장음표시 사용
121쪽
cultas est imminuta , vires Vero liberalius expa dit cum integra est; & simul quantum fieri potest,& opus est, aeris novi, frigidiusculi , seu elasiatici copiam inspirationi suppeditat; ea autem aeris frigidiusculi quantitas tanto major esse debet, quo major est pulmonum calor, & iterari debet eo saepius intpiratio , quo singulis vicibus miniis aeris, aut minus elastici, excipitur. Sive aeris spirulae elasticae cum sanguine miscendae sint, ut putat Borellus , sive fluidum electricum in aere elastico copiosum , dc fluidi nervet Veluti pabulum sit per pulmones hauriendum, quod verosimile est; sive demtim ope aeris pulmones debite expandentis promovendus sit in cordis dextrum ventriculum,& sic conservandus sanguinis Circuitus ; natura respirationis pro necessitate augendae , vel iterandae est avidissima quasi sensu quodam confuso elus necessitatem perciperet, ut persi iasisi1mus sum, & Galenus fuse docuit: ctim nemo sit qui statim ab ortu & millies in vis non sit
CX pertus quod a retardata, suppressa , imminuta respiratione in praecordiis nascatur molestia , quae ab obice ultra pauca secunda perseverante crescit,& brevi tempore intolerabilis evadit, ut experiri quisque potest in animali, cui respiratio ultra albquot temporis secunda praecluditur : illud enim totis viribus ad hunc obicem removendum insu git, quod certe machina inanimis nunquam faceret , & nullus mechanices vel leviter gnaruS unquam ex legibus motus sine principio sentiente& movente intelliget. Absit ut quis judicet me in morbis constantibus , animae tantum conatus & impetus , exceptis morbis hystericis, similibusve incusaturum esse;
quippe illi conatus naturae fere semper principium
122쪽
121 GENERA ET SPECIE smateriale & labem in organis, fluidisve supponunt
cujus occasione illi excitantur; Verum non inde se quitur, ut mechanistae contendunt, nullam haben
dam esse principii sentientis & moventis rationem,& tantummodo de restituendo fluidorum & soli dorum statu cogitandum esse , cum ne quidem ille ultimus scopus attingi queat sine principii sentientis & moventis concursu ; natura siquidem prima saepe sola, sed artis etiam auxilio adjuta,
morbis medetur; ut febris est opus naturae materies morbis cas e viis circulationiS remOVere, easque corrigere conantis , ita & anhelatio est conatus ejusdem principii vitalis obices respirationi &aeris sit sceptioni oppositos abigere satagentis, nihil perniciosus est quam si febris desit ubi ob sarcinam materiae morbificae eliminandam per sudores & perspirationem requiritur, ut in pestilentialibus & gangraenosis morbis ; ita nihil est funestius , quam aspnoea seu quies organorum respirationis, ubi circulatio sanguinis languet in pulmonibus & vivifici aeris inspiratio est necessaria punde pro inaudito habetur apud omnes si aeger aspnoea affectus & inde in syncopem lapsus, ac
pro mortuo habitus quandoque revivixerit, quippe vix centesimus lethum esigit, ciuia respiratio ad vitam uti signum, ita uti concausa, omnino natis animalibus non amphibiis est necessaria. Verumtamen observandum est respirationem aliqualem superesse posse . quae tamen in sensus Medici non incurrat, ut jam dudum I itcarnius ossi tendit, quippe cognoscimus respirationem potissimum ex spatio quo pectus dilatatur vel constrin- breve tempus ; illud vero spatium est ad volumen aeris hausti in ratione subtriplicata , ita ut si spatium illud crescat duplo, triplo, Oc
123쪽
