장음표시 사용
81쪽
eosilio, cum alia ratione id fieri non ponset, inventis legibus hoc assequutuni humanum genus videtur, ut menti tantum
ac rationi nullis perturbationibus obnoxiae, hoc regendi hominum coetus officium demandatum sit. Quod sane deorum munu8, nescio an nullo inserius existimari debeat, si quis accurate secum reputet legum commoda Primo nam que in sanciendis , phirim sapientes viri conveniaunt, qui multarum rerum exper,entia do-4sti, inventis aliorum, exemplisque veterum collatis,tandem post diuturnam 51ultationem decernunt, idquod optimum visum fueriti neque odio tunc, aut amicitia, aliave animi perturbatione a virtute
deduci hossunt quum nullius privati causa agatur in legibus constituendis , quod in forensibus judiciis semper accidere solet. Post vero leges sancitas, si quis con-m eas secisse deprehendatur, easq; poenas dederit,quas leges iusserint jure nullum
habere odio poterit. Proindeque metuendum non crit, ne qua seditio aut simultas anter cives contrahatur, maxima despericulosissima rerum publicarum Libes. Conetra plerunque cuni hominum judiciis no
Vilegum quispiam lectitur, discordiae D
82쪽
nimicitiaeque graves proveniundi.Nam iberi vix potest, ut non male assecti in eum simus, qui nobis detrimentum attulerit: quo circa halid scio, an hominum generia natura omnium parente nihil hac legum inventione majus concessum fuerit,
quae etiam jure diis immortalibus fuit ab antiquitate consecrata. quin quod magis mirum videatur, Aristoteles philosophorum facile Princeps, in eo libello , quem De mundo ad Alexandrum Macedonum regem scripsit,nil aliud reperit, cui simi, lem Deum optimum faceret,praeter anti . quam legem, in civitate recte instituta ut id propemodum tam magni philosophi sententia sit Deus in hac rerum universi tale,quod antiqua lex in civili societate. Ac in libris, in quit, de republica raci at, Iegem inquit ene mentem sine appetitur proinde ac si diceret men em puram , lusi eidam, nullis affectuum morbis insecta. ex quibus ossici illud quod superius diximus maxime opportunum atque Optimuesse, quilibet perspicit homo etiam tardi c,ris ingenii,ut scilicet divinius quippiam
homine coetus hominum morderetur ac
regat. Quod si huic gubernationis mune nix ficiatur homo,quum rari admodum
83쪽
liniac prudelitia de probitate praediti, i, que plerunque ob assectuum animi vim
cum in judicando errent thuri inaxime atieeta animi sententia dimoveantur, non
sine turbatione magna,ingeti l periculo res processura est quod et si fieri posset, ut hominem inveniremus adeo sapieteniatque probum, atque adeo propositi tenacem,ut nulla altim perturbatione ab ose scio revocaretur: itique neqite hac comditione optandus esset pro legum principatu hominis dominatus,qui mortali fragilique natura praeditiis, diutius eo munere fungi nequiret , quum leges aeternitatem ut ita dixerim aequare possint. Ex his jam persuasum esse reor, summam imperii commendandam esse legibus, non homini: quam paucissima vero , quando legibus comprehendi no possunt, hominis arbitrio permittenda. Uerum necesse est ut custos quispiam ac veluti vicarius deminister legibus constituatur, qui pro legis imperio rempublicam regat &,quoniam neq; legibus comprehendi possune
Omnia,tum quae in udiatum venitini, iii quae consultanda sint, arbiter sit hujus
modi omnium. rursusque eadem controversia redit,quae ex legum sanctione soliis
84쪽
