Maximiliani Stoll ... Pars prima-[septima] : rationis medendi in nosocomio practico Vindobonensi

81쪽

labente provenit, mortis Praenuncia, ut sillae,

dunt inflammatio latius serpens Vicina pulmonibus partes corripit, Vellicatque liquidiores sanguinis parte alvo elimina , restitante interim cruore, et per vasa dissicilius moto. Haec aegris perniciosa a viis secundis oritur, sese in primas exonerantibus illa salutaris reliquias biliosas everrit. Alterum est, quod cum alvo hac laxiori

plerumque observatur, sputum videlicet crassum, tenax, glutinosum, cujus Xcretio aeque utilis, ac necessaria est. Hinc alvum saepe reprimere oportebat, ubi uno alterove die copiosior fuerat, ne Xpectoratio supprimatur, pulmones a resorpta materie liberans. Dedi tunc optimo curri effectu singulis horis pulverem compositum ex grano dimidio hermetis mineralis, et quarta parte grani

laudant puri triti cum pauxillo sachari, vel

etiam omni biliori pulverem ex eadem latidani quantitate, et grano uno hermetis minerali praeparctium.

Hoc quoque tempore Vescantia egregios effectus praestitere vis enim cantharidum OVens, glutinosa incidens, attenuans, sola Velas, sputa pulcher promovebat, quin alvum solii citarit. Nam caetera eXpectorantia alVO Per

82쪽

per se jam nimium lubrica, anteqNam in sanguinem recepta clestinato fini satisfaciant,

vim potius catharticam eXerunt; verum canis

tharidum particulae massam humorum , insalu tatis primis iis, subeunt, et sputa promo Vent. Hoc scopo si vesicantia adponerent Ir , IO- eum vesicante tentatum nunquam permisi epidermide spoliari, sed ea relicta, et adposito siccante remedio deligatio fiebat, dein altera quin et tertia Vice ac saepius, ubicunque commodum videbatur, aliud vescans adpli. cari curavi. Vim illam cantharidum, ita in totum corpus, atque etiam in ulmone agunt, nico spectans, diuturna loci suppuratione aut culiari attentione ad locum, quo adplicentur,

Quod usum expectorantium Concernit, non est eadem apud omnes lex Nos equidem damnabamus praxin illam , quae sive in vera ess entiali ac inflammatoria pulmonum inflammatione, sive in hac spuria biliosa, aut inflammatorio-biliosa mox in principio morbi medicamenta moventia ex stibio non abhito, ex kermete minerali, alliaque hujus generis exhibet. Quamdiu enim e g. in Vera Pleuritide phlogos manet, tamdiu sola viget sol Vendi,

83쪽

vendi, emolliendi, et massam se inguineam minuendi indicatio : Verum ubi prim tui morbi inflammatorii stadium praeteriit, discussaquephlogos materies mobilis effecta ob lentorem, aut Vim Vitae nimis dejectam putando educi nequit, pulmonesque suo Pondere gravat, conVenit, medicamento movente, attenuante, simulante Viribus vitae debilitatis suppetias ferre, ut Omnes secretiones, et X- cretiones, quae ob morbi Vehementiam, diuturnitatem, Praegressasque copiosas evacuationes languent, admoto expectorantium sit-mulo resuscitenturi Coctionem, crisinque die quodam decretorio peragendam, et quaecumque Iuc pertinent, si restricta magis significatione acceptentur, ut non quaeVis morbi solutio, quocunque tempore modove facta , crisis dicatur ad morbos biliosos attinere non putaba-

Controversam de dierum criticorum veritate inde natam existimo, quod alti in omnibus febribus acutis dies criticos quaesiverint, atque etiam in omnibus observasse putarint, etsi eosdem solum in aliquibus creobservarent alii vero, cum in phirimis non

observarent, dies: critico ad superstitiosa

84쪽

antiquitatis Igmenta, conclusone latius,' ac Par erat deductari retulerint. Morbi febriles, quorum materia, OmOS-que intra humorum circulantium limites positus est, et circulationis legi subjacet, magna ex Parte Octionem, crisinque die critico peragendam admittunt, cum motu cordis et arteriarum materiam hanc alienam intra vasa sanguifera contentam subigat, attenuet, et eXcretioni, quae coctae materiae magis On-Venit, aptam reddat. Attamen non omnis omnino aliena materies intra humorum circulam recepta, utut et

