribus viam parat, nam ianuam aperit: nec Mercurialis defensio ab hac sententia me diuertit, quippe si oculum ad euitandam syncopim Paulus habuisset, utique alia selectiora auxilia in medium attulisset: placet potius Pauli consilium in hac materia, ut myrtus nigra, galla, cortex piceae in pollinem coacta corpori in spe gant ur. Hoc enim optimum est praesidium,de electius detersion . D i putemus modo de paucis sudoribus,quos vel ex exigua, vel gl tinosa, vel crassa materia, vel a meatibus angustis oriri posse dicebamus. In hoc casu, nisi exigua materia ex febris incendio prouenerit,ex quo humores adurantur, sed a crassa, & infirmus fuerit cum virium
robore,attenuantibus, incidentibus,concoquentibus, cutemq; detergentibus eos indigere potius,qua cohibitione,par est: de quibus,quia alias disseruimus,non est quod hic iterum repetamus. Sin materia sudoris, quia febris ex ardore erit exigua, paucos faciet, vacandum est febri,compescendiq; sunt,si symptomatici fient. At id quod magis in. quiritur,in sudor u paucoru tractatu, & quod Medicos magis torquet est,cum hi fiant vel a copia humorum in sudantibus partibus, vel a r tentricis imbecillitate,inter quos c6numeratur ille sudor,qui diaph reticus dicitur,qua via curandi veniant. Profecto si procedunt a copia . in sudantibus partibus humorum frigidorum,crassorum,lentorum,&viseidorum,distinguere oportet, siquidem vel fiunt cum viri u robore,
quo casu eos concoquere, attenuare,euacuare,& expellere oportet:
cohibere autem si motus est symptomaticus: adiuuare tamen si fuerit criticus. Sin autem cu virium languore apparebunt,quia hi periculosissimi sunt,statim sunt constringendi,& reprimendi, vire' adiuuad ,α corroboradet ad hoc,ut morbus, si dederit inducias,possit Medicus materias praeparare,& purgare. Ita & diaphoreticus, de quo dicebat. Gai .in lib. de trem. rig. palpit.&conuuls. cap. s. At si per nidorem digesti,fiant tremuli, ut in deliquijs, cardiacis, & stomachichis calefacere hos extremum malum est: quippe contrarium in his conuenit, nem. pe cutem densare, quae restigerant, adstringunt,coarctantque meatus adhibentes,non quae calefaciunt,laxant,& aperiunt. Quod autem magis attendendum existimo, est eam morbi id eam copensare, in quo tales apparuerint: saepe enim sudores curamus adhibitis morbo licitis praesidius: propterea male, ae perperam Medicus
445쪽
sudores curare,&compescere tentabit, nisi una simul morbum, in quo tales fuerint curabit: eo quia ex diuersitate causaru, diuersa oriuntur auxilia. Percurramus igitur aliquot morbos, in quibus sudores hi saepenumero suscitantur, atque exempli gratia curationem in actu sudoris tangamus. Si pauci sudores in morbo cardiaco succedunt,Cornelius Celsus lib. 7. cap. I9. melius interscriptores curationem percurrit,dum ait: Sudor autem supra consuetudinem,& modo,& tem pore ex toto thorace, & ceruicibus, atque etiam capite prorumpit, pedibus tantummodo,& cruribus siccioribus, atque frigentibus. At ubi id morbi genus est, curatio prima est, supra praecordia imponere, quae reprimant cataplasmata:secunda sudorem prohibere. Id praestat acerbum oleum, vel rosa, vel melinum,aut my rteum. Quorum aliquo corpus leuiter perungendum,ceratumq; ex aliquo horum, tum impo
