Christophori Besoldi J.C. Synopsis politicæ doctrinæ

291쪽

De Bello. Est

as. In Bello iusto, stratagematibus, seu belli

furtis,uti licet: ZipfS .polit. 18. Cout m. Io. polit . cap. 3 g. Unde Sil.Italic lib. s Bellandum ma-Fu, levior laus in Duce dextra. add. Veget. s. o S. Pol anum, apriuc. Modo tamen strata gemata illa, careant perfidiae nota, nec egrediantur terminos boni doli. His etq; veneno, vel albter insidias sttuere, vitae hostium Ducis, minus honestum habetur : ut & si Incendiarit, seusMorbbretinerI emittantur; victualia,ac pascua,toxico conspergantur. Ego de arte belli, cap. s.

num. II.

- 2 . Exploratoribus etiam, quin & Proditoribus uti, nil impedit. R. P. Du. Coniden. lib. I o.

cap. 3 i. re feci Camerar. ceratur. I . cap. I. Ir ceratur.

2.cap. 6o a eq. Quamvis Proditoribus non sit fidendum : potest enim aliquis simulare, se talem esse. Suadetque Montluc. lib. I.des commentab. militair. fol. I . ut exulibus, ac Bannitis, fides non habeatur,nee oppida, vel arces ipsis conis cedantur. Non tamen Patria, etiam justo besto petita,salva conscientia, prodi potest ; cum ei ad fidelitatem adstricti simus;& quae in contrarium ex Sacris Historiis afferuntur documenta, minime regulam constituere videatur. Dauae. T. polit . cap. 6.fol. sa 6. Sed tamen hoc est intelli gendum de tali bello, quod absolutus contra absolutum gerit: non si superior,inferiorem oppugnat. Tunc enim maloe est obligatio errea superiorem; dc amittit inferior jus omne in suos, si Dominum oppugnet. NE 2 S. Ip-

292쪽

asa Iib. V Cap.XII. as. Ipsum bellum cum est gerendum , primo omnium dispiciendum erit: num praestet hostem domi expectare, an vero expediat magis , extra fines Imperii gerere bellum Quod ex natura regionis,aliisque circumstantiis dijudicatur. Nempe si qui aggressus est, domi satis sit fortis, & subditi bello assuetis hostibus obviam prodire vix debet: & ta is , etiam minoricum damno , patitur cladem in Territorio filo; ubi receptum habet, dc latibula novit. Ex hostibus vicissim paucissimi et adunt, si in nostro ter

26. Actiones bellicae sunt , disciplina Militatis . & calamitates hosti illatae . vel declinatae. Partes vero militaris disciplinae, duae sunt i Exercitium & coercitio. Est enim disciplina militaris , severa confirmatio Militis, ad robur & virtutem , a Duce belli instituta. l. ia. Isidere milia. Haecque est praecipuum decus , & stabilimentum Imperii,vinculumque tenacissimum: ex cujus sinu,atque tutela serenus, tranquillusq; beatae pacis status acquiescit. Quae ideo Romanis olim, antiquior fuit liberorum charitate. I. Is .s Flius,

de capti . e post n. Leo Imperator de bellico apparat bu prafat. Dn. Contreet. IO. cap. a . Rege morter ferm. polit.DI. I a T. Camerar ceutκr.3 .cap. io. Haec item, tantam magnitudinem peperit Hispanis. Ea Nove discum. I 6.a . Exercitium militare est, quo adhuc magis s

293쪽

De Belli. 2yggis , quam in Pace, Milites assidue ad usum armorum,atque opera militaria instituuntur. Nulla enim re, Militem damno majori assici constat, quam otio & luxu. Sic una hyberna , Annibalem solverunt, dc indomitum illum nivibus, atque Alpibus enervarunt Campaniae fomenta. et g. Coercitio, Milites in ossicio tenet ; quae in militia eo diligentius obtervari debet , quanto insolentiores prae aliis milites esse solent. Coni PD. I o. cap. 6 8. Amirato I 3. cap. 3 .Hicque manu

