Acta et observata medica

21쪽

aliqua de Did iis in gene ναein saltibi tenet instituturus, id laboris imam

xime habebit , ut ante reliquum omne Praeitidicia, quibus mentes praeoccupatae stant, Uppugnet et deleat, subterfugium alias conti-Huum dabitur, quo etiam veritatem lucidissimam CtUdant, et non cognoscant. Si quo in iii hoc necessarium fuerit, tunc certo in illo, quem nunc tractare suscipio de morbis epido micis. Communis enim nostris practicis ea est sententia, morbos epidemicos de raris esse contingentibus , requirere hos caussas aliquas singulares determinato in loco accidentes epidemiam que producentes, ita, ut epidemia et portentum, epideinia et affatus numinis vindicis illis syno-itima sint. Hanc super ideam sundant alteram, mor hos omnes omni tempore osse, et manere eOS dum, esse ergo etiam candem semper adhiben dam medellam , nisi quantuin casus cuni suis

22쪽

specisci modificatio varia eandem variet, si qlui

ex obseruatis suis esse iatiali in differentiam mor borum eorum , quos illi eosdem semper esse credunt , ad oculum demonstratierint, pro Por' tento, pro epidemia et cometica ad paritione

declarant, post saeculi lapsum sorsan iterum

reditura. Si autem alii hanc differentiam con stantem, certoque ordine quotannis plurimum vecti irentem defenderint, de nouitate clamant, et haeretica contra Hyppocratem piax inque do-dtrinuo Mnatine utiqhie talia me offendunt in viris,.qui scola, ubi talia docebantur, elapsi, mOXqUUtumultuariae praxi immersi de compienda sua legendo doctrina ct de obseruanda sollicite natui a minime curii, sed aegros soluui se stati, non cxperientiam in Verba iurant magistri, sed talia aiviris do nis, quique se Omni Verbo , OmluqUepagina hyppocraticos iactant, proferri, hoc utique indignationem mouebit omni veritatis

amanti.

Argumentum quidem illud, haec ab Hyp

pocrate non fuerunt obseruata, vel ab eo adnotata non inueniuntur, non induceret, Vel Riet certis lima non elle ea, quae a tot aliis et hodi edunt et antiquitus visa fuerunt, sed haec ho-dierna obseruata iam ab eo clarissime edo ta fuisse, lioc utique et omnem suspicionem ficti, . eo magis adluic noui remouet quam longis sime. Stupui inde pluries doctrinam, quae ante tot iam caecula a viro, cui in medicina honor

Draculi

23쪽

DE EPIDEMIIS IN GENERE. 3.

oraculi desertur, non soluin indigitata sed clarissutie et doctissiliae explanata fuerat, per totalia saecula fuisse neglectam impugnatam, pro nouitate et haeresi ignominiose declaratam, idque a viris, qui sese pedisequos discipulos et defensores illius dicerent, et fotian etiam crin

derent.

Qui enim libros liyppocraticos et obiter tantum . peruoluit , non potest non impingere in per omnem fere paginam dispersum unum aheptunue textum hac de re loquentem, ut littextus in unum collecti reuera completissmam et a nullo nouo melius tractatam epidemiarum constituant doctrinam, idque textibus clarissimis non artificiose primo in hunc sensum distorquendis, uti hyppocratici filii adeo saepe facere conflictaei Unt. Hos textus ergo ordine aliquoicientifico recensebo, ut uniuersi Hyppocratis de epidcmiis doctrina cuiuis non hallucinanti clare pateat.

ILib. de aere, locis et aquis 3. I. dicit: Ouiculi ille artem medicam integre adsequi velit, primum quidem temporum anni rationem habere debet , deinde ventorum calidorum , frigidorumve, maXime, qui CS his omnibus hominibus sunt communeS, et NOX, qui in unaquaque regione sunt iudi- genae et proprii.

Quomodo hunc textum ipse intelligat, paullo superius lil, de natura hom. XII. eX

planat, dicit enim ibidem: Pituita in homine hyeme augetur, quod demonstratur, quia A et homines

24쪽

homines pitritiosissima et sputiiij et ei' li1 gIlnt hyeme , et tumores laXi, albisIimi fiunt, itemque reliqui morbi pituitos. Vere pituita quidem fortis adhuc in

corpore manet, sed sanguis augescit, nani frigora remittunt, et imbres superueniunt. Sanguis autem iuXta liaec augescit, ab imbribus videlicet, et calidorum dierum tepore , quod demonstrant frequentes exseni, teriae, languiS CX naribus fluens, calorque GC rubor Vigentes. XIII. . Bilis autem per aestatem et autum uulncorpus possidet, unde homines sua sponte hoc tempore bilem vomant , et in medic, meritorum potionibus biliosa purgen tur , Ut febribus et caloribus id magis ad huc manifestum sit. S. XIV. Sanguis autem autumno paucissimussi, atra vero bilis autumno et plurima et fortissima est. XV.

