De patronis coloniarum atque municipiorum Romanorum quaestio epigraphica

41쪽

2) C. Arrius Antoninus conjunxit patronatum urbium Con

cordia0 in Gallia cisalpina sitae) et Cirtae in Africa):

V, 1874. C. Arrio . . . . Antonino prRes nerar. Saturni, juridico per Italiam rogionis Trsnspadanae i) - ordo Concordiensium patrono Optimo. VIII, 7030. C. Arrio Antonino COS. ΡΓOCOS. ASine, praes aerar. Saturni patrono IIII coloniarum. sc. Cirtensium).3) Ρraucollius Crispinianus Cassianus Aquillam ut opitor-gium 0ppida in Venutia sita). Aemonam in Pannonia sitam)Ρarentium sin Istria f.) in clientelam receperat: V, 331. C. Praecellio S. f. Pap. Augurino Vottio Fusto Crispiniano Vibio Voro Cassiano c. v. III vir capitali, trib.

Parentinorum, opiterginorum, Haemonen SiUm.

4) P. Julium Junianum Martialianum patronum duRrum urbium Africa0 Cirtas ut Thamugadis) 0xhibunt tituli:

VIII, 7049. P. Julio Juniano Martialiano C. V. COS. quaeSt. ΡΓOV. ASine - praes aerarii et patrono republ. Cirtensium d. d. - ibid. 2392. P. Julio Juniano Martialian0 C. V. COS. leg. Aug. proprael. ΡΓOV. Numidiae, procur. ΡrOV. Macedoniae ' - praef. aer. - patrono coloniae et municipii respublica colonia se Thamugadensium d. d.

5) M. Caucilius Novatillianus Gordiani temporibus )

' Arrius Antoninus praesectura aerar. Saturn. functus est a 180 88 . adn. ad tit.) - Juridicus per Italiam reg. Transpad. fuit inter a. 161-l69 cs Mai quartit M R. St. V. ' I Ρg. 74 adn. 4). δ) Quod sonatorii viri indo ab Elagabali aetato tribunatu legionis fungi desierunt Momnis. ἡ R. Siaatsrectit' I pg. 449 et adn. 2), Praei c0llius antea vixisse videtur. β) Numidia Soptimio Sovero imperauto ab Aseica separata profria provincia facta est Marqu. l. l. I pg. 310), quare post illum imperatorem hanc inscriptionem insculptam esse putabimus. Neque post Diocletianum, e quo imperante Macedonia in quattuor partes divisa est Marqu. l. l. I pg. 163), titulus positus esse pot0st. - Aetate Alexandri Severi Martialianum legatum Aug. prov. Numidiae fuisse Marqu. I pg. 311 adn. 1) suspicatur. ε) cf. Marqu. l. l. I pg. 104. - mimansius . exempla' 662 non ante medium saeculum tertium positum esse titulum, sed priorem Aureliano imperatore, qui juridicorum loco correctores in Italia instituit, fuisse statuit.

42쪽

- 42 jurid. Apul. et Calabr. - Splendidissimus ordo Beneventanorum privatim et publice patrocinio ejus saepe defensi. II, 4113. M. Caecilio NOV. - V. C. leg. jurid. splend. ordo TarraconenSium patrono.

6) Eodem lare tempore Egnatius Proculus patronatu duarum vicinarum urbium Umbriae Pisauri Hi Fani) functus est: Wilm. 1215. C. Luxilio C. f. Pompt. Sabino Egnatio

cooptatus est ab Hadrumetinis J. N. 6791), Thaonitanis ibid. 6792) Faustianensibus hor. -Ηens. 1079).8) Fabius Maximus Allifas et Juvanum J. N. 4757 et 5188) patrocinio defendit. 9) Nonius Vorus in nonnullis Galliae cisalpinae oppidis Mutina, Aquil a, Brixis) et in omnibus urbibus Apuliae et