REΡVB. LIB. I. t esse alicui videri potuisse , an scilicet unus melius, an pauci, an potius multitudo tuendis legibus , dc hi dijudicandis , ad quae satis esse leges non possunt, praeserenda sit. Ac quamvis multorum sententia regius dominatus aliis habeatur praestantior, crediderint tamen ego, tametsi unius principatus, qui vere regiam dignitatem ac jure sibi vindicaret, si res per se consideretur, optimus omnium est, nihilominus propter saepius in deteriorem partem labile ingenium hominis , ac vitae brevitatem , optimum omnium statum minime esse sub 1egio principatu, sed multitudinis gubernationem civili societati,nagis convenires idque experbentia rerum omnium magistra luculen iter docet. Nam nullum regium principatum apud veteres extitisse unquan legimus , neque nostra tempestate conspeximus,qui non bruti in tyrannidem lapsas sit. Contra plurimas respublicas multis seculis perdurasse, ac pace dc bello formisse.Ac multitudo quidem omnis gube nationi per se inepta est, nisi in unu quodammodo coalescat quandoquidem, que multitudo ulla esse queat, nisi unit te aliqua contineatur. Qua de re civiliς
85쪽
quoque societas dissipabitur, quae unitat8 quadam costat, nisi quapiam ratione multitudo unum essiciatur. Quo fit, ut prςclatissimi philosophi, qui de reip. institutione accurate scripserunt,temperanda rem pub. censeant ex optimatium c populari statu, eo adhibito temperamento,ut incomoda uniuscujusque gubernationis vitentur, commoda vero comparentur. Quocirca rempublicam Lacedaemoniorum
summopere laudant , in qua Reges &Ephori in Senatus effecerint mistionem quandam,ut bene dignosci nequeat, ibquanam gubernationis specie suerit ea respublica collocanda. Id tamen reprehe-dunt, quod duntaxat ad belli munera instituta suerit, nulla interim habita ratione officiorum pacis, atq; otii, ex quo esse e tum esse, ut respub. illa multis desciarissimis virtutibus insignis, ubi primum in otio esse cςpit,in deterius lapsa sit, ac demuCorruerit quod et Romanis accidisse eadem prope causa compertum est ne id esse eveturum latuit praecipuos Romanos Senatores, ex quibus Nasica censitit a thaginem,tametsi Romani nominis aemu lam, vel potius inimicam sempiternam
minime diruendam esse,ut semper Roma
86쪽
nus hostem haberet, clam quo agendu aminis esset: ne inimico atq, aemulo sublato, ea respubl. instituta ad bellum,juventusque
in armis educata in sese arma converteret. Quod Nasicae consilium, quamvis a
Senatu tunc repudiatum suerit,contraque ejus sententiam decretum rerum ainen
ipsi rum eventus prudentissimumsuisse ostendit. nam cversa Carthagine continuo fere bella civilia exarsere, quibus tandem florentissima, ac potentissuri omnium, quae'Inquam fuerunt, respub concidit, aedemum in Barbarorum praedam cessit opulentissima,seu potius rerum domina civitas. Sed ut aliquando ad institutum pus veniamus, majores nostros, qui Uenetam rempublicam instituerunt, mira
quadam sapientia atque egregia probita te praeditos fuisse apparet, qui nihil praetermiserint, quod ad rectam reipub institutionem pertinere videretui . Primum namq; ad usum muneraque virtutis instituere omnem vitam, senectionemq; storum Civium, semperque eis suere potiora studia pacis quam belli. Et in eam curam potissimum incubuere, ne qua ratione cocordia civilis solvi posset, no neglect ieinter--ea officiis bellicis,liis insinuet nostret civi, a rati
87쪽
lati maxime convenirent nam is estur .