nendum est Si sudor vincit, delinendus homo est vel gypso,vel argeti spuma, vel cimolia, creta, vel etiam subinde horum puluere resperge dus. Idem praestat puluis ex contritis aridi myrti, vel rubi solijs, aut ex austeri,& boni vini arida foech Piuraq; similia sunt,quae si desunt, satis utilis est cuilibet ex via pului iniectus. Super haec vero,quo minus corpus insudet, leui veste debet esse contectus, loco non calido, fenestris patentibus sic,ut perflatus quoque aliquis accedat. Tertium auxilium est imbecillitati iacentis vino, ciboq; succurrere. Haec Celsus. Medici ergo in cardiacis studium erit, ut cutis densetur, ac refrigeretur,vel aere frigido, vel ventilatione, de quibus superius loquuti sumus. Soranus infirmos hos sudantes in umbross,& subterraneis locis collocandos docuit. Quo ad cibos Hieronymus Captu actus lib. I. cap. 6. consulit medicinales onerendos, non facilis coctionis adstringentes, quia sic non facile corrumpuntur ab aestuante ventriculo. In qua re laudantur pedes suilli, Jc mala punica. Ego quidem ante cibum vomitum sollicitum semper consulerem, ut materia praua in stomacho innatans educi posset. Quoad vinum, non exhiberem, nisi summa urgente nec emitate, & illud quidem austerum, atque dilutum, ut asstrictione,& viribus languidis succurrerem Caeterum, quae huic mor bo conuenirent, ad auctores confugiat Lector. In conuulsionibus, incolicis, iliacis'; cruciatibus, de magnis alijs doloribus, sudores apparentes JEgi necae consilio lib. 2. cap. q7. curantur si extrema deligentur,cal fiant,& per laneos panniculos reficiantur. Hinc Hollerius lib. Ab animi quoque molestia dicebat) conuulsionibus, magnis doloribus, sudores commoti, cohiberi debent,ut etiam qui resoluto corpo-
446쪽
is Baricelli de hydronosa natura .
ris habitu defluunt. Hos extrematum ligatura, fotu extremorum, vestimentis laneis compescit. In syncope ex copia grauante, inflammationibus viscerum inmodiborum acutorum principi;s, sudores mali: quia non naturae robore, sed imbecillitate effluunt. Idcirco cohibendi sunt, quia corpus resoluunt. In hoc morbo perniciosissimo ad id maximε attendendum est,
quod t. de arte cur. ad Glauc. cap. 14. quoad suas causas Galenus consilit. Deinde ad vires lapsas,& ad spiritus resolutionem. Propterea
ut aegrum semimortuum excitemus: odorisera quaedam naribus admouenda sunt, quae tum spiritus recreare,tum sopitam anima valeant reuocare. Haec sunt vinum potens,& odoriserum, aqua florum aram
ciorum, sampsucum, & alia grati odoris, de evaporabilia, potissimum si sy ncopis a causa frigida habuerit originem. Extremae corporis par tes vinculis vehementer sunt constringendae, ac linteis modice asperis perfricand Prodest pullos gallinaceos assos,ac per mediu sc gas, naribus aegrotantium admouere: pollea iustulis,ac alijs sorbitionibus alendus est aeger. Quod si a causa calida st ncopis nascetur, a calidis
odoramentis fugiendum quorum vice poterimus aceto,quim acerii mo, rosis, violis, ni mphea, aqua rosarum, malis ci doniis,& huiusmodi in aegri remedium uti. Ita sudores etiani cessabunt,& a morte aegrum vindicabimus. in uteri strangulatu,in quo sudores mali etiam excitan tur,praestabit vinum ipsum,vel rutae solia odoranda praebere;de a d vires lapsas reficiendas, vinum potandum exibemus, vel panis micam ipso madefactam;vinum enim tum maxime nutrit,tum celerrimo in alitionem transit: de quoad sudores,& vinculis,&srictionibus siccu rimus prout casus urget. Quod si patientes stupidae adhuc fuerint,solent praeticates, patientis palatum optimo balsamo inungere,& tempora optima theriaca linire. Cessante autem sudore,& stupore ad causarum curationem accedimus. In ictibus venenosis, scorpionis scilicet viperae,aspidis, phalangij, de aliorum virulentorum animalium,in quibus apiostrata virtute sudores contingunt, hi non curantur, priusquam venenum, quod causa mali est, a medicamentis non superatur: proinde alexi pharmacis, b ego articis maxime vacandum est. Locus commorsus incidedus est, optimaq; theriaca, post sanguinis magnam extractionem per vulneras collinendus est; vel si opus est,urendus, ut ipse in quodam a vipera commoris p uci sunt menses, experiri mandaul,qui solo hoc praesidio conualuit. De his lege AEgine tam lib. s. per totum. In sic br. bus colliquatiuis,appetente moti tenuis sudor,syn
