장음표시 사용
61쪽
30. Lucretius autem dicit ulmina e minutis seminibus constare , ideo penetrabilia esse 384. CAELESTEM FULMINE IGNE . Quadratus celestra fulmine . corrector oblongi FULΜINIS 387 E LIGNI ORTU TAEDAQUE CREATUS . Non ο-
tui hoc minus eleganter dici posita scripsit ignis Noster hice lignis ORTU taedaque creatus . similiter in I. 90 legendum esse videbimus Magnetum qui si patriis in fmbus ortu. 390 4IQuo ALIMus AQUARUM . ALMUS corrector quadrati et Brixiensi ediiise .... 396 si NouLT QUAE Qu . correctores antiquissimI
crobium, qui his utitur in Saturn. VI, 1, pertorqueto ratio lenius decurret, si scribemus pertorqueat sed potest ferrI
402. AT ou Ru Tu NDis . Sic libri nostri semper, certe prima manu . semel quadrati scriptor rotundis in V, 455. Festus p. 262, 26 Rutundam aedem, et similiter p. 250, 31 Nonius p. 60 Rutundum a rota dictum est vel rota a rutundo te idem 164 Rutunde positum eliganter , concinne vel collecte te. In Varronis de lingua Latina libro v p. 43 Stagnum a Greco, quod si Flor quod. r. στεγνον quod non habet rimam Jιnc ad illas rutunda stagna , quod rutundum facillime continet, anguli maaeime laborant et sic semper ex eius satura Nonius p. 552, 30 5b3, 10 Quem secuntur cum rutundis velitesimve parmis , Antesignani quadratis multisignibus libri multis insignibus tecti item in eiusdem Varronis rerum ruSilearum exemplari hoc vocabulum saepe ita scriptum legi Politianus testatum, I, 51 1 rutundam et rutundo III, 5, 12 rutundus III, 16, 18 rutunda . ex hoc Itali secerunt ritonia.
403. IUCUNDE TAcER Possu NT. Itali et impressi iucuΝDE vel prava consuetudine secunde TANGERE 413. NOBILIBU DIGITI . Naugerius MOBILIBUS 414. PENETRALE PUTES . Corrector quadrati 'ENETRARE, itaque Antonius Florentinus et Brixiensis editio. 421. AUT FOEDA AEPE CID DI TURPESQUE FIDENTUR .
Quadratus hic semel sed . pro disyllaba corrector quadrati sedit feri, Antonius Marii qui olidi olim impressi caeli, Avantius tetri Marullus turpes olidique mihi non videtur dubitari posse quin DIRI turpesque scribendum sit. 422. OMNI ENIM SENSUS QUE MULCET CUMQUE VI
DENTUR . Videntur e versu superiore in hunc irrepsisse, huic substantivum semininum deesse, Marullus vidit, qui scripsit i a mulcet causa iuvatque non viderunt Antonius Marii et aheseidus, quibus placuit videndo et videntum . Verum e8 sensus quae mulcet cumque FIGII RA . hoc qui non intellexissent iure notati sunt a Selineidewino in hilologo III p. 538.423. AUT IN PRINCIPIALI ALIQUO LEVIORE CREATAST . Quadratus leviora eius corrector HAUD ravantius Haud sine LEPORE 427. FLEXIS UCRONIBU UNCAQ SED MAGIS ANGELIIS PAULUM PROSTANTIBUS TITILIARE MAGIS SENSU aQUA LAEDERE Os SUNT primi versus ne que delendum esse viderunt Itali, qui secundo addiderunt et quae, quod malo scribi QUAEQUE . porro ANGELLISAE TITILLARE Itali possunt quadratus et schedae possint oblongus, Itali, olim impreS8i. 430. ECULA IAM QUOD DE GENERE EST IN VIAEQUE SAPORES. De quadrato abest. Quo de Itali, Lambinus I Nu-
437. AUT IUVAT GREDIEN . Schedae Adiuvat. EGREDIEN Antonius Marii et Marullus. 438. UT E OPPENA . Immo ATQUE . modo enim dixerat sensum nihil aliud esse nisi laetum, qui fiat rebus vel intrantibus in corpus vel ex eo egredientibus nunc subicit sensus varios quoque et confusos oriri, eum atomi in ipso corpore sese conturbent Marullus non recte scripsit confunduntque: haec enim inter se non concinunt, actus est
Sen3us, cum Semina confundunt sensum. 450. ERA QUAEQUE VOCE FERANTUR. Corrector
quadrati et ceteri Aera ou quae . VOCIFERANTUR Antonius Marii et Marullus. 451. Ex LEVIBU . Hoc semel hic in exemplaria nostra irrepsit E levibus scriptum extat in versu 402 455 458 466 et in V, 455; itaque in ceteris quorum prima littera est , eligno, e laevo e luce, e lapide hoc.
62쪽
Fluoido oblongus et schedae, quadratus fuscio. CORPORE corrector oblongi . liquido quadratus.
453. NAMQUE PAPAVERIS HAUSTUS ITEΜST FACILIS
QUOD AQUARUM. Hunc versum Lambinus delere quam or tionem emendare maluit scribendum est cum Maurici Hauptio itemst facilis Quas aquarum . Plautus in Poenulo I 2, 31 item nos perhiberi, Quasi salsa muriatica es8 autumantur idem in Rudente ui 2, 46 Porrigite hominem pedibus huc it dem quasi occisam suem . in Mercatore II, 2, 46 vetulus e. crepitus seneae antidem est quasi sit signum pictum in pariete . Ennius apud Varronem de lingua Latina vi p. 202 antidem quasi feta canes sine dentibu latrat.
455. ET PERCULSUS ITE PROCLIVE VOLUBILIS.
Quadratus proclync optime Marullus PROCURSU item in proclive . de praepositione tamen dissentio : nam Gellius in X, 24 veteres proclive et proclis indifferenter posuisse dicit, idque ita ut ea adverbiorum loco habenda esse satis indicet. egit de hoc genere Madvicus ad Ciceronem de finibus p. 766, neque hunc Lucretii versum praetermisit: vellem in Tusculanis Iv, 28 probasset Benileianum proclive sive proclive feruntur proclivet, inquam, ut in Persa Plauti II, 3, die septimet.
