장음표시 사용
21쪽
haberi solent in actionibus, quae non repugnant regulis universalibus honesti, decori& justi Regula est conversare
cum decore viventibus, attende ad eorum mores, imitare
De Politis eos. Uti vero Ethica quid honestum, quid decorum, ita νη-pAbsi politica, quid prudens &utile sit, exponit, ct vel publica vel
catum pria privata est illa,quomodo Respubi regii eiusque incrementava promoveri debeant, exponit, quo dedam actum desulterius agetur,& ethicam praesupponit quomodo enim alios reget, qui se ipsum regere nescit,naec vero regulas tradit, quomodo homo in Quocunque statu actiones suas prudenter instituere Γιpefica debeat. hvsices studium maximam affert utilitatem, moritoque excolendum, quid enim pulchrius, quid praeclarius,
quam admiranda naturae opera intueri. Verum effectis aliem in physicis videmus,causae internae formati ices latent, nec per ullas secu lo nes anatomicas,microscopia aut inveta nostris senis shus possunt exhiberi, imo destenuissimae materiae particulae sensus nostros fugiunt Apodicti rerum physicarum scientia generi humano plus forte damni, quam commodi, asterret. Quotusquisque enim ea uteretur ad bonum finem Alche. naial, veneficiis, Operationibus magicis non exiguus homunum numerus incumberet Quod causas de principia coraporum naturalium concernit, vero simile videtur, inesse tuis vim aliquam agendi invisibilem dc potentias operatrices, ista vis materiae tribui non potest, cum haec scens mere passivum. Magna Physicam inter,Medicinam Sathicam est assinitas. Ex natura fluunt mores, naturam hominis considerat phyissicus, quidni sic naturam affectuum curatio eorum pertune ad doctrinam moralem, quae naturam aberrantem De Aredi quoad morbos animi corrigit, uti medicina quoad morbos Oi si corporis. Ante omnia vero serio meditaberis, sanam philosophiam esse praeparationem ad mortem, adeoque mortem non esse timendam sapienti tanquam omnium terribilium terribilissimum, sed expectandam quiete, tanquam remm Sis bona In quam malam, ut elimico rationem esse reddendam
22쪽
dendam de mortis spontanea acceleratione, aut neglecta cura sanitatis vitae. Anima suo modo est vita hominis,ch considerari potest vel prout dictamen rectae rationis observat,eique obsequitur,vel prout aegrotat, id est passionibus affectibus est obnoxia. In prima consideratione morbis corporis resiliit in secunda morbos accelera Ratiora minis corrupta, affectibus obnoxia, plerorumque morbo rum eausa. Ex quo apparet quod trustra medico studio ciis peram daturus sit studiolus sapientiar, i sanitatem corpo is
quaerat absque cura animi,4 quod di m lium coepti Oh tinuis erit. si incipiat a cura affectuum humanorum seu morborum animi. De quibus omnibus per indicem no his relatis ex eerptis conterri merentur Illus, Dn Thomasii cauti circ. pr regu brivr per tot Meeleberrimi Blertingi nostr L neamenta Methodi Studiorum Cous etiam quoad Politicam privatam em
Rui juri dicundo praeficiuntur, quibusetisfacialem accessum praebeant, plebem ab oppressionibus
potentiorumproteganm, jus aeque pauperi erim mili, quam potentio gratioso,dicant lites ultra necessitatem non extrahanti a corruptelis abi, neant in cognoscendi causis diligentiam adia
beant, omnesque affectus, celitatemjudicii comrtympentes, seponant recte faciendo neminem
23쪽
, to et Magna iustitiae Vis, necessitas Mutilitas existit, demate fisa unica, uti saepius alibi dictum, causa est, quare Reges, Princi- eis pes, omnisque potestas summa a Deo est constituta proinde ciosis ii, qui iuri dicundo a Principe sunt praefecti, omnem ingenii
nervum eo intendere debent, ut, remoto omni personarum
respectu, immobile jurisin aequi undamentum observentrJustitia namque pura oc simplex est, quae omnem istiusmodi respectum respuit: Sit adeo Iudex i. castus iudicus, a. perquisitus d eruditus, 3. taciturnus 6 secretus ι habitu docuitu modestus, 3 incessu compositus, 6. solitarius, 7. aspectu vehementio sormidabili malis, 8. oculatus Argus, 9. humilis mon superbus, lo. reverendae tristitiae, II. gravis sine fastu, la. 5nctus, a 3.