447쪽
eope, & mors resolutione corporis apparet, quare in huiusuro di affectibus,curae maxime vacandum puto, ante illorum apparitionem aliter proficua fore auxilia nulla existimo. Inlyppirijs, epialis, pestilentibus,typhodibus, et odibus, sudorificis,& in alijs, ubi sudores mali,& symptomatici succedunt, credo ex narratis, ad curationis scopum Lectorem posse peruenire. Veniamus modo ad curandos quosdam
Ad arcendum scetorem sudoris, Avicenna composuit multa diapasmata, ct pulueres ex cinnamomo, cypero, amomo, gario phyllis, quae fricantur per corpus,& suetorem emendant. Clemens Alexand. lib.2. Pldagogij ungueto Myrsino curare solebat. Arist. l 3. probi. i I. in foetore sudoris, unguenta exacte odorisera fore applicanda consuluit, siquidem ea,quorum odores pauci vigoris existunt, sudoris sceto. rem potius augere, quam emendare probatum est. De his vide Mesecurialem in lib.de Decorat.
Adscetorem sudoris inpedibus, Arnaldus de Villanoua in lib. de
ornatu mulierum, fricationem cum alumine resoluto in aqua consulit: vel lotionem ex decocto cum folijs cy pressi, vel tamarisci; Ant phanes apud Athen. in pedum, S manuum foetidis sudoribus videtur unguentum aegyptium suo tempore in usu fuisse asserere. Possunt tamen varia parari praesidia pro hoc emendando. Vt lixivium ex cinere lauri, in quo bullierint folia lauri, roris marini, calami odorati, cui ad. datur quarta pars vini odoriseri, & in hoc pedes per hol a singulis d e bus contineantur. Proderit abluere pedes lixivio communi,cui adda tur aliquid aluminis, & salis communis. Praestat post ablutionem sticare pedes pulveribus ex farina lupinorum, sale communi, sol. lauri,
origani, calament hi, roris marini,cyperi, occ. concinnatis. Iuuat per
diem sub pedibus habere puluerem aluminis disseminatam, vel farina
lupinorum. Ioannes Baptista Zappata pedum foetorem aqua ex litar girio curabit, ita similiter foetorem axillarum, &pudendorum. Ad foetorem axillarum, & totius corporis ex sudore, ex Arnaldo Villa noua: sumatur litargirium albificatum cum aqua rosacea, in qua sit cantara, ct aspergatur. Fiant troci schi ex rosis siccis; qui possunt esse in usu. Potest epiti hemari locus cum decocto ex rosis,galla,spica, cy-l pero, myrrha,& alumine concinnato. Foetor axillarum aliquando fit In coitu, propter nimium sudorem, vel nimiam solutionem humorum .putridorum,in quo casu, si diu persisteret purgatio conueniret: deinde limatur cum myrtes, aloe, alumine, temperatis cum vino odorisero,
448쪽
41 8 Baricelli de hydronosa natura
vel litargirio cum aqua rosarum. Ad sudores scelidos,& axillarum,ex Galeno in lib. de Medicinis paratu facilibus. Alsaro alas subline a bal. neo, S summo mane quotidie. Aut alumine liquido virge singulis die, bus. Aut ocimi semine ex vino,& melle linito. Ad sudores ventris,&praecordiorum,&sq liorum a partu, ex eodem Cimoliae, Spulueris thuris pia partes aequales, cum oui albo misce, & line. Ad maculas se. etas a sudoribus, ex eodem in lib. de simpl. med. Radix lapathii,& cor. t ex ipsius intus ex aceto, vel alumine liquido, omnem maculam ex se. dore factam infricata ex balneo tollit. Pro sudoris stlore in pudendis, ablutio, ex vino rosaceo, aqua rosarum, aqua florum citrangulorum confert Ad sudores capitis: Succus centaureae permistus vino,& vnctus, raso capite, tollit sudores, ex Gai m lib. ascripto de virtute Cen. taureae. Ex his caetera addiscet studiosus. Quare finem imponimus
huic operi ad laudem Omnipotentis Dei, oc sacratissimae Virginis Mariae,& sanctissimi Ioseph mei in coelis Patroni. Omnia autem,quae hic adduximus, Sacrosanctae Matris Ecclesiae Romanae correisoni libentissime subi cio.
