장음표시 사용
411쪽
imaginationes erant ; donec per experimenta sen- . sibilia , & cognitis caussis necessariis confirmatae . pleniorem fidem facerent. Orso eles aut , philoso- Metauphos fabularum quodammodo amatores esse, eo quod ph . fabula ex mirandis constet. Enimvero homines primum rerum admiratione ducti, philosophiam coluerunt. Ego , cum in utero nil amplius a coitu relictum videam , cui principium generationis acceptum reseram ; quam in cerebro, post sensationem,& experientiam , quod artis principium sit 1 sed similem utrobique constitutionem reperiam; hanc commentus sum fabulam. Viri docti de ingeniosi de ea cogitent; fastuosi, per me, rejiciant ; &, petulanti qui sunt splene, libere irrideant.' - . Quoniam , inquam, nihil sensibile in utero post coitum reperitur ; & tamen necesse est, ut aliquid , adsit, quod foeminam Recundam reddat; atque illud sui probabile est) corporeum esse nequeat: su-Perest, ut ad merum conceptum, specierumque sine materia receptionem confugiamus - ut idem scilicet hic contingat, quod in cerebro fieri nemo dubitat : nisi quis, cui e meliore luto
- - finxit pracordia Titan , , - -
caussam essicientem aliam , praeter praedictas, invenerit.
Quidam nostrae quoque aetatis philosophi, antiquam de atomis opinionem recoluerunt: ideoque arbitrantur,contagium hoc sui & omne aliud) ex subtilissimis seminis masculi essiuviis, odorum more facile emanantibus, inque uterum coitus tempore illi-ss , provenire. Alii, spiritus incorporeos, tanquamdem iurgos, aut angelos, vel daemones in scenam vocant. Alii, contagium intelligunt, fermenti,aut fracedinis instar. Alii alia fingunt,& imaginantur Concedatur itaque inter caeteras, etiam huic nostrae conjecturae locus; donec de re ipsa certi aliquid constiterit. Plurima quidem fiant a me observata, quae dictas aliorum opiniones facile convellant : adeo in proclivi est, quid res non fit, potius, quam quid sit, dicere non sint autem hujus loci, sed alibi potius Proponenda. Impraesentiarum hoc solum dicam : si , quod communi nomine contagium a nobis adipellatura
412쪽
.pellatur , utpote a contactu in eoitu Ipermulis o tum , 3e in Remina citra geniturae praesentiam superstes , suturae procreationis essiciens & cmifex; si, inquam , eontagium hoc sive atomi, live odor , sive tracedo , sive aliud ouid fuerit 3 a eorporis natura alienum sit; necesse est , sit incorporeum aliquid. Et si porro inquirentibus , illud neque spiritum, neque daemonem , neque animam , neque partem aliquam animae , neque quid habens animam , esse plane constret , sut variis arxumentis & experimentis a me demonstrari posse arbitror 1ὶ quid superest , cum aliud imaginari nequeam , nec alius quispiam hactenus . ne per somnium quidem , essinxerit ; quam ut haerere mihi aquam libere profitear Masi autem dubitat , O admiratur , inquit Aristoteles , fatetur se ignσrare.
