장음표시 사용
21쪽
ANTONII MI EA ID Isaeculis aliquot ante eum Florentia tiora hor nus, scholae Graecorum geoponicorum doctor .s- m. eximius: postremd ad delectationem ex aspectu, S iucunditatem ex odoris Dagrantia: omnium- . que maxime,ut & domino & colono dapibus' ' mensas ςxornet inemptis. Quae omnia,&multo
.: plura,Virgilius longe post Varronem, & saeculis aliquot ante Columellam de Palladium, in suo hortulo Aegantissime hoc Iambico significauit: , Hortus salubreis praebet corpori cibos: Vario que cultus sive cultori refert, Clus Iu simultiplex herbae genus:
et usulii que commixta modis iucunditas. Flores nil sunt dissolore gramine,
Pinguntque terras gemmeis honoribus: aca praebent arbores Ῥmbracula, Prohibentque densis fruidum Solem comis: Aues canoros garrulae fundunt senos, Etht per aures cantibus mulcetuμου. . Oblectat hortus,auocat,passi tenem Animόque moesto demit languoresgraueis. Membris istorem reddit, sus capit: Refert labori pleniorem gratiam: Tribuit colenti multiforme gaudium.
,- Haec sent quae docta & melliflua Maronis mu-cu, h. M si fructu, usu & laudibus horti cecinit. Qui trotiis .i Vnus , s fieri potest , in propinquo esse debet, ut e d beat. dictorum commodorsi particeps fiat dominus,& stequenter ad illum veniat, seque frequentius
crurum denunciet: non cnim temere dici solet, front m
22쪽
stontem domini plus prodesse, quam occipititi.
Nam sub hoc metu & olitore & operas omneis in officio continebit. Vt interim non omittam, quod eius vestigium hortum,ut postea dicemus, summe impinguabit, ac multo laetiorem foecundioremque reddet. Modus 'Iecretum aedificandae Huae sepis ae alsedae,quaefutura sit horti tuti silmum G perenne
QV O NIA M extremae demetiae censeturesse, hortum habere ad unguem excultum, probe consitum, δί curiose institutum, sed qui dies ac noctes pateat tam incursibus quam iniuriis oenisistri. depraedantium hominum, & deuastantium qu drupedum atque alitum: idcirco de illius munitione & sepimento omnium primum hic seriba. . . Quibus copia luppetat, hortos parietibus cingunt ac vestiunt. Alij macerias luto & lapide cim hisiari. o. ca illos erigunt. Plerique tenuis fortunae homi- sepimenta. nes paleato utuntur fimo & limo: aut saxa in o dinem congesta illis coagmentant. Sunt ciui sociis & aggeribus circumdcnt: quod somnae vitandum est,nam horti humores ita subducuntur,nis forte locus palustris fuerit. Rustica turba &plebeia, in sylvis recisa spincta, vimineta & arundineta pro munimento illis adaptat. Quod Virgiliu adnotauisse paulo ante docebamus his
verbis: Visnαι Hortis erat iunctus casu , quem Himisapauca, Et calamo redimita leui munibat arundo.