sericors contra improbos laris desintus charitate plenus, 07. inexorabilis, erectus desarduus, i 8. , o majestate potens, l9. aequitate dc Veritate terrificus, 2 o. librorum cumulo circumdatus dc studens, quo de conser. Gabriel Amarere de musco in v. de udice perfecto. Praeterea non tantum latria sic communia, verum cumprimis naturalia iura exactissime tenere debet. Munera non accipiat, justitiam strenue exerceat, amicabilem in omnibus causis comis positionem tentet, jurisdictionem Principis maxime conis servet, nec, ut inde quis eximatur, admittat, causam legitimo ordine pertracterilites abbreviet. ConfMn. Pras tr de Prudent. Legisti Inlr ad Stud Drivr. s. ro. Nulla enim gravior calamitas Rempubi afficere potest, quam quae ex diuturnitate processuum destemerario litigandi pruritu resultat. Ree. Imp. de An is 4. F. 34. Recte pariter monet Autor, iudicem, sepositis omnibus affectibus, sinceritatem judicii Corrumpentibus, in cognoscendis causis maximam adhiberedjlisentiam debere cum enim iacta sint infinita, quorum
24쪽
levissima reumstantia non quidemius, sed tamen applIc tionem iuris variare d. alterare pDt est adeoque prae suppo. sitisJusti principiis, quae judex exacte calleat sngulae in qu cunque casu circumstantiae accuratissime sunt ponderandae; facit huc famosus ille versiculus, quis, quid, ubi, quibus auxiliis, cur, quomodo, quando. Uer. n. Pras Tract. de 'minutia Legislatoria ν 47.
suibus armorum cura commissa milites diligenterer tempestrae exerceant, re ad toleram dos militia laboresfrment, disiciplinam nubtarem sartam tectamque habeant, milites hostragulam
dos temere non obiciant annonam gendium,quantum inse,promteprocurent 3 nec de eo
quicquam intervertant milites semper ut Reia publicafaveant, curent, nec unquam rassi bi ad mersus Rempublicam concilient. Acilites comtrastipendiisseis contenti ilat ab expilandis remexandis paganis ab neant labores pro tuenda Republica libenter frenue obrans pericula per temeritatem non arcessan per immiam non defugiant fortitudinem in sem, non in com militones sentent tationem assignatam msule defendant, honestam mortem Dirpifuga 'ita praserant
25쪽
Exercent summi Principes iura sua in subditos per Im. perium, in extraneos superiorem non agnoscentes, per EP hellum, siquidem sine hoc nec Respubi laesia defendi, nee si dura ablata repeti possunt, ut adeo dejustitia bellorum,quippe AE V quae nihil aliud,quam legitimam iuris nostri tuitionem,in vobvunt, nullatenus dubitandum sit at prudentia politica sua. det, non temere provolandum esse ad extremum hocce, quod ingens generi humano infert vulnus, remedium. Recte ait Cicer deos cap. i. Cum duo sint genera discruptandi, unum perdisceptationem, alterum per vim, cumque aliud proprium sit hominis, hoc belluarum, confugiendum est ad posterius, si uti non licet priore. Omnia prius experiri, quam armis, apientem decet, vera est fic Terentia v XI Bellum incipere fac jllimum, finire climcillimum est. Prae. supponit bellum justissimam caulam, qui ex sola injuriaim Icitur, suasorias cauta ad bellum non lassicere, plenius ex- Ponitin. Pras in D. Jur. t. cap. s. l. ult. Cum autem in media pace de bello cogitandum, siquidem,monente Tacito. inter impotentes desvalidos falso quiescas. Is adeo, qui negotiis bellicis praesectus est, accurate sciat, quomodo arces feci muniendae, erigendaeque munitiones, quomodo tuenda sint confinia, quibus tam bello quam pace praesidiis sartatectaque conservanda sciat exacte arma, armorumque ge-- nera, exercitia desomnem antiquorum rationem prίeliandi. Quae nimirum cum praesenti rerum temporumque statu sic conditione comparabit. Intelliget unius Malterius discrimen equitum turmas' peditum cohoites suo ordine disponet sic quae gens aut natio quave in re praestet aliis, &quae denique his vel emendandis, vel immutandis via inve-D atur, non ignorabit. No et egregie sui Principis vires ejus hostium, sive adversariorum: dc ut eque quantae tu uuae essent, si sociorum adjungerentur potentiae, aut quantae, rursusa