Regia, absque litis suffamine procedi: & poenae

etiam contra Sacramentum militare,eiusq; alti

sorum delictorum , ut plurimum solent esse capitales. as. Ad calamitatem bellicam pertinents Praedatio, vastatio , Captivitas, Obsidio, Praelium, &e. quae cuncta tamen moderanda sunt, ne, non adversus hostes tantum,sed cum ipse rerum natura, bellum nos gerere videamur. vide me dissera.de arte jureque best.cap. 8 perdiscurss o. Hi neque ad terrore ad nostrorum militum sustentationem , eorumque fortitudinem excitandam , depraedationes dc expilationes , concessae omnino simi. Ut &quo hom internecino,eo magis noceatur,isque terreatur,ac pumniatur, neque se facile iterum recolligere possit sva flatio, ac exustio ab initio praesertim aliaque media crudelia , adhiberi solent: maxime si de fide devictorum desperetur. Quamobrem et iam olim transmigrationes, sive transportatio-N 3 nes

294쪽

5La 8 me. Ego de jur bess.c. 8. D. 3. - s. 3 . Obsidiones s temerh suscipiendae non sunt. Magnorum enim Exercituum coemiteria; militari proverbio indigitantur: Marnix. i. re solut 6. EI. &hoste praelio victo, tapius ultro se dedunt urbes, alias satis munitae. Nupera ta-8 men Belgica dc Gallicana belli gerendi ratio,

magis studet munitionum occupationi, quam ut praelii aleam tentet. 3 . Hi ne modernum Belli axioma est praelium antequam i neatur, hostis vires velitationi-hus esse tentandas . Amirato I .discurs1 p. contra Machia veli. 3 .co m. cap. 3 T. Et in genere , pugnae

certamen (ni certissima victoriae adsit spes) quacunque ratione fieri potest , evitari debet s cum nempe profligatus, mam simul amittat,nec fa-elle iterum redintegret vires.3 6. Verum proximis, ac nec dum omni ex parte sopitis Germanicis bellis, a regula hae aliquantum recessum fuit: prudentissimique Belli Ducis judicio perpendendum est, commodum ne magis sit, obsidionibus implicari, an vero consi gendi captare occasiones.set. In obsidionibus autem, tam in iis, qui

obsidentibus , quam qui obsessis praesunt; insigni prudentia, industria , dexteritate, & vigilantia opus est. Imprimis qui obsident, ita munire castra sua necesse habent; ut obsessi sic sint valla-N A li,

295쪽

as6 Lib.I I. p. XII. . ti, ne per excursiones obsidentibus nocere, nec ad obsitas succursus pervenire, obsidionemque disturbare queat: quod tam Graeci, quam Romani fecerunt, ut Justus Lip inpoliorcet. trad LObsessi vidissim operam dare debent, ut semper uno propugnaculo , bombardarum fulmine petito , aliud retro statim aedificetur , & ita hostis

non una Vice, sed par partes, urbem capere cogametur. Stratagemata autem tam obsidentium, quam obsessorum , congessit Da. Contgen. Io, polit . cap. d. ' seq. ut re epo de arte belli. cap. 8.num. 8. De obsidionibusque agunt rei militaris,

architectonicaeque bellicae Scriptores s in multifariis Linguis ubivis obvii Eaque de re dispicere, pertinet ad artem singularem, , seu Polemi eam dictam. Forma etiam acies c quas haut exigua artis Imperatoriae pars est pro ratione circumstantiarum, loci, & hostis, varia est

ac generatim, ita comparata esse debet, ut non tam ad resistendum,quam ad reintegrandam, aliqua ex parte ruptam aciem , accommoda sit. Et ideo, Romanorum aciei dispositio , cae eris pnestantior videtur. ContZen. I o cap. 3 .3Z. o. a. 3. Lipsim i 6 cap. s. Prassium Vero navale, toto genere differt a terrestri: aliterque equuali

ter naves gubernantur. Contren. IO.cap. Io,

38. Principem ipsum, bellicis expeditionibus,ac inprimis praeliis interesse, non decet , vide

Mich. demutagne a. cap. 2I .L U. Seolit. I . Cou- en. Io. eap. 23. Alium atque constituat belli

