HelfriciUlrici Hunnii, Jc. ... De interpretatione et authoritate juris libri duo

351쪽

sie enim celsus suae aetatis gravissimus ICtus, id, inquit, quod non ratione introductum sed errare primum deinde consuetudine obtentum ess,observari minime debet, iis . de Legib. Quapropter, nisi mea me ratio fallit hoe voluit a sensit Ulpianus Subtilitati juris non ita adhaerendures, ut potior ejus, quam publici boni ratio habeatu sed ea aliquando relicta publicam salute tam in jure constituendo, quam interpretando, potius spectari debere mandoquidem universae Leges nostrae ad bonum publicum ac salutem Rei pubi tanquam ad scopum

unicum collimare debent. Et ut praeclara admodum M. Tullius Cicero dicebat salus populi suprema lex esse debet. Nihil

proinde Ulpianus pro communi opinione dixit, nec quicquam scripsit, quod in patrocinium ejus vel probabili saltem ratione detorqueri possit. sed videamus porro quibus adversarii

nostri, communis opinionis patroni sundamentis nitatur, quibus rationibus et rorem suum fulcire conentur Principio, inquiunt, nemo est omnium,

qui vel per tansennam jus nostrum aspexerit aut alimine salutarit, qui non exinde

didicerit, errorem communem jus parere:

Testantur si quidem hoc ipsum clarissima Eradcntum res popsa, ut, qui iasicias istud

352쪽

ire conetur, omnium judicio juris imperit illimus, merito reputetur. Atque ut alia nunc, quae in fidem hujus produci solent, silentio involvam Illud ad rem inprimis facere exist mant, quod de Barbario Philippo servo fugitivo, post vero Romae ex errore in Praetorem creato refert ac responde tu pia. nusini. 1s ρσί. Plator. Id autem sic se habet. Servus quidam fugitivus nomine Barisbarius Philippus, cum Romaei nullis annis ita se gessisset ita vixisset, ut populo Romano sese a fide Lintegritate simul Dprudentia singulari magnopere commendasset omniumque civium Romanorum opinione

liberri ingenuus creditus esset, tandem in comitiis, ad quae se contulerat Canditatus, suffragio populi Romani, praetor est designatus: Quo ossicio praeturae cum per meis se aliquot Roma , qua par est fide diligentia esset functus, multae dixisset multaque decrevisset, petentibus etiam jus reddidisset, apparuit tandem ipsum servum esse

fugitivum atque per errorem in Praetorem sui ilia creatum. Qud errore patefacto, quaeri ac disputari coepit, an ea, quae Barbarius

Philippus, praetura fungens, edixisset quaeque decrevisset rata haberi deberent. rant qui negativam tuerentur , e quod servus, qui uri civili pro mortuo& nullo habetur, atq; ab omnibus civilibus ossiciis

353쪽

excluditur, jus dicere ac judicare nequeat: Veruntamen Ulpianus, ea de re consultus contra respondit, benignius chumanius

esse nihil eorum, quae gesta quaeque decreta

fuere reprobari Hoc autem ex adversariorum nostrorum mente, non aliam ob causam , quam quia error ille communis, quo Barbarius Philippus liber judicatus&praetor Romanus creat' fuit, jus pariat. Cui noab simile est illud, quod Justinianus Imperator in . . Institutionu detestam .erdiu proponit. Cum enim, ut illic scribit,servus quidam omniurn opinione liber existimatus testis intestamento ac bibitus esset Postea autem servus apparui siet quaestum consi. militer fuit, an testamenetsi istud in quo servus testis fuisset, sustineri posset Et videbatur prima fronte res podendum quod non, eum servus , ut qui nullam uris Romani eo munione habet, in testameto, quod quoad ordinationem iuris civilis est, testis ad hiberi nequeat Hac tamen ratione non attenta , placuit Imperatori nostro testa.

mentu subsistere Adq; ideo, quod eo tepore, quo testam et u signaretur, omni u opinione ac judicio testis ille liber fuerit judicat', nec quisquam eatiterit,' a status ei quaestione movisset. Et quid in re perspicua multis opus inquiunt adversarii nostri, cum adeo disertis verbis Paulus noster errorem jus

