Christophori Besoldi J.C. Synopsis politicæ doctrinæ

301쪽

3o a Zib. III. Cap. iucne carebat, quibus nunc magna pars. alitur.

3. Industriale Reipublicae augmentum: tum in ejusdem altitudine, ac dignitate : tum in se, cultatum ac opum, tam publicarum quam privatarum copia,consistit. Quo & pertinet admiranda substructionum et quae non debent esse vana, sed commoda, & aliquam habentia comtinuam utilitatem. Et ita Augustus, moribun dus gloriabatur, se e lateritia,marmoream secis

se urbem: E jusque rei, veteres Germani, negligentiores cum essent, Tacit. de morib. German. Carolus Magnus, Henricus Auceps, Ottones, dialii, eo incubuerunt, ut Germaniam e cespitibus vetustis, erigerent in splendorem Imperio

dignum. Sicque Israelitici Imperii magnitudo , ex eo colligi potest; quod Salomoni fuerunt septuaginta millia eorum, qui onera portabant, de octoginta millia latomorum in monte : absque praepositis,qui praeerant singulis operibus ; numero trium millium ,& trecentorum. 3.Reg. cap. 3. Sic di Pyramidum miracula, magnitudinem adhuc monstrant Imperii quod olim aegyptii habuerunt. Et nec magnitudinem solum, sed & ingenium populi illius testantur. Scriptum enim de iis invenimus, nullas eas jacere umbras: Unde Avibnius is Mosella: Cui quadato ad Bigia cono Surgit re ipsa suas consumit oram is umbras. Fastigio nemph, spacium basis exaequant , adeo ut umbra luereat imus, quando maxime Sol radios

302쪽

De incrementis Imperiorum. so 3dios suos sublimis demittit. Pariter Romano rum tanta opera fuerunt; ut nescias, num Ingemniorum, an corporum plus quam humanas illas vires debeas mirari Crederes Palladem,Giga tibus Architectonicam monstrasse. vide L f. lib. 3. admirand par tot. Describitque Pausanias,Graeciae magnitudinem , qualis adhuc sub Nerone fuit. At de interno hocce incremento, non est,

quod pluribus agatur , cum si Resipublica rite conservetur, di administretur, eo ipso melius

reddatur. . Externe vero, dicimus Rempubl. augeri seum territorio aliud terrae spatium accedit. Vbi inprimis est notandum , ut meliores reddantur, non ut amplificentur ditiones, accurandum esse

S. Etenim ut corpus humanum, si nimis sit magnum, vel inflatum; multos humores vitiosos parit: ita pariter Imperium,sita magnitudine laborat haut raro texternumque hocce incremem tum , utilitas interdum dissuadet, & tuta est potentia, quae viribus modum imponit: Iul. Bessu

in Hermet polit fol. aol. nocuitque Romanis,nimia magnitudo. Florus 3. cap. I a. I can.tib. I. a

princip. Non raro etiam interest subditorum, Principem haut potentem nimis esse, neque late imperitare. Sicque potentiam morum Dominorum , semper impediverunt Flandri. Comine. 6. cap. s. DI. 333 Sueci etiam olim noluerunt Regem suum habere plura regna. Oiaus Magnus liba

303쪽

lib. 8.e. 3 8. Iidemque experientur aliquando,bella Germanica, non pro utilitate illius Reipublicae fuisse. Concludo haec omnia, optimo Consilio Thomae Moris qui ld. I. Viopiast. 36 me. ita stribit: Populi Achoriorum , Vtopiensium Insulae , bellum olim gesserunt, ut Regi suo aliud obtinerent Regnum , quod assinitatis antiquae