Calabriae patronatus honorem adeptus est: Or.-Ηeng 3264. L. Nonius Verus V. C0DS. bis corr. Apulias sit Calabriau i), Venetiarum et IStriae, comeS, patrOBUS Mutin0nsium, Aquit ensium, BriXianorum et univerSarum

urbium Apuliae Calabriaeque. h) Equestres Viri. V anius Rufus Commodi autate Camorini in Umbria f.)ot complurium civitatum Aequorum patronus fuit. v. 6 14. P. Cominius Clumens Concordiae, A quil ae, Parmae, Venafri in Samnio s.) patronatum gessit v. 6 36. - Alios equites, qui a duobus vel compluribus oppidis patroni cooptati sunt, pra0bent tituli L 2; u. 9. L. Vibium Severum), D 45, 7. His adjicors mihi licuat titulos: IX, I 682. Vesudio Rufino V. p. - patrono Splendid.

civitatis Bono ventanorum et Puteolanorum.

eqv. Rom. - patrono munie. Curiatiae, item col. Allifanorum, pati'. et cur. reip. Atinatium, item Saepinatium, patron. Teanen-' Constantini a0tate Nonius Verus corrector Apuliae et Calabriae fuit. Marqu. l. l. I Ρg. 87 adn. 3.)η) Propior tribuni Teretinam Carpianus aut Allifis aut Atinae, quae oppida in eadem tribu Teretitia censebuntur, Videtur natuS e880. -

43쪽

sium Apulum surbium igitur Samnii si duarum Samnio finitiarum).V, 6991 sacerd. urbis Romae aeternae Ticini, item patron. reip. Urbisalviensium, reis. Numanatium, reip. Planinonsium surbium in Piceno sitarum) - patron. reis. Aug. Taurinorum. Or.-Ηeng 6747 Wilm. 1599). P. Aelio P. f. Pap. Marcello V. e. - patrono et decurioni colon. Apulesium, patrono civitatis Foroflaminii. IX. 5542. Numisio Rufino - eqv. pubi. decur. Urbi- salviae et Tollentini, patr. col. Urbisalviae et Tolluntinatium. X. 4860. L. Gabinio L. f. Ter. Cosmiano trib. leg. VII - patr. et cur. rer. pubi. munie. Privernatium et Interamnat. Lirinat. - Eundem Cosmianum etiam Venafri patronatum gessisse, docet titulus Venafranus X, 4861 L. Gabinius Cosmianus pontifex, patronuS coloniae.

e) Municipales homines: C, 16 Verulae et Casinum); I Perusia et Vettona); I, 28 inmiternum et Auria Vostinorum. vicinae urbe8); C, D 3 et Ausculum); C, 37 Bovianum, Saepinum, Vicentia, Tereuentum); C, 3 Interamna Lirinas et Casinum vicina

Multi hujus generis patroni videntur patronatus dignitatem ab oppidis eam potissimum ob rem accepiSse, quod in illis regionibus, ubi sita erant illa oppida, munera et honoreS gesserant: Nam Martialianus suit legatus proprael. Numidiae, , patronus cooptatus est Numidiae urbium Cirtae et Thamugadis. N0uius Verus a. 9), corrector Venetiae et Istriae et corr. Apuliae et Calabriae, patronus cooptatus est ab oppidis Mutina, Aquil a ut ab omnibus oppidis Apuliae Calabriaeque P. C0minius Clemens 6 36'. cum praeesset classi RaVennati,

etiam Aquil ae, in urbe prope mare sita, quam urbem fortaSSesaepius adiit, tanta auctoritate fructus esse videtur, ut Aquile-jenses, Si illi viro patronatum mandarent, summo commodo sibi futurum osse arbitrarentur; Concordiae Clemens natuS erat.

Municipales homines plerumque a vicinis tantum oppidis patronatu honorati sunt; sed Arruntius Justus C, 37) praeter patronatum duarum Samnii urbium, etiam patronatum Vicetiae, urbis in Venetia sitae, adeptus eSt.

44쪽

De cooptatione patr0norum.

