Q. Horatii Flacci Opera omnia

201쪽

E PISTOLARUM II. I. 39Ipse ego qui nullos in adfirmo scribero versus Invenior Parthis mendacior, et prius orto Solo vigil calamum et chartas et Serinia posco. 5 avem agere ignarus navis timet abrotonum aegro Von aud sit nisi qui didicit dare quod medicorum est Promittunt modici tractant flabrilia fabri: ilo foribimus ind0cti docti luo P in ut paSSim.

Hi error tamen et levis haec insan a quantas Virtutes habeat sic collige vatis avaruS Non temere est animus versus amat, hoc Studet unum; Detrimenta sugus ervorum, incendia ridet; Iesi IIon fraudem socio puerove incogitat ullam

Pupillo vivit siliquis et pane secundo; Militia quamquam piger et malus, utilis urbi, Si das hoc parvis quoque rebus magna HV iri. 25 Os tenerum pueri balbumque poeta guras,

Torquet ab obscoenis jam nunc Sernaonibit, ut rem,

Mox otium pectus praecepti format amic 'Asperitatis ot invidia corrector et irae; Ilecto lacta refert, orientia tempora notis 130 In simit exemplis, inopem Solatur et aegrum. Castis cum pueris ignara puella mariti Disceret unde preces vatem ni Musa dedisset 'Poscit opem chorus et praesentia numina Sentit, Caelestes implorat aquas docta prece blanduS, Ira Avertit morbos, metuenda pericula pellit, Impetrat et pacem et locupletem frugibus annum. Carmine di superi placantur, carmine Manes. Agric0lae prisci, sorte parvoque beati, Condita post frumenta levantes tempore esto θCorpus et ipsum animum spe finis dura serentem, Cum sociis operum, pueris et conjuge fida, Tellurem porco, Silvanum lacte piabant,

Floribus et vino Genium memorem brevis aevi. Fescennina per hunc inventa licentia morem iis Versibus alternis opprobria rustica fudit, Libertasque recurrentes accepta per annOS Lusit amabiliter, donec jam Saevu apertam In rabiem coepit verti Deus et per honestas Iro domos impune minax Doluere cruent 15o

202쪽

I90 HORATI FLACCIDonto lacessiti fuit intactis quoque cura

Conditione super communi quin etiam lex Poenaque lata malo quae nollet carmine quemquam Describi vertere modum, sormidine fustis Λ bene dicendum delectandumque redacti. Ita Graecia capta ferum victorem cepit et artes

Intulit agresti Latio sic horridus illo

Defluxit numerus Saturnius et grave virus Munditiae pepulere; sed in longum tamen aevum Manserunt hodieque manent vestigia ruris. 160 Serus enim Graeci admovit acumina chartis,

Et post Punica bella quietus quaerere coepit Quid Sophocles ot Thespis et Aeschylus utile ferrent. Tentavit quoque rem, Si digne vertere OSSet, Et placuit sibi, natura sublimis et acer; Ic5Nam spirat tragicum satis et feliciter audet, Sed turpem putat inscite metuitque lituram. Creditur ex medio quia res arcessi habere Sudoris minimum, sed habet comoedia tanto Plus oneris quanto veniae minus. Adspice, Plautus o Quo paci partes tutetur amantis ephebi, Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi;

Quantus sit Dossennus edacibus in parasitis, Quam non adstricto percurrat pulpita oceo; Gestit enim nummum in loculos demittere, post hoc 75 Securus cadat an recto stet sabula talo. Quem tulit ad scenam ventoso Gloria curru Exanimat lentus spectator, sedulus iussat: Sic leve, si parvum est, animum quod laudis avarum Subruit aut reficit. Valeat res ludicra si me i80 Palma negata macrum, donata reducit Opimum. Saepe etiam audacem fugat h0 terretque poetam, Quod numero plures Virtute et honore minores,

Indocti stolidique, et depugnare parati Si discordet eques, media inter carmina oscunt 85 Aut ursum aut pugiles his nam plebecula plaudit. Verum equitis quoque jam migravit ab auro voluptas

