Vincentii Mariae Santoli v. j. doctoris et archipresbyteri Roccae Sancti FelicisDe mephiti et vallibus Anxanti libri tres. Cum observationibus super nonnullis urbibus Hirpinorum, quorum lapides et antiquitatum relliquiae illustrantur

101쪽

s eam intus flueret . quem animae mortuorum libare credebantur; bc tum demum deglubebantur, & Diis Infernalibus comburebamur, vota precantea , facientesque si). His addit Uirgilius & ritus alios, nempe quod constitu bantur in loco Sacrificii, Iuvenci nigra habentes terga, iis Saci dira fronti immergebant Vinum , 3c carpens , meis dia inter cornua , summas setas , ignibus imponebat 1 a. cris, voce. vocana Heca em, sive Lunam hisce in Sacrificiis; nam Hecaten credebant, Lunam esse Coelo, Dianam in Silvis , dc J'roserpinam . in Inserno; alii adstantes supponebant cultros ; i quique Cultrarii appellabantur set) ),ti alii suscipiebant cruorem in pateris, alio nomine damnias nuncupatis, ut supra notavimus; Atri Velleris agnae cervix abri indebatur. quod Ulislem fecisse Homerus; & neam Virgilius testantur : Haec quidem immolabatur Maiatri Eumenidum, sive Nocti quam credebant Matrem Furiarum , Terrae Sororem ; & Vacca sterilis immolabatur Proserpir. ae; Tum demum in honorem Plutonia, solida viscera Taurorum imponebant flanimis, oleum inta

dentea ardentibu8 .extia; ritu. , . quos noctu AEneam serva

se Pce a fabulatur: His enim sic expletis, sequitur:

Ecce aurem primi sub limina solis O Ortus , Sub pedibus mugire solum s3

XI. Matri igitur Furiarum Nocti,&Terrae fui sorori, sue etiam Caroneis Terrarum scrobibus, per noctem, atri velleria ovea immolabantur; quod ὀc eruditus Ambroggi jam animadverterat - Dabe νuole avvertisi , che facendosi Sacrifoli uti Dei infernali, tutio e fosco, e nero, e piraorrore in. Ideoque ritus eosdem in Lacu nostro Mephitico invaluisse dicendum est . Et . licet utque achuc nul a , quod sciam , ad Sacra pertinens in1criptio sit reperta;

102쪽

extat tamen prope Lacum lapis quatrutus ,' quatuor pal- Neapolitanoruni hinc inde lata, cui in medio ci eularia cavi ε, hunc Vulgo dicunt la fonte; at Ego crederem solsam fuisse artefactam sic, ut ab Homero describitur , excaVatam ενθα ab πθα, hoc est in girum i , nam in girunt explicarem , per illud intellex a se Homerum : describens enim anguillas laborantea , spuri tu ignia, inter Vortices, ενθα, S laborare 'scribebat di); ubi perspicuum est. laborantes inter vortices , in girum agitari : In ipsa igitur reliquus victimarum cruor excipiebatur, quem postea suscipientes pateris, super adstantea, ad emundationem, aspergebant , quod in Taurobulio .factum , ineptas has ceremoniaa describentes testantur sa). Duo simulacra aenea nuper juxta Lacum' Mephiticum fuerunt reperta , quae penes me asservantur exaesa quidem sunt, & rudia fabricae : ipsa crederem po tendere duos sacerdotes , M unum quidem Popam ; vestim in .. brevi superius indutum .est , saccinctum ad brae,ia: - eodem modo, quo Calligata a Suetonio describitur ); a medietate corporis limo angusto, ad pedes usque,t quos nudos habet, cooperitur; si nutum succinctum portat, ubiliterae exaesae conspiciuntur, prout in ejus Icone, Tabula I. videre est , te quam apposite incidi curaVimua , tum ut Popae vestes innotescerent, & tum etiam, ut in Mephitis Sacrificiis. interfuisse in tel ligatur : alterum. acidis sulphureis consumptum, nudum est, tantummodo habitu lato , veluti casala, usque ad corporis medietatem coopertum: sed utraque simulacra praedicta manibus elatis conspiciuntur , tamquam

