Annales Academici

311쪽

Ante hos octo dies fuit ille, qui lustrum decimum explevit, ex quo contigit mihi, aliquot iam menses antea ad docentis munus in Athenaeo hoc gerendum vocato, munus illud, more ibi solito, oratione habita auspicari. Quod cum non sugeret Viros humanissimos, Athenaei huius Curatores, quos ipsos me quondam discipulos habuisse, ut nec mihi mente excidit, ita lubens hic memoro, magnoque mihi id esse honori duco, per ciose semel iterumque me illi invitarunt, ut eius diei, omnisque per

312쪽

302 B. I. IAM LEN NEPCur ad suscipiendam rem, quam illi tanto studio a me flagitarent, non

sine cunctatione aliqua accesserim, causa, A., maxime fuit aetas mea haec senilis, cuius vires tantae rei suscipiendae suffecturas equidem vix sperare audebam. Attamen instantibus illis pertinax ego esse in me excusando non potui, idque eo minus, cum idem, quod illi vellent, velle intellexissem etiam alios complures, item quondam discipulos meos, apud quos, quamvis intinapso multis plurium annorum, atque adeo lustrorum spatio, tamen integra exstaret veteris illius mecum initae necessitudinis memoria, integra quoque ipsorum illa prisci ei oris in me voluntas, cuius publicum quoque mihi testimonium daturi essent per celebrationem festi, ad quod invitarer epuli. Tum existimavi ego, qui per omnem

Vitam, ut eorum, quos memoravi, ita omnino civium meorum mnmam in

me benevolentiam atque indulgentiam expertus essem, posse in iisdem nunc quoque Veniae spem reponere, si fortasse aetatis vitio minus audientium me hodie exspectationi satisfacerem. In eligendo autem orationis, quam haberem, argumento non diu, .,

haesitandum mihi fuit. Res ipsa illud velut sponte sua offerebat. Celebranda mihi erat gesti a me per decem lustra rosessorii in Athenaeo

muneris rerumque e pertinentium memoria. Itaque constitui dicere, dicamque iam nunc, de mea quinquaginta anno litera Iumaniorra, quae dicuntur, in Ioe Menam Me lis literarumque earum per illud se in varia eum se tam alibi fortuna. Quod agentem, ut me pro solito vestro in me favore attente benevoleque audiatis, etiam atque etiam omnes Os rogatos Volo.

Id igitur cum faciam, A., simul ab initio cavendum mihi est, ne vestrum plures nimium offendat subortus iam sortasse iis scrupulus, qui, sate , me ipsum aliquamdiu male habuit, quod sit in tali argumento necesse, ut orator multa de se ipso disserat. Eritque sane, ut multa de me ipso dicam. Sed omnino memoranda mihi videbantur plurima, quae si praetermitterem silentio, possem in tot viros optime de me meritos, possem adeo in tot bonorum mihi auctorem, Deum O. Μ ingratus atque impius videri neque memorandi illa opportunitas sese ullam venientior, quam hodiema, offerebat. Itaque superandus mihi fuit ille scrupulus, P eandumque iam, ut neque apud vos, A. plus ille iusto offensionis pariat, cui rei prospicere etiam, quantum potero, conabor. Dj0jtigod by

313쪽

O O. 303 Liceat igitur mihi statim grata mente hic agnoscere et praedicare meam, quinquaginta annos in hoc thenae humaniores literas docentis, omnem prosperam fuisse fortunam. o primum quidem illud ipsum, quod mihi iuveni demandatum sui munus eas tradendi literas, quae ab ineunte adolescentia in deliciis mihi fuerant, quodque in iis per totam deinde vitam habitare mihi datum fuit, ut insigne, quod mihi obtigit bonum, praedico,

