Caroli Lachmanni in T. Lucretii Cari De rerum natura libros commentarius quartum editus [microform]

51쪽

76 Π

diligentibus invecta iudico . hoc ea ipsa quae aliquam speciem habent paucitate sua persuadent unus est huius modi versus Ennii, quem protulit Probus ad Vergilii eclogam I p. 19, 11,

Et densιs aqvila pιnnis obmae volabat Vento duo sunt Vergiliani, quorum alterum notarunt grammatici, ut Sergius p. 1830, Dona dehinc auro gravia sectoque elephanto, in altero ne Servius quidem metri mentionem secit, Sancta ad vos anima atque istius inscia culpam hos igitur satis probabiliter ita restitui posse existimo, ut scribatur aquila hinc a sectoque elephanto, Sancta ad vos anima atque anima istius quae siquis propterea improbabit, quod alia quae emendationem suadeant argumenta praeter metri insolentiam nulla dici possunt, certe illa rarissimae et vix probandae exempla esse agnoscet audaciae, quam non redibile sit ultra tribrevia voeabula umquam processisse . nam oratii editorum superstitionem nemo probabit, spero , qui nondum ausi sint in libro sermonum 3.7 scribere se bacchae, monstratum olim a Turnebo in adversariis XIII, 1; sive poeta bacchas carmine perpetuo statas et compellatas dicit eo modo quo M. Tullius definibus libro II, 18 Graecos anapaesto statos, SiVe pSum carmen ita citatur, hoc est celeri αγωγὴ peragitur, ut Catullus estata tripudia dixit 63, 26 , ut citari paeanem Cicero de or toro I, 251 et thyphali a Terentianus Maurus versu 1845. in Iuvenalis satira , 54 nihil sani est aut in his , Ergo supervacua aut perniciosa petuntur, aut in proximo Versu sanabuntur omnia scribendo Argo, supervacua aut ne perniciosa petantur, Propter quae fas est genua incerare deorum ' in Tibullii, 7, 61 nemo nunc probat quod libri exhibent, Te canit agricolas magna cum venerit urbe . porro e consonantibus t littera Ennio, ut supra dixi, in fine vocabulorum tam crassum reddere visa est sonum, ut posset syllabam longam sacere in aliis litteris haec tantum inVeni Postilla , germana Soror, errare videbar; pater, O genitor , O sanguen dis oriundum; δε- terea fugit albur iubar Hyperioni cursum ; Imbricitor, aquiloque suo cum flamine contra Sic evectabat populus atque ora tenebat Lucretii et Lucani nulla omnino est in hoe genere licentia . plerique non nisi in legitima caesura vel ante vocabula Graeca breves finales produxerunt . ita Lucilius apud Nonium p. 362, 7 Cetera contemni et in usura omnia ponit. Catullus auctus Hymenaeo, iam dicetur Hymenaeus Propertius

Et si Maeonias Ater heroidas omnia, Nulli curafuit Leaeternos quaerere divos. Horatius iisdem condicionibus nulla nisi in litteram exeuntia, Quam si quidquid arac inpiger Apulus, Perrupis Acheronta S Uit adamantinos, Callidus ut soleat

umeris, Eaeclusus qui distat, agit ubi secum eat an non . accedit quod hi in epistulis, item in arte poetica et in quarto

earminum libro , omnem hanc licentiam omisit sed ne in ceteris quidem haec ferri possunt, Sic Metro scribis ut toto, Gn-fdens tumidus adeo, Caeca timet aliunde fata in quorum ultimo scribendum est neque ultra Caeca timetve aliunde fata. de Ovidio nuper hoc anno LVIII eum cura exposui in libello eadem leo, quo eius non plures quam octo epistulas heroidum superesse demonstrare Volui.

28. NEC CITHARE REBOANT AQUEAT AURATAQUE

TEMPLA . Macrobius in Saturn. VI, 2 cytharam, idem in eiusdem libri capite 4 cythara laqueat oblongus et Sehedae, LA-QuEATA Macrobius . idem altero loco tempe, alter TECTA.hoc plerique recte probarunt: nam Verum non est, quod Waheseidus dicit, emplum more Lucretiano Valere tegmen concavum lacunar ' pro aurataque, quod Macrobius confirmat, quadratus auroataque mihi Vero in domo auro renidenti, qualis Versu proximo dicebatur, aurata tecta satis inficete commemorari videntur . itaque poetam scripsisse existimo laqueata ornataque tecta . Ennius Tecto caelatis laqueatis, Auro ebore instructam regisse. 33. CONSPERGUNT. Apud Macrobium libro I. conspargunt . eum Versum cuius initium est Propter aquae rivum

praeter Macrobium refert Donatus ad Adelphos Iv, 2, 37 non addito libri numero cis autem iterum scriptus extat in libro V, 1393.39. Quo D su PER E s. Itali et Veronensis editio super EST. 41. FRUERE UM VIDEAs. Quadratus ruere cum Dderes hic nisi olim erratum suisset, Nonius hoc versu non minus quam illo de quo postis dicetur usus esset: nam recte quadrati corrector, Itali, impressique, FERVERE . in libro iii 200 oblongus fruuntur, quadratus fervuntur. 42. 43 Suns IDII MAGNI EPICURI CONSTABILI

TAS , ORNATAS ARMIS ITAS TUAS TARITERQUE ANI

MATA . Oblongus ITAsTATUA duabus litteris ab ipso primo clibrario suppunetis: schedae ITAsIUA Veneta