si quid Numini pestifero offerrent; quibus alludit Poe)ar

103쪽

Vota igitur Dits Infernalibus dum in Locis istis fiebant. Viet imae non solum applicatae ad Lacum suffocabamur, sed, mactabantur quoque, signanter dum Oracula susci piebantur ;i pellibus enim ni aetatarum ovium incumbebant .s uti sonusia eXciperent , sive responsa acciperent; quem insanum ritum Regem Latinum sequutuni , idem Virgilius inbutatur :i Hic O turri, Pater ipse petens responsa Latinus, au: Centum lanigeras mayabat rite bidentis t Atque. earum effultur ic*set, pratijque jacebat. Velieribus. 3 in . . Praeterea quotannis, & certis statutis diebus erederem solemnia celebrata in honorem Mephitis; ti tunc servatum ritum sussbcandi Victimam,i ad Lacum applicatam, indicatum a. servio; eodem certe, Parique more, quo in Acharaca factum, legimus: Acharicia solemnia quotannis fiunt

ait Styabo . . . . . . Tunc enim juvenca se O ephebi ex gymnasio nudi, O vacti taurum quemdam Dinnanter in amirrum ducunt: qui dimissus paulum progreditur, postea momi tuus,ad terram coetit a) . quin imo autumarem in loca ista aegros olim profectca, ad curas captandas, prout in praedicta . Acharaca , ductu Sacerdotum fiebat; idque con-.jicerem ex Loco immediate Lacui conterminoo quem mcoli vulgo dicunt, ut stapra notavimus, S quem apposite in Mephitis Figura II. designare N. s. curauimus' Id in en m Straho ait: Tradunt aegrotos, qui horum, de

rum curis vacant, es s nempe in Acharaca ) prosciyci, atqιe in VICO. SPEcUL VICINO , apud Sac/ortim pe-νit,oδ immorari s 3) ; dicerem . igitur , hic quoque aegros ,

in Viculis , apua Sacrorum peritos ,. immorasse; quod caeteroquin conjici quoque potest , t e X frequentia Virorum , ti mulierum , . quotan uis Venientium ad Uillaemaniae bal -

104쪽

ne , qui ex Lacux Mephitici aquis , ut diximus, non procul componuntur; & quod hi, pro sua qui sique assed,

valetudine, a mineralibus aquia, & earum effectibus e

petunt , illi a Diis Infernalibus , & superstitiosia Sacerdotum cantionibus exoptabant.

. XIII ao autem anni tempore, vel etiam quo die inhono. eni Charoneae illius, Sacra fierent, statuere auderem , tempore ae lituo, At Mense Iulii percurrente: idque conjice-Tem eX eo quia , cum mi tu sacrificari debuisset, id in

hieme dissicili imum erat in locis istis, sat nive rigidis ideoque tempore ael ivo sacra L ita dicerem ; ti Mense Iulii si dixerim; id quidem credidi, evinci, non nimis audacter posse , ex Festo , quod in Loco eodem quotam nia celebratur , die nona , de decima Iulii , in hon

rem septem Fratrum Marti rum , Divae Felicitatis F. ii rum, cui iam diximus Eliculam dicatam in Loco venerari : Tunc temporis quippe , tamqaam ad frequentissimum emporium, ex omni fere Regni parte, ibi confluit multitudo , immoraturque in Loeo , juxta Sacras AEdea

