Acta et observata medica

11쪽

PRAEFATIO.

iennium elapsum est, quod regnante adhuc Augustissima Maria TheresanOBComium medico practicum in nostra statueretur Universitate ea lege , Ut professori praxeos apud fratres misericordiae Octo traderentur lecti, in quos eX centum reliquorum rectorum nosocomit aegris eos sibi eligat, qui et materiae pertractandae et demonstrationibus necessariis essent quam aptissimi, et ne paucitate lectorum sussicientem morborum varietatem exhibere impediretur, ius ipsi traditum fuit, quo eXmorbis longis aegrotantes, aut tarda conualescentia

12쪽

ualescentia deetum prementes ex his octo lectis in alios magni no comit transferre possit, ubi tamen ipsius semper curae subiecti maneant: hac lege factum fuit, ut in his octo lectis semper is lassiciens numerus et varieta3 aegrorum haberi potuerit, quo intra decem menses scholasti cos anni 178 I in octo his lectis I 18 aegri studiosis demonstrati fuerint.

Doctrinam hanc clinicam sequenti ordinaui methodo. Initium facio doctrina methodi aegros

examinandi , et anamnesin ac diagnosta formandi, haecque omnia in Variis aegris illico praetice demonstro. Curo dein, ut semper quam maxime eos haberem morbos aut saltem quam simillimos, quOS eo tempore in nosologia methodica pertracto, sicque theoriam ex praxi haustam ipsa praxi iterum confirmem. HOC in ordine adeo inflexilis tamen non sum, Ut non

13쪽

quandoque doctrinam dominantibus , aut rarius et recte nunc obuenientibus morbis adcommodem. Examen aegri me , studiosisque praesentibus ab uno studiosorum instituitur, diagno sis indicationesque formantur , reliquis studiosis sita contra latam sententiam dubia obponentibuS , meque, quae circa anamnesta aut diagnosin, aut indicationes errata fuissent , monente aecorrigente. De prognosi generalia tantum pertractantur , cum bona facta diagnosi prognosis faellis, diagnosi autem peC- cante prognosis falsissima semper sit. Examinanti studioso, qui ex doctioribus semper eligitur socius neopraeticus, ac historia huius aegri conscribenda traditur, ea lege, ut quotidie ea ad curate adnotentur,

quae a me in binis quotidie factis visitationibus illorum in praesentia fuerint visa, Obseruata , acta; historias dein reuideo,

corrigo, confirmo.

14쪽

PRAEFATIO.

Si qui aegrorum fato defungantur, cadauer inuiolata lege studiosis praesentibus,

et praelecta totius morbi historia anatomice Iustratur, quaeque in hac sectione praetemnaturalia adparent, notantur, Ut completa totius morbi habeatur historia. Nonnunquam etiam cadauera singulari morbo in magno nos comio meae curae non subiecto defuncta aperimust , sed do- .lendum solummodo, nos ob sacri institutilCgζs Occasione carere, morbos foeminis Proprios, morbosque infantum exhibendi.

Quae ergo biennii decursu in hoc nos cocto obseruata, actaque fuerint, hiesido calamo describuntur, et hinc inde etiam praXi mea alia illustrantur , caete

15쪽

PROLEGOMEN A.

lUt orborum cireuitus regulares adeo,

prouti ΗΠ pocrates in Graecia, et hodierno tempore Grant in Anglia obseruarunt, obseruare non potui; obstitit enim huic regularitati morborum, irregularitas constitutionum temporis nostra in regione obtinens, qua fiat, ut senescente aestate Ob frigora alternantia, epidemiam inflammatoriam , adulta econtra ac tepore foeda hyeme biliosam aduerterim , cum nempe morborum horum circuitus non anni astronomici vertentibus respondeant mutationibus, sed vicissitudinibus tempestatum sese

certo ordine eXcipientium.

Nec haec sola est nostrarum epidemiarum ab illis non solum Hyppocratis et oranti, sed etiam Ballonii, Sydenhami, Ramargini, Stollit &c. differentia, sed notatu dignissimum adhuc obuenit, quod pro- uti Sydenhami epidemiae plus minus semper de inflammatione Ramargini et Stollit de bile participent, sic in nostris epidemiis

piis

16쪽

pituita, Ientus nempe, iners ac viscidus humor ubique aut principem, aut saltem famulantem ageret personam: huius autem rei caussam a sequentibus dependere circumstantiis facile quiuis desumet. Urbs nostra vastissima, in valle oblonga situm eum habet, ut et vltra binas eXiguas partes urbis in altiore loco litas proximi non

exigui montes Undique multum emineant, tantumque apertior vallis septentrionem inter' et occasum sit, caeterum undique

montes catenarum forma Vrbem circumdent proXime adeo, ut Corum unuS non

ignobilis in urbis limitibus, reliqui moX

sub portis snt, viciniaeque montosae in altiorem semper eleuentur litum. Perimediam hanc vallem sinumque urbis tardigrada, anfractibus plurimis interrupta , indeque maXimae latitudinis, CXiguaeque profunditatis Mol laua defluit,

quae annuis fere exundationibus uniuersum solum Pragens e villim adeo reddit, ut ad mediocrem profunditatem fodientes aquam undique inueniant, hancque ob rem nullae profundiores existant caueae, haeque altiore nonnihil flumine omnes aqua mergantur. Pragenses desectui huic cavearum ad conseruationem carnium , cereuisaeque aliud substituere conantur medium, ac millioties aliquot librarum glaciei caveis suis impoliunt , quae annue soluta humiditatem