ties , vigesies septies crescat volumen aeris hausti: ergo potest illud volumen crescere aut decrescere quam maxime , vel sestem sufficienter; interea- dum spatium, quod est index respirationis, ita exiguum est , ut in sensus non incurrat; praeterea sicuti motum indicis in acu horarum horologii non percipimus, quia intra longum tempus exiguum spatium percurritur, ita si tardior fiat inspiratio Vel exspiratio quaelibet, licet aeque ampla ac in statu sano , illa d tim fit, nullatenus a nobis pericipietur. Contemplemur hominem qui libere prius Mexpedite pectus suum amplians & constringens subito extasi vel catsepsi corripitur; illico ob nimiam animae alio attendentis diversionem, ita retardatur pulsus , & respiratio , ut Vix pulsus , nullatenus vero respirationis motus percipi possit. Nec m1rum persistere Vitam cum respirat1onetam exigua, quippe sanguis in illis cassibus veluti fr1g1dus & coagulatus lentissime circulatur , adeoque friget in pulmone; clim autem sanguis friget in pulmone , vix ulla respiratione indiget animal; sic qui summum frigus in aquis immersi experiuntur , respiratione omnino destituti, possunt tamen aliquandiu vivere , & qua proportione calor , ω1angvin1s Velocitas r estituuntur, eadem crescit necessitas velociter & frequenter inspirandi, ut ClRmant1bus, currentibus accidit. c asthmatici a refrigerantibus juven-2r , a calidis vero laedantur , ut expertus docet Hoyerus; quaecumque enim calorem sanguini EIVC. velocitatem novam conciliant, ea pari passunOVI aeris , ejusque copiosioris inspirandi necessitatem imponunt ; sed difficillimum est inspirationem ultra certos limites accelerare aut adaugere
124쪽
in vidimus in theoria hujusce classis , seu magna virium impensa ad hoc requiritur, ergo & perticulum exhauriendae facultatiS , seu mortis obeuniadae imminet, quod natura mirum in modum hortaret & aversatur, hinc molestia ic angor incredi-hilis. Interea tamen refrigerantia quae sanguinem
inspissant asthmaticis noxia sunt, quippe, si hinc Iuvent, aliunde nocent, moram sanguinis circulo injicIentia , cruorem inviscantia ; adeoque huic duplici scopo satis est faciendum , scilicet ut se Vor sanguinis contemperetur . qui auget dyspnoeam , ut accidit in febribus & phlegmasiis omnibus acutis, & ut simul suxilitas ejus conservetur, Vel augeatur, quod propria experientia didicit FloyerUS.
Errant itaque illi in therapeia asthmatis qui falsa theoria. ducti nihil aliud existimant sibi agendum
esse quam ut pulmonalium vasorum laxitatem tonicis augeant , & ut Viscosa phlegmata calidis incidentibus resolvant, clim e contra saepius robur est facultati & solidis detrahendum, & fervor sanguinis compescendus, & impetus quandoque suid1 nervet narcoticis refraenandus ; felices sunt
gri quod natura eos sapientius saepe dirigat quam Medici falsa theoria imbuti; & eatenus illi Medici
1elices sortiuntur eventus quatenus empyrici sunt In praxi, suaeque theoriae vel immemores , vel terato errore eam ad praxim inflectunt, ut qui non regulae parietem, sed parieti regulam accommodat , cum tamen regula parietis extructionem dirigere deberet. Theoria vera ea est quae ex observatione repe-1sa, accurata & solido inde ratiocinio tanquam Corollarium deducitur, ut norunt mathematici, qui theoriam Astronomiae, hydraulices, mechanices
125쪽
callent, & continuis observationibus scrupulose emendant; falsa vero est quae non consulta eXp rientia nec adhibito rigoroso ratiocinio excogit tur, quales erant in physicis ferme omnes theoriae Cartesianae , in scholis Medicis exceptae ; paucissumorum morborum theoriam Veram possidemus , & tamen omnes morbos explicare temere praesumimus , ne coram aegris & semidoctis haerere aut ignorantiam nostram fateri cogamur ; quanto dignius foret probo viro errorem suum, ignora tiamqtie profiteri, ut de asilimate agens profit batur Helmontius: agnosco, ait ille , me larvas Opallia morbis obtendisse , sanasse neminem , delusisse
vero quotquot se meae ignorantia con sum , O im pense demiratus sum , quod schola tantorumque imgeniorum acumina , o Vis priorum persuasonibus
Theoria Antiquorum , ut Galeni, Sennerti . Riverit, in hisce morbis multo simplicior & s lidior, seu mechanices principiis magis erat comsona quam neotericorum; illi quippe ubi motus
pectoris citatiores. , vehementioreS cernebant,
aegrumque exspectoratione , aeris frigidi inspiratione levari percipiebant, naturam in his morbis hosce conatus moliri, & in bonos fines dirigere