52쪽

editio Ornatas armiarita statuas stantesque anιmatam de Bri-xiens et Veronensi nihil certi dicere possum propter stolidam Glasguensium et Forbigeri neglegentiam . sed hi versus tam in oblongo quam in schedis rubrica scripti sunt litteris uncialibus, a quadrati librario omissi complurium versuum spatio vacuo relicto quod ipsum similiter in quattuor e si bus libri tertii lactum esse demonstrabo ad eius libri versum 75 . in hoc autem libro secundo versus 508, Cedere item, in oblongo rubris et uncialibus litteris scriptus est, eumque quadratus praetermittit, sed cum duobus aliis mamque allis, eaeOreretur, Omnι sic et sine ullo interstitio Deeteros in oblongo eodem modo scriptos quadratus habet scriptura non insigni ii sunt hi, 4 Pluribus ostendit, Aurea pavonum , 10 Scilicet id, 809 Scire licet 887 Quod monet, 909 Aut nequeant 962 Quam quo 1012 Rebus et 1023 uno animum , 1112 Nam sua cuique rubrica est in oblongo inversu 608 , Quo nunc, sed litterae currentes . paria his Observavi in commentario libri primi, de versu 1 et 411. enumeravi autem Singula, quia causam rei intellegere non potui nam siquis eos versus in exemplaris archetypi marginibus scriptos suisse coniciet, errabit , et ut apertum sacerem eos absurde egisse, qui Versus minio scriptos propter ipsum minium auctoritate carere et interpolatoribus adscribendos esse dixerint itaque hos de quibus agimus versus libri secundi duo Marullus pessimo consilio eiecit, eumque turpissime praeter Avantium Piumque omnes secuti sunt emendandi vero rationem poeta ipse ostendit, cum prope eadem, ut solet, iterum dixit in libro V, 1228, Induperatorem classι super aequora verritium validis pariter legionibus atque elephantis ex quibus apparet haec ita legenda esse, Subsidias

magnis QUE ELEPHANTIS constabilitas, Ornatas armis, VALIDAS, PARITERQUE ammatam in VerSu priore neque Epicuri

neque epicuro subsidiis locus esse potest altera enim nulla sunt, altera posita sanus sociorum dixisset, neque in Tusculanis v, 116 Cicero ita dicere potuit epicurei nostri, quamquam scio epibatarum Vocabulum in usu Latinorum suisse . sed et elephantos et in altero versu validas legiones liber quintus tam aperte commendat ut dubitari vix possit ea autem legiones armis ornatae omnes inter Se pariter animatae 8Sedebent, ut sint, quem admodum Plautus dicit in Bacchidibus

IV, 9, 18, milites Armati atque ansmatiprobe. Accius apud Nonium p. 233, 18 Lli nunc cum animatus sero, satis armatu sum. 44. HIS TIBI TUM REBUS TIMAE FAC TE . Ante hunc versum Lambinus eum inserendum esse intellexit, quem Nonius ex libro secundo Lucretii rettulit p. 503, 18, FERvERE UM

VIDEAS CLASSEM LATEQUE VAGARI . hoc Baatem fervendi

verbum Lucilius quin tertiae declinationis esse voluerit dubitare nemo debet, qui quae ab eo in libro nono posita esse constat perceperit. Fervere, an e longum vere hoc lectoribu tradam . - fervit, currit, legit. Fervis aquae fervet, fervit nunc fervet ad annum . nam ad annum quid sit recte docet Foreellinus in texieo, item Handius in Tu sellini tomo I p. 88. ita dicimus ad calendas, id est calendis proximis . Varro apud Nonium p. 26, 31 praetor vester eripuit mihi pecuniam : de ea questum ad annum veniam ad

novum magistratum. 45. ORTISQUE TIMORES TUM VACUUM TEMPUS LIN

CUNT. Haec inter se coniungenda esse Benileius vidit, sed ea condicione, ut cum Lambino scriberetur vacuum EC-Tus, hac condicione praetermissa Forbiger suam stultitiam Benileio mendaciter adscribit: .mihi potius,' inquit, ut Benileio.'

52. VESTIS SPLENDOREM PURPURA . Purpura correc

tor quadrati, Itali et impressi PURPUREA I. 54. VITA RABORET . Corrector quadrati et ceteri LA

BORET

56. Io os . Non aliter in III, 88 et in I, 35 . apud Senecam in epistula 110 ita nos.

62. MATERIAE . Itali MATERIAI 68. RE QUAΜQUIDEM Us Corrector quadrati et ceteri QUAMQUE videmus. 73. AGMINE DONANT. Idem corrector et Brixiensis editor AUGMINE 84. TERRI. Corrector quadrati et ceteri FERRI. M. NAM GIT SAEPE OBVIA MONFLEXERE, FIT UTI

Nam concita et confisere ' in quibusdam libris manu scriptis sese repperisse scriptum Lambinus adfirmat; quod tamen non sufficit recte aheseidus nam Quo cita saepe obuia

CONFLIxERE . tum Avantius f UT 88. NEQUE QUICQUAM A TERGIBUS BAT ET . Optime

53쪽

Abrahamus reigerus, amicus HaVercampi, TERGO IBUS

obstet de hoc bus dicam ad librum iv, 33.

94 PLURIBU Os TENDIT ET . Corrector quadrati, Antonius Marii, Marullus, OSTENDI et . 95. MULTA QUIE s. Antonius Florentinus et impressi

NULLA.98. ARTIM INTERVALLIS MAGNI CONFULTA RESUL

TANT. Hi Marullus scripsit conficta; quomodo ea quae conflixere an satis Latine dicantur nescio . rectius Lambinus contusa, quod est in libro IV, 958 . sed omnium rectissime Naugerius restituit quod habent veteres, confulta, hoc est conserta et conglomerata, sed levia atque rotunda neque perplexa.

99 BREVIUS SPATIIS VEXANTUR A VICTU . Italx es Impressi recte BREVIBUS ET AB ictu. 104. ET ET ERA GENER HORUM AUCUIA . idem D genere horum AUCULA 112. u Ius, UTI MEMOROR, REI SIΜULACRA ET IMAGO.

Recte Itali IMUL Ac Ruri, et Avantius MEMOR . sed hi veteres, qui in ne saeculi secundi libros sacros Latine interpretati sunt, memorari, non raro dixerunt de eis quorum aliquis recordaretur sive meminisset ita in euangelio Lucae I, 7 et memorari testamenti sui sancti , καὶ μνησθῆναι. In epistula ad Hebraeos Ili 12 et peccatorum sive peccata illorum iam non memorabor, v μη μνησθω ι in eadem X, 32 rememoramini autem pristinos dies, ἀναμιμνήσκεσθε e proximis Servius ad eclogam I, 31 unde tomi dictaestini, quas Lucretius minutiores dicit esse illis corpusculis quae non sis per fenestram radiis solis videmus dicit

enim illas nec visum posse recipere

118. PROELIA PUGNA EDERE . Frustra Marullus et hic et in iv, 1009 proelia pugnasque Edere Ennius apud Nonium p. 72, 31 Interea mortales inter sese pugnant proeliant. Plautus in Asinaria IV, 2, 15 Tu ergo fac ut illi turbas stese eius . idem in Bacchidibus IV, 4, 80 Quid si potius morbum mortem sorsia, id erit rectius. Terentius iniunucho , 8, 27 Quodvis donum praemium a me optato : id optatum fere . quibus similia alia veteres frequentasse satis constat in Plauti Poenulo versus I, 1, 4 integer fiet addito ad hunc modum opes, Mihi reddidisti opiparas ope opera tua . ceterum VerSum hypermetrum, qualem hic Marullus efficere voluit, unum tantum in toto per Lucretius posuit in libro V, 849 ubi

