Q. Horatii Flacci Opera omnia

211쪽

DE ARTE OETICA

LIBER.

HUMANO capiti cerviconi pictor quinam Jungere si velit, et varias inducere plumas Undique collatis membris, ut turpiter atrum Dosinat in pisem multor sormosa Superti Spectatum admissi risum tenostis, amicia Credite, Pis0nos isti tabula foro librum Persimilem cujus velut aegri omnia, Vanaos ingentur species u nec pes ne caput uni Reddatur formae. Pictoribus atque p0etis Quidlibet audendi semper fuit aequa potestas' 0Scimus et hanc veniam petimusque damusque VicisSim; Sed non ut placidis coeant immitia, non ubSerpentes avibus geminentur, tigribus agni. Inceptis gravibus plerumque et magna professis Purpureus, late qui plendeat, unus et alter

Adsuitur pannus, cum lucus et ara Dianao Et properantis aquae ex amoenos ambitu agros, Aut flumen Rhenum aut pluvius describitur arcus; Sed nunc non erat his locus. Et fortasso cupressum Scis simulare quid hoc, si fractis enatat exspes is

Navibus auro dato qui pingitur Amphora coepit

Institui currente rota cur urceuR Xiti

Denique sit quidvis simplex dumtaxat et unum. Maxima pars vatum, pater et juvenes patre digni, Decipimur specio recti brevis esse laboro, 25 Obscurus fio; sectantem levia nervi Deficiunt animique professus grandia turget; Sorpit humi tutus nimium timidusque procellae; Qui variare cupit rem prodigialiter imam, Dolphinum silvis appingit, fluctibus aprum. HI vitium ducit culpae fuga si caret arte

212쪽

Aomilium circa luduni labor unus et ungues Exprimet et molles imitabitur aere capillos, Infelix operis summa quia ponere t0tum Nesciet. Hunc ego me, Si quid componere curem, ra Non magis esse velim quam naso iVero praVO, Spectandum nigris oculis nigroque capillo. Sumite materiam vostri qui scribitis aequam Viribus o versato diu quid ferre recuSent, Quid valeant humeri Cui lecta potenter erit res, θNoc facundia deseret hunc nec lucidus ordo. Ordinis haec virtus erit et venus, aut ego allor, Ut jam nune dicat jam nunc debentia diei, Pleraque disserat et praesens in tempus omittat; Hoc amet, hoc spernat promissi carminis auctor. 45 In verbis etiam tenuis cautusque Serendis, Dixeris egregio notum si callida verbum Reddiderit junctura novum. Si sorte necesse est Indiciis monstrare recentibus abdita rerum, Fingere cinctutis non exaudita Cettiugis a

Continget, dabiturque licentia Sumpta pudenter; Et nova fictaque nuper habebunt verba fidem si Graeco fonte cadent, parco detorta i Quid autem Casicilio Plautoque dabit Romanus ademptum Virgilio Varioque Ego cur acquirere Pauca 55 Si possum invideor, cum lingua Catonis et uni

Sermonem patrium ditaverit et nova rerum

Nomina protulerith Licuit semperque licebit

Signatum praesente nota producere nomen. Ut silvae foliis pron0s mutantur in annos, MPrima cadunt ita verborum vetus interit aetas, Et juvenum ritu orent modo nata vigentque. Debemur morti nos nostraque Sive receptus Terra Neptunus classes aquilonibus arcet,

Regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis

Vicinas urbes alit et grave sentit aratrum, Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis Doctus iter melius, mortalia facta peribunt, Nedum sermonum stet honos et gratia VivaX. Multa renascentur quae jam cecidere, cadentque 73 Quae Dunu sunt in honore vocabula, si Olet usus,

213쪽

ARS POETICA. 201 Quem enos arbitrium est et jus et noma loquendi. Res geStae regumquo ducumque o tristia bulla