intelligebant. Galenus tria in respiratione considerabat, facultatem scilicet motricem, quam a Voluntate animae non distinguebat , ita tamen ut eam a necessitate cogi putaret , dein utilitatem seu necessitatem respirandi ad vitam tertio demum instrumentorum seu orgamorum diositionem. Omnis motus , ait ipse , fit a facultate animali , velox autem motus supponit eam facultatem integram , robustam , quae ad agendum excitatur a perspecta utilitate, modo tamen instrumentorum
126쪽
116 GENERA ET SPECIE sdispositio non repugnaVexit, si Vero urgeat utiliatas velociter respirandi, tunc si facultas paulo debilior fuerit, ea non magnitudine, 1ed in De quentia auget respirationem, maxime si doleant organa, quia votum suum explet facultas per demsam respirationem, nec tamen dolorem ita intemdit ac per magnam intenderet, & quod descit exa es pirationis magnitudine , numero respirationum adaucto compensat. Vide ejus doctrinam libro
de dronoed O de pulsibus , ubi clarissime explicat cur in dolore petioris respiratio sit frequens &parva , in delirio & vacillatione mentis rara, &magna ac inordinata. Floyerus vero cum per Vi
ginti annos asthmatis sui curandi gratia consuluisset tum neotericos omnes tum Veteres, demum
istorum praxi adhaerendum sibi esse censuit, tentatis prilis singulis , quod ostendit Medicinae reformationem a Cartesianis institutam tum in the ria itim in praxi, artem illam potius retardasse, quam promovisse, quoad multos morbos. Qui morborum classes a sede anatomica repetunt, morbos hujusce elassis fere omnes pulmonibus tribuunt , ut asthma, dyspnoeam &c. Vertim sola theoria vera potest praecipuam morborum sedem assignare, & licet symptomata in morbis eiusdem generis conveniant; non certum est species ejusdem generis eamdem sedem obtinere, quod eXemplo asthmatis apparet; clim enimasthma humidum facile omnes pulmonum vitio
tanquam sedi principii morbifici adscribant, asthma
tamen spasmodicum hystericumque musculis ipsius thoracis convulsis & irritatis tribuere non dubitant plurimi , ut villisus, asthma stomachicum ipsi stomacho. ut asthma nocturnum seu ephiantem cerebro alii tribuunt; pluries etiam accidit ut
127쪽
pro asthmate pulmonari habiti sint morbi quorum principium post cadaveris sectionem vel in cavo thoracis , vel in mediastini, vel in structura ip11us
pectoralis caveae adeoque intra pulmones inve
tum est; nihil itaque difficilius est quam sedem
morborum ante cadaveris sectionem determinare ;ergo valde temerarium est morbos a sede cognoscendos praebere.
Quoniam in dyspnoicis morbis frequens est
vel velox respiratio seu musculorum pectoris comtractio , eaque involuntaria seu coacta , evidens est eatenus eos morbos ab spasmodicis disser Pare, quatenus organa respirationis, non verborgana motus localis artuum assiciuntur; itaque illi morbi a convulsivis non essentialiter dis ge-pant; ergo indicatio classis eadem est, scilicet conatus naturae ; si effraenes sint, & inutiles , ut accidit in anhelationibus hystericis, a pathemate an1mae oriundis, illi compescendi narcoticis si auxilia moralia & exspectatio in his valde necessa r1a non suffecerint; si vero illi motus langueant utilesque censeantur ad corrigendam vel eliminadclam materiem morbificam , excitandi sunt Miust1nend1 per auxilia diaetetica, & pharmaceu-t1ca ; si vero mutiles sint, ut clim a gibbositate aut prava pedoris conformatione dependent illi conatus sunt emollientibus, laxantibus anodunis compescendi ; maximis vero si effraenes simul &nox11 sint, in quo casu. phlebotomia , diaeta tenuis, & 'narcotica conveniunt; ast si moderati sint & utiles, tunc juvandi sunt, in quo casu potus diluens , medicamina materiem morbificam concretam resolventia, viscosam diluentia potis-
128쪽