456. OMNIA Os TREMO - 458. SI MINUS OMNIA SUNTE LEVIBU . Recte Muretus Si minus M Ninu sunt e levibus atque rotundis. 460. PENETRAREQuE Ax . Hoc mirum est de sumo nebulis flammisque diei, quibus magis consentaneum estringere uti possin corpus penetrareque SESE, Scilicet e penetrare in corpus. 46L ouo D in Mouc VIDEMUS SENSIBUS AEE DATUM
In his primum Itali sederunt esse datum, tum Marullus quod quisque videmus, postremo Faber Sentibus in quibus nihil sani est unus Creechius recte vidit debuisse Lucretium a firmare fluida ista pungentia et penetrantia acuta semina non minus quam levia et rotunda continere.' scilicet eadem illa hic significantur iungere quae possunt corpus Nec tamen haerere inter se . hoc intellecto debuit autem hoc unus quisque intellegere in aliquot litteris prave scriptis mora nulla esse potest, sed verba ipsa sententiam secuntur , hoc modo
quod cumque VENENUM s Sensibu', sed RARUM . itaque rara haec, quae puncto tempore cernis Difugere , quia pungunt eorpora et laedunt sensus, venenum sensibus Sive sensuum esse dicuntur sic in libro VI, 97 Denique amaracinum fugitat sus et timet omne ventum nam saetigeris gubua acre venenumst. Varro rerum rusticarum libro a 2 19 eius enim salivam esse fructuis venenum . 45, 2 venenum enim gelum radicibus tenellis sub terra, et supra virgultis. 51 1 itaque amurca olent perfundere ea enim herbarum et formicarum
465. MINIME MIRABILE DEBET Aut periit hic versus velut si hunc fingamus ex libro V, 487, Esse, quod e ressus terrai corpore primumst aut, quod Verius puto , scribendum est mirabile HABEBI . quem admodum hic debet, ita in I, 758 habes scriptum est pro habebis . minus bene Marullus est minime mirabile habendum.
466. NAM QUOD FLUVIDUS EST , E LEVIBUS ATQUE RUTUNDIS EST , E LEVIBUS ATQUE RUTUNDI ADMIXTA DO
LORI CORPORA Olim impressi et Marullus inde funidum est sumpserint ignoro anni quidem concessum sui ut diceret Dum quidem unus homo Romanu toga, Super Scit.
ubi Lindemannus ad Festum p. 673 In quidem ultima non eliditur' inquit, ut saepe apud Ennium. ita divites locuntur, qui thesauros suos nolunt recludere mihi unus ex eodem genere Versus Ennii innotuit, Insignita fere tum milia si tum octo ceteri poetae nihil eius modi admiserunt, quid quod ne ex altero quidem hiatus genere ullus Ennii versus extat; eui plerique Lucilium in primis studuisse non recte opinantur: nam huius ii versus quos habet orphyrio ad Horatii Sermonum I, 3, 124 intellegi non possunt, nisi inter elim haec insulcimus qui pronomena non dum etiam qui haec omnia habebit, Formosus dives liber reae sola vocetur ' neque apud Nonium p. 161, 17 scribi lebet si m- inhonestam, sed In- sumam esse8tatem turpemque odisse popinam , ubi libri habent Infamam honestam neque ibidem p. 398, 33 Samim ibi , sed hoc modo , Hanc ubi vult male habere, ulcisci pro celere eius, Testam sumit homo Samiam sibi, 'anopheu' inquit, Praecidit cautem , testisque una amputat ambo, cum in libris sit famiam ibi nunotela nquit hoc tamen altero genere Tibullum ae Propertium usos esse non nego neque id a Martiale abiudicandum est, qui scripsit in III, 3 ut aperi faciem, aut tun cut lava sed apud Catullum 97, 2 Itali recte ne addito Τε
63쪽
Utrumne os an culum olfacerem AemiM . tertium genus non
nisi in monosyllabis locum habet neque enim Ennius scripsit Qui tum visebant homines atque aevum agebant, sed Gellio teste in xii 2 Seneca in Bruto Ciceronis 5 legebat atque aevum agitabant in versu Lucretii altero e praepositio quia ferri non potest, Marullus scripsit at Waheseidus et quorum neutri loeus est nisi addito sunt porro levibus atque -- tundi admista simile est illis apud Vergilium monstris , quae
iandudum procurata sunt, Limina tectorum et medii in penetralibus hostem , Inter se coiisse viro et decernere ferro . neque
tamen seribi potest, ut est ullo et ceteris placuit, levibus atque rotundis ista nam illa corpora ipsa rotunda sunt, certe globosa 469, neque rotundis ista, Sed ista aspera levibus 471. itaque haec verba, atque rutundi, dubitari non debet quin ex superiore versu male inculcata sint sed in eorum locum quid sume debeat praeter sunt, quod deesse dixi, satis certo constitui non potest hoc tamen apparere puto, eum posita illa levia atque rotunda ideo sudori maris convenire dixisset quod esset fluvidus, nunc necesse suisse ut corpora aspera et globosa ei non eae eadem causa adesse significaret quare mihi haec sententiam satis recte exprimere Videntur, ET I siti su NT ALIUNDE sive de terra admista doloris Corpora . quamquam sic quoque mirationem faciunt illa doloris Corpora, quae sunt pungentia Sensus et laedentia haec si cui tam breviter dici potuisse non videbuntur, levibus quoque ex versu priore huc aberrasse Xistimandum erit: omnia enim plana erunt, si ita scribemus. Nam quod fluvidus est, e levibus atque rutundis Est et sensibu sunt aliunde admista dolori Corpora.
Haec omisso quadratu amat . Itali HAΜATA . RETINERI Lambinus secundum versum 454 . necessu non videtur Latinum esses non tamen sufficit, quod olim impressi habent, necessum, quod Marullus male coniunxit eum cilicet esse . recte Antonius Marii necesse est, nisi malumus NECESSUMST ut necessust dixi supra ad librum I 111 469. UM QUALIDA coNSTET . Olim impressi coNs-
magis 'sed aliter potius loqui solet noster,' ineseidus inquit idque ei Elchstadius et Forbiger, qui ne ipsi quidem
hoc poema umquam legere, adcredunt.