Quo scribi possent numero monStraVit Homerus. Versibus impariter unctis querimonia vinium, πPost etiam inclusa est voti sententia compos: Quis tamen exiguo elegos emigerit laetor, Grammatici certant et adhuc sub judice lis est. Archilochum proprio rabies armavit iambo; Hunc socci opere pedem grandesque c0thurni, ab Alternis aptum sermonibus et populares Vincentem strepitus et natum rebus agendis. Musa dedit fidibus divos puerosque deorum Et pugilem victorem et equum certamine primum Et juvenum curas et libera vina referre. 85 Discriptas servare vices operumque colores Cur ego si neque ignoroque poeta salutor 'Cur nescire pudens prave quam discere malo' Versibus exponi tragicis res comica non vult; Indignatur item privatis ac prope soceo 90 Dignis carminibus narrari coena Thyestae. Singula quaeque locum teneant sortita decenter. Interdum tamen et vocem comoedia tollit,

Iratusque Chremes tumido delitigat ore; Et tragicus plerumque dolet sermone pedestri a Telephus et Peleus, cum pauper et exsul uterque Projicit ampullas et sesquipedalia Verba, Si curat cor spectantis tetigisse querela. Non satis est pulchra esse poemata dulcia sunto Et quocunque volent animum auditoris agunto, ico Ut ridentibus arrident, ita flentibus adsunt Humani vultus si vis me flere dolendum est Primum ipsi tibi tunc tua me infortunia laedent, Telophe vel Peleu; male si mandata loqueris

Aut dormitabo aut ridebo. Tristia maestum ius Vultum verba decent, iratum plena minarum, Ludentem lasciva, Severum Seria dictu. Format enim natura prius nos intus ad omnem

Fortunarum habitum juvat aut impellit ad iram Aut ad humum maeror gravi deducit et angit; οPost ossor animi motu interprete lingua.

214쪽

202 ORATI FLACCISi dicentis runt fortunis absona dicta

Romani tollent equites peditesque cachinnum. Intererit multum divusne loquatur an herOS, Maturusne senex an adhuc florente Juventa urFervidus, et matrona potens an sedula nutriX, Mercatorne vagus cultorne virentis agelli, Colchus an AssFrius, Thebis nutritus an Argis. Aut famam sequero aut sibi convenientia finge. Scriptor honoratum si sorte reponis Achillem, 20 Impiger, iracundus, inexorabiliS, acer, Jura neget sibi nata, nihil non arroget armis. Si Modo ferox invictaque, flebilis Ino, Perfidus Ixion, Io vaga, tristis OresteS. Si quid inexpertum scenae committis et audes ea

Personam formare novam, servetur ad imum

Qualis ab incepto processerit, et sibi constet. Dissicito os proprio communia dicere; tuque Rectius Iliacum carmen deducis in actus, Quam si proferre ignota indictaque primus. 30 Publica materies privati juris erit, si Non circa vilem patulumque moraberis Orbem, Nec verbo verbum curabis reddere fidus Interpres, nec desilies imitator in arctum Unde pedem proferre pudor vetet aut operis lex. 35Nec sic incipies ut scriptor cyclicus olim: Fortunam Priami cantabo et nobile bellum 'ΤQuid dignum tanto seret hic promissor hiatui

Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus.

Quanto rectius hic qui nil molitur inepte: us Dic mihi, Musa, virum captae post tempora riae Qui mores hominum multorum vidit et urbes.'Non sumum e fulgore sed ex fumo dare lucem Cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat,

Antiphatoέ Scyllamque et cum Cyclope Charybdin. 3Noc reditum Diomedis ab interitu Meleagri, Nec gemino bellum Trojanum orditur ab ovo;

Semper ad eventum festinat et in medias res Non secus ae notas auditorem rapit, et quae Desperat tractata niteScere OSSe relinquit; soΛt quo ita mentitur, sic eris salsa remiscet,