subigi, attenuari, expellique, id est, Coqui, et critice evacuari debeat, modum diesque ab Hippocrate descripto observare videtur. Verior, et observationibus recentiorum stabilita dierum criticorum do trina erit, si ea unice materiae phlogistico in ipso circulante sanguine natae, nec aliunde receptae ad aptetur, ut ideo soli morbi inflammatorii certo dierum numero, certoVe modo judicentur. In morbis gastricis materies motu cordis, et arteriarum exposita non est, sed iners inventriculo ac intestinis haeret, et vim vitae subigentem , attenuantem, CXPellentemque

non experitures hinc in sensu saltem strictori

coctio,

85쪽

coctio, cratica perturbatio,' et risis in morbis hisce locium pia habet. Medicus ipsemet dato solvente, attenuante medicamento, quodve morbi materiem mobilem efficit, naturae coquentis Vices subit, ac, dum fomes mali ad excretionem aptus evasit, exhibito autemetico aut emetico cathartico perturbationein criticam, cri quearlyicialem facit. Quemadmodum igitur coctionis, Criseos que Degotium in morbis inflammatoriis a sola propemodum medicδtrice natura Provenit, ita in eb, ibus astricis id solius Propemodum medici opus est. Is in febribus inflammatoriis naturae si, hina modo hinc inde sue- currit, saepissime otiosus tantummodo moliminum ejus spectator est In gastricis a crudo humorum apparatu oriundis Parum natura facit medicus plurimum. Restant aliqua , quae medentem subindesti multumque suspensum tenent, in artesque trahunt varias, bilio ne pleuritis sit, an in flammatoria, vel Vero, ne utraque Como posta, sollicite secum disputantem; non enim ea semper horum morborum ratio est, ut non multa inter se communia habeant, nec alter Alterius Persaepe speciem pro se ferat.

86쪽

At gravem ex commisso in diagnos errore noxam sequi necessum est. Ut ergo secura pleuritidis verae a spuria diagno sis instituatur, sequentia erunt perpendenda. Lym quaenam eo tempore epidemia regnet:

equidem dissicile id persaepe accidit, nisi cuiquam plurimi aegri curandi obveniunt. Hinc epidemias , earum augmentum , statum , decrementum copiosior, plebis grotantis concursus ad nos comi quam optime docet. Toto hoc verno tempore sordes primarum viarum, febresque inde multiplices oriundo praedominium Obtinebant, etsi haec ipsa anni pars inflammationibus alias infamis, illosis non raro phlogosin adsperserit. Hinc regnantehac epidemia edocti statum primarum viarum attentius observabamus, quas fere semper, quiscunque alius simul morbus fuerit, epidemico hoc vitio laborantes deprehendimus. Hac occasione non possum non depraedicare illorum industriam, qui non sollim quOvis fere mense in adversaria referre consue Vere, qua sanitate usi homilies eo temporc fuerint, quinam dominium habuerint morbi, quinam orti de novo, quinam vero mitiorcs facti , quinam cessarint penitus , sed et simul atmospherae, in qua vivimus, statum adnotAnt.

Quod

87쪽

. 65

Quod si pliares paulo attentius singulas hascere conscriberent, atque quasdam quasi ephemerides componerent, brevi in immensum,eXcresceret obserVationum numerus, e quatam Vasta collectione quidam quasi canones

de diverso atmosphaerae habitu ad hominum diversam valetudinem deduci possent. 2dQ ut in diagno si pleuritidis vel peri- pneumoniae bilios se non erres , mplomata supra recensita in morbis hisce thoracis probe oportet memoriae infixa habere. 3ti multa docet praecedens valetudinis status. Pleuritis enim vera inflammatoria pleriimque validissimos , et inopinantes aggreditur. Pleuritis vero spuria biliosa lente progreditur, et a ejecto appetitu signisque Prima Vias assectas denotantibus longo antea tempore sese monstrat. x0 frequentior in iis hic morbus deprehenditur, qui victu crudo , uti plebs infima solet, utuntur, quive ventriculo alias debiliet imbecissi sunt, aut a natura temperamentum biliosum nanciscebantur.5 Q ad diagnosn securius instituendam sa- ei quoque haec observatio, quod dolor in Pleuritide, et peripneumonia hac spuria, inter tussiendum, respirandumque uaro augeatur, cum

