장음표시 사용
31쪽
reas digeretur: quae ita informandae erunt,autore Columella, ut runcantiu manus ad dimidiam latitudinis partem facile peruenire possint: nedum herbas inutiles illae persequuntur, semina pedibus interim proculcet olitor.Verum summe adnitendum erit, ut sationi serenitas, & temporis clementia succedat. Nam fauente coelo, tepe tibus locis & a Sole illustratis, citissime prorum punt ac pullulant semina: quibus aetas etiam no- nihil conferre solet. Quapropter videndum erit, ut scribit M. Varro, ne vetusta, exucta, mista,rugos emaciata, languida,aut adulterina, vel abortiva fuerint semina: quin potius Vegeta, plena, recentia ac succulenta. Quae dum proiicientur, vel sexentur, boreales dies ac valde frigidi vita buntur.Nam in his,terram veluti horridulam & occlusam, semina aegre recipe ac fouere manifestu est:diebus serenis ac temperate calidis,contra.Quod Virgilium georgicae disciplinae docto rem eximium sic praecepiste audies: tibi tam prudens quisquam persuadeat alitor, Tellurem Borea rigidam spirante mouere: Rura gelu tum claudit hyemsmecsemina iacta
Concretam patitur radicem Umere terrae.
Si verb timor fuerit ne frigoribus, pruinis,ardo ribusue perurantur,offendanturve,palcis contegi poterunt: quibus transuersia virgae imponentur,& virgis arundines aut sarmenta, ne a Ventis rapiatur,vel ab auibus depraedetur,ex Columclulae praecepto. Sunt apud Graecos rerum agri scriptorcs, qui sementem augescente Luna,a quarta scilicet usque ad plenam, facere consulant, dum
32쪽
DE SECRET. HORT. LIB. i. 8 omnia
Auxilia et secrem pro hortensibus feminibus, tam ante sationem quam post:ae ab aliqua cum interna, tum externa assiciantur iniuria. CAP. VII. illa subistrra est.Alij securiorem viam excogitantes, sationem prae ccm non probant: quare in disque D duo & tria, & quatuor tempora illam partiun- tienda. tur: futuri temporis incertitudinem hoc modo vitare satagentes:& rusticanum Columellae ad gium in memoriam reuocantes, Serere ne dubia
Et dubitant homines ferere, atque impendere curami quod unum ad cerealiu sationem potius detorquerem, quam hortensium. Oportebit itaque eum qui seriam sationem δ plantationem infimtuit,videre ut proba sint semina, terra apta, ste cus bonum,& aqua prompta. Nam semina,quae, reenerabuntur similia efficient: terra apta,
FR v s T R A sudabit hortes s codonus, & quia uis alius,si sata a bestiolis laedantur, vel ab aliatibus depopulentur, aut alia quavis iniuria assi- ciantur, si hie intus illa contingat, siue foris fiat. 'p't Quod ut vitare possit, opportune ad sequentia i
auxilia dc tecreta animum conuertet. Si semina .