26쪽
rursus, fi illa destituerentur. Quid postremo in praesenti xum valeant, quid progressu temporis Valere queant, ch, cumspiciet animo, tenebitque memoria praeterita sui Principis S majorum bella, praelia universa, quae videlicet principia progressus, consecutiones deseventus sortita sint, quid qualesque res,' causiae, ad dandas cli accipiendas
trinque conditiones,eos traxerint attendet hostium vicinos,
socios, confoederatos, desqui inimici esse possent. Nam omnium eo modo non dissicile eritjudicare, si majores hostium fuerint vires, ut potius pacem quam bellum poscamus de si erit secus, ut item contrarium experiamus, Et,si sorte ho nibus sumus inferiores, quibus rebus, an armis, an vero uta exercitatione bellandi, an ducibus, praesectis, an pecuniis, an opinione fama, amicis sociis, an comitatu, an rebus similibus, disquirendum. Omnibus autem his rite examia natis perspectis, acute trudenter investigabit, quoiasto fieri posset, ut non solum nos ab hoste tueamur, sed adeo fatigemus atque debellemus ipsum hostem. Est enim certum,uiribusvi potentia praestare intellectum. Praeterea sciendum,quibus praesidiis instru tum esse oporteat militem, quibus centurionem, quibus ducem, quibus armis debeat indui, quomodo colligendae sint copiae, quomodo ductandae, quomodo metanda castra, quomodo confligendum sit, quo in modo canendum receptui, aut vero hostis fugiens perseque nisdus p stetne expectare adventantem domi, an in hostico aggredi hoste: quid demsi exorto bello,quid anted consecto praelio, sive vincas sive vincare evenire possit, pariter conis siderandum, S huc spectantiquae Autor circa ossicia militaria
uorum opera rvitas apud exteros utitur,
cauti sint edi circumsecti, inania a solidis, etera
27쪽
ὰfabulosis discernere callidi, secretorum tenaci fimi,pro utilitate sua civitatis adversus quaslibet corruptiones ob nati
Magna citra dubium legatorum, qui Principum per rus ' nam repraesentant,dignitas, vis&autoritas est, quorum iam Uiς - et ritimonia, sive belli sive pacis tempora respicias, ex ipsis Pa νεr turae legibus resultati tenim bello tandem aliquando finis F imponatur, dc ut commercia, foedera aliaque negotia publieacum maximo publici fructu stabiliantur, necessum erat, aluquas personas, ad ineundam pacem instructas, singulari immunitatera inviolabilitate muniri. Quo graviora igitur sunt publica, quae totum territorium statumque publicum
tangunt, negotia, eo major fides, dexteritas, experientia, a uo
toritas, candor non simulata philosophia in legato requiritur,quo de pluribus quidem ex proflata agi posset, nisi printer alios ulpsus I equesertis integris hanc materiam, quae tamen ollieremonialia spectes, multifariis exposita mutationibus, tractatibus s. XIII. Ex usendorE.
opibus crvitatis millendis aut dissensem
dispraesunt, caveant ab omni non necessaria ace bitate, nec ob proprium quaestum, aut perpetulam tiam vel malignitatem an, ni oneris quid adj, elanti publici nihil intervertandi; quibus depu lis quid fisendum, illis citra moras non nece sarias satisfaciant.