sh are si , propter fugam ignorantia , ingenui viri
philosophantur ; pater , quod caussa cognoscendi , oenulum usuigratia, ipsum scireprosequantur. Non itaque id vitio nobis vertendum est: si rerum cognoscendarum avidi , eoque nomine Ioea nullius ante trita solo adeuntes, aliquid attulimus,
quod primo intuitu, fictum aut fabulosum videatur. Nam ut omnia levi credulitate amplectenda non sunt; ita neque ea protinus repudianda, quae acriter diuque perpensa fuerint; licet statim cornicum oculos non configant. Ipsemet AriRoteles
librum scripsit , de mirabilibus auditis , atque alibi ait : Non solum illis agenda sunt gratia , quorum opinionibus quis aequisset; sed iis etiam , qui super-
cia tenus dixerunt. conferunt enim aliquid etiam isti et habitum namque nosrum exercuerunt. Si enim, matbem non fuisset, multum melodia nequaquam
habuissemaer. Si tamen Phrynis non fuisset , ne Tia Motheus quidem exstitisset. Simili modo ct de illis est,
sui de veritate asseruerunt. A quibusdam enim alia qua accepimus opiniones i quidam vero , ut hi fierent, cauissa fueraent. . Exemplo igitur tanti viri , ejusque autoritate motus , ne totus ad destruenda solum aliorum dramata compositus videar ; malui sententiam potius, quam nullam Proponere : placuitque
413쪽
que hie Phrγnin agere; socordiam nempe hujus aevi, atque ignaviam excutere , studiosorum ingenia excitare, sinereque potius ut me loripedem rectus incedens irrideat , quam ut diligens rerum indagator inertiae accuset. Nullum profecto theorema magnificentius quaesieris , nec didiceris utilius ; quam , quomodo Omnia ex univoco fiant quo pacto scit. idem semper idem progeneret λ idque non solum in rebus arte factis ita enim domus aedificat domum, facies faciem depingit, & imago imFinem format) sed in
iis etiam quae ad animum speciant : nempe mens, Procreat mentem : Opinio, opinionem. Democritiatomi, & Eudoxi summum bonum in voluptate situm , impraegnarunt Epicurum : Empedoclis quatuor elementa , Aristotelem : veterum Thebanorum dogmata , P tha ram ac Platonem : & geometria Euclidem. Ad eandem hanc normam , fi- rist. I ius nascitur parentibus suis similis ; Virtutes etiam his.an. genus nobilitantes, & vitia haereditaria , post lon- LI. e.6.gam aliquando annorum seriem, in nepotes trans-.ese deferuntur. Morbi quoque aliqui . sibi similes in aliisgen.an. producunt; in quo censu, sunt lepra, podagra, sy-ι. I. c. philis , &c. Oid morbos memoro Z atavorum r7. etiam naevos, verrucas , & cicatrices , longa subsequente serie aliouando ostendit progenies. suarto paravi Dacorum inquit Plinius in originis nota in t di brachio redditur. Mens, opinio, mores , qui nunc seculum tenent; quidni multis abhinc annis sexo Ietis interea omnibus , quae hodie in usu sunt) denuo recurrant ξ Nempe Creatoris aeterni mens dia vina , rebus impressa, in conceptibus humanis pro- /creat imaginem sui. Superatis jam aliquot in hac re dissicultatibus, erescit mihi animus paulo nervosius de eadem agere : ut, quod a nobis hactenus velitatim disputatum fuit, verisimilitudinem saltem majorem obtinere videatur, Simul etiam , ut, ad ardua haec penitius inquirenda, studiosorum ingenia excitFn
Sit itaque ut rem clarius ob oculos ponamus 1 A, ovum Recundum smateria nempe futuri pul-
414쪽
386 De Coneeptione. li) mobile & terminabile in pullum , sive poten- l
tia pullus. Sit etiam B, id quod ovum foecundum 'reddit, & a subventaneo discriminat ; scit. essiciens pulli , sive movens ovum & terminans in pullum. Et C, pullus, vel finalis caussa, cujus gratia & ovum , de foecundans sunt: actus nimirum . sive ratio pulli. iHabeamus igitur pro conceta quod ab cir stotele demonstratur in omne movens primum simul esse cum eo , quod ab ipso movetur. Ea vero ab eodem propriissime dicuntur simul esse , quorum
generatio eodem tempore contingit : nempe , ut movens & mobile una actu sint, positoque uno e ἔum, ponatur necessario alterum ; nimirum , praeiente effecto, adsit simul ejus caussa. Quandocunque igitur A, s scit. ovum foecundum in actu est 1 B, quoque nempe movens internum & essiciens, sive foecundans ) simul acta existit. At vero quandocunque Β, aAu est , inest pariter c, s saltem aliquo modo in species nimirum pulli , sive forma sine materia. B, enim estessiciens pulli internum ; i. e. movens A, ovum scit.) in C, nempe rationem pulli. Ut igitur
omne movens simul sit cum suo mobili; omnis' . que caussa , cum suo causiato; necesse est, ut Guna cum B, existat : quippe finalis caussa, tam in natura, quam arte, reliquarum omnium prima est ι movet enim, & non movetur : Essiciensa autem movet , quia a caussa finali impellitur.