Quoniam supra III) vidimus, qui viri patronatus honorem acceperint, hoc loco nobiS quaerendum eSt, a quo patroni sint cooptati. Qua de re haud facile dijudicanda primus Philippius i) diligentius disseruit. Putat enim ille, patronos

cooptatos esse non ab ordine Solo, Sed etiam cives participes fuisse cooptationis. Neque etiam post Τiberium, quo imperante Romae magistratuum comitia a populo ad Senatum solum

municipiis accidisse Scimus, populum ipsum, quem sibi velletaSci8cere patronum, Suffragia ferre prohibitum csso, sed ita c0- optationibus faciundis interfuisse, ut, quamquam neque incurias distributus n0que legitime per tabellam sententiam serebat, tamen assensu et acclamatione aliquem cooptandum decurionibus significaret. - Ab hac Philtippii sontuntia Momm- Senus, qui duobus locis do hac re disputavit δ), paulum rocedit Qui libera se reipublica0 aotato in populi comitiis imprimis patronos cooptatos esse Statuit; ut enim Romae, Si quis antiquissimis temporibus inter patricios receptus esset, id comitiis tactum esse, ita etiam in municipiis comitia populi rogante II viro patronatum, quo quiS inter municipes quaSi receptus esSet, detulisse. Sed jam prima aetate imperatoria hoc ita mutatum eSSe, ut reapSe Ordo Soli1S, cui patronatuS committendus eSset, Statueret, populuS, quamquam jure ipso c00ptandi patronos

45쪽

non privatus, tamen cooptationis ipsius nullo modo particeps esset. - Quae sententiae Philippii et Mommseni cum inter se discrepent, utri Sit assentiendum, videamuS. Ac primum quidem Μοmm8eno squamquam exempla asserri non possunt) concedendum videtur, patronoS primiS temporibus a comitiis populi cooptatos esse. Nam tam similis erat cooptatio patronorum receptioni plebejorum inter patricios,

quam receptionem comitiis factam esse constat, ut, Si quis patron0S quoque a populo QOOptatos esSe arbitretur, minime errare videatur. Huc accedit, quod et omnes sero sacerdotes i)et magistratus comitiis referente magistratu ut Romae, sic in coloniis municipiisque creari solebant, quem morem etiam ipsa imperatoria stetate valuisse testatur lox Malacitana intora. 82-84 p. Chr. scripta: C. J. L. II, 1940 l. LII: ἡII vir comitia II viris. item aedilibus, item quaestoribus rogandis

subrogandis hac l0go habeto. Quae cum ita sint, nonne etiam patronos qui, quamquam proprie magiStratus non erant, tamen non minus reipublicae serviebant atque etiam singulis civibus consulebant, a populo ipso electos esse credamus 3 Sed huic opinioni repugnare videtur lex coloniae Genetivae

-Ne quis II vir neve quis pro potestate in ea colonia facito

neve ad decuriones reserto neve decurionum decretum facito, fiat, quo quiS colonis coloniae patronus Sit adopteturve praeter eum, cui Colonis agrorum dandorum, atSignandorum jus ex lege Julia est, eumque, qui eam coloniam deduxerit, liberospOSterOSque eorum, nisi de majoriS partis decurionum, qui tum aderunt, per tabellam sententia, cum non minus L aderunt,

non cooptatos esse nisi decreto a majore parte ' decurionum facto praeter eos, qui colonias deduXerant et agros assignaVerant, eorumque liberos et posterog, qua re ipsa illi patr0- natus dignitatem acceperunt. Quaerendum autem eSt, utrum decuriones tantum an populus cum decurionibus Communiter decreverint, quis patronatu honorandus esset. Quodsi quiS, cum in hac lege populi nulla fiat montio, decurionum decreto solo patronorum cooptationem factam esse concludat, haec opinio

) cs Herbst is de sacerdotiis Romanorum municipalibus' diss. Hal.

3 ἡEphem. epigr.' II lex col. Genet. c. XCVII.' Sed si qui senator senatorisve filius adoptatur, tres partes decurionum pro eo sententiam serant necesse est: ibid. l. CXXX.