Waheseidus dedit Multa, idemus enim rebus concurrere debent, in quo est ἐθος ineptissimum . ex tragoedia unum cognovi huius generis versum, quem ex Medo Pacuvii petitum Cicero rettulit in librum Tusculanarum III, 26, Sstum nter oris sic, puto libri Situ nitoria diarba paedore horrida atque

Ritas infuscat pectus inluvia scabrum primum autem hac duorum Versuum in unum coniungendorum arte Ennium

usum esse Philippus agnerus ad Vergilii georgicon it 69

non demonstravit nam quos versus Columna Ennio adscrip- Sit, magna ossa lacertique narent hominis, eos Macrobii

exemplaria in Saturn vi 1 partim Lucretii alia Lucilii libro xvi tribuunt sed quicumque hoc primus ausus est, qu0- nam iure id secerit dicere non possum . nam illud in Iliade ter semel in theogonia Hesiodi positum, quod eum grammatici veteres vocabulo inter duo versus diviso scripsissent, Behherus nunc recte fecit ευρυοπα Ζῆν, nullus posita Graecus imitatus est neque dramatici Graeci infinitis locis, ut Wagnerus dicit, aut promiscue hoc artificio delectati sunt, sed Sophocles certo quodam tempore, eodemque tempore Euripides, sed hic parcissime usus neque aut ab his aut ab asynarietis Ionum et Aeoleon ullum est aut heroicis versibus aut iambicis comicorum praesidium sed quod homines docti hypermetros syllabam longam requirere adfirmant, id in Odeeametro dactylico et 1ambico duodenario Verissimum est, non item in iis versibus qui natura sua in longam syllabam non desinunt itaque Terentius brevi syllaba usus est in trochaico pleno , in Eunucho IV, 1, 11 Adcerse ut delectetrarc nos . illa eaeclamat 'minime gentium . ει convivium

illam ' miles tendere inde adsumsim Catullus in Sapphico hendecasyllabo Nullum amans ere, sed identidem omnium sita rumpens, item Gallicum Rhenum, horribile aequor, ultim6sque Br tannos contra in Glycone longae tantum syllabae locus est ut idem Catullus Sola cog=ιsta, sed marito sita non eadem licent. item in Cretico Terentius in Andria Iu 1 9 Et timent, et tamen res premit denegare . si tum eorum npudentissima oratio

est idemque in iambicis acatalectis in Phormione II, 1, 63 Neque testimoni dictio est mitto omnia . addo istuc , imprudensa

must adulescens . sino, et similiter in Adelphis II, 2.9 , 3, 21

54쪽

4, 19 v, 3, 59 . dactylicos autem heroicos binos ita semper

coniunxerunt, ut continua esset neque interrupta συνάφεια ergo hic pedi sexto spondeus convenit, non trochaeus . dactylo qui usus sit unum Ovidium invenio. si modo Verum Steum in metamorphoseon MI, 395 scripsisse Barba erat incipiens,

barbae color aureus, aureaque M umeris medios coma dependebat in armos nam exemplaria bona et antiqua omnia habent aurea Eae umeris . hoc certissimum est, perperam in Horatii sermonum I, 2 62 plerosque scribere quid inter-Est in matrona ancilla peccesne togata et imperite Servius in Aeneidos x 496 dicit hypermetrum versum esse posse inmani pondera baltei snpressumque nefas . in disticho elegiae Catullus syllaba longa usus est 115,5, Prata, arva, ingentes silvas saltusque paludesque usque ad Hyperboreos

et mare ad Oceanum.120 CON cILII . Apud Nonium p. 6, 6 Concilia; de quo dicetur ad librum V, 85. ad proxima scholiastes Lucani respicit libro Ix, 56, ubi haec leguntur. Hic eaeemplar suit,

Lucretius eaeemplare posuit, nos in usu eaeemplum dicimus: adeo omnia sunt Latina . Scribendum est nos in usu eaeemplarsum dicimus sic enim dicebant, hoc eaeemplarium, huius eaeemptarii, hoc eaeemplario, item altarium et altario. 134. ON cILIATA . Itali et impressi CONCILIATU 136. INPULs GIENTUR, IPSAQUE PORRO PAULO MAIORA LACEA SUNT. Antiquissimi correctores CIENTUR . tum Antonius Marii Ictaque quae porro, Marullus cum ceteris Ipsaque quae porro paulo maiora, Verbo substantivo contra Lucretii eonsuetudinem deficiente . itaque malo Ipsaque PROPORRO paulo maiora lacessunt hoc adverbio, quod Lucretii proprium esse putant, Lucilius quoque usus est in libro xxx, sperans lactare me eandem Hanc proporro Osse et mansum eae ore daturum; quae Verba nutricis sunt in Nonii p. 140, 13 libri sperans aetatem eandem haec proferro OSSet.

144. PRIMUM AURORA NOVOR CUM PARGIT LUMINE

TERRAS. Antiquissimi correctores Novo . Vergilius Aeneidos Ix, 459 Et iam prima novo spargebat lumine terras Tithoni crocctum linquens aurora cubile; quod Servius Lucretianum esse dicit apparet autem Vergilium temporis significatione accepisse primum, non ordinis, ut Creechius et Wakefieldus. apud Macrobium in Saturn. I, 1 Cum primum aurora revampit lumine terras 147. OLEA SOL SOLEAT antiquissimi correctores. 152. AERIAS QUO SI DUM DIVERVERET UNDAS . Pontanus ambino est QVAs dum . Lambinus pessime quasi dum diverberat: nam dum intellegendum est donec Isidorus originum libro III, 2 ex Lucretio adsert aerias undas poterat addere quasi . in versu proxicio Waheseidus ineptissime probaVit vapores, quod habent oblongus, Itali, olim impressi Marullus : vaporis quadratus, Schedae , Lambinus. 155. INTER SE TRAHUNTUR . Apud Priscianum p. 802

RETRAHUNTUR

158. NE CRESCERE MORAVIT ULLA FORI . Quadratus necres semora , hoc est semoravit schedam, ut Henrichsenius testatur, semor autem . Antonius Marii nec res remoravis, olim impressi ne crescere morast optime Marullus nec res REMORATUR Ullaboris.