215쪽

ARS POEΤICA. 203 Primo no medium, medio ne discrepet imum. Tu quid ego et p0pulus mecum desideret audi: Si plausoris eges aulaea manentis et usque Sessuri donec cantor Vos plaudite' dicat i55 Aetatis cujusque notandi sunt tibi mores, Mobilibusque decor naturis dandus et annis. Reddere qui voces jam scit puer et pede certo Signat humum, gestit paribus colludere, et iram Colligit ac ponit temere, et mutatur in horas. 60 Imberbus juvenis tandem custode remoto Gaudet equis canibusque et aprici gramine camΡi, Corsus in vitium flecti, monitoribus asper, Utilium tardus provisor, Prodigus aeris, Sublimis cupidusque et amata relinquere perniX. 65 Conversis studii aetas animusque virilis Quaerit opes et amicitias, inservit honori, Commisisse cavet quod mox mutare laboret. Multa senem circumveniunt incommoda, vel quod

Quaerit et inventis miser abstinet ac timet uti, iro Vel quod res omnes timide gelideque ministrat, Dilator, po I gus, iners, avidusque futuri, Dissicilis, querulus, laudator temporis acti

Se puero, castigator cenSorque minorum. Multa ferunt anni venientes commoda secum, ira Multa recedentes adimunt. Ne forto seniles Mandentur juveni partes pueroque Viriles, Semper in adjunctis ovoque m0rabimur aptis. Aut agitur res in scenis aut acta refertur. Segnius irritant animos demiSSa per aurem, I80

Quam quae sunt oculis subjecta fidelibus, et quas Ipse sibi tradit spectator non tamen intus Digna geri promes in scenam, multaque tolles

Ex oculis quae mox narret lacundia raeSens.

Ne pueros coram populo Medea trucidet, 185 Aut humana palam coquat exta nefarius Atreus, Aut in avem Procne vertatur, Cadmus in anguem. Quodcunque ostendis mihi sic incredulus odi. Neve minor neu sit quinto productior actu Fabula, quae posci vult et spectata reponi; I90 Nec deus intersit nisi dignus vindice nodus

216쪽

204 HORATI FLACCIInciderit; nec quarta loqui persona laboret.

Actoris partes chorus ossiciumquo virile Defendat, neu quid medios intercinat actus Quod n0n proposito conducat et haereat apte. 193 Illo bonis faveatque et consilietur amice, Et rogat iratos et amet peccare timentes; Ιllo dapes laudet mensa brevis, ille salubrem Justitiam legesque et apertis otia portis; Illo tegat commissa deosque precetur et oret, 200 Ut redeat miseris, abeat fortuna Superbis. Tibi non ut nunc orichalco vincta tubaeque Aemula, sed tenuis simplexque foramine pauco Adspiraro et adesse choris orat utilis atque Nondum spissa nimis complere sedilia satu; eos Quo sane populus numerabilis utpote parvus Et frugi castusque verecundusque coibat. Postquam coepit agro cxtendero victor et urbes Latio amplecti murus vinoque diurno Placari Genius estis impune diebus, 2I0 Accessit numerisque modisquo licentia major; Indoctus quid enim saperet liberque t 0rum Rusticus urbano confusus, turpis honesto' Sic priscae motumque et luxuriem addidit arti Τibicen traxitque vagus per pulpita Vestem; i5 Sic otiam fidibus voces crevere SeVeriS, Et tulit loquium insolitum facundia praeceps, Utiliumque sagax rerum et divina suturi Sortilegis non discrepuit sententia Delphis. Carmine qui tragico vilem certavit ob hircum, eo Mox otiam agrestes Satyros nudavit, et aSper Incolumi gravitate ocum tentavit, eo quod Illecebris orat et grata novitate morandus Spectator, functusque sacris et potus et exlex. Verum ita risores, ita commendare dicace 225 Conveniet Satyros, ita vertere seria ludo, Ne quicunque deus, quicunque adhibebitur heros, Regali 0nspectus in auro nuper et Stro, Migret in obscura humili sermone tabernas, Aut dum vitat humum nubes et inania captet. 230 Effutiro leves indigna Tragoedia erSuS,

217쪽

ARS POMICA. 205Ut ostis matrona moveri jussa diebus, Intererit Satyris paulum pudibunda protervis.