476. INQUIT NI SUPERA TAETRI MORDIA VIRI Pris
cianus p. 722 LINQUIT sive Liquis enta supra tetri vestigia nisi Servius ad georgicon I, 129 , item Sergius p 1843 et Cledonius p. 189 , tetri PRIMORDIA Di Priscianus p. 1258 dis primordia viri. Di Lucretio adscribunt Marcianus C
pella libro ita 30 et Cassiodorus p. 2323 Pulschii sed hunc
versum non suo loco legi interpretes non animadverterunt. nam umor dulcis eo percolatur, Aspera quo magis in terris haerescere possint sed eum hoc consilio taetri primordia viri supra relinquere absurdum est Marullus dederat quod magis possunt, Lambinus Humor dulcis et quo magis possunt.
483. NAMQUE IN EADEM UNA CUIUSVIS IN BREVITATE
CORPORI . Lambinus cuiuscuius brevitate quo genetivo quis Veterum usus sit adhuc quaero, neque eum sibi notum
esse advicus testatur ad Ciceronis librum de finibus in p. 423 quamquam video esse in glossariis Labbaei praeterea in eadem una intellegerem, si de brevitate iam in superioribus dictum esset nunc particulam copulativam desidero quae eum ita sint, scribendum puto Namque eadem UNIUS cuiusnis in brevitate Corporis.
486. VEL PAULA PLURIBUS AUGE . Corrector quadrati et impressi PAULO 488 TRANSMUTAS DEXTERM LEVIS . OMNIMODI EXPERTU ERI . Quadratus ab antiquissimo correctore TRANS MUTAN . in eodem libro levius corrector recentissimus supra
adscripsit laevia . deinde Marullus omnimode eaepertus fuerim; quod vocabulum ille quo auctore posuerit nescio in Frontonis quadam ad Marcum Caesarem epistula p. 37 Maius
edidit Vale, et me, obsecro, omnimode ames qua Os quaseri . OMNIMODI Lambinus. 495. CORPORIS AUGIME . Itali et impressi AusMEN. 497. DISTANTIA FEMINA . Corrector oblongi SEMINA .nto quadratus Ne . dam, apud Nonium p. 136, 11 equeadam 499. No PossE PROBARE . Marullus PROBARI. 501 THESSALIc CONCHARUM TECTA COLORE . aquae his praemissa sunt in scholiis Veronensibus ad Aenei-d0 v, 251 exhibentur . in his Marullus tincta, quod cum ab
64쪽
Oudendorpio ad Lucani librum , 491 probari dicit orbiger, mendacium dicit ille enim rectissime legendum coniecit
TACTA colore. 502. AUREA PAVONUM RIDENT IMBUT A LEP ORE SAECLA NOVA RERUM SUPERATA COLORE IACERENT . Quadra
tus superata colora aranciscus edices RIDENTI lepore et NOVO rerum colare, probante et valde laudante etro Victorio , et quidem , ut recte Lambinus , annotat in ursi. 19. lib. 15 ' orbiger, ut potius bene scripta prave descripsisse quam ipse aliquid examinasse argueretur, hae ficticia posuit, Victorius Epist xv, 19. sed ambinus cum optima emendatione orationis vincula tolli videret, ante Aurea in fine versus scripsit et quo ipso nihil effecit nisi ut poeta barbaricis vestibus et purpurae ineptissime aurea paVonum saecla adiunxisse videretur hoc certe evitaverat Marullus, eum non satis perite scriberet Iam tibi pavonum rident imbuta πω e; Sedulo quae rerum superata colore iacerent. Petrus Burmannus ad Petronium 55 p. 355 Aurea pavonum ridenti imbuta lepore Pepi . sed ne hoc quidem serri potest nisi illo Lambiniano et admisso, quod in versuum heXametrorum fine ponere solis inter poetas satiricis licet quanto rectius erat hae omnia eum Marullo ad purpuram referre, sed hoc modo, Aurea, pavonum ridenti IMITATA lepore Saecla.
haec enim locum habent in purpura Tyrio colori simili de quo linius in libro naturalis historiae ix, 38 6 Laus ei
summi in colore sancturnis concreti nistricans adspectu idemque suspectu refulgens . aurea autem purpura, id est auro Ornata sive auro picta, iterum , nisi allor , Lucretio dicitur in versu huius libri 29 in V, 1428 estis Purpurea atque auro signisque ingentibus apta. 4. ET CONTEMPTU UDOR MYRNE . Antonius Marii et Brixiensis editio Do . oblongus smirne, neuter myrnae smum est in L 16 ID. de publican xxxix, 4. alii dixerunt murram ita enim Vocabulum scriptum exhibent codices
Plauti, Varronis de lingua Latina vi p. 264 , oratii, Vergilii, Propertii, Plinii, Martialis, neque aliam scripturam
Priscianus noverat in euangeliorum Latinorum codice saeculi noni uno myrram semel inveni, in antiquioribus alterum constanter Scriptum murratae potionis in duodecim tabulis mentionem suisse Varro testis est apud Festum p. 158 sed Ennium hoc vocabulo usum esse Herigbergius solus scit; qui ad Propertium I 2, 3 myrrha scribendum' inquit recte Chr. Bachius admonet murra enim, quod Lachmanno placuit, lapis est, non herba alia denique Ennii, alia Propertii orthographia. hic et cavillationem et gravem in myrrha herba errorem ortasse evitasset, si aut Foreellinum in myrrha quoque, non tantum in murrha, consuluisset, aut
Philippi agneri orthographia Vergiliana usus esset, qui de murra dixit p. 485.512 QUAE QUONIAM NON SUNT, REBUS REDDITA CERTA FINIS UTRIMQUE TENET SUMMAM . Si veteres quod cum
Lambinus et Havercampus ante oculos haberent, alter levitate ductus non vidit, alter stoliditate torpens notandum non duxit Antonius Marii, impressi Marullus , non sunt in rebus reddita . hinc Waheseidus , qui hic solus aliquid vidit, quin rebus reddita certa Frnis utrimque tenet summam, itaque ichstadius et orbiger; qui si Latine scissent, scribere debebant Em, non quin .
514. MATERIEM QUOQUE INFINITIS . Marullus FINITIS
Materiam primus, quantum reperire potui, Faber quem recentiores secuti sunt supina neglegentia.