Vcrumenimuero sepes ad hunc modum institu-
23쪽
ta, tigabili labore quotannis fere est reparanda: appositissique adminiculis subinde religanda, S . instauranda. msi firmis,uiussique radicibusnia
teretur,colonum magno taedio, impensa ,& su- leuaret. Nam praeterquam quod labi aut e- .his, uerti nesciret, nisi radicitus effodiatur, etiam ne ebmodita . fulmine quidem, nec aquis, nec ferro, nec ventis
aut procellis uti iam dicta munimenta imo verbne igni,qui cuncta solet edomare,aboleri quiret. Huius rationem & structuram Democritus in Georgicis graecis,longe ante Columellam & lib., D. -& ingenio Se ostendit. Oppo mocrito. tuno tempore inquit) colligito rubi vastilumi,
Pro paliuro quem caninum vocat, necno paliuri semina ma- quo curem' turissima: ad haec Oxyacathae fructus, & cum eruiis har: vel alterius leguminis ex aqua, fid mellis
ris supp. crassamentum Omnia macerato: iisque miscella neis puteales vel nauticos funes,aut alios vetustate detritos, ac iam fere putrescentes oblinito,& ita inducito, ut intra illorum fibras & capilla menta, recepta semina seruari possint usque ad verni temporis initia . Quo aduentante & blandiente,ubi sepes futura erit,duos sulcos a se duobus, tribusve pedibus separatos, sesquipedali altitudine instituo: & praedictos su nes cu impressisseminibus leui terra ibi adobrue, di, si opus fuerit,identidem irriga.Ita fiet ut intra mensem,plus Iu missium minus,tenella sepes surgat ac procedat. Quae ad-muisistidi miniculis adiuuanda erit: quibus inter se per v horti secre cure sulcorum spatia, enata coniungentur spineta, litura horti vel agri validissimum munimentum, & aduersiis externas iniurias tutissimum propu-
24쪽
propugnaculum. Columella virgeam & ligneam tepem spatio,quod sulcis interiacet,erigendam praecipit: quam supers cedant utriusque sulci sentes, & habeant, priusquam roborentur, in quo sese recipiant,& conquiescant. Alsi,ut Diopha nes inter Graecos geo ponicos celebris,& cum illo plerique alij, vitiana sepem hunc in modum crigunt. Viigas rubi crassores in segmeta dc par- UiuasVisticulas proscindunt, easque scrobibus palmari AEdiscanda altitudine apertis sedulo obruunt,ac quotidie /q.
donec germen erumpat, & frondere conspicia tur, solsione ac rigatione, si tempus invitet, nutriunt ac re cillant:& ita sepem validam,tutam iac perennem construunt& aedificant. De hortorum tu,aqua, π terra. Cap. IIII.
HORTi ab arca, stabulis & foenario,longὁsti esse debet,si quidem id fieri potest. Nam
palearum puluerem,ceu inimicu, aegre patiun tur ac sustinent: imo vero ne paleas ipsas, quod olera laedant: queri admodum scripsit Florenti nus Graecus, in suis georgicae doctrinae praece piis & institutionibus. Nam haerendo folia pe forant,quae pςrforata statim aduruntur.Prolunt tamen radicibus, perinde atque stercus, sed ramulis & foliis nocentissimae iudicantur: adhaec arborii foetibus qui ligno sit non sunt, omniumque maxime vitibus, & inter lignosos amygdalis: ut alibi scribemus. Horti positio optima &laudabilis erit, si leniter inclinata planicies cur sum fluentis aquae per discreta spatia exceperit.
Paliae earum pubuis sunt hortis inimicissimae. Hortiquanam pontio optimi
25쪽
. ANTONII MIZAL DIIn quam rem si defuerit fons, eius loco aut imprimendus erit puteus, aut,si id nequeas, cister na,Vt vocant, saperiori parte construetur : ut iulinc aquas conserente pluuia,hortus per aestiuos