qui saepius videns aequales et quondam commilitones meos variis rei publicae, quam essent tractare aggressi, conVersionibus iactatos, spe, quam de ea conceperant, ustratos, tempestatum fluctuumque civilium impetu, quorsum noluerant, ablatos, gratulatus mihi de mea sum conditione ac fortuna, saepiusque tum mihi adaptavi vetus illud ua me ereavit Apollo. Accedebat huic bono, quod delatum ad me munus gerendum erat in urbe patria, ubi domicilium suum habebant parentes mei, ambo tum adhuc superstites, atque item plurimi cognatione mecum vel intima amicitia coniuncti. Recipiebar in ordinem rosessorum, collegas ibi inventurus mihi laventes, tum alios, tum in primis CRAEAVM et 8WINDENIVM, quos quondam praeceptores habueram, veteremque meum in Leidens Academia sodalem, RARDUM ROLIΚIVM , quem ego, tot veteribus amicis iam orbatus, quod adhuc collegam mihi vivum vigentemque hic intueor, est sane, ut inter praecipua huius diei laeta reputem. unus mihi delatum auspicans dicendo de raeclaris vitae prae diis contra adveream fortunam, quibu veterum auctorum eripia abundant, auditoribus visus sum accommodatum temporibus, quae tum erant, orationis arguntentum elegisse, itaque mihi attentas aures praebuerunt cum aliqua etiam favoris significatione Valde mihi prosuit ea res ad maiorem hinc in obeundo munere fiduciam, quam deinceps etiam alia auxerunt. Defunctis CaΑsso primum, deinde WINDENI parentans, Latino illi et ligato, huic vernaculo et soluto sermone, illi in hoc auditorio, huic in alius bonis artibus dicati Sodalitii, eo utroque loco item benevole auditus sum, favorem similiter mihi conciliante argumento. Sed fuit hoc praecipue elicitatis meae, maximeque mihi grata mente agnoscendum Summi uminis in me beneficium, quod per longam annorum seriem illi semper mihi obtigerunt discipuli, quorum industria meae sempe stimulos adderet industriae, quorumque profectibus emceretur, ut benigniora in dies fierent hominum de mea illos instituendi ratione

314쪽

304 B. q. IAN LEN NE Piudicia, cum docenti sere imputaretur, Od pro magna parte diocipulorum

erat meritum. Itaque post restitutam nobis patriam lectus sum inter Quinqueviros legi super altioris ordinis institutione condendae, sumque mortuo WYTTENBACHIO ad succedendum et Regio decreto in Leidensem cathedram vocatus, qua conditione cum mihi non utendum censuissem, gratum id sibi fuisse huius urbis, qui tum erant Coss. quadam etiam in me honorifica munificentia declaratuit voluerunt, tametsi nullum fuerat in hac re meritum meum, qui stationem in urbe patria, ubi omnia mihi notae amica erant, praetulissem exterae et ignotae. Postea eodem illo in me Magistratuum Curatorumque Athenaei avore mihi rarum illud contigit, ut altera Illustris Athenaei saecularia est oratione celebrarem, cui tum actui cum praesentes adfuissent praeter alios dignitate ac meritis excellentes Viros, etiam rosessores magno numero, inque his non pauci quondam

discipuli mei, partim iam collegae mihi facti, partim in aliis Academiis suam quisque pari honore cathedram obtinentes, hi aliquid eo nomine mihi

debere se putantes, insignius voluntatis suae monumentum domi meae exstare Voluerunt, sicut antea exacto quinto est a me muneris lustro,

qui tum erant discipuli mei, pariter sui in me animi ac favoris tale obtulerant indicium, quod item esset egregio aedibus meis mamento. Cur dissimulem gratissima milii suisse haec discipulorum in me benevolentiae testimonia, qui unum hoc doleam quod eorum tot iam vita iunctis non

ΡοSSum aeque omnibus gratum meum animum ostendere, maxime illis qui postquam erant e discipulis collegae mei facti, iam item imus et alter praematum obitu me superstite adhuc, mutato quasi satorum ordine, diem suum obierant Sed bene habet quod in demortuorum locum successerunt alii, mecum iam ut prisca illa, sic recenti hac necessitudine

coniuncti, quorum ex iunioribus unus his ipsis diebus, quantum ipse quoque mihi tribueret, dedicata mihi literaria scriptione sua y amantissime