17쪽

PRO LEGOMEN A. XIII

uniuersi soli Pragensis non parum adauget. Aquae autem hae omneS stagnantes, ac plus minus corruptae Vaporum forma iii aera sparguntur, ac inde nebularum copiam maximam aestate quoque essiciunt, et

feruidissimos dies frigidiusculae excipiunt

noctes. Nebulosus autem hie a humidus aer rarioribus, mitioribus iisque Ut plurimum ex N I . aut V IV. spirantibus agitatur ventis, indeque eum humidum plus minus semper respiramus, et in eo degimus. His accedit, quod Vniuersus populus a tenera infantia cereuisam pro potu communi adhibeat, eam que solum collaudet ac eXpetat, quae lentore suo vitrum tabulae adfigat; quod pane non salito utantur, quod piscium ex lacubus, stagnisque, pastarum farina earum collostro ac caseo paratarum , ac butyri, lacticiniorumque

neat, sicque mirum non sit, his omnibus ex caussis fibras laxiores torpidioresque reddi, glutineque copiosissimo et primas et secundas vias obpleri, praesertim cum ob defectum publicorum ambulacrorum plerique urbanorum sedentariam semper agant

Vitam, domesticisque solummodo gaudiis

delectentur.

Quantum haec omnia in sanitatem hominum influere valeant, cuiuis notum est Pathologo, sed quantum haec reuera ias ani-

18쪽

XIV PRO LEGOMENA .

sanitatem Pragensium influant, huic maxime notum fit, qui antea praXin in siccissima, ventis plurimis perstata, vino adfluente ac ambulacris publicis abundante Austriae metropoli praXin eXercuit, et nunc Pragae

De impuritate urbis, qua ob defectum

canalium subterranearum sanguis mactatorum animalium, quisquiliae urbis, iplaeque foeces hominum riuulose per publicas plateas decuriant quae gelu motum eorum stringente plateas longe lateque obtegunt, donec tepore vernali successive solutae bis putrescentes partim in aera spargantur, partim in Mol lauam defluant; de Gothico illo praeitudicio, quo hodiedum millia aliquot

cadauerum quot annis in nostrarum Eccle-sarum sinum sepeliuntur, de incommodo eo, quo aqua, quae Urbis partibus populosissimis uniuersim pro coctione, non paucis etiam pro potu est, eX Mol lauae eo littore hauritur, quo paullo superius omnes rivuli rivique foecum dimidiae nouae ac veteris urbis influxerunt, indeque aqua palludosa plurimo tempore in fontibus nostris publicis inuenitur, de barbarie ea, qua Iudaeorum, ob inopiam aliunde impurorum numerus ingens in angustissimum ac vilissimum urbis angulum comprimitur adeo, Vt qui pro se et numerosa familia proprium possidet cubiculum, se domum possidere glorietur.

19쪽

tur , de Iudaeorum horum impuritate, vevrbem suam purgare omnimode negligant, ac inde foetor longe lateque redoleat, ne quid dicam, eXhibiturus alias eruditissimo Frank elegans eXemplar, quid politia medica non sit. Obiiciet forsan unus alterve, praedicta ad morbos putridos magis quam pituitosos disponere, ac reuera in Bohemia plurimas de febribus putridis audiri querellas.

Huic autem reponam, non facile adeo in corpore Vivo CX caussis etiam pluribus,

putredinis eum gradum nasci, qui febrem putridam producere valet , indeque mea opinione in genere febres putridas rariores lovge obseruari, quam vulgo dicitur; scio enim ,hodiernis Boerrhauianis omnes febres, quae inflammatoriae non sunt, putridas dici , indeque non Verum semper esse febrem eam, quae pro putrida definitur, putridam etiam esse, cum sub hoc nomine et pitui tofarum et biliosarum omnes species comprehendantur , indeque etiam sat, cur hie suas putridas plurimis euacuantibus , ille cortice et acidis mineralibus, calefacientibus tertius , saponaceis refrigerantibus vltimus tractet , quiuis suam unice laudet methodum, quae tamen diuersissima cum

sit, in diuertis imis etiam morbis adhibitam eam fuisse testatur. Non parum quoque, cur minor putridarum obseruetur

20쪽

frequentia, contribuit potus quotidianus; cereris fermentatae , eiusque gellidae lauraque frigore magiS, quam Cal OIC PCC--l

In mensuranda constitutione tempo- tris quoad calorem, leuitatem aut grauita item , VentOS , aliaSque mutationeS pro lpriis obseruationibus non Vtor , CUM OCCa slo obseruationes has instituendi plurimail desit, sed obseruationes fidissimas ClarisIL. 1iostri Astronomiae et professoris et ob lseruatoris D. Sanad adfero , quas mihi ibenigniter communicare Volebat.