354쪽

s itaque error communis jus facit, iro iure habedus est, prout nunc ex ea tibus o dine recitatis manifestu evadere videretur, quanto magis opinio ac sententia comis

munis prudelissimorum peritissimorumq;

hominum qui nihil temerὶ nihil inconsi derate sed omnia sapienter, omnia cos de- . rate, prudenter omnia scripsisse ac responis dissecesseatur. Atq; hoc argumentia validi Dsimum esse adversarii putant ejusmodi, O ne a Carneide quide,si revivisceret ullo modo dissolvi posset Itaq; multis atq; ad nauseam usq; hanc ratione inculcantioraque nugarum plaustra super hoc uno argumero fundunt sed videamus quaeso, quid valeat cujusq; ponderis sit, atq, momenti. Erro Ioajunt comune jus facere, atq; id legib'nostris clare probari dicti clant. Verum at des quid unqua, pessime. Qilis n. tam nostrui gnarus est juris imperatus, qui nesciat le- ges eo sensu populineri;indeq; a Papiniano&Oratore Demosthene decretia hominum

prudentu itemq; viroru prude tu Consultu appellitari: Consensu v. nil tam contraria esse qtia errore. ut, qui imperitia in detegat, ipse Ulpianus respondit. ut ita uri vix quicquam agis repugnet, qua error Q. 'pprerinjuriam haud certe exiguam optimo I p.

Justin. ac prudelissimis Clis nostris factur, maculamq; non leve uri nostro asperguns

355쪽

dum ex legum civilium penetralibus hunc

stupendum errorem suum extorquere dc jus ex errore nasci evincere conantur. ULpiano sane hujusmodi quid in mente nun

qua venisse jurare ausim. Certe ipsum hoc in citata l. s. non sensisse, textus ipse plus quam manifeste edocet. Non enim ea, quae praetura fungens Barbarius Philippus edi. Terat, quaeq; decreverat, errore post deprehenso, idcirco sustineri voluit, quod ex errore communi, qui juris instar sit, praetoris fuerit creatus, sed potius, quod cur humanitas ipsa , tum utilitas illo tu, qui apud falsum istum Praetore lege egerant, suaderet, ne ea, quae gesta sub ipso quaeq; transactari composita erant retractarentur; sed his potius subveniretur, qui justori probabili errore fuerant decepti: Maxime cum publi- eum bonum requirat saepe, ut multa facta durent; quae alias fieri proli: bentur, prout ipse Ulpianus alibi testatum reliquit. Ejusdem ponderis est, quod ex d. V. 7.de ordiu. tesam producunt Quod enim illic testamentum sustineri dicitur,non in causa est comunis hominum errori sed imperium potestas Caesarii, qui ex singulari laumanitate ob singularem ultimarum volutatu favorem, quas exitu sortiri privatim ac publice interest ejuscemodi testam et ii, quod alioqui stricto ure corruit unam erat, sustineri

356쪽

neri voluerunt, sicuti clarisi perspicuis verbis ipse ibidem Justiniantis testatur Quod denique Paulus errorem jus face. re dicit, id non eo sensu accipiendum, quasi serib suaque ex sentetia errorem jus parere statuat; sed quod pro admirabili potius Rabsurdo id habeat, prout hoc novissim ejuris interpres subtilissimus Antonius Faber

non minus vere quam eleganter est interpretatus. Non igitur est, quod tantum in errore communi erroris sui praesidium adversarii ponant : Quandoquidem uri nil magis quam error repugnat: Tantum abest

ut error jus parere debeat. Sed consuetudo, porro inquiunt, inVete

rata solius populi consensu introducta vim habet juris ac pro lege custoditur: Cum tamen initium illa ab uno sortiatur, a rudiae imperito populo inducatur Quare igitur c5muni Doctorum opinioni, quae non ab uno aliquo , sed a pluribus ac plerisque, ne a rudiis imperita multitudines, quae praecipiti ac temerario, in rebus feresomnibus,judicio utitur; sed a viris prudelissimis omnique politiori literatura ea cultissimis proficiscitur, vis eadem Lauthoritas denegaretur.

Argumentum me hercle elumbeatque invalidum tantisque viris plane indignum. Toto quippe coelo a veritatis via abrrrantia dum.

357쪽

dum res usque adeo dissimiles comparanti

Quantuis . a caelo terra , tantum inveterata populi consuetudo a communi Dd. opinione distat Cosuetudo inducit ut ab illis, penes quosJuris condendi residet potestas, communis vero opinio proficiscitur ab iis quibus hac potestate interdicitur: Constat. tudo rationabilis est,in pro anima Sc essentiali forma rationem habet. At communis opinio ratione ut plurimum destituitur. Nec valde moveor eo, qudd respos pra- detum, quae Iustiniano definitore,opiniones sunt, atque sententiae eorum , quibus de jure respondere ac Iura interpretari olim permissum erat,eam antiqui tus autoritate obtinuerint, albudici ab illis in Iudicando recedere licitum non fuerit. idn comune vel simile habet comunis opinio cum responsis prudentum Aut potius quid est dissimile Responsa prude. tu erant sententi et seu opiniones non quorum vis, sed illorum duntaxat, quibus DC c. sare deIure respondere Iuraq; interpretari specialiter erat permissum; adeoque vim omnem taut horitate suam non tam a prudentibus, quam a Caesaream Vestate acci piebant. Communis vero opinio etiam illorum est, quibus ea potestas ab Imperatore tributa non est. Responsa prudentum Tatione semper nitebatur busta: Quis en ini