causa, sibi contendebat haereditate deberi: consecuti vero tandem id, viderunt, nihilo sibi miis inus molestiae esse in retinendo, quam in acquirendo pertulerunt , verum assidua pullulare semina , vel internae rebellionis, vel externae in deditos incursione; ita nunquam dari faculta-tatem exercitus dimittendi. Compilari interim se,esset ri foras pecuniam : alienae gloriolae, suum sanguinem impendi: pacem nihilo tutiorem, domi corruptos bello mores, imbibitam libidinem latrocinandi, confirmatam caedibus audaciam, leges contemptui esse; quodque Rex induorum Regnorum curam distractus, minus in utrumuis animum intendere posset, M. G. Verum amplificatio, ab externo quae fit svel voluntaria estivel violenta. Ad illam refero; emptiones s quas impie reprobat Machiavellus

a. iustum. sipontaneam exterorum oblationem: quando nempe defensionis gratia, Civitas, vel alius infirmior status,po tentiori se dedit: qua ratione Respublica Romana crevit, di quoque Imperium Cyri, Aenophon. I pae Ilucque

pertinet, imann eluer bin- ce: aufraget, T. Ad

304쪽

De incrementis Imperiorum. 3 o . Ad hanc eandem speciem Incrementi sipectat, cum plures Respublicae coadunantur: quod Principi commodiorem reddit administrationem ; sed quandoque Privilegia Provinciarum confundit, de obfuscat. Boc ira. . de Repub. cap. I. Era .a chober. de iurisdicti exemptos , pari. 3. quas . aa. Sicque Lithuania cum Polonia, A. C. I 386. per matrimonium conjuncta. Sicqs Norisv vegia cum Dania, unita fuit. vide me de Iocreis

g. Amplificatio territorii coacta, fit iure belli s deditione nempe, vi procurata, vel expugnam tione. Et hic absolutum, liberumque est sus Victoris : nisi pacta intercedant; quae utrinque sunt servanda icet violenter,metuque extorta; modo Bellum fuerit justum. Ac sane cum dedititiis,mitius plerumque agi solet, quam cum bello captis. Piccari.decad. i o.cap. P.Res vero di homines expugnati , Martis juri absolute cedunt: indeque justissimae fiunt, rerum bello iusto adquisitarum possessiones et quae nec repeti unquam, ex eap ossunt. Dionys reclicarnas p. lib. 3. antiquit. Ibis

manarum.

s. Sed vero nec Religionis propagandae ergo ; vel ut barbari populi,cultiores, politioresqFreddantur, Bella sunt suscipienda . VI hom. a.

2.8 est. Io artic. 8. ' IX. Molina tom. a.disputat. Ii .ey seet Covarruv. in. c. pecatum. s. 1 o. Maria de Susanis tras . de usurpari. I cap. I . Io. Porro autem, Regnum nuper partum

tuet i,quam acquirere, difficilius habetur. Aie

tera

305쪽

so 6 Lib. III. Cap. Vnie. ter.axiom.histor. a Io. Etenim exiguae saepe vi res, ubi hostes incautos & imprudentes natae sunt, etiam praevalida Imperia circumvenire possi int. Sicque Alexandri Magni Principatus, pene defluxit prius,quam ab eo fuerit partus. Indeqne apud Traianum Boccalini centur. I. rara. 3 S. non ad Parnassi felicitatem , admissus fuit Tamertanes et eo quod nova fuerit molitus,nondum prioribus firmatis , quodque longis itineribus percurrerit,quae nequibat retinere. Suntq; etiam Singularia novi Regni arcana. Christoph. Fors ver.

mpomra. So. II. Ac nempe ea felicissime Coloniis retioneri,censent nonnulli. Huncque morem Roma- . ni usurparunt. Ac scribit item de Coloniis Grae, corum, in Panathenaie. Isocrates : exinde Grae

cos ditiores, de copiosiores fuisse factos, magisque consensisse, tali re tanta hominum multi,tudine liberatos Barbaros extorres, & profligatos, si1bmissioribus animis , duploque maiorem fuisse Graeciam , quam initio fuerat, factam,&c.