315쪽

declaravit. Neque hoc solum voluptatem mihi adfert, quod ab amantibus me ex veteri illa necessitudine viris tot thenaei nostri cathedras obtineri video laetus etiam 1 adspicio complures, item Olim discipulos meos, alias in hac urbe iam ipsos quoque obtinentes cathedras, quorum cum prolata inde verba ad me veniunt melioris admonentia me vitae, id propterea mihi est acceptius, quod ab longo inde tempore ipsi cogniti probatique mihi sunt et eorum nunc quoque minime dubia erga me benevolentia illos invicem ut magis diligam efficit. Sed infinitum sit, si recensere velim

omnia, quae ab omnium ordinum viris tum olim tum recentius atque adeo recentissime exhibita mihi sunt ossicia, gratique ipsorum in me animi indicia, in cuius rei causam cum inquiro, probe mihi ipse conscius, me doctrina longe inferiorem esse WYTTENBACHIO , longe RVΗΝΚENIO, unam hanc invenire possum, quod cuia magno meo in literas, quas docebam, studio atque amore coniunctum semper sui in ipsos, quos instituebam, iuvenes propensi atque amantis animi studium. Ceterum, ut mea illa literas colentis et docentis conditio multorum mihi conciliavit amicitiam et favorem, ita felix quoque in hoc fui, quod nunquam me exercuerunt ob eas susceptae contentiones atque inimicitiae, quales saepe aliis viris doctis inquietam miseramque vitam reddiderunt. Sed haec satis multa ac nimis fortasse multa de mea docentis persona

sortunaque Sequitur iam, ut dicam de ipsarum, quas quinquaginta annos tradidi, iterarum varia tum hic tum alibi per illud tempus fortuna, in qua parte orationis tamen etiam aliquando mei mihi facienda erit mentio, quod pro vestra indulgentia, A., aequi velim bonique consulatis. Variam illam dixi fortunam ac facile quidem intelligitur, fieri non potuisse, ut longiore illo temporis spatio, semper eadem esse illa perstiterit; idem semper iis literis sit honos habitus, nullam ipsae, praesertim, quod ad earum disciplinam attinet, varietatem subierint. His de rebus iam dicendum mihi erit, censuique operae pretium me acturum, si, quasi aditum ad ea mihi parans, initium sacerem ab repetenda memoria temporis, quo iuvenis ego primum in hoc Athenaeo, postea in eidens Academia,

bonarum artium exercitia aemulabar.

Sunt aliquando ΑΑ tempora, quae suopte ingenio promptos ad literarum studia iuvenes magis etiam ad illa amplectendum singulari quadam sua

316쪽

306 B. d. V AN LEN NEPopportunitate alliciant et invitent Faventia sic iis studiis tempora me iuvenesuerunt in hac urbe vel hinc maxime, quod eius tum Gymnasio praeerat RICHEvs ΑΝ ΟΜΜERE , vir natura factus ad illarum amorem literarum in iuvenum animis excitandum alendumque. Ex eius disciplina profectos schola excipiebat WYTTENBACBII, quem audientes statim capiebantur exbmia, qua valebat ille, ubertim atque eleganter Latine loquendi facultate, insignique in eius orationibus et lectionibus sermonis, velut Attico sale conditi, lepore, urbanitate, suavitate. Nec latebat eos flumen id, quod mirabantur, eloquentiae non nisi unum sontem habuisse adsiduam ac diligentem veterum auctorum Graecorum Latinorumque lectionem, sibique, si ad tale quid etiam ipsi adspirare vellent, eosdem auctores item iurea noctumaque manu versandos esse. Id agentes lubentissime in familiaritatem suam recipiebat IERONYMus oscHIVs, vir tum optimus ipse et optimo cuique avens, tum incredibili quodam in veteres iteras amore ardens. Erat huic in ore semper HoMERVs. Vt HOMERUM inprimis legorent, adsiduus suis illis miliaribus auctor erat. Sed, qui esset ipse ad Latina carmina condenda uberis ac selicis venae poeta, libenter etiari cum iuvenum iis, quos aliquid in hoc genero tentantes animadverterat erant autem ex ΟΜΜERENI discipulis complures ita de ea re disserebat, ut optimis eos monitis et consiliis instrueret; quos Augusti seculi poetas praecipue ad imitationem sibi proponere deberent; qui recentiorum hac imitatione maximam essent laudem adepti, indicans. Tum introductis in bibliothecam suam, quam Veteris literaturae libris in omni genere instructissimam habebat, saepe editionem laudati ab ipso poetae vel optimam vel rariorem monstrabat, qua occasione cupide illi oculos circumferentes et in tantis eius bibliothecae opibus modo hunc modo illum librum eximie notantes, deque eo oscBIVM compellantes, ab humanissimo viro tale semper responsum accipiebant, ut ad pleniorem libri notitiam nihil porro desiderantes, de hoc solum essent solliciti, quomodo simile exemplum eius sibi aliquando compararent. Itaque, quoties publica talium librorum auctio