terrae madanda succo semperuiui paulo ante sa- ibi absistioneinmadefacta fuer*t, ab auibiis, formicis,
33쪽
ANTONII MITAL DIaerestibus muribus, & aliis hortorum praedonias,non solum illaesa seruabuntur, sed quae inde
centur , etiam praestantiora euadent,de Astia experimento,Vt in Graecis rerum agri Commentariis adnotatum, dc a Latinis agriculturae autoribus repetitu obseruaui.Qus d verissimum esse tametsi docilit cxperientia, tamen quia her
huius larga ubique non potest esse copia,eius loco tuligine quae silpra focos inhaeret,satis omnibus incolumitatem tueri etiam licebit, si collecta pridie quam satio fiat, seminibus remisce
tur: vel aqua macerationis eius semina ipsa conspergantu Ut tota nocte succum trahant & eb bant quemadmodum scripsit Columella. Nam qua -- anque i pinabit, lita praeientia foecundabit &z Vt 'custodiet. Addit Plinius esse allium in a uis,alum nuncupatum,quod aduersus improbia
puleturi tatem alitum semina eruentium ac depopulantium,coctu ne possit renasci ) utiliter obiicitur: quae deuorauere aues, stupentes manu capiuntur . Africanus ad eam rem modicum frumentum vcl hordeum vino incoctum, aut infusum,veratro admiscet,ac foris per arearum horti bitum disseminat, fata quaevis ab auium in iuria hoc modo vindicans. Sed eas mortuas,velis inebriatas, arundini ex pedibus sitspendi iubet. si omittit canctorum fluviatilium decoctum,
34쪽
quo si semina consperseris, ab alitibus res mira nunquam aggredientur:imo Vero quae ex his nascentur, durabunt salua &immunia ab omnibus bestiolarum iniuriis. Sunt qui planta sola decocti huius aspergine, foetici ruccessu, tantum pem I findant Qvie res mihi & amicis plus millies fuit probata,sed certa lunasi periodo. Nonnulli con- Abὸν inritusa cyparissi folia, sentinibus remiscent, & subactae ac stercoratae terrae committunt, & ita ab omni corrosione inde nascentia liberant. Alii cerui, aut elephantis cornu siccum & concisum, vel derasum, aut elimatum, seminibus intermiscent: vel aqua madefactionis illorum sparge da . semina imbuunt. Virgilius nitro aqua diluto ea-
dem irroranda,Vel amurca tingenda contulit. . semina γquv)aradi eqvide mul os medicare seretes, iaEt nitro prius ac nigra perfundere amurca,
Gnundior xt 'tui situquis fasiacibus esset:
Vt quantus tent eximio properiata mad/ rent.
Graecus Apuleius illa vino conspergit, atque ita minus aegrotatura existimat. QDer etiam tuu buntur aqua dc amurca respersa. Sunt Graecae Mgriculturae doctores aliquot, a Columella, Plinio.& Palladio probati & laudati,qui cucumeris ad D. o. sylvestris radices tota diem & noctem aqua ma' a ώ si e tσcerat,eamque seminibus, repetita aspergine, suf- ofundunt: dc postridie, pallio velata semina illa, o h '
terrae committunt . huic arbitrantes meliora eu
sura, & a malis omnibus certo eripienda. Idem Apuleius lentem modicam dum seruntur, illis remiscenda censelmam aduorsus ventorii molestias natura resistit. Vuli praeterea pro sitoru i
35쪽
expermentum ne a imnsentis aut
columitate,ante pastinationem & fossionem ronam Rubetam, Graecis Phrynon die am, noctu circa hortum vel agrum deferri: postea in fictili vase inclusam,medio horto,vel aruo adobrui:&appetente sationis tempore effodi,ac procul abiicime ibi nascentia, amara & insitauia evadant. Sed pulchrum erit huc proferre elegantissimos Columellae versus,quibus medicamenta seminiabus sane quam apposite praescribit. Profuit interdum salt)medicantemsemina, pimi Pandia sine fruge Ialu,constergere amurca:
Innata ve laris nigra satiaresauita: Profuit planti, latices infundere amaros Marrubi , multoque edi contingeresisoco.