bis situs, ut valde idoneus sit maritimae militiae,terrestri vero parum aptus. Nemque enim huic urbi aliquo pacto accommodari queunt, aut equituo turmae, aut peditum acies,ut ex hii quae supra dei Dis situ a nobis curate descripto dix1m', perspicue conjici potest. Eam vero in hac republica moderationem ac temperamentum adhibueres, eamque mistionem omnium statuunt, qui re sit sunt, ut haec una respublica dc regium principatum, Moptimatium gubernationem, descivile item regimen referat . adeo ut omnium formas pari quodam libramento commiscuisse videantur, quod clare ea operis processu liquebit. Uerum,ut tandem Reia publicae Venetae institutionem aggrediamur, summa totius civitatis auctoritas excujus decretis legibus,tum Senatus, uni magistratus omnes jus porcst
temque habent . penes illud Consilium
est, in quod nobiles omnes cives conventiunt, qui annum XXV. excessere, nam plerique alii qui nondum id aetatis habent ubi tamen annum X X. peregerint , hoc ius sertis beneficio adipiscuntur de Olus rei universa ratione inserius dicemus
88쪽
REPPB LIB. L ri Nunc a nobis illud primum omnium
statuatur,probe a majoribus nostris cain. tum fuisse, ne plebs admitteretur ad conventum hunc civium , in quo est summa reipublicae potestas Deinde non minore prudentia fictam fuisse civium hanc deis finitionem generis nobilitate potius quam facultatum censa, quemadmodum
fieri consueverat in priscis rebuspubl. ac plerique veteres philosophi praecipiunt
esse faciendum. Civitas nanque civium societas est nec tamen omnes hi homines, quibus indiget civitas , aut qui intra moenia urbis habitant, sunt habendi pro civibus, neq, jure in civium numero Irunt collocandi opificibus enim cuivis civiritati est opus, aliisque permultis, qui mercede operam suam locant, ac privatis demum servis at nullus horum civis vere
dici potest. nam civis liber est homo ini Vero omnes servitutem serviunt, vel privatam, vel publicam Mercenarii namq; dc opifices omnes veluti servi publici haberi debent. Etenim non dissimili modo a natura constitutum suisse animal putandum est, ac civitatem ab hominibus constitui oportere In animante vero multae sunt partes, quae animatae nonsunt illis
89쪽
tamen indiget animai,ut vivat se invium coetu multis hominibus est opus qui tamen minime partes civitatis aut es.se, aut haberi debeant, nec in civiunt numero collocari. Quamobrem sapienter a majoribus nostris cautum est, ne unive sus populus summam potestatem habeat in hac repub. quam longe optimam voluerunt. Summa enim turbatio,populares stumultu frequenter concitantur in illis
civitatib, in quib summa rerum est apud populum : quod etiam in quibusdam rebvspublicis observatum suis te legimus allinullis philosophis praeceptum hoc tam recte se posse assequi arbitrati sunt, si jus hoc administrandireip. definiretur,
censu atq, copia rei familiaris Uerum in maximasdifficultates,nec mediocria incomoda incidere. nam frequenter evenit, ut
infimς plebis hominex comparent sibi ingentes facultate. quippe qui plerunque sordidis artibus, officiisq; minime liberalibus dant operam augendae rei, neq, uri, quam sibi parcunt , quin potius genium
fraudant, ut Opus accumulent. Contra ingenui cives ac liberaliter educati pauperes fiunt,seu adversa fortuna, ut frequeliter accidit seu quodliberalibus studiis s
90쪽
REPUB LIB. I. radicti liniversam hanc augendiret simili , aris operam negligunt qua ratione fit ut
sordidi homines, qui nil aliud sapiunt d
lucrum bonarum vero artium expertes
sunt,paulatim rep. capessant ingenui ve - ro ac liberaliter educati, opib. sensim deficientibus a jure civium decidat. Inde maximas seditiones oriri, ac remp. turbari
necesse est. Ideo majores nostri sapientis simi homines, ne sua respub quandoq; in has calamitates incideret, linem publici juris generis nobilitate logemebus fieri censuerunt, quam magnitudi' ne censius; e tamen temperatione, ne tantum supremae nobilitatis viri hoc ius haberent, illud enim paucorum potentiae fuisset, non reip. sed etiam quicunq; ali cives non ignobiles. Itaque omnes qui aut genere nobiles extitere, aut virtute insignes, aut de repub. bene meriti,principio hoc jus civitatis regendae adepti int Quod si post eum primum civium Oventum nobiles alii fuere, qui tum opib. tum strenuis gestis rempublicam au serint, nimirum illis omnibus jus administrandae reipub. concessium suit,id quod temporibus nostris vidimus iam nonnulli etiaadvenet, externi i, homines in huc numere