fieret, e semper magnus erat studiosorum iuvenum concursus, magnum ibi

licitantium certamen, maximum eius, qui optatum librum sibi comparasset, gaudium, eiusdem postea quoque in eo quasi triumphantis, fortunamque suam iactantis in conventu sodalium privato, quales certis diebus seequentes Disitigod by

317쪽

primis meae iuventutis horas nunc quoque non sine voluptate maxima recordor, quique testes earum mecum suerunt, quamvis admodum pauci restent, horum tamen nonnullos hic praesentes me videre maximopere laetor.

Erant, qui promovendis literarum humaniorum studiis in hac regione principes haberentur, ut instolatami WYTTEΝΗΑcHIus et oscΗIus, ita Leitae vΗΝΚΕΝIus et Ava. ΑNTENIus, quorum tamen VΗΝΚENIVS magis ea scriptis promovebat, quam institutione, quippe quae tota seredictatis contineretur, praestantissimis quidem illis, sed certe in scholis excipientes illa sere frigidos relinquentibus, ut non prodessent iis nisi lecta et meditata domi, correptis iam ipsis antea bonarum amore literarum. Quod si quis ad familiaria cum viro colloquia admitteretur, ut eliciter mihi contigit, alia res erat. eum tamen ad versandos veteres auctores inque his poetas maxime ardorem plus sateor, aluit ΑΝΤΕΝΙva, vir in multis oscΗio similis, poeta ipse quoquo minime contemnendus et rei metricae veterum exactissime peritus. Nec desuerunt mihi Midae literarum exercitia cum earum studiosis adolescentibus, tum iis, qui mei fuerant Amstelladam quoque commilitones, tum aliis. Turbatus interim fuerat, ut universa Europae, ita nostrae rei publicae status. Sed nihilominus Amstelodamum redux florentia tum quoque ibiliterarum studia inveni, tuentibus illa, ut antea, ITTENBACHIO et BOSCHIO , quique in hac re socius iis recensendus mihi fuerat, κΑsso. Iuris hic in Athenae nostro antecessor, ut erat ipse eleganter Latine loquendi scribendique facultatem, ab assidua lectione 1cERONIs, qui ipsi in deliciis erat,

consecutus, ita, tum exemplo hoc suo, tum monitis, auditores suos quotidie ad diligenter versanda CicκRosis scripta impellebat, in quo cum praeceteris me sibi obsequentem habuisset, idque adeo palam facientem, auctore eo ac praeside scripta defensaque hic Dissertatione super loco CICERONIS, qui est de Finibus Bonorum et,alorum, mihi multum hinc savere coepit, eiusque inprimis et oscuri commendatione rosessor ego, viginti quinque tum annorum iuvenis, factus sum in locum digressi Midam WYTTENBACHII. Quarum rerum scientiam profiterer, demandatae mihi tum, non modo Graecae Latinaeque iterae et cum istoria Antiquitates, sed etiam Eloquentia et poesis Tot rerum tradendarum onus ut minus graVarer susci-39.