AEgyptiorum Grςcorumque agricolarum schola tradit, semina incorrosa S a bestiolis illaes, permanere, quae Luna semiplena terrae mandatanierint.Hic pene praeterieram physicum pro seminibus & plantis Democriti experimentum, a Neapolitano Palladio diligenter adnotatu. P guros inquit seu marinos cancros,vel fluuiales, non pauciores quam dece, in vas aliquod aqua plenum missos, tesito: & sub dio exponito , Ut diebus decem insblentur: postea seminaquς Voles in terra illaesa permanere, aqua illa ad dies octo perfundito : idque octonis diebus peractis, ut vult Palladius repetito,donec quae optaueris solide adolescant: experimetum miraberis.Nam ex seminibus illis quaecunque nascentur,non solum a se iumenta & pecora arcebunt, sed etiam
bestiolas quasvis. De quibus pauid post scribe
36쪽
mus, & sparsim de aliis seminum auxiliis, ut se
proseret occasio,dicemus. De hortensium sistitione , runcatione, σ rigatione: cum prognostic ensistatis, Asterilitatis cui que sementis. CAP. VIII. PER Ac TA rite semente, sarritionis sequens debet esse cura, de qua inter autores agriculturς non admodum conuenit.Nam quidam n gant eam quicquam proficere,quod hortensium Controue radices sarculo detegantur, & plerunque succidantur: atque si figora incesserint, gelu prorsus cnecentur.Ex quo latius esse putant runcatione Iare, ori& expurgatione tempestiue uti. Pluribus tamen in eius sarriri placet: sed neque eodem modo,neque ii . dem temporibus: pro incolarum consuetudine, soli ingenio,& coeli statu.Vtut fuerit,his locis in quibus sati itio desiderabitur,ea non ante aggredietur, quam hortensia proprias areolas vestire occoeperint,& grandiusculum incremetum, pro cuiusque natura ac modulo,rite admiserint.Sam De runt ritionem sequetur runcatio:inqua diligeter c. tione, in Rendum erit, ne germina, tenellos Ve partus &flosculos iniuriola, tactu aut transitu laedamus ' ρ vel tractemus. Quare illam suscipiemus aut an te,aut ubi defloruerint plantae,vel ubi solidas r dices egerint. Ad sationem venio,quae Solibus aestitiis,' maxime circa exortum Caniculς,Qm- portulismopere solet prodesse ac probari:hora,inquam, matutina ac vespera, ut vult Plinius:cui subscribit ratio nimirum ne a Sole inferuescat aqua,
37쪽
radices adurat.Sed ne tum quidem nimiae debet esse rigationes, quonia inebriatis radicibus no cent . Pro quibus haurienda non est aqua putei altissimi,ne nimia frigiditate & cruditate radicesi percellat. Quod si alterius praesens non adfuerit facultas,holis aliquot ante haurieda erit, & sub dio exponeda,ut tepescat. Verumenimuerd,sal se omnes aquae summopere hic sunt fugiendae, praeterquam in raphano, beta, ruta, & cunilai:
quibus ista aqua peculiaris medicina solet esse, ut tradit Plinius) in salsis aquis: quae alioqui &siauitati & fertilitati conferunt: c teris dulcium aquarum rigua prosunt. Sed utilissime ex his, quae suauissimς habentur.Minus utiles esse solete stagnis haustae, & quas elices Inducunt, quOniam herbarum semina inuehunt : praecipue tamen imbres plantas alunt, nam illis innascentes Ru/tisreu bestiolae necantur. Rigationis modum stirpium aetas temperabit. Novellae enim plantae minus sitiunt:& quae assileuere, summu rigari deside rant,id que leniter ex clepsydra, ut aequaliter bibant radices,& non immergantur: nam ita ani mam terrae exhalatione vanescentem retinent.
Ergo non uniuersim ingurgitabuntur plantae, sed quomodo sitient, ita stillabitur aqua, velut . ex ubere alens & non inundans. Sed in re pueris& virgunculis notissima,versatu satis.Iam quod . My b attinet ad prognosticon fertilitatis aut sterilita sertilaatu, tis seminis cuiusque, tam sati quam seminandi, etfleratri hac via procόdes ex Z0roastris & Veterum AEgy- - η ptiorum .experimeto. Diebus viginti aut trigin-
Caniculae exortum qui in hac Gallica
38쪽
coeli inclinatione, fere contingit circa decimam septimam diem Iuth in quopiam loco diligenter subacto, de unoquoque semine legitimo &recenti, probationis gratia, diuisis spatiis ac si
gnatis,paululum seres: & si aeris urgebit incen- dium, opportune rigabis: vi proiectu in aridam commodius pullulet,& ante cosmicum dicti sy-d oris exorthi,tempestiue se prodat. Hoc peracto, Vis Cauku- sedulus obseruabis,exorto Procyone,quodnam e iactis seminibus incolume, vegetu ac silaesum emerserit, & durauerit:.atque illud fertile ac foecundum euasurum praedices: reliquii vero quod non prodiit, aut vietam, tanguidamque & flaccidam plantula emisit, inutile ac fieri te niturum tibi suadebis. Nam certo certius est,insanum &aestuans Caniculae sydus, per illa tua canina incendia, κυνοκάυ τα Graecis nuncupata, quaedam cὰ-ὼ.Lex satis laedere, alia vero minime. Ex quo noxae, Matu-
vel beneficij indicium per annum futurum uni- ra arid-- cuique sementis generi, sydus natura aridum ac feruens praesenti exitio vel salute nunciabit ac praemittet. Hortensium morbos,sterilitatem & ipestes alias tibi proponet cap. 2.lib.3.sequentis.
