Caii Plinii Secundi Historiae naturalis, libri XXXVII

31쪽

genem Cynicilm, Pyrrhonem, Heraclittim Timonem, hunc hiidem etiam in totiti odihim generis humani evectum. Sed haec parva naturae insignia in multis Varia cognoscuntur ut in Antonia Drusi nunquam exspuisse, in Pomponio Consulari Poeta nunquam ructasse. Quibus natura concreta sunt ossa , qui sunt rari admodum, cornei Voc Antur. XIX. Corpore vesco , sed eximiis viribus Tritannum in gladiatorio ido , Samnitium armatura

celebrem, filiumque ejus militem Magni Pompeji,

rectos, transversos cancellatim toto corpore habuisse nervos, in brachiis etiam manibusque auctor est Varro in prodigiosa virium elatione Atque etiam hostem ab eo ex provocatione dimicantem, inermi dextra uno digito superatum, postremo correptum in castra translatum. At Vinnius Valens meruit in praetorio Divi Augusti centurio, vehicula cum culeis onusta, donec Einanirentur, sustinere

solitus carpenta apprehensa una manu retinere,

obnixus contra nitentibus umentis alia mirifica lacere, quae insculpta monumento ejus spectantur. Ideo M. Varro Rusticelliis, inquit, Hercules appellatus, mulam suum tollebat usuis : Salvius duo centenaria pondera pedibus, totidem manibus , ducenaria duo humeris contra scalas ferebat. Os quoque Vidimus Athanatum nomine, prodigiosae Ostentationis, quingenario thorace phimbeo indutum coth urnisque quingentorum pondo calciatum per scenam ingredi C. Milonem athletam, cum constitisset, nemo vestigio educebat malium tenenti nemo digitum corrigebat.

32쪽

16 C. PLINII IECUNDI

XX. Cucurrisse CXL stadia ab Athenis Lacedaemonem, biduo Philippidem, magnum erat donec Anystis cur1b Lacedaemonius, Philonides Alexandri Magni, a Sicyone Elin uno die ΜCC

stadia cuctu rer t. Nunc quidem in Circo quosdam CLX M. passuum tolerare non ignoramuS. Nuperque Fontejoi Vipsanio' COSS. annos VIII genitum puerum a meridie ad Vesperam LXXV . passuum cucurrisse. Cujus rei admiratio ita demum solida pedi Veniet, si quis cogitet nocte ac die longissimum itervehiculis tribus Tiberium Neronem emensum, festinantem ad Drusum fratrem aegrotum in Germania : in eo fuerunt CC M. passuum. XXI. Oculorum acies vel maXime fidem eXcedentia invenit exempla In nuce inclusam Iliada, Homeri carmen in membrana scriptum tradidit Cicero. Idem fuisse qui perVideret cXXXV . passitum huic nomen M. Varro reddidit, Strabonem Vocatiun Solitum autem Punico bello, a Lilybaeo Siciliae promontorio , Xeunte classe e Carthaginis portu, etiam numerum naVium dicere Callicrates ex ebore formicas, ilia tam parva fecit animalia, ut partes earum a ceteri cerni non possent Myrmecides quidam in eodem genere inclaruit, a quo quadrigam ex eadem materia, quam musca integeret alis, fabricatam, iaVem, quam apicula pinnis absconderet.

XXII Auditus unum exemplum habet mirabile, proelium, quo Sybaris deleta est , eo die quo gestum erat, auditum Olympiae. Nam Cimbrico victoriae,

Castoresque Romani, qui Persicam victoriam ipso

33쪽

die, quo contigit, nuntiavere, visus, numinum

fuere praesagia. XXIII. Patientia corporis, ut est crebra sors calamitatum, innumera documenta peperit Clarissimum in seminis, Leaenae meretriciS, quae torta non