318쪽

308 B. Q. VAN LEN NEPpere, secerunt tum monita et consilia, quibus me instruere et volebant et poterant optimi illi fautores mei, tum, quod nihil magis ipse vellem, quam in amatis illis mihi literis porro aetatem degere, docendoque illas ipsum discere et proficere in iis quotidie, deque instituenda mihi iuventute,

quantum possem, bene mereri, duntaxat communicando cum ea meum,

quo serebar in eas literas, amorem. Neque in hoc quidem me spes sesellit, et erant, ut supra indicavi, iam quodammodo praeparati ad id iuvenum animi, quod mihi statim apparuit, cum primum habenti mihi scholas et magna satis auditorum frequentia et aequa adesset in Graecis atque in Latinis scholis. Secus olim suerat ante WYTTENBACHIUM. mque huius decessor BVRMΑΝΗvs EcvsDua auditores in Graecis scholis solos sere habuerat heologiae studiosos, neque eos multos, et quamquam ipse probabiliter erat Graece doctus, at lubentius tamen in Latinis auctoribus, praesertim poetis, quam in Graecis Versabatur, ut dubium sit, an discipulus eius oscΗIus illum, quo flagrabat, HOMERI amorem magis disciplinae magistri quam suo ipsius ad poesin facto ingenio debuerit. Sed vRMANNI tempore etiam in patriae nostrae Academiis similis sermo rerum erat conditio, eidae quidem post VALc NARIVM insignem illum dote, quae ob causam supra mihi indicatam minor in vΗΝΚENio fuit, literarum, in quibus ipse excellebat, etiam alios amore imbuendi. Neque extra patriam nostram tantum studii tum impendebatur Graecis literis, quantum tribui coeptum est postea, maxime in Germania. Sed Amstelodam quidem YTTENBACHIVA , adiuvante BOSCHIO, studium id primum ab se ortum magis magisque in dies auxit firmavitque, ut idem postea illud excitavit aluitque eidae, propagavitque hinc per discipulos suos, clarissimos doctrina viros, AKIVM in Leidensi, HEVs-DIVM in resectina Academia. ihi, quamvis praesertim primo illa tempore, longe insta YTTENBAcRIVM censendo, tamen contigit excitata ab illo in hac urbe Graecarum literarum studia alere porro ac tueri, neque mihi, vel ante latam super Academica institutione legem, qua facta est studiosae iuventuti lectiones de iis frequentandi necessitas, unquam est indicatis huic rei scholis desiderata auditorum hequentia. Ροeseos quoque Latinae studia promovenda Curatores mihi demanda

319쪽

hoc Auditorium vEMANNI SEcVNDI caminibus, sporantesque illi, fore, ut per me, qui iam semel iterumque iuvenis aliquid huius generis edidissem, studia illa denuo hic excitarentur. Nec voluntas in eam rem mihi defuit. Sed iam minus ei savebant tempora Scilicet, non item ut oscΗIVs, iisse exercitiis lautorem praebuerat WYTTEΝBACHIVS , neque, ut OMMERENVS

huic in Gymnasii regimine succedens, ceterum doctus vir, ANA. Ita parum ad ea praeparati erant iuvenes. um is erat rei publicae status, qui magis hominum animos ad gravioris et seriae doctrinae praesidia ac sollitia, quam ad poetici cuiuscunque lusus oblectamenta converteret. Fuit igitur mihi quoque ratio temporum habenda, et, quo illa duceret, eo maxime dirigendus institutionis meae cursus. Attamen et pangendo ipse carmina subinde exemplo praeivi et poetas Latinos veteres cum discipulis tractando non destiti hos ad amandum admirandumque illos instituere, qui sorte sic etiam ad imitandum eos impellerentur. Sed hoc quidem raro lactum est. Accessit, quod, quae diu in hac urbe Latinis versibus favor conciliaverat mitis et ossiciosa usa oscHII, morte huius conticuerat, quodque eida pariter strenuum Latinae poeseos cultorem ac patronum amiserat obitu ANTENII, mutatusque etiam ibi fuerat studiorum et institutionis cursus moderante eum YTTENBAcΗΙo. Neque postea ad insta randa illa poetica exercitia monitis et exemplo EERLKΑMPIvs Vir L plus Midae valuit, quam ego Amstelodami, frustraque eleganti scriptione de male neglee o Latinae oram Hudio questus est vir egregius, qui diu collega mihi sui coniunctissimus, HERMΑΝΝvs BosscΗΑ estque etiam aliis interris studii genus hoc res pene intermortua, quam neque refocillare adhuc potuit, quod Io. ΗΕΝΗ. OEVFPTIVs, ipse, dum in vivis erat, vir in eo genere primarius, Regio Instituto nostro pecuniam legavit, unde praemi' proposito quotannis ad certandum carmine Latino invitarentur tam exteri