Quam pilicro autem ipse intelligat modum, quo variso liae mutationes in variis his anni temporibus accidunt , pulcerrime lib. de aer aqua et locis a XXV. ad XXX. usque declarat, quae loca elegantiae catissa tota transcri-

S. XXV. Caeterum de annis hoc modo consideratione facta quis cognoscere possit , quali Silam annus lit futurus , salubrisne, an morbosus. Si enim secuti iti in rationem fiant signa in astris occidentibus ac orientibuS, et in autumno aquae fiant:

25쪽

DE EPIDEMIIS IN GENERE. 5et hyems sit moderata et neque valde ele Inc BS , ne ille modum eXcedens frigiditate tet in Vere ac in aestate , tempestiue pluat : sic sane saltiberrimum esse annum

par est. Si vero hyems quidem sicca sit,

et borealis , ver autem Pluuiosum et australe, necesse est aestatem febriculosam feri, et lippitudines inducere: quum enim aestus derepente accedat; terra humidaeXistente a vernis imbribus et ab austro; necesse est, aestum duplicatum esse, et a terra irrigua et calida, et a sole urenter cum ventres in hominibus nondum constricti sint, neque cerebrum resecatum , non fieri potest , quum ver tale CXistat, Vt Corpus et caro non humore fluida fiant, adeo ut febres acutissimae 1n omneS irruant, maxime autem in pituitosos. At dysenterias par est fieri et mulieribus et viris humidioribuS.

g. XXVI. Et, si quidem circa canis

eXortum accedat aqua, ac tempestaS, et elesiae spirauerint: spes est cessationis, et ut autumnus salubris fiat. Sin minus; periculum est, ne et pueri et mulieres moriantur : minime vero senes, et ne qui superstites evadunt, in quartanas desinant, et eX quartanis in hydropes. Si vero hyems australis fiat, et pluuiosa et clemens, Verautem boreale et siccum, et tempestuosum, primum quidem mulieres, quae Vterum ge-itant, et partus ipsis ad ver iiistat, abo

26쪽

ium facturas esse vero si mile est: quae vero etiam pepererint, impotenteS, Ze m orbosis pueros parere, ita, Vt aut statim pereant, aut tenues et debiles ac morbos vivant

Atque haec quidem mulieribus : reliquis vero dysenterias & lippitudines siccas, et aliquibus defluXiones a capite in pulmo-

f. XXVII. Ρituitosis igitur dysenterias

fieri verosimile est , et mulieribus, pituita de cerebro defluente, propter naturae humiditatem: biliosis vero lippitudines siccas propter carnis caliditatem ac siccitatem: valde autem senibus defluxiones propter raritatem ac eliquationem Venarum, adeo, ut aliqui quidem derepente pereant, aliqui ero . semis derati, aut deXtra aut sinistra parte fiant. Quum enim hyems sit austraiis et pluuiosa ac calida, et COIPUS non adstringatur, neque Venae: Vere accedente boreali et sicco, ac frigido, cerebrum

postquam ipsum dissolui ac purgari contigita grauedine ac raucedine, tunc simul cum vere stabilitur, ac constringitur. Quare derepente aestate accedente, et ardore, ac mutatione contingente, lii morbi incidunt. Et intestinorum leuitates, et aqua intercus fere reliquis morbis detinentibus superueniunt, quum non fit eant facile ventriculia concepta humiditate eXliceari.

S. XXVIII. Si autem aestas pluuiosast, et austro multuna pernetur, similisque sequatur

27쪽

DE EPIDEM IIS IN GENERE.

se Ilatur autumnus; necesse est hyemem morbidam et se; et his, qui pituita abunda ut, et qui quadrage limum Annum eXcesserunt, febres ardentes fieri , veros malle e 1: qui vero bile abundant, costarum infaminat nes et pulmonum , pleuritides aeperipneumonias dictas. Si vero aestas sic-

ea existat et borealis, sequenS Vero aUtumnus pluuiosius et australis; capitis dolores ad hyemem eXpectare Conuenit, et Cerebri corruptiones, ampliusque Inucedines, grauedines et tusses, aliquibus etiam tabes.

S. XXIX. Quod si borealis sit autumnus ac siccus , et neque sub cane, neque sub arcturo pluuiostis; confert pituitosis natura, ct maXime, qui natura sunt humida, et mulieribus. Biliosis autem infestissimum

hoc tempus existit: valde enim CXslceatur,

acciduntque eis lippitudines aridae , et febres acutae ac diuturnae, et aliquibus bilis atra : liquidem quod liquidis sinuina aeaquosissimum in bile est, consumitur densissimum vero et acerrimum relinqUitur,

quod idem accidit secundum eandem rationem , et circa sanguinem, unde hi morbi his accidunt. Pituitosis autem haec omnia commoda sunt: eXsiccantur enim, et in hyemem perducuntur, minime humecti, sed resiccati. Haec igitur , si quis mente concipiet, et coiisiderabit ; is praecognoscit plurima omnino, quae eX huiusmodi mutationibus sui futura.