Pertinet hue, quod habetur Exod. cap. 2 3. versas. Non ejiciam eos anno uno, a facie tua, ne terra in solitudinem redigatur, & ctescant contra te bestiae: paulatim expellam eos, donec augearis. Addatur Iudic. cap. I. versa g. Hacque ratione Hispani , Indiam Occidentalem observant: Herer.in hisor. Indie. & eorum ibi potentia,in dies erestit. Cui similis est transpositio poepulorum : Assyriis di aliis Monarchis, quae in umsu fuit, Ioseph. I O .antiquit.cap. II. Cuna. ride

306쪽

De increment. Imperiorum. Stypub. Nebrae .cap. I mlib.Z.cap. 23. Prodest etiam Jus,& Linguam Victoris cunctis Provinciis subjecti, communicare et Civitatem item Iargiri , conjugia miscere, &c. de quibus Campanesi. tract.de Monarch.Hissau. videri potest. Ego de n-

a. Populi Septentrionales , per Feuda Militibus suis primariis concessa, terras devictas, in obedientia sat commode conservarunt. Qui bus non absimiles sunt Turearum Timariae : qiniis mediantibus, semper Militem in parato habent. Traductius in Turca vincibili fol. a o T. UT

I 3. Praesidia perpetua, & Fortalitia,fere mi onus probantur: Licet etiam Romani habuerint Legiones in limitibus, & quoque ubique Tur res ac Claustra posuerint, in terris occupatis .La. s. . C.de c.PrasPrat. Dic.Buling.de Imper. mmam. 3. cap seq. Lehman. i. ap. Io. Sic

quoque hodie Hispani, per Ciladellas ( quas ideo vocant Castiga vellaco. sibi subditas ditio

nes conservant.

Ig. Ac sunt tamen, qui hosce modos posteriores, mitiores esse putant , quam Colonias, . transpositionem populorum , Feudorumque instituta et cum indigenae iis prorsus extinguantur. et S. Sunt, qui per vastitatem , desolationemque, retinent Provincias devictas et eo quod hac

ratione minus nocere possunt. Camerar. cent. a.

cap. a s. Et iam supra idem dixi.

307쪽

LIBRI QUARTI

D E MORBIS RERUM P in

bucarum,earumq; cuuis. praesagiis,

RD INrs tandem ratio postulare videtur, ut ad Curam Rerumpublicarum, Medicinamque Politicam, accedamus et ubi primum causa morborum, quibus scilicet Imperia mutantur, vel EVertuntur, ei unt indagandae. Frustra enim de non nisi emperiee, remedia tentat, qui causarum est ignaruSoa. Harum una , generalissima existit; quod nil genitum , soleat esse aeternum. Hincque nullum Imperium utcunque magnum,potuit durare. Sic ipsum Regnum Israeliticum est excisum snulla sere vestigia apparent, trium priorum Monarchiarum e earumque eversionis caussas congessit Johannes Loccentus in dissertat .de Per Od. Imper. Ae Imperium Romanum (quod aeternum credebatur ita est immutatum, ut plane aliud videatur , ac vetus olim fuit. Sane ut corporis, sic de Reipublicae auxesis quaedam est, secundum naturam : deinde vigor, postea rursus diminu eo

308쪽

Rerumpub. earumq; casessum c. i ostio. Pol b. lib. 6. Ac ea una labes, Civitatibus opulentis est reperta, ut magna Imperia mortalia essent. Eidi tib a. Respublica,etiam quae opti-mh constituta, fatali huic rerum vicissitudini obnoxia est; ut Plato in libris de Repub. Sicque Iuvencus in prolet Histor. Euangel.