quam cives.

Sed fortasse quaeret ex me aliquis cur tamdiu huic rei immoraris Cui poeticum ingenium est, is in sua se potius vigente adhuc lingua exerceat, quam in extera et antiquata. utasne istud exercitium si negligatur, aliquid detrimenti capere humaniores, quas tueris, literas p ut equidem omnino. Quid enim Vt in arte usica qui aliquatenus se exercuit, quamvis non in tantum profecerit, ut ipse auditu dignum aliquid proserro

320쪽

310 D. I. VAM LEN NEPpossit, sere tamen id consequitur, ut ad excellentium in eo genere artificum cantus et Opera aures adserat eruditas plenamque ex iis voluptatem capiat ut item, qui in ingendi arte data ei opera non quidem eos secit progressus, ut probabilis ipse pictor evadat, attamen hunc laboris et exercitii sui ructum percipit, ut non solum, ubi tabulae pictae exponuntur, ad singulas elegans et peritus arbiter accedat, quidque in iis eximie pulcrum et venustum sit, citius ac melius, quam spectatorum Vulgus, notet, sed etiam, quae in rerum natura, nubibus, agris, montibus, silvis variisque ibi solis et umbrae effectibus admiranda sese oculis obiiciunt, ea statim cum delectatione sua animadvertat, quae plerosque alios vel plane sugiunt, vel certe non nisi leviter assiciunt ita quoque Latinae poeseos exercitium

quamvis non eo nos perducat, ut carmine certare cum veteribus possimus, attamen eo valet, ut illa Veterum carmina, ad quorum exemplum nostra

informare studemus, et crebrius et diligentius legamus, atque ea dum legimus, magis magisque cum cuiusque poetae ingenio familiares reddamur, et, si criticam exercere in eo volumus, ad eam exercendam aptiores. Νο- tum est IRINAIo Bu-ΑΝΝosavx, in Latinis poetis recentioribus haud sane infimo loco censendos, eosdem VIDII aliorumque Veterum poetarum sospitatores extitisse. BYNII, cui viro optima TIBULLI VIRGILII que editiones debemus, ipsius non mala exstant Carmina Latina. OΑΝΝEa autem FRIDERICU GRONOVIVS, qui poeticen eius generis, quantum equidem sciam, non attigerat, egregri ille vir de LIVI emendando meritus, idem

ad poetas accedens infelicissimus erat coniector. Itaque mihi videntur in Gymnasiis duntaxat retinenda esse huiusmodi exercitia, non, ut inutilia

prorsus ommittenda.

Ceterum si quid detrimenti passae sunt bonae literae, quod poetarum Latinorum Veterum per recentiorum carmina aemultatio in honore esse desiit, contra ad plus voluptatis ex poetarum tam Graecorum, quam Latinorum lectione capiendum eximie contulit maior hac aetate rei Veterum metricae tributus honos, diligentiorque illi impensa cura, in quo genere praeclara inprimis sunt merita viri in omni veteris literaturae genere primarii, o PREDI ERNANNI. Dici non potest, quantum huic debeant illi, qui in Veterum Lyricis, ragicorumque et Comicorum choris atque canticis operam legendis ponunt Non perinde est ad voluptatem, utrum Disitigod by