indicavit Harmodium QAristogitonem tyrannicidasQ in viris, Anaxarchi, qui simili de causa cum torqueretur, praerosam dentibus linguam, unamque spem indicii, in tyranni os exspulit. XXIV. Memoria necessarium maxime Vitae hΟ-num, cui praecipua haud facile dictu est, tam nati tis gloriam ejus adeptis Cyrus rex Omnibus in exercitu suo militibus nomina reddidit L. Scipio, popilio Romano Cineas Pyrrhi regis legatus, Senatuit equestri ordini Romae, postero die quam advenerat Mithridates duarumin viginti gentium rex, totidem linguis jura dixit, pro concione sua-gulas me interprete affatus Charmadas quidam in Graecia, quae quis exegerat ollimina in bibliothecis legentis modo repraesentavit Ars postrem ejus rei facta, inventa est a Simonide Melico, consummata a Metrodoro Scepsio , ut nihil non iisdem verbis redderetur auditum. Nec aliud est aeque fragile in homine, morborumin casus injurias atque

etiam metus sentiens , alias particulatim, alia universa Ictus lapide oblitus est literas tantum. Ex praealto tecto lapsus, matris, assinium, propinquorumque cepit oblivionem : alius aegrotus, ser-VOrum etiam : sui vero nominis Messala Corvinus Orator. Itaque saepe deficere tentat, ac medita tur, vel quieto corpore, valido Somno quo-

34쪽

18 C. PLINII SECUNDI

que serpen amputat Ir, Ut inani mens quaerat, ubi

sit loci. XXV. Animi vigore praestantissimum arbitror

genitum Caesarem Dictatorem. e Virtutem constantiamque nunc commemoro, nec sublimitatem omnium capacem, qVae caelo continentur sed proprium Vigorem celeritatemque quodam igne volucrem Scribere aut legere, simul dictare laudire solitum accepimus Epistola Vero tantarum rerUm quaternas pariter librariis dictare' aut si nihil aliud ageret, septenas. Idem signis collatis quinquagies dimicavit solus M. Marcellum transgressus, qui undequadragies dimicaverat. Nam praeter civiles Victorias, undecies centena dc XCII M. hominum Occisa proeliis ab eo, non equidem in gloria Osuerim, fantam etiam coadiam, humani generis injuriam quod ita esse confessus est ipse, bellorum civilium stragem non prodendo. XXVI. Justius Pom pejo Magno tribuatur DCCCXLVI aVes piratis ademisse : Caesari proprium .peculiare sit, praeter supra dicta, clementiae insigne , qua usque ad poenitentiam OmneS1uperavit. dem magnanimitatis perhibuit exemplum, cui comparari non possit aliud. Spectacula enim edita effusasque opes, aut Ope rum Agnificentiam in hac parte enumerare, hiXuriae faventis

est. Illa fuit vera incomparabilis invicti animi sublimitas captis apud Pharsaliam Pompeji Magni scriniis epistolarum, iterumque apud Thapstiria ScipioniS, Oncremasse ea Optima fide, atque non le-

sisse.

35쪽

NATUR HISTOR LIB. VII. a 9XXVII. Verum ad decus Imperii Rom. non solum ad viri unius pertinet victoriam , Pompeji Magni titulos omnes, triumphosque hoc in loco nuncupari: aequato non modo Alexandri Magni rerum fulgore, sed etiam Horculis prope ac Liberi Patris. Igitur Sicilia recuperata, unde primum Sullanus in Reip. causa exoriens, auspicatus est. Africa vero tota subacta, in ditionem redacta, Magnique nomine inspolium inde capto, eques Rom. id quod antea nemo curru triumphali revectus Est, latim ad Solis occasum transgressus, excitatis in Pyrenaeo rophaeis, Oppida DcccLXXVI ab Alpibus ad fines Hispaniae ulteriorici ditionem redacta victoriae suae adscripsit,in majore animo Sertorium tacuit belloque civilii quod omnia externa conciebat exstincto , iterum triumphales curru eques Romam indu-Xit, totie Imperator, antequam miles. Postea ad tota maria, & deinde Solis ortus missus, hos retulit patriae titulos , more sacris certaminibus Vincentium. Neque enim ipsi coronantur, sed patrias suas coronant. Hos ergo honores Urbi tribuit in dehibro Minervae, quod ex manubiis dicabat CN PΟΜPEIUS MAGNUS IMP. BELLO XXX ΑΝΝORU Co FECTO, FUSIS, FUGATIS, OCCISIS, IN DEDITIONE ACCEPTIS OIIINU CENTIES VICIEM, SEMEL LXXXIII M. DEPRESSIS AUT CAPTIS AVIBUS DCCCXLVI, OPPIDIS , CASTELLIS DXXXVIIII FIDE RECEPTIM TERRIS A MAEOTIS LACU AD RUBRUM ARU SUBACTIS, VOTUΜ ERITO