Praedictas , per noetem integram , te sab Iove frigido, a primis vesperis diei noni Mentis Iulii , usque ad Meria

diem subsequentis diei decimi: Idcirco autumarem, quod Najores notiri, in fide Catolica a Divo FeIice , Presbytero tunc Nolano, modo inter Divos relato , Patriae meae Patrono Inclito P ut constans traditio est; Mephitico insano cultu abdicato, δe forsan 'Templo ejus subverso ; in honorem septem Fratrum Marti rum , ti Divae Felicitatis, Matris Eorum, Ades Sacras excitarunt; ibique , qui priua ad Mephitim fiebant Sacrilegi congressus, Sacros deinde inhonorem Marti rum fieri statuerunt; Quem morem tu pFiscos Christianca in aliis Mundi locis servasse , sat nos Historiae docent. XIV. Diximus, auctore Plinio, supra relato, AEdes duvinas Mephitim Anxanti habuisse; quod certum , 3c exploratum quidem est : ad Lacus enim meridiem, ejus ruinae, quae

105쪽

quae prius erant in totum sepultae, nunc in partem eonis templantur : sedisso enim cum per loca inquisivissem , si quae aedificiorum vestigia possent recognosci lapidem qu tratum, M in girum essessum, de quo di X: mus, perpen. dens; nec non & Locum descriptum a Plinio, juxta M phitis aedes, ajente , qvcm qui intravere morIuntur si);

qui, ut notaVimus , tortus , ut in F ig. II. N. 6. Torrentis est vortex, diciturque vulgo Mortale; item terram super vertice isto immediate adjacentem , inaequaliter cisp sitani, velut tot Monticulos efformantena, contempla tua; ipsam in partem effodiendam curaVi: Vereque , ut vin veram , antiquorum parietum Telliquiae apparuerunt; quaa

Templi istius esse , mecum Viri erudiri, qui Lacum Mephiaticum inviserunt, unanimiter saluerunt; inter quos Λb-haa Fortis, te Eques Xlarche.' XU. Restat idenique, ut de certo Vallium Anxat, situ dicatur , de quibus Poeta cecinit, Mi Locus Italiae in medio , sub montibus altis Nobilis fama multis memoratus in Oria,

Auxanti Vultis sa): . . ti de quibus sermocinati sumus . Iam diximus, quamplurimos, clarique nominis Script res Valles istas commemorasse : Nonnullorum auctoritate prout res expostulabat, retulimus: Sed quoniam de Vallium situ non omnes conveniunt , quid duper re ista sit statuendum, demonstrabimus.

Petrus Valeriani, Altus Manutius , Franciscus Fl ridus , Lodovicus a Cerda , Flavius Blondus , ti Leander Alberti crediderunt, per Valles Anxanti, designatum

a Poeteia Lacum Velinum, in Sabinia s3), sed perperam ;

106쪽

i 5 Donatus relatus a Servio de Vallibus a Poaeta descriptis haee habet : Lucaniae esse qui describitur Lacus , circa Fluvium qui dicitur Calor si). Barthius Claudianum commentans : Amantus , Lucaniae Laeus , c αδ halitus volucres necat sa): idemque sentit Vibius Sequester sa) . Nuperrime tandem Rodolfinus Venuti dissertationem edidi r. super situ Vallium AnXanti, quam insertam habemus 'in Tertia Parte Virgilii , tipis Romae dati in A. , cum Versione Cl. Viri Patria Antonii Am bro regi Florentini : Contendit laudatus Venuti , Uallea Anxanti, a Virgilio designatas, in Terrnorio Sabino esse, ti proprie in Loco parum dissito a Terra , vulgo dicta Casino , quae possidetur a Romana perillustri Familia Marchionum Olciatorum; commemoraturque Loeum ibi dictum Valli Sante , quem circum antiquorum aedifi-eiorum ruinae admirantur , uec PaTum dissitus a Loeo e dem ait, quod excurrit tortuosu3 Torrens, cujus aquae , cum Dagnre non modico immittuntur in cavernam , ibi in cum Saxo naturaliter efformaram: Locum, subiit, me di terraneum esse, vel ideo Nobιlem a Poaeta dictum , ex antiquis scilicet aetificiis Urbis Casperiae, quam ibi olim futile credit; O fama Notum , nempe ob cladem Roma norum , ibi a Gallis receptam . quae omnia , etsi eirudite conscripta , atque excogitata nihil tamen habent comune eum nostris Anxanti Vallibus , a Poaeta designatia .s XVI. At Servius haec habet: Hunc Locum Italiae UMLIicum Cosmographi dicunt: M autem in latere Campaniae, G Apuliae , ubi Hirpini sunt, O habet aquas sulphureus , iras graviores , quia ambiuntur silvis uso autem aditus ut dicitur Inferorum , quod gravis odor juxta accedentes necat H. , .