excipiat.Quod si his omnibus facultatus; Σῖ ς meris, hortum tribus vel quatuor pedi bus altius fodies, ad similitudinem pastini,vi loquitur Palladius: nam ita cultus siccitates negliget. In quo id quoque obseruabis,ut quem humoris natura non adiuuat, per partes diuidas: dchycme ad Meridiem, aestate vero ad Septentrionem spatia colenda conuertas. Iam quod adhortensem terram attiner,salsa,cane peius & a gue vitari debet, perinde atque amara , si Virginum audire velis. sadsis fresa Salsa etenim tellus inquit et quae perhibetur amara, G amara Frugibus infortis:ea nec mansuescit arando, itan o. Baccho genus aut pomissa nomina fruat Multaque degenerant 'ccos oblita priores. .,ἡari Optima itaque hortis ea censetur esse terra, quaei missu hor neque aestate Valde resccatur, neque argillosaeis optima. est, neque arenosa&aspera, neque hiatibus per aestus obnoxia,ut scripsit Didymus in suis agria culturae Commentariis graecis. Nam quae aestate resiccari solet, sata omnia & implantata perdit, aut eadem tenuia & imbecilla parit argillosa numilim est tenax:arenosa & aspera,contra:idcirco neque nutrire,neque aqua admittere solet. Temram itaque hortis accommodam deprehendes,si
aqua totam ac dis lutam limum m ultum habe--' ἡπ -videbis. In quo si superauerit aquositas,inemptam ac infoecundam iudicato. Si manu ac digitis
26쪽
tis contrectando valde glutinosam aut tenacem repereris,ac si esset cera, prorsus inutilem cense-to.Oportebit autem ante omnia elapidatum esse horti solum,ut Plinio placet,adhaec quamini nime rimosumme Sol penetrans, plantarum radices exurat. Eligetur itaque optimum ac generosum solum cui semina committas:.vel ob id quod nutrice,quam matrem,saepenumerδ con lieniat partui indulgentiorem elle. Caeteriim, itilud nec dissimuladum duxi, nec praetereundum, luquod hortensis terra quae fluminibus,aut perpetuis aquis circundatur, non semper es: laudaoi-lismam sata&ylantata quaedam, aqua facile senescunt, si uctusque siue herbacei fuerint illi,sue arborei) insipidos ac humidulos plerunque
gnunt. Erit itaque terra illa temperatae uberi tis,& culturae facilis, quae nec madida est valde, nec sitiens: ad haec,quam recenter effossam alites quaerunt, & maxime corvi, solibris vcstigia comitantes. Si improba fuerit, quidam emendari dixerunt,si super tenuem, pinguis iniiciatur, aut gracili aridulae ve,humida ac praepinguis misce tur. Sed haec operae extrema est dementia. Quid enim potest sperare qui talem colit terram Z Iu-uabitur itaque optimo stercore: de quo nobis nunc demum dicendum. φ
No N desuerunt apud priscos qui stercorationem hortorum aedmus plerunque vici- norum penitus damnauerint, quὁd ea non mo-
27쪽
corat o. Stercoran dae terre modius
ANTONII MITAL DIdo aerem inficiat,sed etiam hortensia quaevis ii suaviora & corruptibilia reddat.Et hac in re maxime laudant Hesiodum, qui in rustico opere sciens omiserit agrorum stercorationem,& hinc salubritati locorum potius consuluerit, quam fertilitati agrorum: sat superque cile arbitratus, ex lupinorum,fabarit,pisoruna,cicerum, δc aliorum foliis, caulibus Jc siliquis tempestiue subuersis agrum pinguescere, non Vero putri ac pestilenti materia imbui: quae in sata quibus quotidie vescimur, plerianque transire solet noxa irreparabili. Huius opinionem quia nec Veteres,nec recentiores agricolae sequuntur,aptam stcrcor tIonem ubique commendantes , idcirco de illius natura & usu hic pauca scribere constitui: omniumque primum monere,qubd proba terra multo si core non indigeta arida & tenuis copiosis
sino: arida tant lim sinquit Maro) ne saturare si mo pingui pudeat sola. vero media est,modiocri lςtatur. Addo,quod licuti stercus bonum, terram bonam, meliorem, laetioremque reddit, ynde Latinis laetamen dictum & malam ac vi
tiosam summe iuuat ac emedat:ita prauum modo cotrario deteriorem facit.Praeterea,terra non stercorata alget: plurimum vero stercorata,aduritur.Vnde satius est id cepe facere,ut tradit Columella, quam sepra modum. Oportet autemplantantem hortulanum, stercus ad radices st tim non iniicere, sed primum tenuem terram illis immittere, deinde stercus, quod rursus terra tegendum erit. Ita enim neque comburentur plantae, neque stercoraria caliditas ilicd exhal ibit.