160. IN QUE COEPERE LOCUM CONEXA FERUNTUR.

Veronensis editio et augerius connisa quod rectius scribitur CONIXA . paulo ante suis e partibus, in quo haerent interpretes , ita accipiendum est, eae iis vacui partibus, quas

occuparunt

163. MuLTIPLEAQUE . In libro IV, 20 exemplaria vetera MULTIPLEXQUE . 166. UT DEANT QUA QUIOQUE . Itali veteres in I DE- ΑΝ . sed hic versus et qui eum praecedit nullo eum superioribus sententiarum vinculo cohaerent itaque Marullus ineptissim iudicio, sed maxima auctoritate, his praemittendum censuit Nam neque conscio debent tardata morari qui sanam mentem malent, a Versu 164 ad 184 transibunt, neque ad integritatem disputationis quicquam desiderabunt. nihilo minus certissimum est ea quae his interiecta sunt Lucretiana esse, sed , quod interpretes videre debuerunt, non paucis Versibus truncata . videntur autem ea deesse, quae

Epicurus ad Herodotuma. 44 his verbis dixit - δε τουτωνου εστιν, αἰ ἱων των ἀτομων Ουσων καὶ του κενου . his enim

recte subici potuerunt quae primis his versibus signiscari puto, multos philosophos mundum et res universas opinari non ex infinito esse, sed deorum voluntate procreatas : hos verorem nulla ratione nixam ponere; quippe quibus facilius 6.

55쪽

videatur omnia semel ad ανάγκην et ad deorum arbitrium referre, Nec persectariprrmordia singula quaeque, Ut videant qua quicque geratur cum ratione atque his apte iuncta sunt quae secuntur: ea vero huius modi sunt, ne esse quidem opus ut aliquis primordiorum naturam accurate perVe8tiget, quo magis perspiciat universam rerum naturam non esse diis hominum causa constitutam . sed hanc rem posita, nisi

fallor, breviter nimis nec tam diserte quam Solet exposuit: nam illud blanditur, quod est in vers 173, a plerisque rustra temptatum Itali enim secer blanditum, Lambinus blanditim , satis dure positum est pro blandiendo hortatur sive persuadet et compellit similiter Vitruvius in libri 111 praelatione cum etiam saepe blandiatur gratia conviviorum averis iudicias adfatiam probationem dicit enim convivia, quae artifices dent nobilibus , saepe horum favorem blandiri), neque versu 183, in quo est Nunc id quod super est eaepediemus , commode subici potuit Nunc locus est in his illud quoque

rebus Confirmare . accedit quod se rem posterius apertam facturum promittit quod ubi praestitit versibus quoque iisdem aliquot repetitis in libro quinto 195-234, ibi rei institutae

tractationem non satis reete interruptam esse ad eius libri versum 235 demonstrabimus . denique quem admodum in his, quibus rerum naturam ad utilitatem hominum creatam esse negat, tam in secundo libro quam in quinto compositionem poematis laborare intelleximus, ita in re huic simillima in libro quarto, ubi sensus hominibus propter usum datos esse nullo modo credi posse docet, rursus Observabimus eam rem omnem illuc non sacer 822-857 . itaque perspicuum est hos locos a Lucretio non eo ordine quo nune carmina scripta legimus tractatos esse, sed alio tempore et cum cetera in manibus non haberet, eum quibus poeta et philosophus veri rerum ordinis maxime studiosus illa, si posset, quam aptissime coniungere debebat ex quo apparet, quod iam supra dixi, ipsum poetam hoc opus non edidisse, neque primum editorem curasse ut singulae partes persectae et absolutae viderentur; quem siquis in his de quibus nunc cum maxime agimus versibus charta imperfecta et lacera usum esse suspicabitur, ut ea quae hic deesse Scripsimus numquam edita existimet, nihil habebo quod ei repugnare dicam.

168. DEU SINE NUMINE REDDI. Prorsus egregie Marullus RENTUR . in ceteris augerius nihil novandum esse vidit, nisi quod scripsit ac moderate: Gronovius rem absolvit scribendo admoderate secundum Veterum exemplarium

fidem, in observationum libro m 6 p. 462 . hismaheseidus sine iudicio repugnat

181. NATURA MUΝDI, QUAM QUA PREDITA CULPA.

Oblongus a correctore quanquam, idem prima manu reddisa. in libro V, 199 TANTA TAT praedita culpa', quod quamquam Lucretius hoc loco ortasse paulo aliter conceptum scripsit, quem admodum hic creatam legitur, in quinto paratam, tamen dubitandum non est qui , si opus ipse edidisset, idem utrobique extaret itaque vanis coniecturis omissis ex libro quinto optimam scripturam huc reseramus in qua stare ita positum est ut in libro VI, 1058, Pondere enim fretae partim stant , item in I, 564 Et,nita Mul generatim tempora rebus Stare, eodemque modo in his Varronis versibus , denique quisis avarus Sanus cui si stet terra traditus orbis, Furando vὶen, a morbo timulatus eodem, Eae sese pse aliquid quaerae cogatque peculi qui Versus apud Nonium p. 392 4 et 264, 21

minus recte scripti leguntur sic, densque quis sanus est avarus ' cui si stet terra id traditus orbis, ac morbo te. 184. IN IS QUOQUE ILLUD REBUM. Illud in quadrato erasum ILLUD QUOQUE Itali mo meare quadratus et schedae , meari oblongus et olim impressi deinde rudem qu dratus cita frudi in VI, 186 idem et oblongus