515. DENIQUE AB IGNIBUS AD GELIDAS IEMISQUE
PRUINA FINITUM A T. Aitum interpretibus videtur esse definitio . hoc si quibus Latinum Videbitur, certe pruinas gelidas hiemisque inepte dici latebuntur . itaque perspicuum est, ubi legitur hiemisque ibi vitium esse . neque dubitari potest quin huius vocabuli pars extrema esse debeat usque sed ante hanc vocem illud ipsum spatium, quod ambinus intellegi voluit, scribendum est, Vel potius, quia porro retrO-que mensum ae determinatum dieitur, iter; hoc modo , Den que ab ignibus ad gelidas ITER USQUE ruinas Astumst
retroque pari ratione remensumst. Sic enim quadratum, remensumst, oblongus emensust, ut in III, 668 quadratus putandust. 517. OMNIA ENIM CALOR AC FRIGUS, MEDIIQUE TEPORES INTER UTRA AQUE IACENT . Omnis i. e. Omni annus est calor, ac frigus nihil aliud. ita hic aheseidus,
tamque ridiculum interpretem nostrates Venerabundi secuntur . Marullus Flais enim Lambinus Frnit verum est AMBIT enim calor ac frigum ambit creata , quorum summam e lent medii Fores . mox Marullus Infer utrumque . akefieldus
65쪽
moiem suum tenens utrasque nempe tempestates.' nihilominus idem aheseidus, superflua coniectura ut videtur Forbigero , verissimum iudicavit scripsisse poetam Inter utraque iacent, i. e. Interiacentis utraque parte . qui quoniam Lucretium , ut dixi, numquam legerat, hanc mesin ceteris sex locis, quibus inter utraγque scriptum extat iii, 30 v, 472476 83941, 362 1062 , non convenire ignorabat at hoc certe videre poterat, ne hic quidem uisaque locum habere, nisi quinque orbis terrarum onas fingamus, de quibus Lucretius nihil usquam dixit utraque enim , de quo agetur ad librum vi, 517 , Nonius recte interpretatur uirtaque vel utrobι-que, quamvis librarii prope singula eius verba corruperint
in hunc modum, Utrasque pro utrimque vel utrosque, P. 183, 22. sed versibus Lucretianis commodissimum est INTERUTRA-Qu iacent, item Inter utraque igitur cum caeli te ora constant, interutraque ita sunt, et cetera Similiter . X eo genere Vulgaria sunt antea, postea, interea, praeterea, Propterea , antehac, 13osHac . et suere lim plura , ut praeterha , postilla , adversum ea hoc quod ultimo loco posui legitur in edicto do Bacchanalibus 24 , se ques sent que arvorsum ad fecisent quam supra scriptum est . postea proFterea et cetera quonam accentu proserenda sint sciet qui Veteres adeo secunda acuta dixisse e Paulo diacono didicerit p. 16.520 ANCIPI QUONIAM MucRONI. Itali et impressi ΑΝ- cIPITI, ut in VI, 377 . mucrone primus Marullus , ut in , 1274. rassen ι uterque code in VI, 66 , quadratus minus recto in III, 7 ante vocalem brevem et plane vitiose in i 108 . in edicto de Bacchanalibus versura in conentionia in lego horia 23 quosve ab eo heredis eius is ager locus testamento heredι- tati deditionise obvenit obveneritum in Servilia p. 6 de sanctioni holuso legis in Iulia municipali 3 pro portioni.
521. HIN FLAMM P ILLINC RIGIDIS INFESSA PRUINIS
Quadratus amps et regidis . in libro I, 378 IN FLAMMIs illino deinde Itali, item impressi, malo infensa: Marullus insessa, quod dubito an tam antiquo scriptori non satis conveniat recte Lambinus INPEsTA Immiis itaque posita ipso iisdem verbis in v 760 loca ammis infesta hoc igitur iuro probavit ridericus Iacobus ad Aetnam p. 166.
522. QUOD QUONIAM DOCUI, PERGAM CONECTERE REM
Qu Ex HO APTA FIDEM Duc AT . Oblongus hic ducit, paulo ante 479 uterque ducat sed credibile non est poetam iam parvo intervallo eosdem versus iterum ponere Voluisse. praeterea quod hic docet eiusdem formae primordia infinita numero esse, idem paulo post iterum exorditur 529 Protonus ostendam; de quo nequis dubitare possit, re demonstrata subici 567 Esse uitur genere ii quovis primordia rerum In nisa palam est itaque apparet, si formam et vincula orationis respiciamus, aut hos Septem Versus superesse aut tres qui hos secuntur . at hi septem versus novum et primarium rei argumentum continent: qui hos secuntur, amassendo, ut Cree hius observavit, praetermissi, ipsam rem non satis pedispicue expositam exhibent, in qua generum invulorum Significatio praeteriri non debuit scilicet καθ' εκαστην πηιια- τισιν πλῶς πειρο εἰσιν τοι ιοι, ταῖς ὁ διαφοραῖς Ουχαπλως πειροι, αλλα μονον περίληπτοι si Epicurus in Diogenis libro x, 42 . nihilo minus ea quae re probior Sunt, ut dixi, magnam habent ab oratione minus apte conexa offensionem . itaque perspicuum sit Lucretium primum quidem i tos tres Versus minus curiose conceptos posuiSSe quos cum postea emendaret, hic ut alibi laetum esse ut ad illud incommodum, quod o Versibus non eleganter repetitis reretur, non satis attenderet. 529. VERHIBUS A TENDAM . Hoc quia ferri non potest, apte faciemus PROTINUM. quamquam si cui Versus unus Vel plures excidisse videantur, o hoc quidem improbabile hoc tantum cavere Volui, nequis inscetum Marulli commentum iam daret, quo scripsit Quod quoniam docui, nunc suaviloquia, asse, paucis Verεibus ostendam . editorum fraudo ac stultitia evenit ut lexicographi scire non potuerint se Marulli vocabulum, non Lucretianum, in ordinem recipere suaviloquum. 531. UNDIQUE PRO TELO. Hoc versu Donatus usus est
ad Phormionem Terentii I, 4, 36
533. Eo DNDAMQUE MAGI 8 NATURAM. Lambinus MINUS. 535 MULTA LIO ET GENERA assc IN AEO Marullus GENERE, nescio an primus certe Forbiger, qui hoc omnes
editt. vett.' habere scribit, verbis peceat, Gerardus tacendo: nam in Veneta est genera, neque aliter Vantius et ius, idemque Veronensi adscribunt avereampus et ahω fioldus b36. SIC UTI QUADRIPEDUM . Sι ut scribatur an sicut