Inest enim quodammodo in omni essiciente , ratio finis, a quo illud, cum providentia operans, mo
Da Aristotelis autoritas nobis plane suffragatur :pώrt. Principatum , inquit, inter eaQμε generationis na- n. l. I. turalis , illa obtinere videtur , quam sub hoc verbo , . cujus gratia , significamus. Hac enim ratio est a risis. tio autem principium es pariter in rebus tam arte , quam natura constituendis. Vbi enim vel per inre ιectum , υel per sensum Medicus sanitatem, opifex ades de ierit a rationes O eaussa rei , quam facit, ireddere solet , O cur ita faciat subjuvit et quan quam illa, cujur gratia , caussa , O ratis boni o
415쪽
pulcri , natura operibus potius , quam artu conjuntita est. Finis autem, ait, es id cujus Vatia , ut deambulandi , sanita . cur enim deambulat' dicimus , 'ut bene vileat: ci, cum sic dixerimus , putamus nos 3 eaussam reddidisse , ct quae cimque igitur alio movente interjecta , finis gratia sunt : ut sanitatis gratia fit extenuatio , vel purgaιio. velpharmaca, vel in- frumenta e hae enim omnia sinis gratia stini. Et paulo post : Oportet autem semper summam cujusque rei caussam quarere, quemadmodum ct in aliis rebus. Ut homo aedificat . quia est aedificator : adi
calor autem est , secundum artem aeaifcandi : haec igitur caussa prior est : atque ita se res habet in omnibus. Et proinde caussam eam , qua prima movet, Degen. cui ratio inest O forma , meliorem magisque divi- an. l. a. nam esse asthrit , quam materiam. c. I. In omni igitur animalium generatione naturali ,
tum materia ex qua , tum efficiens a quo , nempe mobile , A, dc movens B.ὶ animalis geniti aut gignendi gratia pariter sunt : quippe ambobus si inui inest, quod movet & non movetur, nempe C. Ambo enim illa istit. A Sc B. simul mobilia sunt, &movemur; nimirum Decundans , B, t quod & movet, & movetur) & quod foecundum
fit, A , nempe materia sive ovum , quod solum movetur, vel mutatur. Quamobremsi nullum mobile actu moveatur, nisi movens una adsit ; certe neque materia movebitur, nec essciens quippiam
emcret, nisi simul primum movens aliquo modo adfuerit; forma scilicet, aut species sine materia principatum obtinens. Ediciens enim ci generans, s secundum Arist. qua talia sunt , ad id pertinent. Degeπ.quod incitur, O generatur. Sit itaque syllogismus in. i. a. ex primis necessariis. s. 4 Quandocunque B est in actu, simul etiam cest in actu nempe aliquo modo movens. Quandocunque A est in actu, B est in actu ;Ergo , Quandocunque A est in actu , simul etiam C est in actu.