Immortale nihil mundi compage tenetur, Nora orbis,nou retna hominum, non Aurea Roma, Nora mare,non tet scinora ignea sidera caeli. Nam statuit genitor rerum irrevocabile tempus, Euo cunctum torrens rapiat Amma ultima mura

3 . Sed cum Mundus casu haut gubernetur ;DEI sane Providentia, ut ubique , ita de hoc quoque in negotio, primas sibi merito vendicat

partes. Exod. I p. vers. penult. - ult. Daniel. . SimGIO.. cctor. II. vers. 26. Eaque non sapientissime solum, sed & omnino juste, cuncta arait sacetiam ita procedit,ut Piis & devotis, nulla ruina

Mundana obsit. . Stellarum vero positus, Astra nova, Cometae, aliaque coeli & terrae signa ; non causa,sed quandoque denuntiationes sunt mutationum . . Errareque eos, qui contrarium assertaiit, docet Petrus Gregorius et i .cap y.num. Is .ut Bodi . . c. a. ac Picus Ad rand. tract. g. contra Astrolog.S illi autem,qui Astrorum cursium, dc hic,ac in cunistis negotiis humanis effectum aliquem habere, aiunt: eorum tamen plerique, cum

non tangere illos dicunt , qui Coelum Astrale suspiriis, votisque transcenderunt. Quod & iu-nuuit

309쪽

s Io Lib. IV. Cap. uic. De Morbis nuuit Menegra , cum alicubi dicit: Filii Israelis non transeunt sub Rota. Et Lactantius o. Instit .cap. 16. Pium virum, non malus genius,non Fatum ipsum devincit: DEus enim eum liberat, eripitque ab omni malo. Si sanctis animis, amor eri Numiuis imperet,

Non illos crucians timor Astrorum, dubios trahet.

Prorum Domino pius Nam quiservit habet nihil cuod formidet; cir aurea Libertate fruens pede

Conculcat valido minas Martis, Mercurii Jovis,mc.

At rectius alii dicunt, Astra nihil posse in voluntatem etiam impiorum s nisi admodum indirecte: agendo nempe primam in corpus , & tum animum etiam afficiendo , minimeque cogendo. R.P. Alexand . de Angelis in tract. contra Astro-tit. Benedict. Perer. tract singuli Ant. Possevin. in si bliothee. M. A. Detrio in AEquismet. 6. Numeros etiam Fatales, Platonisq; periodos Rerum publicarum ( quae utpote propter obscuritatem, in proverbium abierunt) tutius negliguntur, quam extricantur. Ut & quod

seqq. aliique statu int,nullum Imperium,ultra

soci . aut Oo. annos durare.

. Impii, dc plane Ethnici vero sent, qui

310쪽

DEu M ipsum, vel Fato, vel Naturae alligant: quorum illud Stoici faciunt, hoe Subtiles Athei, atque Epicuraei, & his non absimilis Machiavellus. R.P. Du. I augneren. in vindicio polit. 3.

cap. 3.

S. Certe Providentia etiam Divina non ex absoluto decreto, Regna evertit ; sed ob in justi tiam, aliaque peccata Magnatum, vel Subditorum et unde Solon. iis Eleg. citata a Demosthene. ita canit ;Non urbem Superi cupiunt evertere nospram, Et nobis nisi sint Numina ias , avent. Ipsised patriam, sceleratis mentibus user . Conaratur cives dilacerare suam, circ.Divinae tamen Providentiae processus, admovdum est obscurus: quia nempe is est de Reservatis Divinae Majestatis; ac etiam recessus animmorum humanorum,quos DE v s inspicit,pror sius latent; nosque etiam ex fallacibus conjecturis, ab externis , quae desumuntur, cogimur judicareos. Suntque Morbi .Rerum ullicarum in differentia duplici: interdum enim interit, vel evertitur Respublica, interdum convertitur tantum in suis formis; quandoque etiam perVertitur,cum scilicet Status in contrarium vitium transit. losque morbos , cpio ooc, seu cor ruptiones, Amstoteles adpellat. S polit. I. Io. Interitus Rerumpublicarum plerumquc

vel ab hostibus, vel aliunde , vi majore obtingunt : cum scilicet terraemotibus, diluviis, peste