Non ego inornata et dominantia nomina solum Verbaque, PiSOnes, Satyrurum Scriptor amabo; asNec sic nitar tragico disserre colori Ut nihil intorsit Davusne loquatur et audax Pythias muncto lucrata Simone talentum, An custos famulusque de Silenus alumni. Ex noto fictum armen sequar, ut ibi quivis 10Speret idem, sudet multum frustraque laboret Ausus idem tantum series juncturaque pollet, Tantum do medio sumpti accedit honoriS. Silvis deducti caveant me judice Fauni, No velut innati triviis ac paene forensus 2 5 Aut nimium teneris juvenentur VerSibus unquam, Aut immunda repent ignominiosaque dicta; offenduntur enim quibus est equus et pater et res, Nec, si quid fricti ciceris probat et nucis emptor, Aequis accipiunt animis donantve corona. Syllaba 0nga brevi subjecta vocatur iambus, Pes citus unde otiam trimetris accrescere jussiιNOmen iambeis, cum sonos redderet ictus Primus ad extremum similis sibi. Non ita pridem, Tardior ut paulo graviorque veniret ad aures, 255

Spondeo stabiles in jura paterna recepit Commodus et patiens, non ut de sede secunda Coderet aut quarta socialiteri Hic et in Acci Nobilibus trimetris apparet rarus, et Enni

In cenam misso cum magno Ondere VerSus 2s6 Aut opera celeris nimium curaque carentis

Aut ignorata premit artis crimine turpi. Non quivis videt immodulata poemata judex, Et data Romanis venia est indigna poeti8. Idcircone vager scribamque licenter an Omne e Vi8uro peccata putem mea, tutus et intra Spem veniae cautus Vitavi denique culpam, Non laudem merui. Vos exemplaria Graeca

Nocturna versate manu, ei Sate diurna.

At vostri proavi Plautinos et numeros et smLaudavere Sales nimium patienter utrumquo

218쪽

NO dicam stulto mirati s modo ego os vos Scimus inurbanum lepido seponere dicto Legitimumque sonum digitis callemus et aure. Ignotum tragicae genus invenisse Camena 275 Dicitur o plaustris vexisse poemata Thespis, Quae canerent agerentque peruncti saeuibus ora. Post hunc personae pallaeque repertor honestae Aeschylus et modicis instravit pulpita tignis Et docuit magnumque loqui nitique cothurno 280 Successit vetus his comoedia, non sine multa Laudo sed in vitium libertas excidit et vim Dignam logo regi lex est accepta chorusque Turpiter obticuit sublato jure nocendi. Nil intentatum nostri liquere poetae, 285Nee minimum eruere decus vestigia Graeca Ausi deserere et celebrare domestica acta, Vel qui praetextas vel qui docuere togata Noe virtute fore clarigve potenim armis Quam lingua Latium, si non offenderet unum 30 Quemque poetarum limae labor et mora. Vos, o Pompilius Sanguis, armen reprehendite quod non Multa dies o multa litura coercuit atque Persectum decie non Castigavit ad unguem. Ingenium misera quia fortunatius arte sua odit ot oxcludit sano Helicone poetas Democritus, bona pars non ungue Ponere curat, Non barbam, secreta petit loca, balnea vitaLNanciscetur nim pretium nomenque P0etae, Si tribus Anticyris caput insanabile nunquam 360 Tonsori Licino commiserit. ego laevus, Qui purgor bilem sub verni temporis horam lNon alius lacero meliora poemata. Verum Nil anti si Ergo ungar vice cotis, astutum Reddere qua serrum valet exsors ipsa secandi adgMunus et Hlicium Di scribens ipse docebo, Unde parentur opes, quid alat formetque poetam; Quid deceat, quid non quo virtus, quo serat error. Scribonili recto sapere est et principium et fons: Rem tibi Socratidae poterunt ostendero chartae, al0Verbaque provisam rem non invita Sequentur.