Ducem: cui tamen libera potestas, non facile

soli

296쪽

ID. Besso. 2yysoli danda erit. Praesertim si ipse habeat occasionem , Militum animos sibi conciliandi, & ea ratione principatum , vel loca occupata sibi vindicandi. Id quod adhue magis in libera Republica observandum videtur et hocque neglectum, Rempublicam tandem Romanam in Monarchiam commutavit. 3s. Bellum iubsequitur victoria ( qua recte uti, summa prudentia, ac etiam felicitas est aut Pax , quae tamen nunquam pernitiosior esse bello: eaque firmior ac diuturna magis ut sit ubClypeo,quod aiunt, fieri debet. Zips s polit.cap. I s. Hocque unicum est tempus de pace agendi, . dum uterque sibi confidit. Soccat. 2.rag. s.famq; non Pax, sed deditio plerunque est,si victus cum victore paciscatur : aut ubi de Pace non audium tur trahaturi, nisi inermes . A roae .rer.judicat

tom. s. cap. I s. Et nec tamen recusanda victori

pax est, si non certus is sit, de totali internecio ne, ac subactione sui inimici. o. Estque Pax tapius simulata: ut nempe debilior recuperet vires, & alacrioris hostis primus impetus retundatur: adeo ut si quis has aristes non attendat, majus saepe periculum incurrat Pace,quam pateretur ipse per bellum Paxque

non perpetua, Induciae vocantur: quae a Pace plurimum di stant. I is .s post miuium,de captivis istica de tacit. - ambig. essent. lib. 2I . t m. a. Barbari Treugam vocant: a Germanico direm.

Iddi autem potes dissertatio mea. de Pace pacisque jure

297쪽

asi Lib. II. cap. XIII. oeuli. CAP. XIII. &ult.

D E LEGATIS.

I M exteris agitur per Legato F(quos nunc Ambasciatores vocitamuS , Germanica vetusta voces Imdenbret .su Glo .verb. . base lator. eher .ad Petr deri ducto v .hb. I .cap. 3 3. Et specialiter qui ad hostes mittuntur , Feciales, aut Caduceatores,nominantur; Alber. Gentil.de Legis. i. cap. i a. Quorum vice nunc fere Tubicines usurpantur. Neque etiam Heraldi nostrates

i dicti ab neeri id est, commune, dc di quod

est servus) vere fiunt Feciales. E. Cum autem congressus, dc collocutiones Principum, qui seria tractant, periculosi reputentur ( ut Comminae lib. g. &Paulus aemilius, ubi de congressu Richardi Angli, & Philippi Aug. Galli,agit,exemplis illustrant) ae etiam secretaliteris committere, minime tutum reputetur. Conrad.Brun. de Legat lib. I . p. a. Legaqaionum ino usus, necessarius videtur. Hoeque intuitu Legatus a Poeta indigitatur: Vox Retum, lingua salutis,' Hederis Orator. Pacis via,terminus ira.d emen amicitiae, belli iuga,litibus hosti .s . Proprih autem I.egati habentur, quos mittunt ii, qui potestate summa , seu Maiestate praediti sunt. Ac proinde, nemini subditorum, vel mittere vel recipere Legatos, est concessium et

298쪽

De Iegati asyut iam dixi, cum de iuribus Majestatis agerem, o latius ea de re tractavi dissert. de Legatis, cap. 3. Ideoque Legati Provinciales ( de quibus sub Tit. E. & C. de Tegatis, agitur quos vulgo Deputamtos vocant, di qui ad Principem a subditis mittuntur: ut& Commissarii, quos Princeps ad subditos mittit, haut recte Legati indigitantur. Et ita hodie etiam in Imperialibus Conventibus, Amba atores, dotisa ast/ob rtet appelli tanturii, qui ab aliquo abiuluto Principe ablegantur: inbgesaiid te quos Status ad