192. SIGNA TRADESQUE . Corrector oblongi TIGNA

Egregie Lambinus sine vi SUBIGENTE, adiutus, ut scribit, ab uno libro manu scripto . nihilo minus mihi magis proprium videri solet sine subiectante . ea quae cremantur ignem cicere dicit et summittere lumen versu 674 . in I, 700 eaetollere fammam Maeaque subiectare. 194. QUOD GENUS E NOSTRO COM MISSUS CORPORE SANGUIA EMICAT . Quadratus cum mos sed aut cum est

missus scribendum est, aut potius nam illud debebat esse

cum mittituri Quod genus E ST , nostro com missu corpore Sanguis Emicat ita in libro III, 221 Quod genus est, Bacchi cum sos evanuit, et 597 Quod genus est . animo male factum cum perhibetur neque enim intellego quomodo possit aut in his

56쪽

verbum substantivum mitti aut in libro ii 431 haec probari Quod genus, in somnι sopit tib cernimus alta Malare ovore altaria potest autem in hoc dicendi genere verbum praeteriri , ubi mente suppletur ex superioribus sic in VI, 105 Pondere enimfretae partim stant; quod genus aurum Stat stetum pondere nisi tamen Scripsit quod genus aurumst. in rhetoricis ad Herennium libro I, 19 Lege ius est id quod populi iussu sancitum est; quod genus ius est ut in ius eas eum voceris . Cicero de inVentione in I, 25 Sin malabit, ιon inutile est ab aliqua re nova aut ridicula incipere, aut eae tempore quae nata sit quod genus utile eSt incipere M strepitu, acclamatione. item in 11. 162 Consuetudine ius est quod in morem vetustas

vulgi approbatione perduaest quod genus in morem perduxit)pactum, par, iudicatum . itaque apparet Nonium p. 21, 15 hos Luellii versus , quos ita scriptos rettulit, Crebrae ut scintiliae, in stricturis quod genus olim Ferventi ferro , non 8que ad Sententiae finem perduxisse quod ipse aliquo modo indicat, eum dicit scintillas quae de ferro ferventi eunt in Lucretiano autem illo quod est in libro iv, 271 Quod genus illa foris quae vere transpiciuntur, experimento laeto in superioribus nihil quod illuc repeti debeat reperietur quod ipsum de his diei debet, quae leguntur in Ciceronis de inventione libro II, 172 , quod genus ut homines mortales necesse est interire' sine adiunctione quae fient integra, si scribemus est prout ita idem in eodem libro 157 quod genus virtus scientiaveritas est, item quod genus pecunia est, 165 quod genus fidentiae contrarium est di identia.

197. NAM QUO MAGIS URSIMUS ALTU DERECTA . Oblongi corrector mirabili consilio sedit urgimus . idem liber Diseeta Antonius Marii alte; qui debuit scribere ALTE DE

IEcTA , hoc est ex alto in aquam deiecta tum extremo Versu oblongus pressimus altu aegre quadratu pre8 mu agere. 199. SURSU REMOVET MAGIS . Naugerius REVOΜIT. 200. Ex ILLANTQUE Corrector oblongi Ex ILIANT

Marullus Sio igitur debent o mae uouum libro I, 290 Sio igitur debent venti quoque famina ferri.

205. ONDERA, QUANTUM IN EST , DEORSU DUCERE

PuGNENT. Antonius Marii et Brixiensis editio quantum in se est tum Marullus deducere . in Versu 190 erat Pondera quantum n se est, i 20 Nec tamen haec quantum est in se: quid si hic tertio variaverit non verba sed percussionem pedum, Pondera quantum Eset in E quarto loco 247 libri Pondera quantum inest, Antonius Marii in s est.

209. NON ADEREM IN TERRA STELLAS . Corrector Oblongi, ADERE, Itali et olim impressi TERRAM. eos Versus, quorum initia sunt Nonne vides longos et uno hinc nunc illino, cum Vergilianis componit Macrobius in Saturn. I, 1. ibi in utriusque poetae versibus scriptum est abruptis nubibus ignes, cum Lucretii exemplaria et in Aeneidos III, 199 palimpseston Sangallens habeant abrupti ceterum quaerendum est utrum ad hunc locum pertineant quae habet Servius ad Aen. V 527 , Nam , ut Lucretius dicit, ventus altiora petens aethereum ignem secum torquet, qui fractus docti secerunt tractus imitatur stellas cadentes Isidorus originum III, 70 Nam quod videmus de caelo stellas quasi labi, non sunt stellae, sed igniculi ab aethere lapsi, quisunt dum ventus altiora petens aethereum ignem secum trahit, qui tractu suo misatur stellas cadentes. 210. SOL ETIAM DE VERTIO E. Ad explendum Versum

suu Mo addiderunt Itali, itaque olim impressi aetheris Marullus quorum mihi neutrum displicet.

216. COGNOSCERE ABEΜUM. Quadratus, item schedae, a correctore oblongus, habemus Versu 265 avet ipsa quadratus; oblongus in litura, sed extremis ductibus ultra lituram excurrentibus et ut primam litteram a suisse appareat, habet ipsa Nonius p. 517 26 abet vel habet uterque ossi nus III, 886 vibus 902 bideant, IV, 38 vibos V, 778 conssent, 1085 Corborumque VI, 390 abersabile, 974 benenumst, oblongus iv, 483 alebit, V, 1443 Suabius, quadratus IV, 29 nobitas.

218 PONDERIBUS PROPRIIS INCERTO TEΜPORE FIRME INCERTISQUE LOCIS SPATIO DEPELLERE PAULUM. In his

Avantius rectissime dedit PER ME, Marullus ferri tum idem Marullus decedere Avantius se pellere; quorum neutri potest adiungi spatia iam quid rei conveniat ex illis versibus inparet 292 , Id facit eaeiguum linamen principiorum Nec regione loci certa nec tempore certo . itaque primum hi ad eundem modum scribendum est Incertisque LOCI SPATIIS; ut supra 163 Multipleaeque Voci spatium . porro Pondera

57쪽

propria nihil aliud esse quam aequilibrium docebimus ad librum I, 574 . eo autem aequilibrio quae paulum declinant hoc enim poetam Velle apertum est non possunt ponderobus proprris de pellere, sed DECELLERE . non potuit declinare alio vocabulo magis proprie dici quam hoc quod est eoellere, sive illud poeta finxit sive e consuetudine vulgi sumpsit Festus p. 274, 31 Recellere, reclinare, et aecellere , in

altum aetollere. 222 IMBRE UTI GUTTAE . Marullus IMBRI s. 227. ATQUE ITA PLA GIGNERE. Ita oblongus, sed aeorrectore Saxone, qui scripsit in litura a plag. quadratus et schedae mis corrector quadrati PLAGAs, itaque primus post eum Lambinus. 229. Au Lus Itali et impressi AvIus . supra 145 oblon

gus nemora aula.