Finis ultimi Libri de hydronos a natura.
449쪽
quae in hoc opere continentur elenchUS.
Numerus paginam indicat. A cessus insidi, et Aduentilius calor ad corrutio-
pernicisqua- nem tendit. 12les . pag.33 Ad auditum facisnium quid opor Ab habitu ve- teat. 18sniunt con de- Ad arcensimo lorisfiaetor&randi suaores. Adsudores capitis curatio. q28 183 Aeriatis principitim ab o, tu Ple- Abundantia sudoris, vel tempus, iadum. vel materias respicere videtur. Aemorrbagia salutaris qualis D .
Ab auditu dicuntursurii essen, A liuisudores. IVOri, lentes. 119 Aegri sudantes critice non sunt Ablutio profudoris foetore in pu- mittendi ad balnea.dendis . . 428 Aesas His veri plurimos assere Abactione, , pessione eoni era- sudores. I94tursu or. a. 9 Agreuessiadores νιales dicantur. A Uc Fussalutares quales exsat. 179
Accessionis declinatio quandost.
uio calore operantur. 37 re . . xv
Aduentilius calor insuauis est. o Altimari lapsus de ictoris noti- Adurtitius calor quEdo utilis. I tia.
450쪽
AI quisudores, absque caloris ope A ntonini salua in A lba sudauit sunt. 3 sanguinem. 6sAliqua avimalia mingunt no An judor excernatur violento bibunt. 4 motu . I
Albi, crocei, rubet, ctnstrifudo- Ancalorfaciens sudoressibum, res. 76.iq8 dus. 3 AI qui admittunt erifes in morbi Aniator opera spirituum sudores declinarit ne 2 o excutiat. 3 Alexandri corpus odoriferu. III Ansudo is euaeuatio naturalis. A motu Lunae praesagimus μαυ- 8 res. An quilibet spiritus val/atfud Ampulla ol aria cuius formaeius res excernere. ηsset. 33o Antiquitus bomines ad tuendam Antiquorum opinio de humorum sanitatem Domitui maximὸ inexpureatione. IS dulgebant. VIAn balneum aquarum dulcium Ansudorsanguinis Cbrsim putridis conferat. 389 Saluatoris fuerit miraculosus , An morbi singi sudoribus termi- vel naturalis . I snentur. 3 o Anssudores inodoratiindicriper- An in ascensu morbi Diores uti petuo non esse putrefactionem Ies. in humoribus. 1so An svuli morbi habeant qua- Animalis appetitus. χοῖ tuor tempora. 223 Animalis Iacultas, quas babeas Anglicus sudor eur multos occι- actiones. 2 deret. An Ba deelinatione morbi aeger Anaxion leuatus es erudo morbo. ri possit. δ226 Animaduerso proparticularibMAn erises intempamuae t Ut, sudoribus. 2 eles. 128 Anci anis,particulares sudores
Ante humoru coctiones, an excre- mali. ibid.ti nes aliquando bonae t. 219 An sudores aetat,uelpatiatur 2 76 An Una causa contrarios produ- A n .dorparticularis copio sit eat ei rus - ' I44 salubrrs. 292 Ansudor stactio animalis, vo- Anglicus sudoriquando in Nouerluntaria. 6 gos, ct Danos translatus fue- An desursudor animae. 62 rit. Si Animalia aliquot sudant, se la- Animaduerso in colliquatiuis fe-urymant. ibid. bribus. 426M