Caesarem mittunt. Tirchner. h.lib. I cap. I. Iv. a ,

. Ex eadem ratione appat et , rebelles haut habere jus mittendi Legatos, ut & Latrones, a liosque, quibus non est potestas belli movendi. Aser. Gentil. h.lib. 2. cap. I. re seqq. Sicque Rex olim Hispaniarum, Montignium, Belgarum ab legatum, supplicio affecit: vide Dihesu. iusse-cul. Tragic fol. io dc apud Angi ne Reginam

conquestus est, quod eorundem Agentem , ut Legatum tractaret. Ne tamen rebellibus, dc seditiosis, omnis reconciliationis, aut etiam excusationis media adimantur; eorum Agentes, vel deputati, securitatem habere debent. otiomara. intract. Gail. de Legat. q. num. 22. Paschal,

s. Vicissim si ab extraneo aliquo, ad alterius Principis subditum, mittitur Legatus , is vel non recipi, vel ejus petita, superiori statim manifestari debent. Germaniae tamen Principes, iure,

di privilegio liberi Imperii, de negotiis sui Prin-

299쪽

soo Lib. III. Cap. m c. eipatus (vel etiam libertatem communem) comeernentibus , jus Legatorum exterorum reci piendi,& ad eos mittendi, habere dicuntur. vide Paschag.de Legat. cap. II. Cr 13. Quod tamen Κircliner. de Legat. cap. 3mum .is. cum mica salis intelligendum ait. IIocque idem,ad Civitates Imperiales extendunt. . cruma. ad A.B. discursI .ihes. g.

g. Suntque Legati,vel ad certum aliquod negotium expediendum s vel ut perpetuo resideant, in alterius Principis aulam, missi . quorum officium est, Principis sui negotia, quaecunque occurrunt expedire, ac etiam lagaci prudentia explorareme quid in praejudicium sui Domini, inibi tractetur. Hisq; in loco manentibus; interm dum extraordinarii Ambastiatores mittuntur. Agentes Vero vulgo vocitant, qui Domini sui negotia agunt,sine titulo Legati.

LIBRI III. POLITI C.

DE INCREMENTIS

Apuae V NICu M. Vnc de Augmento Reipublicae pro instituti ratione,paucis agam : cujus sane rei studium, nunquam est intermittendum , ejusque etiam Caesam

300쪽

De incrementis Imperiorum. 3 o 1 Caesares nostri, gloriosissimo titulo suo admonentur , cum Augusti, di propagatores Imperii

Et hoc vel est internum,uel externum et di Intedinum quidem, vel est naturale, vel industriale a. Amplificatio Reipublicae naturalis . filives per populi multiplicationem , vel per Territorii culturam. Populus mutiplicatur, Venerem vagam coercendo, coelibatum s si non sit eastus

prohibendo , MAlime, o remunerando. Sicque

AEgyptus olim , numero hominum, omnes fere gentes superavit: C aussam autem frequentiae hujus,Diodor. Siculus lib. I cap 3 ν 6. hanc adsert; quod filiorum educatio, minime illis constet ; propter victus & amictus frugalitatem. Huc & Principum liberalitas accedit, quae mulis tum ad propagationem prodesse solet. Ideo Cocceius Nerva, puellas, puerosque, natos pavrentibus , egestosis, si1mptu publico ali jussit. Et Adrianus, pueris & puellis,quibus etiam Trajanus detulerat alimenta , incrementum liberalitatis adjeciti Spargian. in Adrian. Populus pamriter multiplicatur, cum alienae Reipublicae homines , sese nobis ut aggregent, illiciis variis invitantur Idque sit; si at ii vident,in nostra Republica, summa cura , communem foveri liberalitatem, publicamque salutem. Cultius autem territoriorum fieti sokt: si Hlvae non negligantur; si ne minima eius pars, inutilis remanere permit latur. Quidque cultura diligens efficere possit, Germania nostra probat s quae olim vitibus pla-