234. ExsuPERATE. Marullus EXUPERATA. 240. HAUD IGITUR POTUERuNT . Antonius Marii et Marullus POTERUNT.

247. QUANTUM IN Es . De hoc dixi ad versum 205 de Versu proximo dicam ad librum V, 1033.

249 SED NIHIL OMNINO REGIONE VIA DECLINAB EQUIS EST QUI POSSIT ERNERE EsE Ab Antonio Marii

usque quos Vidi omnes recta regione viai, quod quo sensu dici Latine possit non intellego, quamquam scio quid sit regione ferri , neque dubitandum est quin illi pondera rectavia declinare dicere voluerint recta regis S locus Verus et conVeniens, eaque aliquid eaeire vel eici dicitur in libro , 514 1272. contra sicut in libro I, 958 habemus omne quod est igitur nulla regione viarum Astumst, hoc est nulla parte itinerum quibus per omne proficiscaris , ita huic loco convenit Pomnino NULLA regione via Declinare, hoc est nullo loco viae suae sed quod in horum Versuum fine est sese non potuit minus apto loco poni, si poeta haec ita coniungi voluit, ut placet interpretibus , declinare sese . in hoc tamen

vocabulo vitium esse non credo, sed in possit certe commodissimum est quis est qui PRESTET cernere sese hoc est

quis spondeat quis recipiat Τ

251. OTU CONECTITUR ΜNIs Itali et Veronensis editio OTUS. 252. T VETERE EXORITUR NOVUS ORDINE CERTO. Itali aeoritur semper novus, quos Secuntur impressi melius est Et vetere EXACTO eaeorstur novus de praepositione geminata dixi in fine libri primi.

253 304. NEC DECLINANDO GENUS ULLUM MATERIA . Hos er8us II hic omittunt quadratus et schedae, sed liber uterque habet in ne voluminis, ut dixi ad librum 1 734. scilicet in codice archetypo haec sui libri se-

eundi membrana sexta nam priores quinque tenuerunt Versus poetae cLII et praeterea capitulorum versus III, ut

ex horum indice apparet ergo huius libri secundi initium sui in pagina recta.

257. FATIS AVOLSA VOLUPTAS, PER QUA PROGREDIMUR QUO DUCIT QUEMQUE VOLUNTA . In his Marullum

non haesisse mirum est Lambinus cum voluptatem et voluntatem commutasset quod nunc video iam ante eum sedisse Franciscum edicem a Victorio laudatum ad Varronis rerum rusticarum I, 17, ), ceteros ei adsensos esse non nimis miror sed ambinus, nisi intempestive meminisset Vergilii esse trahis sua quemque voluptas, intellegere poterat voluptati in neutro membro locum esse: nam nequis voluntatem utrique inserat verendum non est apparet scribendum esse fatis avolsa POTESTAS; quod plane confirmat versus 286

unde haec est nobis innata potestas. 264 PRORUMPERE QUORUM VIM CUPIDAM TAM DE SUBITO Itali et Brixiensis editio EQUORUM . Nonius p. 517, 10 Omnes artem secuti negant adverbiis praepositionem addi oportere, elauctoritas veterum praeponi iubet iisdem verbis quod memorabile est nam eundem utrique auctorem agnoscas)Maximus Victorinus p. 1951 Adverbiis adici praepositiones negant omnes technici oportere, quamvis veteres iacenter usi sunt.

his uterque subicit de subito et de repente sed Victorinus utriusque vocabuli singulos auctores adducit, Nonius multo plures . Nonius hunc versum totum resert libri II 643 praetermittit Victorinus simpliciter item Lucretius do subito.

TUR . Quadratus materia ritali MATERIAI . tum conquiri

58쪽

eorrector oblongi, itaque Antonius Marii cum impressis omnibus sed conem recte oblongus prima manu et quadratus. nam quod sequitur, concita recte probatum est a doctis: inciti media producta Dore Au de natura deorum II, s cur inprobetur non video is mihi ita geribendus det tua imis incit atque alacres Ostris perfricant Delphini, navem Argo scilicet libri habenti ut et

perfremunt. Sed coneae mazeriai copia quomodo dicatur non intellegoci recte quidam scripti apud Lambinum connisa

immo co Nix Ah, quod probant Gilanius et creechius, ut inversu 160. 275. Ens PICUUM NOBIS ST INVITI s. In oblongo antes erasum e hoc est Itali ad locum suum revocarunt idem

erroris genus sane mirabile notabimus libro ui, 23 67 6801v, 624 799, 227 331 596 1198 . similiter in versu 20 caderem in terra. 277. QUAMQUAM VIS EXTERA MULTOS ALLAT . Vis

omisit scriptor quadrati tum oblongus et Veronensis eae- trema, aetim Antonius , Brixienses , Marullus 'Vantius mox corrector oblongi allat, itaque Antonius et olim Impressi sed vantius recte ELLAT , cum Marullus dedisset Fulli et Ῥὶt.

279. RAECIPITESQUE RAPIT , TAMEN ESSE INIEC

TOR EN QUIDDAM Oblongus et Brixiensis editio iniector, iribus quae in quadrato his adiectae sunt litteris omissis:

Veronensis et Veneta iniector in pectore nostro . Antonius Marii esse in PECTORE NOSTRO praeterea cum Vantio scribendum est Praecipitesque RAPI, ut paulo ante ire rapique 281. Quo QUE ONA MATERIA . Itali et impressi co PIA

materiai. 283. RETROQUE RESIDIA AVRntius RESIDIT.