46쪽

- 46 refellatur compluribus titulis, qui se senatum populumque creasse patronos dilucide docent. Sunt autem haec exempla: Fundi J. N. 4139. - Conscripti conSenSU T. Fl. . . . pratfecti) et tota praefectura - conVenumiS COOptRmUS patronum inter a. 571-602 ab urb. c.)Curubis VIII, 10525 . . . cum Sinatu populoque Curu-bitano tesseram hospitalem fecit. - hi publice privatimque C. Pomponium - patronum cooptaverunt a. 693 sive 709

Gurga VIII, 68 senatus populusque civitatium stipendiariarum pagi GurgenSi8 - patronum cooptaverunt a. 742 ab. urb. c.)Lacilbula II, 1343 .... hospitium fecit cum senatu populoque - eosque in fidem clientelamque recepit a. 5 p. Chr.)Bocchorum Polluntia II, 3695. Senatus p0pulusque Bocchoritatius -- patronum cooptaverunt a. 6 p. Chr.) Τhemetra) V, 49l9. Senatus populusque Thimiligensis patronum cooptaverunt. a. 27 p. Chr.)V, 49 22. Senatus populusque StagitanuS - patronum

cooptaVerunt.

Itaque, cum haec decreta omnia Senatum populumque a. 28 p. Chr.) c00ptantes commemorent, illa verba legis col. Genetivae non ita intellegenda esse, ut decuriones SolOS cooptasse patronos putemus, sed hanc potius sententiam Praebere apparet, ut, priusquam patroni proprie cooptari possent, decurionum decreto opus fuisse existimemus. - Quod decretum docurionum ut fieret, non primum illa lege institutum, Sed jam antea tactum esse, documento sunt tabulae Fundanaot Curubitana. Nihil aliud igitur lux col. Genetivae sibi voluisse videtur quam ut id, qu0d jam per l0ugum tempus in

HSum Venerat, praeciperet et Sanciret.

Contra inseri0re, ut ita dicam, aetate populum non jam item participem fuisse cooptationis patronorum, et ex ratione et ex exemplis sequi videtur. Nam cum comitiorum populi vim et auctoritatem et Romae et in municipiis coloniisque inde ab Tiburio impuranto paulatim ita imminutam esse Sciamus, ut postremo comitia omnino non fierent, etiam cooptationeS patronorum, ut creationes magiStratuum i), a p0pulo in Ordinem translatas esse consentaneum videtur. Neque minus ex decretis post a. 27 p. Chr. lactis, cooptationem

λ) Tac. si annal. ' Ι,15. - Ρrimo p. Chr. saeculo magistratus municipales comitiis creatos esse comprobat lex Malacitana C. J, L, II, I964 c. LII V. supra pg. 40) et c. LV. - Sed postea comitiorum auctoritas plane eVanuit.

47쪽

- 47 patronorum aliquo modo mutatam esse, concludi potest. Pleraque enim ab hi8, quae Supra attulimus, decretis ita disserunt, ut non plane et diserte se Senatum et populum commemorent, sed alia ind0finito se civitatem vel rumpublicam vel coloniam alia hordinem Solum praebeant. Quae eXempla ex Ordine temporis afferre mihi licuat. A. Tituli, e quibus populum a cooptatione non plane

Ex titulo Tl10m0trao reporto V. 4919) ἡcivitatem Themetram a. 27 p. Chr. hospitium lacisso cum C. Silio AViola eumque patronum cooptasse intellegimus; itemque in titulo V, 4057 logimus: civitas Apisa Majus - patronum cooptaverunt a 28 p. Chr.)Gurga VIII, 69. Civitas Gurgensis ex Africa hospitium fecit - eumque patronum c00ptaverunt a. 65 p. Chr.)Usollis X, 7845: Colonia Julia AuguStR USelliS . . . . . patronum cooptaverunt a. 158 p. Chr.)Ρ0mpaulo II, 2960. Respublica Pompaelonensis hospitium junxit eumque sibi civem et patronum cOOptavit.