219쪽

ARS POETICA. 207Qui didicit patriae quid debeat et quid amicis,

Quo sit am0re parens, quo frater amandus et hospes,

Quod sit conscripti, qu0d judicis metum, quae Parios in bellum missi ducis, ille profecto is

Reddere personae ei convenientia cuique. Respicere exemplar vitae morumquo jubebo Doctum imitatorem et vivas hine ducere Oeos. Interdum speciosa locis morataque recto Fabula nullius veneris, Sine pondere et arte, q0Valdius oblectat popidum meliusque moratur

Quam versus inope rerum nugaeque canorata

Graiis ingenium, Graii dedit ore rotundo Musa loqui, praeter laudem nullius avaris. Romani pueri longis rationibus assem 325 Discunt in artes centum diducere. Dicat Filius Albini: Si de quincunce remota est Uncia, quid superat ' Poteras dixisse V Τriens. Eul Rem poteris servare turam Redit uncia, quid stl' Somis At haec animos aerugo et cura peculi 30 Cum semel imbuerit, peramus carmina fingi Posse linenda cedro et levi servanda cupressol Aut prodesse volim aut delectare poetae, Aut simul ot jucunda et idonea dicere vitae.

Quidquid praeeipies est brevis, ut cito dicta ara Porcipiant animi dociles teneantque fideles;

omno supervacuum pleno de pectore manat. Ficta voluptatis causa in proXima veris, Nec quodcunque volet oscat sibi fabula credi, Neu pransae Lamiae vivum puerum Xtrahat alvo. 10 Centuria seniorum agitant expertia frugis, Celsi praetereunt nuStera poemata Ramnes:

Omne tulit punctum qui miscuit utile dulci, Lect0rem delectando ariterque monendo; Hie mero aera liber Sosiis hie et maro transit is Et longum noto scriptori prorogat aevum. Sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus;

Nam neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens. Poscentique gravem ersaepe remittit acutum; Nec semper feriet quodcunque minabitur arcus. 350 Vorum ubi plura nitent in carmine non ego paucis

220쪽

203 HORATII FLACCIOssenda maculis, quas aut incuria sudit Aut humana parum cavi natura. Quid orgo styUt scriptor si pudeat dona librarius usquo

Quamvis est monitus venia caret ut citharoedus 55 Ridetur chorda qui semper oberrat eadem: Sic mihi qui multum cessat fit Choerilus illo, Quem bis torvo bonum cum risu miror et idem Indignor quandoque bonus dormitat Homerus; Vorum operi 0ng fas est obrepere Somnum. 3ω Ut pictura poesis erit quae si propius stes To capiat magis, et quaedam Si longius abstes. Hac amat obscurum, Volet haec sub luco videri, Judicis argutum quae non formidat acumen; Haec placuit semel, hae decies repetita placebit. 55 major juvenum, quamvis et Oee paterna Fingeri ad rectum et per te sapis, hoc tibi dictum Tollo memor, certi medium et t0lerabit rebus Recto concedi. Consultus juris et actor Causarum mediocris abest virtut diserti aru Messalla nec Scit quantum Cascellius Aulus, Sed tamen in pretio est mediocribus esse ootis

Non homines, non di, non conceSSere Columnae.

Ut gratas inter mensa Symphonia discors Et crassum unguentum et Sardo cum melle papaver ars Offendunt, poterat duci quia coena sine istis: Sic animis natum inventumque poema juvandin, Si paulum summo decessit Vergi ad imum Ludero qui nescit campestribus abstinet armis, Ind0ctusque pilae discivo trochive quiescit, ago No spissa risum tollant impune coronae: Qui nescit versus tamen audet fingere. Quidni 'Liber et ingenuus, praesertim cen8u equeStrem Summam nummorum Vitioque remotus ab omni.

Tu nihil invita dices faciesve Minerva; GId tibi judicium est, ea mens Si quid tamen olim Scripseris in Maeci descenda judicis auros

Et patris et nostras, n0numque prematur in annum, Mombranis intus positis: Ulere licebit Quo non dideris nescit O missa reverti abs Silvestres homines sacer interpreSque deorum