289. ED NE RE IPSA. Prorsus eximie Lambinus MENfissa. 291. ET DEVIOTA QUAE COGATUR FERRE PATIQUE.

Cogatur prima manu oblongus, idem a correctore cocatur, quadratur cocatus tum QUASI Antonius Marii et impressi.

sed hoc non sufficit, nec dubitandum existimo quin posita dederit Et devicta quasi I cogatur ferre patique, scilicet id

necessum intestinum . neque enim credere possum Lucretium semel contra suam ceterorumque consuetudinem quasi produxisse, qui in V, 729 maluerit scribere Proinde quasi id feri nequeat alioqui non ignoro in tabula Bantina et in lege Servilia scriptum esse quase seι, item in lege pagi Herculane tam quase sei, in senatus consulto de Bacchanalibus et in aliis instrumentis publicis nise , quod in Frontonis quoque codice inventum est . 12 Romanae editionis. quare de lauto non intercedo quo minus hae vocabula produxisse existimetur in Poenulo I 2, 32 Soror, cogita,

amabo, item nos perhiberi, Quasi salsa muriatica esse mutumantur Sine omni lepore et sine suavitate, Nisi multa aqua usque et diu macerantur. 112 Θsecro hercle, ut mulsa loquitur I nil nisi laterculos in Casinam 5 56 Nisi se sciat vilico non datum iri ceterum illud quase quod Quintilianus instit. I, 7, 24 in multorum libris scriptum esse dicit, sortasse in hoc nostro loco tenue sui vestigium reliquit certe in Sticho Plauti v 1, 8 qua sene tabescit dies ita intellegendum est, quas nis in Varronis de lingua Latina libro vi p. 356, ubi est quae scribendum videtur quase hoc modo Iubar dicitur stella Lucifer, quas in summo quod habet lumendi usum ut eo in capite iubam in lege Rubri I, 47 nise ei.

294 GEc TIPATA MAGI FULTUM QUAM , ATERIA COPIA . Marullus FUIT umquam materiai.

30L ET CRESCENT VI QUO VALEBUNT . Itali et olim impress VIQUE valebunt Marullus Vi Latine inque valebunt: nam quae praepositiones auctum et incrementum significant, ut con , re, eae valescendi Verbo aptae sunt, non valendi, praevalere autem et praevalescere inter se disserunt.

304. NAM NEQUE QUO POSSIT GENUS ULLUM MATERIA EFFUGERE EX OMNI QUICQUA EST, NEQUE IN OMNES UNDE COORTA QUEAT NOVA VIS INRUMPERE . Medii e

sus extremam partem peri88 apparet, quae aptissime suppleri potest in hunc modum, neque ει omne SE ORAUM Unde coorta queat nova vis inrumpere . Antonius Marii neque rursus in omnes, Veronensi editio neque partis in omnes,m rullus, quem ceteri Secuti sunt, neque rursus in omne.

313. UBI IPSUM CERNERE IAM NEQUEAM, OTUS QUO

QUE ASURPERE DEBENT Gilanius rubi 4 Ps, AURPERE Marullus.

59쪽

318. Quo u A VOCANTEA. Quo UΑΜQUE corrector oblongi. 320. ET ATIAT GNI. Itali et impressi SATIATI.322. T-κ uet is v IRIDI . Scribendum est vel UT n,

item in versu huius libri 780 T in quadrato, quamvis ibi quoque exemplaria habeant uti in nullam enim in vocabulis iambi pedis mensura comprehensis elisionem a Lucretio admissam esse docebimus ad librum IIa 95 . partem tamen poetarum ab hoc genere non abhorrere ibidem concedemus sed nequis ulli poetae adscribere Velit uti in aequore, ad eiusdem libri versum 41 cavebimus . neque in Ciceronis epistularum XIV, 16 legendum est ut ei, sed ut ei. 324. ΑΜ Pollu coMPLENT . Apud Macrobium Saturn. VI, 1 Componunt complent, et in fine VerSu cientur.325. FULGOR UBI . Marullus IBI . Fulgur Itali et impressi item in versu 332 fulgur idem et corrector oblongi. 330. RAMITTUNT Quadratus Transmittunt itaque

Macrobius Saturn. VI, 4. 331. ALTI MONTI Bus . His KD adiecerunt Itali. 337. OMNIA CONATAT Iidem constant. Sic infra Versu 694 quadratus, oblongus coiistet super adscripto n. Sed cum in versu 724 libri consentiant in coniunctivum, malo ubique CONSTENT praesertim cum ubique oratio a coniunctivo suspensa sit.

QUE . Praeterea correctores antiquissimi et Nonius p. 158, 22 hoc servato , ne desit verbum, paulo post cum Marullo seribendum est Norum, non uori m nisi quod Lucretius, si

eum recte novi, potius scripsisset Praeterea genus humanum mutasque natantis Squamigerum pecudes, cetera Haec omnia generatim sume . sed illud Praeterea omnem sententiarum coniunctionem relaxat nam cum poeta hic docere incipiat omnia quorum natura magnam opiam proserat specie et figura differre, poterat hoc loco dicere Principio, non Praeterea, quod subsequitur in altero exemplo, Versu 367 . ut Postremo in tertio 37 . at ne Principio quidem scribi debet, quoniam , ut dixi, ante illud Quorum deest verbum, quod necessario positum sui in sententiae capite . Id autem verbum cuius modi fuerit facile intellegi potest re-

quiritur enim hoc, omnes animantes sui generis seius edunt, eosque figura corporum dissimili ' ergo scribemus ΡΑRTURIUNT genus humanum mutaeque natantes Squamigerum pecudes in quibus parum eleganter Nonius Squam0erae . sed in proximis , quae Nonius non exhibet, optime Benileius et Londinensis editor et laeta ARMENTA . quorum hic tamen cum arbusta et armenta uno eodemque modo breviter scribi

potuisse dicit arta, id fingit quod nullo tempore fieri potuit; quod si eo anno quo ille haec scripsit, hoc est 1712 put

mus serendum suisse , at hodie qui artem , quam discere noluerunt, setis fallaciis exercent contemnendi sunt quid autem iis et, qui se huius raudulentae artis magistros serunt 2 notabimus certe in hoc genere summos, ritgium et Mass- mannum, ne inducantur adulescentes. 347 QUORUM UNUM QUO DUIM. Rectius in libro iv, 126

Quorum unum QUIDVIS.