Clunionsis pagus Or.Meng 4036. Concilium conventus Cluniensis - patronum cooptavit a 222 p. Chr.)Τhaenit. J. N. 6792. ἡ Decuriones et coloni coloniae Α0liad Augusta0 Mercurialis Thaenit. - patronum COOptaVerunt. Quintus Arcadius Proculus a ducurionibus et colonis col. Ael. Aug. Merc. Thaenit. hospitio et clientelaque .... SuScepit.

tronum cooptaverunt a. 32 I p. Chr.)i Empurium Nautiae or.-Η0112. 4035 Succlamante populo Empurii Naunas offerenda tabula ahenea aerea incisa patronatus

M. Salvio Balerio Valerio) v. splendido, cui jam dudum

s Secundum voces ejusdem populi et voluntatem onor patronatus oblatus est. - Ηis exomplis adjici potest titulus Aquinas, quem aetati recentiori attribuondum esse sermo corruptus indicare videtur J. N. 4342 - ἡ huic universus populus Aquinatium tabulam aheneam patronatus traditam censuer. et titulus

Auximat incerti temporis: IX. 5856 , patrono, cui primo equiti

48쪽

Romano post coloniam deductam decurionum consulto colonorumque voluntate patrocinium delatum est . B. Tituli, qui ab ordine Solo patronos cooptatos esse testi

monio sunt:

Agbia VIII, 1548. Cincius Victor, cum ad tuendam

rempublicam Suam eX conSensu decurionum omnium jampridem patronus factus esset stolatu Antonini Pil).EXempla quae Sequuntur, quamquam incerti sunt temporis, tamen non ante Tiberium insculpta esse, pro certo haberi potest Eburum Or.-Ηeng 344, quem ordo patronum civitatis

Augusta Taurin. V, 7039. ... huic Ordo Augustanorum Taurinorum patrocinium coloniae docrevit et per legatos dotulit. Cornus Or.-Ηeng 5196 - patrono civitatis adlecto ab splondidissimo ordino ComenSium.

Sulci X, 7518 patrono decurionum decreto cooptato '. Polluinum Vestinorum Or.-Η0ng 4036 Wilm. 2856). Docemur autem his eXemplis A, quae ad longum tempus pertinent, populum de patronis cooptandis suffragia serro nunquam desiisse. Verba enim se civitas, respublica, colonia, quase in nonnullis titulis leguntur, nihil aliud significare videntur quam totam civitatem i. e. decurioneS et populum; neque etiam si concilium , quod in titulo Cluniensis pagi invenitur, de senatu coacto, sed de populo usurpatur. Quod autem

e88e, quod in posterioris temporis decretis populus cooptationis patroni particeps fuisso dicitur, non satis recto judicasso mihi quidem videtur. An revera putandum est, in tam multis exemplis montionem fuisse factam populi, nisi plebs, cujus in fid0m ut cliontolam rucipi vollet, aliquo modo eXpressisset 3 Attamen quominus populum, ut priore, ita etiam posteriore tempore curiatim suffragia dedisse putemus, prohibet illud quod plobum inde a secundo p Chr. Saeculo, ut videtur, ad comitin convocari desiisse ejusque jura ad ordinum transiisse ScimuS. QUOmodo autem populus ad cooptationum adhibitus

commemoret, sive Caligula imperante Sive post eum positus est. csMOmm8. in commentariis, qui vocantur is Hermes', I pg. 60). ) Stadtrechte v. Malac. et Salp. Ρg. 453.

49쪽

qui verbis si decurionum consulto et colonorum voluntate' et se splendidissimus ordo consentiente populo' dilucide docent

cooptationem patronorum revera factam esse ab Ordine Solo sed ita factam esse, ut decuriones neminem niSi eum, quem populus ut patronu8 fieret, Occasione aliqua data significaverat, crearent. - Quare id, quod in tabulii Hadrum otina J. N. 679 l) legitur se coloni coloniae Hadrumetinae patronum cooptaverunt, , non recte dictum esse etsi Momm sono facil0 concedemus, tamen nullo modo ad id progrediemur. ut i 0bem

consensum et comprobretionem eXpreSSiSSe negemUS. Restat, ut qua ratione cooptatio patronorum facta sit, Videamus. Qua de re quamquam, quod jam Philippius adu0tavit pg. 512) nihil corii sex titulis poserri potust atqu0 aliis temporibus alius