Omnis ad incertos oculos et gaudia vana. Quattuor aut plures aulaea remuntur in Oras, Dum fugiunt equitum turmae peditumque catervae isd

203쪽

EPISTOLARUM II. 1. 191Mox trahitur manibus regum fortuna retortis, Esseda festinant, ilenta, et0rrita, naVeS, Captivum portatur ebur, captiva Corinthus. Si foret in terris rideret Democritus, Seu Diversum consu8 genus anthera camel' I95Sivo lephas albus vulgi converteret ora; Spectaret populum ludis attentius ipsis, Ut sibi pra0bentem mimo spectacula plura;

Scriptores autem narrare putaret asello Fabellam surdo. Nam quae pervincere Oees 200Evaluere sonum referunt quem nostra theatral Garganum mugire putes nemus aut mare TuSeum,

Tanto cum strepitu ludi spectantur et artes Divitiaeque peregrinae, quibus oblitus actor Cum stetit in scena concurrit dextera laevae. 205

Dixit adhuc aliquidi Nil sane. Quid placet ergo ΤLana Tarentino violas imitata veneno. Ac ne forte putes me quae facere ipse recusem

Cum recte tractent alii laudare maligne: Ille per extentum lanem mihi posse videtur id Ιre poeta, meum qui pectus inaniter angit, Irritat, mulcet, salsis terroribus implet, Ut magus, et modo me hebis, modo ponit Athenis. Verum age et his qui se lectori credere malunt Quam spectatoris fastidia ferro superbi Curam redde brevem, si munus Apollino dignum Vis comploro libris et vatibus addere calcar, Ut studi majore petant Helicona virentem. Multa quidem nobis facimus mala Saepe poetae, Ut vineta egomet caedam mea, cum tibi librum 2οSollicito damus aut fesso cum laedimur unum

Si quis amicorum est ausus reprehendere VerSum; Cum loca jam recitata revolvimus irrevocati; Cum lamentamur non apparere labores Nostros et tenui deducta poemata filo; 223 Cum Speramia eo rem Venturam ut simul atque Carmina rescieris nos fingere commodus ultro Arcessas, et egere etes, et Seribere cogas. Sed tam on est operae pretium c0gn08cere, quales

Λodituos habeat belli spectata domique ur

204쪽

Virtus, indigno non committenda poetae. Gratus Alexandro regi Magno fuit illo Choerilus, incultis qui versibus et malo natis Rettulit acceptos, regale nonaiSnna, PhilippoS. Sed veluti tractata notam labemque remittunt 35 Atramenta fere Scriptores carmine foedo Splendida saeta linunt. Jdem rex ille poema Qui tam ridiculum tam care prodigus emit, Edicto vetuit ne quis se praeter Apellen Pingeret, aut alius Lysippo duceret aera 2έθFortis Alexandri vultum Simulantia. Quodsi Judictum subtile videndis artibus illud Ad libros et ad haec Musarum dona Vocare Boeotum in crasso jurare aere natum. At neque dedecorant tua de so judicia atque 245 Munera, quae multa dantis cum laude tulerunt Dilocti tibi Virgilius Variusque poetae; Nec magis expres8 Vultus per aenea Signa, Quam per vati opus more animique virorum Clarorum apparent. Nee Sermones ego mallem 250Repentes per humum quam re componere geStnS, Terrarumque situs et flumina dicere, et arces Montibus impositas, et barbara regna, tui Sque Auspiciis totum consecta duella per orbem, Claustraque custodem pacis cohibentia anuin, 255 Et formidatam Parthis te principe Romam, Si quantum cuperem P0SSem quoque Sed neque parvum Carmen majestas recipit tua nec meus audet Rem tentare pudor quam Vires ferre recusent. Sedulitas autem stulto quem diligit urget, eo Praecipue cum e numeri commendat et arto: Discit enim citius meminitque ibontius illud Quod quis deridet, quam quod probat et veneratur. Nil moror ossicium quod me gravat, ac neque ficto In pejus vultu proponi cereuS Squam 265 Nec prave actis decorari Versibus Opto, Ne ruboam pingui donatu munere, et una Cum scriptore meo, a PS Porrectu aperta, Deserar in vicum vendentem thus o odores