ANHELATIONES SPASMODICAE , Gallice Sotistes convulsisi. Passiones spini gualium partium Gordoni ; exspirati is, ilia Elmulieri ; Lessions de rExpiration- Esi iissemens convulsiss. , 'SUnt morbi seu potius symptomata minoris mois menti, fugacia, sed repetita, quoriam maxima pars consistit in sonoris & spasmodicis exspirat 1on1hus ; solus enim singultus sonitum edit inter 1n1p1randum. Ambigunt illi morbi inter spasmodicos & anhelosos morbos, atque plurimi ut tussis, oscedo, sterior, sternutatio alios morbos comitantur , nec proinde sunt symptomata horum orae-
Theor1am hujusce classis Hippocraticam & vere mechan1cam tradidit Duretus in annotatione ad Hollerium de A mate O de t si, quae Neotericorum aet1ologiam longe antecellit, & simplicissima
I. Ephialtes. Cochem . Sic dicitur ab epi & allomai supra insilio , quia ex somniat quoddam animal supra suum patus
Pnigalion a Them1sone vocatura suffocatione mitante , item & Pmra non, ut ab Aureliano
si factum desuper ; sunt enim qui se suffocari somnuim 1 superinjecto pondea; a Dioscoride
129쪽
Dioscoride Pugmon vo ephialton; a Plinio L .ribria Gani , quod enim Faunis tribuebant Romani , nostrates quibusdam maleficis noctu vagantibus geniis tribuunt, ut Antiqui daemonibus lascivis incubis , succubisve adscripserunt, unde inc bus & suecubus etiam hic morbus vocatur, Gallice Incube, Lugduni Chauchevirilis , aliis , ut Galeno , ilapsa nocturna , asthma nocturnum , Oc. Genus est morbi periodici noctu vel dormientes assicientis, cujus praecipua symptomata sunt summa anhelatio cum insomnio corporis cujusdam pectus comprimentis.
Illius morbi insultus potissimum aggreditur eos qui supini dormiunt; & respiratione querula, gemebunda , anxia sese manifestat, & statim atque aegere somno excitatus est , somnium & morbus
Anima, ait Hippocrates, dum homo somno indulget, vigilat & cuncta corporis munia obit , hoc apparet in ephialte ; quippe non secus acan1ma inter dormiendum admonita de seminis acrimonia in vesiculis hanc sensationem versans con iungit cum id eis sociis seu eam sensationem con- Comitari assuetis , nec non consequenter libidinem explere cupiens mentulam erigit & actum Venereum exsequitur , ita statim atque est in organis pirationis quidam obex, quo respirationi resist1tur, facile deluditur phantassia & conjunstit
m hac sensatione ideam Vel cacodaemonis insi-hent1s, vel fellis aut canis pectus opprimentis , aut maleficae vetulae strangulantis , unde excruciatus metu somnians, sese exagitat, sudat, ejulat, quantum somnus gravis permittit , quo somno excusso errorem suum agnoscit ephialticus & comvalescit.
130쪽
13o GENERA ET SPECIE sIn hoc casu obex pectoris motui oppositus determinat somnium , ast certum est a somnio quandoque praevio determinari suffocationem ; & meam1ni me pluries somniasse, dum junior eram
felem lectulum meum. conscendere, nec ullatenus
me suffocari nisi postquam imaginatus forem illum canem a pedibus ad pectus meum insilire; adeoque ab illosimnio determinabatur ea suffocatio non a suffocatione somnium , ut Vulgo putatur; atque ex hac observatione sequitur imaginatio- corporeo in pectore sussicere ad gravistimam dyspnoeam inducendam cum febre sudore, angore multo majoribus quam si causa'
quam Imaginamur, reapse in noS ageret.
Illud et1am notatu dignum quod illis qui nos 1uspen1os dili detinent, & simul valde attentos
per ambages sermonis quem dam gravem casum Praenuncarint1S , eXprobrare consilevimus cuod nobis ephialtem excitent, quia scilicet attentio anumae gra 1Or ita respirationem in nobis cohibet albquandiu ut dem anhelose & anxie respiremus cum pectus & attentionem laxamuS. I. E ni Des plethorica Craanen; ea est quae aptethora commota, calore lectuli, stragulorum
pondere, austro potissimum fiante, supine dor-m1ent1bUS accadit; maxinme si a victu lautiori, &1imul sanguifluxuum suppressione , plethora intenclatur; nin1l enim est facilius quam quod sub illis circumstantiis sanguine cerebrum impetente eXcia temur somnia quae in aliis panophobiam, in illis libidinosam gonorrhoeam, in istis ephialtem induent, maxime si propter debilitatem praeviam Pulmonum sanguis in illis stagnet.