358쪽

erederet viros prudentissimos omniq; eruditionis genere abundantissimos, aut horitate imperatoria quicqua respodisse, quod

non praegnam Cratione, ac summa haberet aeqvitates C Otra v. comunis Interpp. opinio

irrationabilis plerunq; est. Et haec quidem per te ipsa sua luce perspicua, actam claratamque nota, etiam in vulgus sunt, ut ais Iotem face adhibere omnino non sit opus. Quocirca ad obices robustiores progrediamur,&quibus praeterea nitantur funda- metis videamus. Jus, inquiunt,civile omnia urnq; gentiu duo b vel tribus testibus quacunq; de re deponentibus fide haberiJubet. Quinin Salvat noster in ore duoru aut triuom ne firmari verbu asserit. Cur igitur multis magis non duobus salte, aut tribus, sed

tissimis de Iure testantibus fides non accomodareturn Perpendite quaeso me curaequo Iudicio egregium hoc adversarioru fundamentur Animadvertite qua imperit et Jura cum factis confundant. Duoru trium vetest iu testimonio ea firmantur, quae facti sunt atq; in facto consistunt. quoniam Ius sunt generis, ut exteriori corporis sensu auditu inqua visu aut tactu percipiantur; ac proinde circa ea errare a proclivd non sit At qui Iuris sunt, cu non sensu exterio te incurrat

sed intellectu animi&ratione percipiantur: Ratio

359쪽

Ratio vero longe facilius a vero, quini sensus externus aberrare posJt Idcirco de jure duobus aut tribus testimonium dicen. tibus, nisi evidentem testimonii ratione adducant, fides haberi non debet. Hinc etiam Divorum Impp. constitutiones de his salte, quae sensu aliquo corporis percipiuntur testes deponere jubent. Hoc igitur rationum praesidio adversarii dejecti postremo ad Leges imperiales, tanquam ad sacram anchoram confugiunt in iisdemq; desperatae suae sententice receptaculum quaerunt. Quod enim Vlpianus in l. . de his qui nat infam Sabini DCassi se n.

tentia , tanquam omnium calculo approbatae subscribit: Quodque idem Ulpianus

in II a .dem ruct. inserum quo, sea n sera tentiam Sabini&Cassi aut horitate corroborat, eorundemque opinionem quotidie crescere, invalescere dicit Et quod deniq; Modestinus in l. 34s de excusat tui. contara

verba legis expressa ervi dii, Scaevolaedulii Paulli ipsus Ulpiani sententiae accedit;

Hoc, inquam,communi Interpp.opinioni summam authoritatem conciliare, ear de que adversus omnium machinas sic munire persuasu habent ut nemo amplius ei contradicere, nec adversus eam vel hiscere an deat Versi machic, me judice, a vero aber aut longissime: Non egim Duum viris istis

360쪽

eximiis, Ulpiano inquam,& Modestino in

mentem unquam venit comuni opinioni vim tantam authoritatem asserere, utrationi vel juri expresso praeferri deberent: ut quorum ille Marcelli cntentiam propter aequitatem, qua nitebatur plaerorumq; opinioni Pr ferendum alibi expresse scripse. rit Alio igitur, alio spectant prude tum illa responsa: Et, ut de Ulpianimente prius dissiseram, Cassii ille& Sabini sententiam non propterea approbat, quod ea Cassi st&Sabini, nec quod plaerorumque aut omnium judicio comprobata sit;sed quod utilis su&ratione sequissima nitatur Id quod ipse JCtus haudquaqua dissimulat, dum in praecitata , . . Cassiiri Sabini sententiam omnium suffragio receptam idcircd ipse seis uitur, quia sic statui sit utile, ut nunc tace a m quod Ulpianus Cassii sabini sententiae non tanquam comuni aut plerorumq;, sed aquam omnium opinioni subscribar. De Modestinoide judicium esto Cervidii D. Scaevolae, Pauli, Ulpiani caeterorumque juris corriphaeorum sentetiam recipit ipse& probat non aliam ob causam, quam quia illamenti rationi legis, aqua illic verba legis discrepabant, per omnia congiuar, Et ut Maxim E Modestinus sola J Ciorummo Veretur aut horitate, opinio tamen ista neque ab ipso Modestino, neque a caeteris