Et piper et quidquid chartis amicitur ineptis 2 d

205쪽

FLORE, bono claroque fidelis amice Neroni, Si quis orto velit puerum tibi vendere natum Tibur vel Gabiis, et locum sic agat: Hic et Candidus et talos a vertice pulcher ad imos Fiet eritque tuus nummorum millibus octo, Verna ministeriis ad nutus aptus heriles, Litterulis Graecis imbutus, idoneus arti Cuilibet argilla quidvis imitaboris uda; Quin etiam canet iii locium sud dulco bibenti: Multa fidem promissa levant, ubi plenius aequo Id

Laudat venales qui vult extrudere merCeS. Res urget me nulla me sum pauper in aere. Nemo hoc mangonum facere tibi non temere a me

Quivis sorret idem. Semel hic cessavit et, ut fit, In scalis latuit metuens pendentis habenae.' 5 Des nummos, excepta nihil te si fuga laedat, Illo serat pretium poenae SecuruS, Opinor; Prudens omisti vitiosum dicta tibi os l0x: Insequeris tamen hunc et lite morari iniquat

Dixi in pigrum proficiscenti tibi, dixi οTalibus ossiciis prope mancum, ne mea neVUS

Jurgares ad te quod pistola nulla rediret. Quid tum profeci mecum facientia jura Si amon attentas Quereris super hoc etiam, quod Exspectata tibi non mittam carmina mendax. 25 Luculli miles collecta viatica multis Aerumnis, lassus dum noctu tertit, ad assem Perdiderat post hoc vehemons lupus et sibi et hosti Iratus pariter jejunis dentibus acer, Praesidium regale loco dejecit, ut aiunt, ad Summo munito et multarum divite rerum. Clarus ob id actum donis ornatur honestis, Accipit o bis dena super sestertia nummum. Forte sub hoc tempus castellum evertere praetor Nescio quod cupiens hortari coepit eundem a Verbis quae timido quoque possent adstere mentem: 'I, bone, quo virtus tua te vocat, i pede fausto, Grandia laturus meritorum praemia. Quid stas' '

206쪽

194 ORATII FLACCIPost haec illo catus quantumvis rusticus: Ibit, Ibit e quo vis qui gonam perdidit' inquit. οRomae nutriri mihi contigit, atque doceri

Iratus Graiis quantum nocuisset Achilles. Adjecere bonae paulo plus artis Athenae, Scilicet ut vellem curvo dignoscere rectum, Atquo inter silvas cademi quaerere Verum. 45 Dura sed emovere loco me tempora grato,

Civilisque rvddin belli tulit aestus in arma

Caesaris Augusti non responsura lacertiS.

Undo simul primum, dimisere Philippi, Decisis humilem pennis inopemque paterni o Et laris et fundi, paupertas impulit audaX,

Ut versus sacerem sed quod non desit habentem Quae poterunt unquam satis expurgare cicutae, Ni melius dormire putem quam scribere VersuSi Singula de nobis anni praedantur euntes 55 Eripuere jocos, Venerem, convivia, ludum; Tendunt extorquere p0emata quid faciam vis ΤDenique non omnes eadem mirantur amantque: Carmine tu gaudes, hic delectatur iambis, Ille Bioneis sermonibus et sale nigro. 60 Tres mihi convivae prope dissentire videntur, Poscentes vario multum diversa palato.

Quid dem quid non dem renuis tu quod jubet alter;

Quod potis id sano os invisum acidumque duobus.