107쪽

Et Cluerius : Porro supra Tauresum, sub Prhenso o pido, es aetrus Anxantus Lacu3 , Ciceroni, Flinis, s Clatia diano memoratus; dicitur adcoliε musti i): quos sequuntur Leonardus de Capua set) ; Canonicus Pra lilius is in rlaudatus Pater Anibroggi AJ 6c Facciolatus in Verbo An-

sanctus , etsi dicat Frequentinas esse Ualles , quae in diastrictu Roccae S. Felicia, Patriae meae , Vere sunt, ut diximus : His igitur libenter adstipulamur , sequentibus ducti rationibus . t Cicero enim supra relatus , disertia verbis. Anxantum fatetur esse in Hirpinis Quid eum nou Midemus, quam diversa sunt Terrarum genera , ex 'quibus mortifora quae

tam pars es, ut O Auxanti in Hirpinis, s Plutouia iu ia, quae vidimus; 5ὶ Et Auxanti Valles certe vidit

Cicero, dum Brundusium ad Pompeum perrexit, ut supra diximus. Et Plinius supra memoratus. aedes Mephitis Anxanti in Hirpinis designat - Item in Hirmnis Anxanti, a Nephitis aedes so). Ex Ciceronis igitur , Se Plinii firmissimis auctoritatibus , Valles Anxanti in Hirpinis esse colligitur. Cur Lutem supra relati Auctorea a Plinio, & Cicerone recelserint, nullam aliam invenio caussam, nisi quod Poaeta , in medio Italiae, Loca illa descripserit: Adducunt enim Varronis auctoritatem, mediam Italiae statuentis in Lacu Velino . In eo autem Lacu ait Blondus) Italiae umbili cum esse , Marcum Varronem scripsisse refert Plinius, n) idenque sentit Leander Alberti . auctoritatem Blondi trania.

108쪽

seribens si) - quos eodem ex argumento sequuti sunt dereliqui, lad perperam. t Seribebat nanaque Virgilius de antiqua Italia, cujus fines extendebantur a Mari supero, usque ast Mare ins rum, sive a Tirreno, in Adriaticum, vel ut loquitur Rosacius, super Ptolomaei Cosmographia, a Neptuno ad Tarentum sa); in quorum medio Hirpini venerant --hunc medium Italiae cosmographi dicunt, ait Servius supra rei tua; nisi velimus dicere cum Pratillo , tempore Augusti

Italiam 'stricte sumptam, tales sines habuisse , ut H: Uini, ejus in medio essent sa). Quod vero Donatus, Barthius, Silius Italicus, M

phitini Amanti in Lucania esse dixerint , ut supra n lavinius ς id quidem edixerunt , confundentea Flumen, uulgo dictum Calore , quod in Lucania excurrit , cum flumine Calore Hirpinorum , ubi vere, ut supra diximus. post varios flexus, aquae Mephiticae deportantur M. f. XUII. Cur autem Valles litas Anxanti dixerint; Servius, ut supra notavimus, ait: quas circum:circiter. Sanctas

nempe Dii a Infernasibus in .guum sacras; quod verosi mile quidem est nam supra jam diximua , praeter Lacara Nephiticum. m Vallibus istia , M per loca contermina , aggregata Sulphurea abundare; ideoque sicut Lacus tamquam eorta Interi , sic & reliquae congestiones illae Surui ureae, spiracula Ditis saevi sancte, ia relligiose colebaatur; nisi mavis legere piracula Ditis, ut Servius animadvertit , cum antiquia Codicibus Virgilianis; quae dicta sunt ἄπο τ περατων, hoc est a suιErus Ioeraram ο): at Ego crederem , lapides pyrites . sive aggregata ipsa sulpha-