354. CALLIDUM . Corrector oblongi ALIDUM . duos versus qui hunc praecedunt Macrobius posuit in Saturn.

VI, 5. 356. NON QUIT HUMI PEDIBUS VESTIGIA PRESSA BI-sUL cI . Quadratus inquit, schedae inquid corrector quadrati et Marullus inquit, absurde, quamvis ab Avantio porro omnes probaverint scribendum est NOSCIT hum pedibus vestigia pressa bisulcis.

358. COMPLETQUE QUAERELLIS FRONDIFERUM E - ΜUS ADSITTENS, ET RE VISIT CREBRA AD STABULUM.

Antonius Marii adsidens eorrector quadrati et impressi Hsistens, absurde . horum carminum teneritati unico aptum est querellia ADSIDUEI M. in fine vocabulis traiectis CREBRA revisit scribendum esse vidit corrector quadrati, neque aliter impre88i.

361. NE TENERE ALICES ATQUE ERBE RORE VI GENTE FLUMINAQUE ILLA QUEUNT SUMMIS LABENTIA

RIPI s. Quadratus viantes, Macrobius Saturn. I, 2, herbae omisso, visentes idem Macrobius lambentia et Fluminaque ulta . hoc ulla quadrati quoque codicis corrector posuit et pr0barunt plerique quod mihi locum habere posse non videtur, nisi scribatur aut herbae Fluminave . certe longe dul- dissimum hoc dicendi genus est, illa fumina summis labentia ripis.

60쪽

confirmat, Wakefieldus ita tuetur ut dicat subitam curam esse 'id curae, quod eam rubist ' nihilo minus scribemus o LI-

longus et schedae, item Brixiensis editios Balatum quadratus Antonius Marii, Veronenses . hoc admisso se ut matres serus suos novisse dicantur: sed id posita agebat priore vaccae exemplo, neque eo pertinent quae subiecta sunt, Ad sua quisque fere decurrunt ubera lactis . Macrobius in Saturn vi. et Festus p. 206, 7 , qui prioribus utuntur, praetermittunt Balantum pecudes Macrobius tremulis in vo-ectus et Comiferas.

DEBIs Quadratus Postremum. Quo D vis Itali et impressi. sed haec non video quomodo coniungi possint, frumentum quodvis suo quicque sive , ut Itali, quodque genere nihil enim differunt ab iis quae Ciceronem definibus V si scribere potuisse Madvicus recte negat, cuiusque partis sua cuiusque vis. Itaque quem admodum Cicero scripsit sua quaeque is , hic quoque seribendum puto uoque vel , quod idem est, QUIQu suo genere ita Varro rerum rusticarum I, 7, 2 quod quaecumque libri

quaeque suo quoque loco sunt posita , ea minus loci occupant, non quaecumque suo quaeque . neque ut cuique mores hominibus serri potest in versu senario quo cornelius Nepos utitur in Αuido 11 6, sed debet esse Sui quique mores suntfortunam hominibus . quod inter sententias . Syri 268 auetore mihi incognito ita scriptum exhibuit Bothius, Fortunam curque mores confingunt sui in Ciceronis paradoxis 35 sapiens posita' is sngitur fortuna cuique moribus : Nonius p. 526 24 Mι cuique more sngunt mimico versui elegantiam magis quam pingue orationis genus convenire carolus Nipperdeius concedero debebat, nisi fallor , qui contra sententiam meam et Alla Flecheiseni pronuntiavit nuperrime in libello quem do Cornelio Nepote secit p. 78 neque enim reprehendissem versum hoc modo scriptum , Fortunam hominibus mores curque dant sui in Vergilii ecloga vii, M libri omnes et Nonius p. 326 et 38 Strat iacent partim sua quaeque u ambore poma Cicero de oratore libro H, 216ivo incut gravis,

cita tarda, magna parvas quas tamen λter Omnes est suo quo- ein genere mediocria Varro rerum rusticarum I, 22.64nstrumentum' supellectilem rust amoportet habere scriptam ει urbe et rure dominum, si um contra ea ruri Omnia certo suo quoque loco ad uiuam seposita libri esse possea . Vitruvius in 119 4 ea enim cum suo quoque tempore ad Mum perforata e

strantur. Festus p. 344, 21 Seae Vestae sacerdotes consistulae sunt, utpopulus pro sua quaque parte haberet ει tram sacro-stum Varro de lingua Latina re p. 474 ut eae turris qui procreantur turdi, se eae reiaquis sui suo Flor. ususque yenero. p. 533 cum analogiae sui cuiusque temporis . hadebeant dis μίnare Vitruvius I, 3, 2 et ad reo ne sui uSque seneris apta et commoda disposito Gellius in x earumque rerum, acie snstruenda succus que nocMuli μα- ρίnes ostenduntur simillimo modo dixit ει suo utroque stenere Varro de lingua Latina libro I p. 475, non horum et, a tatem se omnia similia membra , ut epara Em n suo utroque generes asturine At a Florent. M Aurines Atro parci' 376. PAVIT EQUOR HARENAM. Quadratus et schedae haranam Nonius p. 503, 27 Lavi pro lavat Maer reus tib G Litoria notimi bibulam lavis aequor harenam . hoe M

rullus praeoptavit, item Heinsius ad Ovidii metamorphosis libro VII, 267 ego neutrum alteri praestare iudico. '381 PERFAcILE EAT ANIΜI RATIONE EXSOLVERE

NOBIs An ratibnem Lucretius tum dicit, cum ei opponit sensus I, 42 448 v, 384. quod eum hoc loco non laciat, aecedit quod ea quae uno acturus est cum superioribus aliquo vinculo orationis constringi debuerunt hoc cum Lambinus intellexisset, edidit Persaoile est A . sed aptius et simplicius est Perfaciti est TALI ratione Molvere nobis. sic paulo ante paria ratione ac rima rasso .

382. QUARE PULMINEUS LONGE PENETRALIOR IGNE QUAM Nos TER FLUAT E TAEDIA TERRESTRIBUS ORTUS.

Oblongus penetrat iis omissis quae habent quadratus et schedae, si igne Itali et impressi IoΝ1 . sed iidem penetratius vel penetra bilius Benueius multo melius, quia ignis quomodo ere dicatur intellegi non potest, Quam noster FUAT Isidorus originum xiii 9 Ideo autem fulminis ignem uim haHesremarorem adpenetrandum, guri subtiloribus ele-enit faetus est quam noster, d est qui nobis, usu est idem de natura rerum