Praeter caetera me Romaene poemata censes 5

Scribere posse inter tot curas totque labores' Hic sponsum vocat, hic auditum scripta relictis Omnibus ossiciis cubat hic in collo Quirini, Hic extremo in Vela no Visendu uterque; Intervalla vides humane commoda serum 3Purae sunt plateae, nihil ut meditantibus obstet. Fostinat calidus mulis gerulisque redemptor, Torquet nunc lapidem, nunc ingens machina tignum, Tristia robustis luctantur unera plauStris, Hac rabiosa fugit canis, hac lutulenta ruit sus: π

nunc et versus tecum meditare anOrOS. Scriptorum chorus omnis amat nenius et fugit urbem,

Rito cliens Baeelii Somuo gaudetitia et umbra:

207쪽

EΡISTOLARUM II. 2. 195 Tum inter strepitus nocturnos atque diurnos Vis canere et contracta sequi vestigia vatum so Ingenium sibi quod vacuas desumpsit Athenas, Et studiis annos septem dedit insenuitque Libris et curis, statua taciturnius exit Plerumque et risu populum quatit hic ego rerum Fluctibus in mediis et tempestatibus urbis 85Verba lyra motura sonum connectere digneri Frater erat Oniae consulti rhetor, ut alter Alterius sermone meros audiret honoreS,

Gracchus ut hic illi, soro huic ut Mucius ille,

Qui minus argutos vexat furor iste poetas soCarmina compotio, hic elegos Mirabile visu Caelatumque novom Musis opust Adspice primum, Quanto cum fastu, quanto molimine circum- Spectemus vacuam Romani vatibus aedem lMox etiam, si forte vacas, sequere et procul audi, 95 Quid ferat o quare sibi nectat uteroe Oronnm. Caedimur o totidem plagis consumimus hostem Lent Samnites ad lumina prima duello.

Discedo Alcaeus puncto illius ille meo quis 'Quis nisi Callimachus Si plus adposcere ViSUS, I00 Fit Mimnermus et optivo cognomine creScit. Multa fer ut placem genus irritabile atum, Cum scribo et supplex populi suffragia capto;

Idem finitis studiis et mente recepta, obturem patulas impune legentibus aures. 05 Ridentur mala qui componunt carmina Verum Gaudent scribentes et e venerantur, et ultro,

Si taceas, laudant quidquid scripsere beati. At qui legitimum cupiet secisse poema

Cum tabulis animum cens0ris sumet honesti; risAudebit quaecunque parum splendoris habebunt Et sine pondere erunt et honore indigna serentur Verba movere loco, quamvis invita recedant Et versentur adhuc intra penetralia Vestae. Obscurata diu populo bonus eruet atque Il5 Proseret in lucem speciosa Oeabula rerum, Quae priscis memorata Catonibus atque Cethegis Nunc situs informis premit et deserta vetustRS; 16

208쪽

l96 HORATII FLACCIAdscisco nova quae genitor produXerit USUS. Vellemens et liqrfidus puroque simillimus amni ira Fundet opes Latiumquo beabit divit lingua;

Luxuriantia compescet, nimis aspera uno

Levabit cultu, virtutu carentia tollet, Ludentis speciem dabit et torquebitur, ut qui

Nunc Satyrum, nune agrestem Cyclopa OVetur. N, Practulerim scriptor delirus inersque Vicieri,

Dum mea delectent mala me vel denique fallant, Quam sapere et ringi. Fuit haud ign0bilis Argis,

Qui se credebat miros audire tragoedOS, In vacuo laetus sessor plausorque theatro; 30 Caetera qui vitae servaret munia recto More bonus Sane Vicinus, amabili hospes,

Comis in uxorem, posset qui ignoscere Servis Et signo laeso non inSanire lagenae, Posset qui rupem et puteum vitare patentem it, Hic ubi cognatorum opibus curisque resectus Expulit helleboro morbum bilemque meraco Et rodit ad sese: Pol me Occidistis, amici, Non servastis,' ait, cui sic extorta voluptas Et demptus per vim menti gratissimus error I ud Nimirum sapere est abjectis utile nugis, Et tempsistivum pueris concedere ludum; Α non verba sequi fidibus modulanda Latinis,