Auxilia secreta aduerso hortenses ermes,pulices, erucas, blattas σ limaces, tam olera quam arbores . fruectus uiam es ac ero entes. CAP. IX.
N Mo est qui passim non videat nisi fortas. Horten se talpa fuerit) hortesiis diuitias a variis bostiolis & animalculis,tam sub terra, quam supra,
varie infestari,& eam ob rem plerunque aegrota
39쪽
ANTONII MIZALPIre,atque nis auxiliares manus opportunὰ adfiierint, paulatim tabescendo mori. Nam lata,t m-que inexpugnabili acie pestifer ille exitialiu bestiolarum exercitus nonnunquam grassatur &irrumpit,ut nullis admotis machinis, nullo igni, nullo ferro, ab hortis & agris, in quibus semel castrametatus fuerit,abigi possit ac diuelli. Rem itaque olitoribus & colonis gratissimam facturum me cositaui, si aduersus istam deploratam pestem,classicum quod dicunt canerem, & alexipharmaca aliquot, partim mihi, partim amicis meis nota, & a priscis explorata in medium proferrem. A verbis itaque ad rem venio .Hortesia a noxiis vermibus, erucis & aliis repurgari scribit Africanus inter Graecorum agricolas 1ummus, si eoru latibula, nidi & conceptacula succensis bubulis stercoribus, secundo vento, fumigentur. Plinius amurcam puram sine sale illis spargit. Et si plantarum radicibus, ob fimi malitiam, inhaeserint, diligentissime seriit.A pulicibus non lae dentur, si naturali auxilio, erucam herbam, vel rutam pluribus locis admiscueris. Qihod brassicae imprimis conuenire certum est, solitae de omnibus oleribus, a pulicibus summe infestari, cumraphano,quem ostendemus sequenti libro, gentilem ac anineri illi esto. Anatolius in suis Geo gicis praeceptionibus Graecis, censet nonihil erui lamenti eam in rem addendum. Quod raphanis& rapis prodesse, antiquo experimcnto constat. Iuuat etiam acre acetum, succo hyoscyami co
temperatum, & bestiolis illis respersum. Adhaec aquae aspergilium, ut tradit Graecus Pamphilus, in qua
40쪽
in qua gilli,seu melathium permaduerit. Verum, si ab aliis etiam animalculis semina laedi, aut vitiati noles,ante satione, sedi alit semperuiui succo,ut prius adnotauimus, illa imbues. Quae etiaincorrosa seruabis,s in testudinis operculo seminaueris, quemadmodum idem scripsit Anatolius.Non omittam ex Palladio,qubd infesta animalcula non generabunt olera, si in eiusdem testudinis corio, spargenda illorum semina sicco ueris : vel mentam locis pluribus, maxime inter caules,conseveris. Quod ad crucas & campas a tinet squae multis magnum molestum negotium facessunt, deplorata hortoru, & vinearum calamitate in nonnulli resperse ficulneo cinere illas persequuntur. Sunt qui in liortis scillam, vel, Ut cum vulgo loquar, squillam areatim serat, aut hinc inde suspendant. Alij fiuviatiles cacros ci uis,pluribus locis assigunt. Si verib obstinate rostiterint,& praescriptis ingeniis cedere nolini,hac oppones machinam. Urinam bubulam S amu cam aequaliter mista,igni,donec ferueant,admouebis,&ubi refrixerint, illorum imbre olera ac
arbores cosperges: quod Anatolij est experimetum. Plinius virgis sanguineis quae his sunt ob - noxia tangenda praecipit. Palladius susticulos, vel,vr Ruellius legit, fasciculos alliaceos sine capitibus,per omne horti spatiu comburit. Adhaec vespertilionum stercora, ut nidor e sumo pluribus locis excitetur. Quae res praesentissimum habet miraculum. Easdem tradit polyhistor ille Plinius,ab oleribus arceri, si cicer una seratur & illis