modus cooptandi videtur fuisse, tamen plerumque totam cooptationem treS habuisse partes suspicor. Primum decurionum decretum factum est, ut alicui patronatus deferretur neque patronum cooptare licebat, nisi antea docurionum duabus partibus placuerat, ut praescriptum est legibus colonia0 G0notivae v. supra) et municipii Malacitani . Deindo de eo, quom decurioneS propOSUerant cooptandum, populus curiatim suffragia tulit. Sud cum posteriore tempore, quod Supra VidimUS, comitia populi patronis cooptandis non jam haberentur, hanc secundum cooptationis partem omissam et cum prima ita conjunetam eSSe apparet, ut decuriones Sive ante sive paulo post decretum aliquo modo certis legibus non praecepto et constituto sciscitarentur, num populus COOptandum patronum comprobaret. - Qui autem itu patronus cooptatus erat, is ea de re per legatos, quos illud decurionum decretum ipsum sei dotulissu verisimilo est ' , certior factus rogabatur, ut hono

ε) Hergog ἡ Gallia Narbon.' Ρg. 212 hut electio fiseret a decurionibus nec nisi consensum e rimeret populus fuse considens'. β) v. II, 1964 c. LXI: No quis patronum publice municipibus municipii Flavii Malacitani cooptato patrociniumve cui deserto nisi ex majoris partis decurionum decreto, quod decretum factum erit, Cum duae partes non minus adfuerint et jurati por tabollam sent0ntiam tulerint. q) cs. J. N 6034. Ρeliuinum Vestinorum: hplaeet uniVeΓSiS Conscriptis - tabulam aeneam hujus decr0ti n. verba continentem offerri por Avidiacum Restitutum et Blaesium Natalem quinqu., item NumiSenum Crescentem et Fl. Priscum primores Ordinis n. VirOS'.

50쪽

- 50 Postremo, ut cooptatio absolveretur et conficeretur ejusque rei quasi documentum daretur, tabula patrocinalis ahenua per legatos ad eum, qui cooptatUS erat, mittebatur, pro qua accepta ipse ulteram videtur dedisse municipibus. Tabulam enim in urbe Tupusuctu inventam λ), cum Qu. Julium Secundum hospitium racisso cum decurionibus et colonis col. Jul. Tu pusuctu eosque patrocinio tuendo8 recepi SSe commemoret neque, ut in aliis ejusdem generis tabulis legimu8, municipes cooptasse patronum narret, non a civibuS, Sed a patrono datam esse Suspicor. Longum autem tempus Saepe interfuit inter patronatum

oblatum et fabulam traditam, ut dilucide e verbis docruti Paestani X, 476) apparet: ,.jamdudum per decretum DOStrum patronatus honorem Aurelio Gentiano optulimus, tabulamque aheneam subsecuturam polliciti sumus - nunc eidem offerenda ost tabula patronatus et decreti Empurii Naunae sor.-Ηeng. 4035.) secum populus jampridem M. Valerio honorem patronatus 0ptulerit - placet populo Empurii Naunitaui tabulam aer0am incisam ei offerri debere μ. - Legatos omnes, et qui patronatum ipsum obtulerunt et qui tabulam tradiderunt, semper ab

fuisse constat: Οr.-Ηeng: 784 si placet conscriptis legatos ex hoc ordine mitti ., J. N. 6034. Polluinum Vestin. v. adnot. 6 antecedentis paginae): si placet tabulam Offerri per - primores ordinis n. viros. μ - Wilm. 2859. hFRUStian e Ses cooptaverunt atque ita in hac re splend. ordo ejusdem civitatis Faust. legationem prosecutuS eSt. I, VIII, 8837.

δ) Quare ii tituli, qui decretum decurionum, ni tabula PatronatuSalicui offeratur, continent, ad dijudicandam quaestionem, a quo Patroni sint cooptati, inutiles sunt; eamque ob rem in enumeratione Supra a me facta omissi sunt.