28쪽
bit. QDd ad praestantiam fimorti & stercorrum
attinet, Graecorum geo ponici, quibus subscriabunt Latinorum plerique, columbinum praest reaiunt,qudd sit multa caliditate praeditum, ex quo rarius proiiciendum cessent, & veluti semen spargenduim,ut terram postit fermentare,& non acertiatim ponendum,ut solet pecorum stercus, quemadmodum stribit M. Varro. Est etiam volucrum laudatissimum ob acrimoniam, praeter quam palustrium & natantium propter super fluam&excrementitiam humiditatem. an quam & hoc postremum aliis remistum utile es se potest, ut ex Quintiliorum Graecis georgicis testatus est idem Varro. Secuda laus asinino debetur, quod natura sertilissimu sit, ac minimum herbarum procreet, omnibusque plantis sum inopere prosit, Jc olera suauissima ac dulcissima reddat. Tertio loco habetur caprini3,acerrimum existes: quod ovillum sequitur, pinguius tamen:
post hoc vero bubulu: deinde suillum illis multo praestantius, nisi ob multam caliditatem sata perureret, illisque olidum nescio quid conciliaret.Vilissimum omnium & deterrimum,ex Grς-corum sententia, est e oria S mutorii,si sollini per se iniiciatur: acriorinus tame utiliter remiscetur. Verum enimuerd illud prae omnibus & olitoribus colonis summe est obseruandum, ne annuo stercore,si fieri potest, utantur: nam praeterquam quod nullius est utilitatis, bestiolas etiaquam pHrimas gignit: triennale valde bonum cxistimatur: longiori enim tempore quicquid
habuit foetidi ac mali vaporauit: & si quid du-
29쪽
rum inerat, remollivit aetas. Vtut fuerit, stercus omnium optimum herbis ac oleribus censetur esse cinis tenuissimus, natura calidus. Nam pulices hortenses,vermes,erucas, limaces,ac animal
cula alia stirpes depopulantia, occidit,vel abigit.
Praedictorum tamen inopia, in usum venire poterunt reliqua,ligonibus saepenumero transmutata δί confiisa. Sed hic te nolim ignorare aquosum hortum maiorem stercoris copiam deud rare,siccumvero minorem.Quod si nullum ste coris genus suppeteret,sibulosis locis cretam iniicere optimii erit: cretosis vcro ac nimium den-ss,sabulum. A tque ita hortonsa non solum laeta excitabuntur, sed etiam pulcherrima euadent, quemadmodum adnotauit Columella Romanorum hortorum cultor diligentisi. & doctis mus.Sit hoc Pliij postremu: Q cmque tem porc hortum vel agrum stercorare libuerit, valde curandum est, ut ab occasii aequinoctiali spiaret ventus,sitque Luna decrescens ac sicca. Nam obseruatione tali miru in modum augetur ube tas: sicuti post Graecos,adnotauerunt Latinae rusticationis doctores. De hortensiumsatione, seminibus. C A P. VI.
Λ dehortensili satione aliquid scru
to iter olitori serenti, vel plantanti, autquiduis, modum. aliud facienti,opportunum, & praesentiae domuni accommodum. Qui libentius.eb commeabit,& acta aut agenda obseruabit, si non reformidet
30쪽
vexationem,ersique vestigium illius stercoris loco, quemadmodum scriptit M. Cato,rerum agri priscus interpres de ad ungue factus. His positis ad rem venio.Non suminescius quosdam praec pisi hortum vel agrum non essedisseminadum, nisi cum terra pluuiis permaduerit. Quae si tem- ι - . ''pestiue & opportune descendant,non improbo. Si, quod nonnunquam euenit, tarde labantur, quantumuis sitienti horto vel agro semen committi poterit,ex Columellae sentetia. res in quibusdam prouinciis, ubi coeli status talis est, usurpari solet. Nam quod sicco solo ingestu est, perinde ac si esset domi repositum, non corrum ritur . Atque ubi venit imber multorum dierum sementis uno ese stirgit. Veru enim vero ab auiabus dc formicis interim periclitatur: nisi ante s tioncm ei succurratur illis auxiliis, quae proximo capite exponemus. Vt Vt fuerit, dabitur opera ut hortus vel ager qui vere conseri debet, sub finem autumni ante gelicidia pastinetur. Et qui minautumno oleribus aut herbis vestiedus erit aest ris initio conuertatur: ut hybernis frigoribus, vel
aestiuis Solibus de magnis hortis loquor) glcba
seluatur : ex Maronis praecepto hunc in modum scribentis, F iralebasique iacenteis . Pulverulinta coquat maturis Solibus aestas. Ad haec,ut prauarum herbarum radices necen- tur. Cumque sationis appetet tempus,quod Vnicuique regioni suum est ac proprium,runcandus crit ac prorsum exherbadus hortus: dein quo dictum est modo,stercorandus. His peractis in