MINERVAE. Hoc est breviarium ejus ab Oriente. Triumphi vero, quem duxit a. d. tertium Kalendas

36쪽

3o C. PLINII SECUNDI

Octobres, M. Pi ne M. Messala Consulibus, prae

PHAVIT. Sumnia summarum in illa gloria iiiit, ut ipse in concione dixit, cum de rebus suis dissereret Assam ultimam provinciarum accepisse, eandemque mediam patriae reddidisse. Si quis e contrario simili modo velit percensere Caesaris res, qui major illo

apparuit, totum prosecto terrarum orbem nimieret quod infinitum esse conveniet. XXVIII. Ceteris virtutum generibus Varie multi fuere praestantes Cato primu Porciae gentis, tres summati homine res praestitisse existimatus , ut esset optimus Orator, optimus Imperator, optimus Senator quae mihi Omnia, etiamsi non prius, attamen clarius fulsisse in Scipione Emiliano videntur, demto praeterea plurimorum odio,

quo Cato laboravit. Itaque sit proprium Catonis, quater quadragies causam dixisse, nec quenquam saepius postulatum, .semper abso

lutum.

XXIX. Fortitudo in quo maxime exstiterit, immensae quaestionis est, utique si recipiatur poetica fabulositas. Q. Ennius T. Caecilium Dentrem, fratremque ejus praecipue miratus, propter eOS sextiundecimum adjecit annalem L. Siccius Dentatus, qui

37쪽

NATUR. HISTOR. LIB. VII. II Tribimus plebis fuit, Sp. Tarpejo, A. Aterio Consulibus, haud multo post exactos reges, Vel mae- rosissima suffragia habet centies Vicies proeliatus, octies ex provocatione victor, quadraginta quinque citatricibus adverso corpore insignis, nulla in tergo. Item spolia cepit XXXIV, donatus hastis puris duodeviginti, phaleris XXV, torquibus tribus 4XXX, armillis CLX, coroni XXVI, ciVicis XIV, aureis VIII muralibus III, obsidionali una fisco aeris , captivisi XX simul bubus Imperatores novem ipsius maxime opera triumphanteS secutUS praeterea

quod optimum in operibus ejus reoro uno ex ducibus T. Romilio ex Consulatu ad populum convicto male acti imperii. Rei militaris haud minora forent Manlii Capitolini decora, ni perdidisset illa exitu vitae Ante decimum septimum annum bina ceperat spolia Primus omnium eque coronam muralem acceperat, VI ciVicas, XXXVI dona XXIII cicatrice adVer

se corpore eYceperat P. Servilium Magistrum equitum servaverat, ipse Vulneratuchumenim ac femur. Super Omnia, Capitolium summamque rem in eo soliis a Gallis servaverat, si non regno suo servassisset Verum sunt in his quidem Virtutis opera magna, sed majora fortunae. M. Sergio, ut quidem arbitror, nemo quenquam hominum jure praetulerit licet pronepos Catilina gratiam nomini deroget. Secundo stipendio dextram manum perdidit stipendiis duobus terin vicies Vulneratus est ob id neutra manu, neutro pede satis utilis uno tantum servo, phirimis postea