66쪽
nihil interest, quoniam Monon est hoc ut monosyllabon, quod comparationem indicat . itaque in libris antiquissimissi, in littera secunda inter duo versus divisum observari: nec minus recte Horatius sermonum II, 2 6 post si Versum
incidit, Saevus erit, necur ut simpleae ametus unctam . Sed
cur veteres sub uno accento scuti potius dixisse credam quamsse uti, nullam causam inVenire possum nam grammaticis inde a non post Christum saeculo quomodo voeabula distinguere libuerit non euro . iam Vero sic ut in Ver8 hexametro ante consonam poni non p0SSe apertum St, ante Oealem quam non facile admitti possit ad versum huius libri
322 dixi. itaque hoc loco recte entleius SICUT quadripedum . sed grammatici nostri poetas quosdam antiquissimos in hac re ceteris audaciores suisse Volunt et verum est ita vulgo scriptos quosdam versiculos serri Ennii, Sic ut siqui ferat vas viai dimidiatum , apud Gellium III, 14; Lucilii, Si uticum primusscos , apud Nonium p. 154, 27, et Sic uti te, qui ea quae speciem vitae esse putamus, p. 173, 22, item Sic uti mechanici, apud Festum p. 206, 27 Lucretii hunc Sic uti quase pedum , et in III, 816 Sic uti summarum summast; item in Milite Plauti iii 1, 130 trochaicum, Mo uti mero pretium statuit, et Asinariae primum apud Nonium p. 393, 20 Sic ut tuum vistinicum natum tuae . sed mirabile est hos positas in primo tantum pede hoc amasse, non in quinto et multo magis mirabile, quod grammatici vaste dissimulant, cum eosdem poetas tum alios breviore quoque forma iisdem condicionibus usos esse . Ennius apud Ciceronem in Catone 5, 14 S ut fortis equos . Cicero ipse in Arateis 131 Sicut cum coeptant. Lucretius in V, 361 in eodem versu qui erat in tertio, Sicut
summarum summa est. Manilius in II, 483 Sicut naturas. Silius
in I, 553 Sicut sanguine . in Herus ad Leandrum epistula 93
dum s&ut scribis amemur . Lucanus in III, 638 nec sicut vulnere
sanguis . Plautus in Captivis V, 1, 1 Sscut tu huic potes , pater mi Epidico 11, 2, 7 Sicut eras hic aderit Bacchidibus IV, 4, 67Stetit dicis . Trinummo III, 2.59 Sicut distociam . Aulularia Ii, 4, 15 Nempe astu dicis . Mostellaria III, 2 84 haec sunt Letit praedio . in Asinaria libri nostri Sicili tuum vis . Menaechmis, in prologo 74 Sicutiamiliae Trinummo II, 4, 148 Sicut fortunatorum tam 3 76 Sicut praeces . in Milite iv, 1,
nos idem in V, 1303 boves lucas turris corpore tetros Anguimanos ubi taetras scribendum docebo . sed anguimanus utroque genere SerVandum est, nisi nobis libet veteribus, quid dicere debuerint, praecipere . Priscianus p. 718 haec manus,
huius manus eae quo compositum eius declinationem sequitur,hse centimanus, huius centimanus nobilem scriptorem Lucretio
excepto nullum cognovi, qui alia dixerit quam recto et quarto
casu centimanu3, centimanum unimanum minus probatorum sunt longimanus , aequίmanus, aequimanum, in glo8Sariis ambimanus, Iulii Obsequentis 111 puella quadrimana, item 73
pueri quadrupedes et quadrumanes . in Arnobii libro II p. 97 ubi est non infantes sub Meribus matrum centenarios legitis edidisse agitum ' legendum Xi Stim centimanos.
541. QUA IUBET EST . Corrector quadrati et Brixiensis editio quam LUBET 543 CUI sIMILI TOTO TERRARUM AIT ORBI Sa
quadratus non habet; cuius correcto secit non se ει orbi, neque aliter Antonius Marii impressi non sit in orbe malim
547. QUIPPE ETENIM UMANT OCULI. His Wakefieldus
Benileium vitii notam apposuisse refert; cuius iudicium cum ille recte probasset, Forbiger, quum libri omnes illud oculei tueantur', inquit habent autem omnes oculi, oculei nullus , nihil equidem novare ausim. in hoc ille cautos quosdam ac prudentes, qui se criticos dicunt, ingenii sui probatores inveniet nos interim eogitemus quid poetae menti consentaneum uerit scribere ubi nunc sunt illa absurdissima, sumant oculi itaque hic ante omnia si coniunctione opus est, quae in primis litteris inesse debet tum rei nihil aliud aptum esse apparet nisi hoc, Quippe etenim, si arte aliqua ess-
citatu Fnita per omne Corpora iactari unius genitalia rei, Unde ubi qua vi et quo pacto congressa coibunt' dixit in re huiusmodi Lucretius machinari et corripere . in 11 944 Nam tibi praeterea quod machiner inveniamque . in , 24 Illud in his rebus ne corripuisse rearis Me mihi huic loco quid conveniret, mihi statim, ut eum consideravi, apparuit quod longa et operosa meditatione quaesitum reperire posse neminem puto . est autem paucis litterulis immutatis scribendum
67쪽
manticulor, τεχναζομαι, idem e Cyrillo πειραζω , tempto, manculor debet autem esse mantistilor) itaque Festus p. 33 poetae inquit pro dolose quid agendo usi sunt eo verbo . et quamquam scio in glossariis Maii, quae sunt in tonio sexto auctorum classicorum , p. 533 566 anticulare paulo pinguius ita exponi ut dicatur esse fraudare et furare vel furto decipere, item in eodem illo apud Labbaeum nomastico manticidarius, κλέπτης, quem admodum FeStu quoque mant culari dicebantur inquit qui furandi gratia anticulas attrectabant, nihilo minus hoc vocabulum a dignitate huius poematis alienum videri non debet, cum Festus eo acurium in tragoediis usum esse testetur; cuius duo versus Schedae
Pomponii Laeti non satis integros exhibent, duo nullam dissi-
eultatem habent, quos subieci . Ad manticulandum astu aggreditur: scit enim quid promeruerit . Aggrediar astu rem schedae regem manticulandum est mihi.