S. XXX.

28쪽

XXX. MaYime autem obseruare oportet magnas temporum mutation CS, Veneque medicinas in illis libenter exhibeamuS , neque Vram VS, quae Circa Ventrem, neque secemus, priusquam praetereant dies decem, aut plures et noli paucioreS. Periculotissima sunt etiam ambo solstitia , ma-Xime vero aestiuum. Periculosum etiam aequi etiam utrumque; magis Vero autumnale. Oportet autem et altrorum eXOrtus considerare, praecipue canis, dein arcturi, et pleiadum occasum : morbi enim in his mIaXime diebus iudicantur, aliique perimunt, alii vero delinunt, aut in aliam speciem, aliumque statum transmutantur.

Nec ignorasse illum effectus tempestatum in partes varias docet textus in lib de aere,

aqua et Iocis S. II.: Quodsi cui haec sublimiora adpareant, is, si ab hac sententia discedat, discet sane non minimam partem conferre ad rem medicam, ipsam Astrono miam, sed omnino plurimam, quum Vna temporibus et ventriculi in hominibus mutentur. 2Adfirmat inde lib. de humoribus S. V. rQualia sunt tempora, tales etiam erunt morbi et constitutiones ex ipsis; ut autem

mox capias illuin inter haec tempora non annum astronomicum, sed physicam constituti inem aeris intelligere mox adiungit. Si tempora tempestiue et ordinate se habuerint, morbi iudicatu faciles fiunt; vernaculi autem temporum

29쪽

temporum morbi indicant mutationes, et prout euariauerit tempus, similes aut dissimiles fiunt morbi, qui in hoc 'tempore oriuntur ; et clarissime hoc explanat lib. de natura hom. g. XVI.: In anno autem aliquando hyems maXime Viget, ali illando Ver, modo aestas, modo autumnus, sic etiam iii

homine aliquando pituita praeualet, aliquando sanguis, aliquando bilis dum flaua, dein etiam nigra adpellata. Dein lib-

de humor. S. VI. disserte dicit : mutationes maxime pariunt morbos, et praesertim ma Nimae, et in temporibus magnae mutationes , et in aliis. Quae sensim contingente progressu fiunt , tempora huiusmodi sunt securissima, velut etiam diaetae et frigoris et caloris maxime sensim facto pro

gressu mutationeS. Tempestatis autem constitutionem solani non miscere ad morbum epidemicum in indi, itiduis, et in vulgo producendum docet textus

lib. de humor. S. III.: Nosse oportet in qui bus temporibus humores florent, et quales in singulis morbos faciunt, et quales in unoquoque morbo adlaetiones, et reliquum corpus, ad quem morbum natura sua maxime repit. Clarius adhuc id dicit lib. de humor. VI.: Naturae quantum ad tempora attinet, aliae ad aestatem, aliae ad hyemem bene aut male dispositae sunt, nec alias caussas epidemiae sine praedispositione corporis

ac tuas

30쪽

ac tuas esse docet supcii ore loco lib. dolocis et aqua g. XU.: Pestimae vero aqvue)quae ad Rushrum, et quae inter aeitiuum ortum et occasum. Et hac quidem ad australes partes valde prauae sunt, ad boreales Vero meliores. Plis autem hoc modo Vticolluenit. Quisquis sanus est, ac Valet, is

nullum discrimen faciat, sed semper eam, quae praesens est, bibat. O ilicunque Vero morbi gratia , eam quae commodi si maest, bibere volet, is si ita socerit, maXlmesanitatem assequi poterit. Guorum quidem ventres duri simi, et idonei ad hoc , ut amburantur, his diiscissimae et leuistimae

et humidi ad pituitosi fiunt, his durissimae

et crudissimae ad subsalsae aquae conferunt: sic enim maxime resiccari poterunt.

Circumstiuitias demum adluic alias concurrere ad cpidemiam producendam Vel fugandam adparet, ex lib. de humore S. I . ubi di cit: Modi morborum hi sunt, partim quidam connati sunt, partim a regione, Partim CX corpore et victus ratione, ac temperiei constitutione, aut a temporibus. At regiones ad tempora male dispositae tales morbOS pariunt, quales tempori similes

fuerint. Et de eadem regionis ad producendum vel non producendum morbum facultate loquitur, lib. de locis, aqua et aere S. I. ubi

dicit: terra etiam ipsa conlideranda nudaRe