88쪽

ctim e contrario, qui vera pulmonum instam matione laborant, non tussiant, neque respirent absque insigni pectoris incommodo. Praeterea tussis raro cruenta est in biliosa pleuri. tide, nisi illa validior sit, ut ipso tussiendi conatu aliquid sanguinis exprimatur. 6xo in purio pleuritide scrobiculum, hu-pochondria, abdonaen, et lumbi maxime DCiuntur, non autem aeque in Verct.'mo alvus diarrhoeica biliosa longo ante morbum tempore non raro observatur secus in vera pleuritide, nisi per acidens id fiat. ψVO urina noli russa, sed flava Vitellinurn colorem referens illi: osa, saepe curii sedimento aut mucoso, aut lateritio, Vel ante morbum,

vel et in ipso pleuritidis biliosae exordio observatur. In Vera autem pulmonum instana matione Urina russa est, et Parca, et absque sedimento.

9Π0 febris pleuritidi verae juncta continua est, cum levi utilii rimum ad vesperam intensione absque intermixtis horripilationibus at vero febris pleuritidis biliosa comes ex familia continuarum remittentium esse solet, ubi aut stato tempore, aut et per incerta intervalla exacerbationes redeunt, sive id quotidie, sive Omni tertio, quartoVe, sive etiam eodem die

saepius contingat. Ioino.

89쪽

IoΤno pulsus in vera pleuriti de fortis, durusque est, et ut Petrus Forenus ait: tactum sera at at in exquisita, non complicata biliosa mollis est, et varia in Variis celeritate. Perpentis hisce consideranda quaedam sumptomata sunt, quae utrique pleuritidi tum Vera , cum et spuri e biliosaeque ex aequo

conveniunt, ob eam rationem Cnitius Pernoscenda, quod letali cum eventu medentem saepe numero in errorem inducant. Ea fere

sequentia sunt i

liosis fere semper observamus, non tamen ita , ut abesse non cssit, magna licet colluvie cruda biliosa primas vias gravante. Verum subinde in iis, qui bilios Vitio non laborant, atque in vera Pulmonum in ammationis hic oris amaro deprehenditur. Hinc serio monendum est, ne quis nimium praecipitata conchisione te solo ferme amarore oris praedominantem biliosam colluviem adesse statuat, et funestam aegro medicinam faciat. udum seinploma saepe anceps, et utrique

inorbo commune est vomituritio , vomitris que Etenim non infrequenter adcidit, ut pulmo Vera inflammatione tentatus proXimum

diaphragma, Ventriculiim, et ces ,phagum in

90쪽

consensum trahat, ac vomendi desiderium, et ipsum adeo omitum OV eat. Hinc quemadmodum a causa diopathica in ipso ventriculo Xistente vomituritio et vomitus fieri queunt , ita et ventriculus m pathice nonnunquam pulmonibus inflammatis afficitur 360 ipsa bilis hoc vomitu sponte eXcitato rejecta necdum sufficit, ut de pleuritide biliosa conchidam si caetera reclament in omni enim Propemodum Omitu, praecipue paulo vehementiori bilis in intestina et ventriculum eXPrimitur , Omitu illae rejicitur , idque etiam in homine caeteroquin sanissimo accidit.

xRR' θmptonia fallax saepe est rubor faciei, genarumque, qui tam in Vera pleuritide, quam in spuria biliosaque observatur. Euni

observari in inflammatione pulmonum Vera, facile captu est , nec steriori explicatione indiget. Verum certa est observatio Ballonii saepius apud aegros nostros confirmata , COS videlicet, quorum Ventri assum, et intestina crudus apparatus obsidet , subinde pallere quidem, laescere clue, Persaepe tamen sum- Opere rubore fusius S es ste , ita, ut et album

Oculorum rubeat. Est quoque Hippocratis ipsius observatio, eos, qui facie rubent, aut sanguineos , Plethoricosque esse, aut, quod huc