dratus prosem: corrector oblongi sortasse non ille antiquissimus, PRORAM . apud Nonium p. 200, 33 in versu Attii prinrta sive γνον - . in ne versus prioris corrector quadrati cavernas, inepte, quasi quis aut foramina natare dicat aut curVatura costarum nam quod habet Servius ad Aeneidos II, 19, alii fustes curvos navium, quibus intrinsecus tabulae adfiguntur, cavernas appellarunt, id ita ut modo dicebam intellegendum est. Antonius Marii et Marullus carinam olim impressi carinas . Lambinus Verissime GUBERNA, ut in IV,
439 et recta superne guberna. 555. FLUITANTI PLAusTRA . Si oblongus quadratus sine nota plaustra . Marullus APLUSTRA 559. PLACIDI PELLACIA PONTI. Haec Verba, quae recurrunt in v 1004 interpretes Vergilii Veronenses exhibent ad Aeneidos It 90 ubi quo iure Henricus ellius potius
Nec poterat quemquam addiderit quam Subdola cum ridet, dicere non possum . nostro versu Philargyrius usus est ad georg. IV, 443 apud quem penitus legitur pro placidi.
560. I INFINITA . Corrector quadrati et impressi s FINITA . in proximis eum Versum cuius initium est Nec rem
morari sic enim ibi scriptum est quadratus habet ante
Numquam in concilium sed oblongus, nequis Havercampo
credat, non peccat. 576. ET SUPERAΝTUR ITEM AEune Versum totum rebtulerunt Festus p. 375. et Nonius p. 184, 22 . in versu 583
quadratus natura tenetur. 586. ET QUAE CUMQUE MAGIS VIS MULTAS POSSIDET IN SE ATQUE POTESTATES, ITA PLURIMA etc. Probus p. 1461
Lucretius tamen numero plurati hae vis III, 256 et has A. Priscianus p. 707 et haec vis huius via cuius plurale sim iste τί tam Lucretius quam Salussus protulerunt . Lucretius et II Sed quam multarum rerum vis possidet in se Atque potestates . Marullus Et quo quicque massim ita plurima, Lambinus Et quam quicque magis , ita pluria in Lucretius non dicit quam magis tam magis, sed quo Vel quanto magis semel quam quoque magis VI, 460ytam magis . neque aliter Manilius in III, 344 quanto propius Tam magis: Sic enim recte Gemblaeensis . in I Lucreti 1089, ubi quam seriptum est, debet 88 quo mage . porro O8t quo magis c0mparatiVo opus est pluria vero non licet adfingere ei qui saepe dixit plura . quare scribendum est simplicissima ratione E QUOD cumque magis, Scilicet quam alia , vis multas possidet in e
CURRU BIIUGOS AGITARE LEONE . Haec absurda esse Lam
binus intellexit neque enim in curru agitari leones p0SSunt
neque agitari sedibus itaque ille sedit optime Sublimem incurru mihi tamen veri similius videbatur hic unum versum perisse: orationem rudi arte ita sulciebam, Hanc veteres Graium docti cec/nere poetae Magnisce divam eae ipsis penetralibuevectam Sedibus et curru biiugos asstare leones . hanc meam
8u8picionem postea odicis quadrati auctoritate mirisee si biliri intellexi, in quo interstitium est inter hos Versus, Hanc veteres et Sedibus, quamvis modo ante Quare magna item distinctum sit, ubi in oblongo est DE MATRE MAGNA 'Si enim
eredibile in codice archetypo inter paginae huius libri xxiv Versum vigesimum tertium et quartum ii sunt Hano veteres, Sedibus fuisse aliquid rubrica seriptum , velut DEEST ; quod 0bl0ngi scriptor legere non potuerit, is vero qui quadratum seripsit rubricatori addendum reliquerit. 605. DEBET MOLIRI Antonius Florentinus et impressi
68쪽
MOLLIMI Ovidius in fastorum IV, 217 feritas molitia per illam Dιcitur id curru testifcreta suost. 613 PER TERRARUM ORBE . Marullus ORBE . t Orbiger hic perridicule Epicureum agit succinit enim graviter ex huius libri versu 1075 Esse alios aliis terrarum in partibus orbis 615. MATRI ET INGATI GENITORIBUS INVENTI SINT.
corrector quadrati et Itali MATRI . corrector oblongi et tali INGRATI . sed insuper seribendum est genitoribu SINT INVENTI, quoniam hic poeta in hoc Versuum genere aut te trasyllabis usus est aut post monosyllaba trisyllabis, non contra unus tamen est versus hilius libri 309, Omnia cum rerum primordia sint in motu, in quo aut et motu pro uno voeabulo accipi debet aut potius scribendum est Omnia cum
618. YM PANA TENTA . Utitur hoc versu Nonius p. 181, 26 . mox quadratus violentis signa furoris pro violenti, et in v 1231 rolenti turbine
623 CONTERRERE METU QUE POSSINT NUΜIN DIVAE
Ut tela improbos metu conterreant, nihil opus est divae numine . rectissime amicus HaVercampi metu NUMINI divae. sed a litterae elisio librariis displicebat, ut paulo ante Versu 615. 626. STERNUNT ITE GΜNIA VIRUM Itali ITER . 'ΜNEVIA Ru Turnebus, qui tam sanctioribus exemplis scriptum esse dicit adversariorum libro , 26 . intellegit ille Bertinianum codicem, qui est quadratus noster in quo eum VI- disset omnia visum, litterulas aliquot commutata ne commemorare quidem voluit habebat autem ante oculos omnia mirum, quod dederat ex primis editionibus cum Avantio et Pio Ascensius, cum Antonio Marii et Marullo placuisset omnia circum 628. MATRE COMITUMQUE CATERVA . Corrector quadrati cateruam . rectius Itali ATERVAM: sic enim scriptum extat versu 1 et 30
630. INTER SE FORTU CATERVAS IUDUNT IN NUMERUMQUE EXULTANT SANGUINE FLETI . Catervas. Oblongus
et olim impressici quadratus catenas; quod doctos sine causa exercuit, eum errori librarii adscribendum sit verumne id quidem quod habent ceteri catervas, quicquam boni in se continet, sed e superiore versu 628 in hunc perperam relatum est nam oratio vinculum desiderat, quo alligentur illa quae his subiecta sunt, Dictaeos referunt Curetas neque ferri potest quod Creechius dedit, isque, nisi allor,
primus , et in fine versus alterius positum ante Terriscas. itaque sententiam explebimus ita, inter se forte QUOD ARMI Ludunt , Dictaeos referunt Curetas . nam forte temptandum non est, quo poeta significat eos non semper armis ludere, sed interdum , si quando libuerit postremo sanguine
fet Waheseido placent, casti iudicii hominibus displicent.