28쪽
Debet Princeps Rempubl. belli iacis temporibus .a3. De
tueri cum vero infiniti ad hunc finem consequendum sum arte reu iatus sint impendendi opibus enim est opus sine quibus nihil iis cam fit, quod est opus, proinde subditi, uti tranquillitatem anhe raprasectoolant, ita quoque sumtus, ad hunc scopumnecessarios, eXpen rum. dere debent: non tamen plus extorqueri debet, quam necessitates insignes Reipubi utilitates requirunt, cita hae onera, quantum fieri potest, temperanda sunt, ut quam mi.
nime cives iisdem amigantur. Deinde necessum est, ut istiusmodi siumtus onera praestanda justa in proportione
describantur, nec aliquibus civibus immunitates in fraudem oppressionem reliquorum concedantur tum quae Ol. lecta lunt in usus Reipuhi impendantur, non peritu Xuri malargitiones superfluas, ostentationem aut inania dissipentur. Denique providendum, ut erogationes reditibus respondeant,4 qua hi non pertingunt, a parsimoniaec circumcisis sumtibus non necessariis subsidium petendum vid. Automaeo'. intra deo . M. a. ap. H. . o. Incumbet igitur iis squi colligendis aut dispensandis opibus civitatis praefecti sunt,
cura omnium proventuum Principis tam descriptorum quam extraordinariorum quomodo congregare, custodire, tueri, amplificare ipsos proventus oporteat. Quomodo etiam extraordinarii sint exigendi, unde, quo tempore postremo qua ratione tributum ipsium imperandum ut, inuo
pacto imponi, augeri promulgari sine damno inuerela
populorum queat Nec vero non illud advertendum est, ut etiam ea,quae aut stipe flua,aut injusta, aut nocrvad odiosa surit,abrogentur indeque cum robur civitatis in virtute de opibus civium consistat, sic, si subditi sunt divites, Princeps uberrimum peculium teneat, providendum erit, ut res familiaris civium gliscat. Ad hunc finem facit cives disponere, ut uberem proventum, si hoc qualitas territorii admittit, ex x terra
29쪽
terra& aquis capiant,ut,quae apud ipsos proveniunt, materiis Industriam adhibeant, aut quem ipsi commode laborem obis ire possunt,ab aliis non redimant, quod fit, si artes mechanicae Noveantur. Maximi quoque est momenti mercaturam,in in regionibus maritimis navigationem excolere, nec ignavia solum proscribenda, sed lati parsimoniam revocandi cives perleges sumtuarias, quibus superflui sumtus prohibeantur, imprimis illi, per quos opes civium ad exteros transferuntur. Etsi majorem heic, quam quaevis leges, efficaciam obti. nent summorum imperantium exempla Praestabit autem, nec inconsulium erit,si aliqualia summatim fundamenta, quomodo incrementa civitatum regionum promoveri possint,adducamus. Et cum in multitudine civium, commercia exercentium, nervus Reipubi consistat, proinde rusticitique opifices, qui commerciis suis, vulgo dent Manus clurin pecuniam in Rempubi iti ferunt, musti plicandi. Perreaedificationem desertorum in Repubi locorum reditus
augentur, extranei alliciuntur, hospitationes diminuuntur,
onera in plures pro commodo plurimorum dividuntur quo nomine utile, si exules recipiantur trivilegiis assiciantur. Per agriculturam citra dubium commoda Reipublicae a Xime promoventur, quem in finem qualitas ct natura fundi, an saxosus,an salebrosus, an arenosus,investigari debet prata arboribus pomiseris circumdanda: cumprimis vero respecuaria, &, ut generosi optimique equi in Republica alanturct propagentur, prospiciendum. Ovium cultura quoad lanam,iac&fimum infinitum praestatuim idem de metalli. 1odinis sale dicendum, quales naturae thesauri abditique recessus magis magisque inquiri,&in optimo conservari debebant statu Per commercia jam dicta, quae vocamus t κManufacturm infiniti homines sua capiunt alimenta, uti leoque esset, si societates mercatoriae stabilirentur. Quod academiae mirum in modum incrementa civitatum promo reant,experientia fiat evincita Ars braxatoria multas conservat
30쪽
latvat eivitates Artifices rarique opifices omni ratione conis quirendi, eoaue ulterius spectant, quae in curios tractatu,
Posset iam quidem de artibus& ossiciis opificum, rusti ... eorum aliorumque plenius pluribusque agi , nisi temporis 1 spatio exclusius Dissertationi meae finem im2onere co-gae r uia opificum ut exhibuit Bayerus in speciali tractatu. Interea haec pro aliquali specimine academico sucti ciant; DEO autem triunt, qui sons, caput Sautor omnis huis ni, omnis usti est, immortales pro beneficiis mihi concessis gratias persolvo, Eique me measqueries devotusime commendo.