Sed verae numerosque modosque ediSeere Vitae. Quocirca mecum loquor haec tacitusque recordor: 5

Si tibi nulla sitim finiret 0pia lymphae, Narrare medicis quod quanto plura parasti

Tanto plura cupis, nulline faterier audes δSi vulnus tibi monstrata radice vel orba Non fieret levius, fugeres radice o herba Proficiente nihil curarier. Audieras, cui Rom di donarent illi decedere pravam Stultitiam; et cum is nihilo sapientior ex quo Plenior es, tamen uteris monitoribus isdemi At si divitia prudentem reddere possent, I55 Si cupidum timidumque minus te, nempe ruberes Vivorsit in terris te si quis avarior uno. Si proprium est quod quis libra mercatur et aere,

209쪽

EPISΤOLA RUM II. 2. Quaedam, si credis consultis, mancipat Sus; Qui te pasci ager tuus est, et villicus orbi,

Cum sugetes occat tibi mox frumenta daturas, Te dominum sentit. ias nummos, neciΡi UVam, Pullos, ova, cadum temeti nempe modo isto Paulatim mercaris agrum fortasse trecentis Aut etiam supra nummorum millibus emptum. Quid refert vivas numerato nuper an Olim iEmptor Aricini quondam Veientis ot arvi Emptum coenat olus, quamvis aliter putat emptis Sub noctem gelidum lignis calefacta aeuum; Sed Vocat usque suum qua populus adsita certis

Limitibus vicina rofugit jurgia tamquam Sit proprium quidquam, unet quod mobilis horae

Nunc prece, nunc pretio, nunc i, nune morte Suprema

Permutet dominos et cedat in altera jura. Si quia perpetuus nulli datur usus, et heres Heredem alterius velut unda Supervenit undam, Quid vidi prosunt aut horrea quidve Calabris Saltibus adjecti Lucani, si metit Orcus Grandia cum parvis, non exorabilis auro lGemmas, marmor, ebur, Tyrrhena Sigilla, tabellas, Argentum, vestes Gaetulo murice tinctas, Sunt qui non habeant, est qui non curat habere. Cur alter fratrum essare o ludere et ungi Praeserat Herodis palmetis pinguibus, alter Dives et importunus ad umbram lucis ab ortu Silvestroni animis et ferro mitiget agrum, Scit Genius, natale comes qui temperat Strum, Naturae deus humanae, mortalis in unum Qu0dque caput, vultu mutabilis, albus et ater.

Utar et ex modico quatitum res poscet acerVO

Tollam, nec mutuam quid de me judicet heres, Quod non plura datis invenerit; et tamen idem Seire volam quantum simplex hilarisque nep0ti

Discrepet et quantum diSeordet arcus Varo. Distat enim spargas tua prodigus an neque sumptum Invitus facias neque plura arare labores,

Ac potius, puer ut festis Quinquatribus olim, Exiguo grat0que maris tempore raptim.

210쪽

198 HORATII FLACCI EPIST. ΙΙ. 2. Pauperies immunda domus procul absit ego, utri

Vtivo ferar magna an parva, fern unu et idem.

Non agimur tumidis velis aquilone secundo; FTon tamen adversis aetatem ducimus austris, Viribus, ingenio, Specie, Virtute, loco, e, Extremi primorum, Xtremi USqΠ priores. Non e avarus abi; quid, caetera jam simit isto

Cum vitio fugero Caret tibi pectus inani Ambitione Caro mortis larmidino et ira 'Somnia, terrores magicos, miracula, Sagari Nocturnos lemures portentaque Thessala rides' Natale grato numeras' Ignosci amicis Lenior et melior fis accedent senecta'

Quid to exempta levat spinis de pluribus una' Vivero si recte nescis decedo eritis. Lusisti satis odisti satis atque bibisti: Tompus abire tibi est, ne potum largius aequo rideat et pulsu lasciva decentius aeta8'