neque satis proprie Marullus sanguine laeti Benileius Optime aeultant SANGUINOLENTI 632. TERRIFICA CAPITUM QUATIENTES NUMINE
cRIATA . In libro , 1315, ubi hic versus iterum legitur, quatiantes undique . hic Lambinus , nisi neglegenter ageret, videre poterat, OMINE scribendum esse neque enim putaverim eum eum urnebo adversar. V 27 numen apstum de nutu accepisse quod Gitanius Creeehius aheseidus For-biger quasi usitatissimum admittunt numen est imperium; quare etiam mentis numen Lucretius dixit in libro iii 144, pro nutu motuve aut pro cone dei nullus Veterum posuit. sed grammatici a Varrone usum vocabuli discere noluerunt, originis disputatione abusi sunt verba eius haec sunt in libro vii de lingua Latina p. 363 . Numen dicunt esse imperium Ἀω- tum a nutu, addendum quod cu/us nutu omnia sunt, ιus imperium maaeimum esse videatur . itaque in Iove hoc et Homerus et alius aliquo sens . ubi legendum puto et annalim in quibus haec certe suisse scimus , Iuppiter hic risit, tempestate8que serenae Riserunt omnes risu Iovis Omnipotentis. 636 637. ARMAT ET IN NUMERUM PERNICE CHOREA ARMAT IN NUMERUM PULSARENT AERIBUS AERA . Ita Oblongus Armat et in priore Versu , in altero Armat in quadratus in utroque Armati et in in priore paene Servatum Videmus ARMAT EI, cetera delenda esse Lambinus intellexit primus. ex aster Charisius p. 72 et 7 pulsabant aeribus aera
640. ARMATI MATREM COMITANTUR . Quadratu matrem
armati comitantur . idem infra 936 eo commutari quicquam
TUR IRA . Haec Lactantius habet de ira dei 8, 1, item versi-
69쪽
bus duobus 649 65M missis scholiastes Statii ad heb iii, 659 versum 650 Servius ad Aen. II, 794 Versum ultimum idem ad Aen. vi, 376 et ad eclog. viii 17 , Nonius p. 252, 27 et 408 20.eommentator Horatii Cruquianus p. 363 . horum
nullus dixit ex quoto Lucretii libro hos Versus repetierit, praeter Nonium , qui adscribit eos secundo singuli in quibus peccarint dicere est otium perdere . Semota ab nostris Oblon- us hie , et in libro I, 46 uterque eum schedi a nostrι quadratus et schedae hic, item Lactantius et interpres Statii. neque tangitur nostri hic, neque aliter Nonius nec tangitur exemplaria nostra in libro primo , Laetantius , SerVIus commentator Cruquianus, scholiastes Statii.
656. iEREREMQUE VOCARE CONSTITUET AERUGES, ET BAc CBI NOMINE ABUTI MAVOLT . Haec interrae non coeunt.
scribi debet Co NATI Tu IT et avolt, ut Constituet et Malet. oblongus habet numin c. 659. DuM ERA RE TAMEN IPs . In his verbis pendere orationem neque id quod dici coeptum est absolvi patet. sui autem hic in archetypo paginae huius libri xvi versus quintus eum quo siquis eiusdem paginae ultimum coniunget hoc modo, dum ver re tamen ipse
680 RELIGIONE ANIMUM TURPI CONTINGERE PARATO,
nihil usquam reliquet difficultatis nisi quod in horum ultimo vocabulo, quod in oblongo Scriptum est parato, errο- rem non citius deprehendet quam corriget debet enim essedum contingere PARCAT 661 LANIGERAE EcUDES ET EQUO RU DUELLICA
PROLE. . Bis profert Nonius p. 80, 28 et 208, 22, sed priore
loco Lanigenae . duellica autem Nonius confirmat, neque VI- dentur vetustiores aliter dixisse quam duellicum et perduellas ita Plautus semper, quamvis soleat in his u littera plerumque pro consonante uti, item Ennius apud Varronem delingua Latina libro II p. 335 sumpserint perduellibus . RUS mirabili ratione scriptum est in prologo CaptiVorum valete, iudices iustissimi Domi bellique vellatores optumι, contra in Asinaria II, 2, 13 quae domi duellique male fecistι.
Praeter Nonium p. 80 et 208 his utitur Charisius p. 72, Ceterum
feminina omnia monosyllaba sunt eaecepto grege et esse, quo rum alterum eae diverso genere constat: nam Lucilius in bucerehas greges feminino genere diast quae a doctis temere inter Luciliana referri perspicuum est. Servius ad georgicon 111 287 , ubi est Lanigeros greges , Lucretius contra Buceriaeque greges grammaticus saeculi duodecimi in auctoribus elassicis Maii, tomo VIII p. 70, unde Lucretius Buceriasque greges eodem ub tegmsne pavit. 663. SITIM SEDENTES. Corrector quadrati et ceteri
664. RETINENTE PARENTE NATURAM. Antonius Marii et Marullus retinent QUE PARENTUM Naturam. 668. QUAMVIS ANIMANTE EX OMNIBUS UNA. Quamvisu NAM Lambinus . Antonius Marii et olim impressi cum haberent quemvis, Marullus non recte secerat quemvis unum. 673. SI NIHIL PRAETEREM, TAMEN HAEC IN CORPORE TRADUNTUR. Immo habent, cohsient, celant, gerunt, potiuntur . nullum tamen vocabulum invenio, quod in traduntur facile mutari potuerit interim aptissimum est in corpore ELANT . vide versum 678, item libri I 514 et 1 1221 . corrector quadrati in corpora tradunt, Antonius Marii et olim impressi in corpore tradunt, unusmaheseidi trudunt, Isaaeus Vossius aluntur, Lambinus tamen eae se ea corFora tradunt; quae omnia pariter vitiosa sunt. 674. UNDE IGNE IACERE . Corrector quadrati ignes: 1ONEM Itali et impressi . oblongus submittere.