109쪽

rea, a Poaeta indicatos, pἰrreula ab Ipso nuneupatos Me. Quibus hie opinando subnecterem , ideo dictas Anxanti Valles istas , ad esse, tum scilicet naturalem Locorum ii dicandum ;' nempe quia anXantes reddunt Viventes, qui ibi incidunt , δe suilacatos occidunt , ut supra notavimus si). Quod si aeti mologiam Servii melius approbes, ei adde , vel Ideo circum circiter Sancta dicta loca ista , nempe oh Sepulcrorum frequentiam , quae ibi passim esse.

diuntur.

f. XVIII. Valles igitur Anxanti, Ze 'ipsarum Laeus Mephiticus, quem habes Fig. II. Nunt. I. , sitae sunt in districtu Roccae S. Felicis , quam habes Fig. v. Eas utrinque urget latus Nemoris, Vulgo. dicto M liano; Fig. II. Num. 8.; Nemoris laudatae Roccae , vulgo dicti G A1ae-ehie delis Mosti; Fig. II. Num I.; In Lacu miratu digna est rima exus flans , Fig. II. N. a. & noa Vorago; Fig. II. Num. I9.; Item prope Lacum ad occidentem, Locus vulgo dictus Caccabo; eadem Fig. N. 3. & locus alter Inter orientem , te Meridiem vulgo dictus Le Fresole .

Figura eadem, Num. .; neci non 6c novae immutationes ad praesens In Loco factae; ut Fig. VI. N. r. a. & 3. : Torintus. Torrens Lacum circum excurrit: Fig. II Num. s.; in cujus alveo Locus vorticosus, dictus uvigo Vado Momrale ead. Fig. II. Num. 6. ; bc Locua alter vulgo dictus

Vicolit Fig. II. Num. q.; Nec parum dissiti sunt Balnei

Viliamaniae Fig. II., Num. Io.; Duae ad Valles istas ducebant viae; Appia scilicet; ead. Fig. II. N. 16. ἰ ὀc Via Do- . mitia ; eadem Fig. II., Num. II.; Selenites in loco abu dant, εe gypssum ibi effoditur; Fig. ead. Num. I 8.: Ia locis illis Deo , sive Deae Mephiti Sacrae fuerunt aedes ,

quarum vestigia, per me effossa nunc contemplantur: Locus quidem nobilis, & fama multis in oris memoratus ,

ut dixi, ob oracula mortuorum: Ejus Lacus, quem nunc Mephitim loci accolae, ut ait Cluerius, appellant, fragosum ν

110쪽

saevi piracula monstrantur: Portae Iuserorum inepte olim craeditae, ubi Erimn ym eonditam perbelle , ut sui moris est , Poaeta cecinit, Aneidum Libro septimo, non semel per nos in hoc, qualecunque sit, opere repetito :M Locus Italiae in medio , sub Montibus altis , Nobilis, O fama multis memoratus in oris, ANXANN VALLAES , denses hunc frondibus atrum

Urget utrinque latua Nemoris, medioque fragosus Dat sonitum Saxis , O torto vortice Torrens. Hic Specus Orrendum , O Saeυi piracula Ditis Monserantur , ruptoque ingenet Archeronte Voraga Pesiferas aperit fauces: qmeis cociata Erimos Invisum. Numen , Caelum , Terramque Ievabat. f. XIX. Quae quidem omnia, ut potui, illustrando, MPatriae decori , in ejus vetustate veneranda consulere, MAmicis bonis satisfacere, ut praemisi , in mente habui :Quod si benigne Qui legitis has meas lucubrationes excipiatis; eritis mihi munus Apollo, & huc usque enarrata pro munere reddam ; Viro inclito Nicolao Capasiis

mecum Vobis edicente;

Munere pro Magno tenuis datur hosias Diνis :Muneribus vestis , sine mea dicta satis :sin secus : caveat, rectus , & albus iit, si qui forsan me loripidem , aut Eliopem dixerit , ne M ipse a caeteria

rideatur.