Generatio sane naturalis, & artificialis, eodem R et modo
416쪽
modo se habent. Utraque enim alicujus gratia i& similiter ex providentia quadam in finem Proistum operatur : utraque etiam a concepta forali qua sine materia movetur primo , α per coraptionem producitur. Cerebrum nempe est conia rist. Hionis hujus organum, s enim est ratio oper depasti. abjuncta omni Materia) in anima , cujus organtan. I. i. est cerebrum τὰ illius vero, uterus, uri ovum. c. I. Conceptio itaque uteri vel ovi, similis erit saliqi saltem modo) ipsius cerebri conceptioni; finisqi pariter eodem modo utrique inerit. Nempe, ine species sive forma pulli in utero vel ovo, sine ulmateria : quemadmodum in artifice inest ratio si operis; ut puta in aedificatoris cerebro, ratio domu Quoniam vero το ine ly forsan aequivocum est, dres simul esse multifariam dicuntur: ideo dicimu& asserimus , lectem futuri pulli & formam immaterialem , cile aliquo modo caustam praegnatio nis sive foecunditatis tueri : quia , post coitum, ni,hil corporeum in eodem reperitur. Quomodo autem caussa haec immaterialis , tanquam principium, utero pariter ac cerebro insit ,&qua ratione conveniant inter se, vel ab invicem di-Wrepent, conceptus cerebri, & uteri; sive ars, & na-
ra; & quo pacto, id quod foecundat nempe essiciens procreandi animalis internumὶ similiter insit in ' mare, atque ejus genitura; in Remina, & ejus utero; in ovo etiam, ceu opere utriusque misto; & quaenam sit in iis disserentia: posthac, cum universim de omnium animalium generatione agetur, setiam eorum , ouae per metamorphosin oriuntur; insectorum scit. &lponte orientium , in quorum ovis sive primordiis , ut & alio omni semine, species sive forma immaterialis, tanquam principium movens eorum quae procreanda sunt, plane inest; in &cum de anima, ejusque affectibus; quomodoque, ars, memoria , atque experientia, cerebri solum conceptussiat, dicetur; copiose simul , atque luculenter explicare conabimur.
417쪽
Autore propositaruIn. B ovo Iastinaeeo eur ducatur exordium. Pag. I De generationis loco.
De uteri Galgina parte superiore sive ovario.
De reliquis Oui partibvi. I De Oυorum disserentiis.
ge modo ovum terfectum , ct secundum fiat a
418쪽
INDEX. Disquissionis hujus, de secunditate, utilitas. r
ovum non eo modo a Galgo Gallina proυenire, ivoluit Aristoteles. a Neque eo modo , qua Medici arbitrantur. amrem, O seminam. pariter incientes esse Gene
De Ovi materia, eontra Medicos-Aristotelicos. Ita tenus Gallina sit e ciens in generatione ovi ,
sententia Aristotelis λ cur maris auxilio
um Gallinaceum persectum , est bicolor. suomodo ovum altamine auReatur. Eid Gallus Gallina et enerando ovo conferant De Uallo quadam notatu digna. De Gallina. stu'modo Gallina dicatur inciensprimum : deque H. portu. Iη
modo fiat generatio Pulli ex odio. I
modis pullus ex ovo fleri dicatur. I Fallitur Fabricius , circa materiam generationis Pul
sisnam fit pulli materia , O quomodo fiat i
De caussa e ciente generationis Pulli , ct fatur. Is Cfciens caussa Pusii , quomodo operetur , secundu Aristotelem. - Ιε Sententia Fabricii, de eaussa Pulli e ciente, refrigi
caussa Pusii σciens, inquisitu ardua. I7: a sit animalium caussa e ciens ι ejusque conditia
De Oenerationis ordina: ct primum , de particula ge nitali prima. . I 8 De Sanguine , prout spars principalis.
25anam colligenda veniant, ex ductu venamm umbilicatiumrn ODO. - 2opi De ordine partium in generatione ex sua , secundum Fabricium. 2I2 De ordine partium in generatione, ex sententia Aristotelis. . ' . 22IDo ordine partium in generatione, ut ex observatiοην Micon L . 229
419쪽
INDEX. Paradoxa quadam , O problemata , circa hanc rem pensitanda. . a 1
Historia generationis cervarum , ct Damarηm , cen reliquorum viviparorum exemplar ponitur et factique
De consitutione , sive immutatione uteri cervarum , O Damarum, mense Septembri. 28sse odiis eveniat mense OGobri. . ast sh id sn utero Mamarum contingat, mense Noυembri.
9s conceptus cervarum Damarum ut D habeat, mense Decembris. 3os De calido innato.