38쪽

31 C. PLINI SECUNDI

si pendiis debilis miles Bis ab Hannibale captus, neque enim cum quolibet hoste res fuit: bis vinculorum ejus profligUM XX mensibus nullo non die in catenis aut compedibus custoditus Sinistra manu sola quater pugnavit, duobus equis insidente eo sufiosis Dextram sibi ferream fecit, eaque religata proeliatus, Cremonam Ohssidione exemit, Placentiam tutatus est duodena castra ho1tium in Gallia cepit quae Omnia e oratione ejUS apparent, habita cum in Praetura sacris arceretur a collegis, ut debilis. Quos hic coronarum acervos constructuruS Ο-ste mutato Etenim Eirimum refert, in quae cujusque Virthis tempora inciderit. Quas Trebia Ticinusve, aut Trasymenus civicas dederes Quae Cannis corona merita λ unde fugisse Virtutis summum opus fuit. Ceteri prosecto Victores hominum fuere, Sergius Vicit etiam fortunam. XXX. Ingenisrum gloriae quis possit agere delectum, per tot disciplinarum genera, tantam rerum operumque arietatem Θ nisi orto Homero vate Graeco nullima felicius exstitisse convenit, siVe operis ortuna, sive materia destimetur. Itaque AleXander Magnus etenim insignibus iudiciis optime, citraque invidiam, tam superba censura peragetur inter spolia Darii Persarum regis unguentorum scrini capto, quod erat auro gemmisque ac margaritis pretiosum, Vario ejus usus amicis demonstrantibus, quando taedebat unguenti bellatorem militia sordidum immo hercule , inquit librorum Homeri custodiae detur ut pretiosissimum humani animi opus quam maxime diviti opere servaretur.

39쪽

Item Pindari vatis familiae penatibusque iistit parci, cum Thebas caperet Aristotelis Philosophi patriam condidit tantaeque rerum claritati tam benignum testimonium miscuit. Archilochi Poetae interfectores Apollo arguit Delphis Sophoclem tragici cothurni principem defunctum sepeliri Liber Pater susiit, Obsidentibus moenia Lacedaemoniis Lysandro eorum rege in quiete faepius admonito, ut pateretur humari delicias suas. Requisivit rex, quis supremum diem Athenis oblisias et nec difficulter ex iis, quem Deus significasset, intellexit pacemque fimeri dedit. XXXI. Platoni sapientiae antistiti Dionysius tyrannus, alias saevitiae silperbiaeque natuM, Vittatam navem missi obviam : ipse quadrigis albis egredientem in litore excepit. Viginti talentis imam rationem Isocrates Vendidit. schines Atheniensis summu orator, cum accusationem, qua fuerat usus,

Rhodiis legisset, legit, defensionem Demostheniis, qua in illud pulsus fuerat exsilii ma mirantibusque, tum magis fuisse miraturos dixit, si ipsimi orantem audivissent in calamitate testis ingens factus inimici Thucydidem Imperatorem Athenienses in exsilium egere, rerum conditorem reVOcRVere; eloquentiam mirati, cujUS Virtutem damnaVerant.

Magnum Menandro in comico socco testimonium regum Egyptii Macedoniae contigit, classe per legatos petito majus ex ipso regiae forti

nae praelata literarum conscientia. Perhibuere & Romani proceres etiam exseris te

40쪽

3 C. PLINIL SECUNDI

I intraturiis Posidonii sapientiae pro sessione claridomiim, Ore percuti de more a lictore vetuit: fasces iterarum anuae submisit is, cui se oriens occidensque submiserat. Cato Censorius, in illa nobili fritim sapientiae procerum ab Athenis legatione, audito Carneade, quamprimum legatos eos censuit dimittendos; quoniam illo Viro argumentante, quid veri esset haud facile discerni posset. Quanta morum commutatio Ille semper alioquin universos ex Italia pellendos censuit Graecos at pronepos ejus Uticensis Cato, unum e tribunatu militum philosophum, alterum ex Cypria legatione deportaVit. Ea1rdem ue linguam ex duobus Catonibus in illo ali-jecisse, in hoc importasse , memorabile est. Sed

nostro in gloriam percenseamUS.

Prior Africanus Q. Ennii statuam sepulcro sito imponi jussit clarumque illud nomen, immo vero

spolium ex tertia orbis parte raptum, in cinere sti- premo cum Poetae titulo legi.

Divus Augustus carmina Virgilii cremari contra testamenti ju Verecundiam Vetuit majusque ita vati testimonium contigit, quam si ipse sua probavisset. M. Varronis , in bibliotheca, quae prima in orbe ab Asinio Pollione ex manubiis publicata Romae es , unius Viventis posita imago est haud minore it equidem reor gloria, principe oratorei ciVe eae illa ingeniorum, quae tunc fuit, multitudine, uni

hanc coronam ante, quam cum eidem Magnus Pompejus piratico ex bello navalem dedit. Innumerabilia deinde simi exempla Romana, si persequi