679. DENIQUE MULTA VIDES , QUIBUS ET COLOR ET AAPOR UNA 81. REDDITA UNT CUM ODORE IN PRIMIS
PLERAQUE DONA . Cum dolore oblongus et olim impressi. versum his interiectum postquam hinc removimus, cetera aperta sunt praeter et prMis pleraque multa enim colore et sapore et odore ueta esse dicit sive donat . ita donandi verbo usus est in hoo libro versu 73, in V, 1095 1215 . neque in neutro genere haerendum est, cum color et sapor una cum odore illis rebus reddita dicuntur , ut in III, 283 nter se commista ventus et aer et calor, praesertim cum poeta in fine adiecerit dona . sed non potuit his addicin primo pleraque dona, quod ne intellegi quidem potest debuit id diei in quo summa rei est, multas res esse in quibus singulis non singulae sed plures qualitates sint, in PRIVIS PLURAQUE dona nam que coniunctionem Lucretius non semper primo vocabulo annectit de terraque I, 884 , eae oculisque II, 70, eae altoque IV, 200,
70쪽
e unoque II, 663 atrisque IV, 1249, eae ammtque voluntate II 270, eae ammoque V, 49 , ab rebusque IV, 65 caeloque V, 1188 , t medioque IV, 1 , ad caelumque VI, 562 , re veraque II, 4 , aequo animoque m 962 Ut utque I 100 , musta facitque IV, 273, error em vitareque IV, 823, res ipsaque II, 10 , illa huiusque I, 1085, crescere itemque dies licet v, 680 su ne stellisque V, 120, persectantes visaeque volantes IV, 1010.
683. Qu suo US NON IT IN ARTUS , SUCUS ITEM SOR-su M sAPOR INSINUATUR SENSIBUS; UT NOSCAS PRIMIS DIF
FERRE FIGURIS . Sucus ad Saporem pertinet ut in vi 986Nam penetrare alio sonitus alioque inporem Cernimus e Sucis, alio nidoris odores, et in II, 845 Et sonitu sterila et suco ieiuna feruntur . atqui de Sapore post sucum dicit, sorsum sapor insinuatur deest autem coloris mentio, cum tamen supra dixisset et color et sapor una cum odore ergo Scribendum est qua Fucus non it in artus, FUCUS item sorsum . nam
fucus olor est paulo postri45 num circum ita fuco et inivra lintea de summo cum corpore fucum Mittunt. SORSUM autem bis scribendum est, non cum Vossi seorsum et eorsum ita in IV, 494 Seorsus item sapor oris habet vim, eorsus odores Nascuntur, orsum sonitus . in horum Versuum
ultimo idem ossius PRIVIs fguris, quod recte probant Cree-chius et Havercampus, inscite reicit ahesieldus, Forbiger silentio transmittit.
IDEM . Verum non est, quod dicit Havereampus, in Vossianis esse in fine versus eadem est enim Marulli itaque hoc infelici conatu Litastadius recepit, Forbiger pari infelicitate tuitus est nam duas vocales breves sub ictu in longam contrahere nullus poeta Latinus ausus est Ausonium enim non euro euius est in professoribus X, 17 Credita pueritres. P. Varro duabus syllabis recte dixit Phaethon, Manilius Phaethontem tribus scilicet Latinae linguae proprietatem secuti, qua evocales breves necessario in diphthongon coalescunt Pisaeus enim Latine non aliter sonare debet quam Πειραιος, ινaem Πειραιεύς ' Πειραεν ori Latino non convenit Cicero ad Attieum I. et vii, 3, 10 utrum Piraeea an Piraea Id est Πειραιέα an mιραια, scripserit non videtur constare in Versu
Statius Thebaidos 11, 616 et qui scripsit Cirin 6 μι-
raeea . dixerunt quidem Phaethonta Graeco more, ut Aetio, Horatius Ovidius Martialis, sed plerique ambigue . in Versu nostro rectius ambinus eae omnibus isdem quod est sane simplicissimum, sed videtur abhorrere ab usu Lucretii, ut dieam ad librum IV, 933. itaque potius est ut haec ad versus relata ita sormemus, Aut NULLI nter se duo sist, eae omnibus, idem.
695. SI ALIIS IN REBUS ITEM COMMUNIA MULTA MULTARUM RERUM CUM SINT PRIMORDIA , RERUM DISSIMILI IAM E INTER SE CONSISTERE SUMMA POSSUNT
Non rerum Summa , Sed prMorriorum . hoc Marullus cum
intellexisset non intellexerunt Havercampus et Raheseidus , scripsit longe DiasMili quod ab Elchstadio probatum For-biger adeo veneratur, ut ne audeat quidem dicere et exemplaria vetera et ahefieldum dissentire . recte unus ex m-nibus Isaacus ossius, probante uno Abrahamo reigero, VERUM DAstasi tamen: nam verum tamen ita in apodosi poni notissimum St.
706. PER TERRAS OMNIA PARENTI . Itali et Veronensis editio OMNIPARENTIS 716. NEQUE IN TE VITALI MOTUS CONSENTIRE ATQUE IMITARI . Corrector quadrati interis intra Antonius, impressi , Marullus . legendum est INTUS . nam consentire,
hoc est una sentire, hic cum accusativo coniunctum esse ex eo apparet quod adicitur atque mitari itaque intus in corporibus animatis ea corpuscula quae eiusdem generis sunt
eum corporibus insinuata sunt, vitales motus ceterorum et una sentiunt sive consentiunt, κατα συμπαθειαν, et mitantur, hoc est eosdem motus moventur suosque consociant. 719 QUEDAM RATIO MIS TERMINAT OMNIS . Quadratus
Vitiose quidam . sed Marullus optime OMNIA , de quo dixi ad librum I 110 . non multa tamen huic similia invenientur; Velut verba precantia apud Maronem Aeneidos VII, 237 , conubia in Lucretii iii, 776 , in Senecae Hippolyto 232, Oedipo 800, apud Statium tenvia ossa et tenvia ora Thebaidos v. 597 VI, 196, et si sorte scripsit Laviniaque enit Vergilius, quod habet Servii in artem Donati eodex Santentanus p. 316 p. 521 Lindemanni, qui librum saeculo non scriptum dicit recentiorem et Censorini Darmstadiensis p. 93 Iabnii ita comici nescio saepe disyllabo faciunt, ut in Hecyra I, 2, 111