장음표시 사용
31쪽
nos secessus celebrarent. A L E AE J alea dicitur, si quid sortunae committitur, siue ioco agitur, siue serio , ut alea certaminis apud Livium. dc quoniam aleae ludus prFrie in se tesserarum est, quarum incertus euentus ; propterea Caesar belli ciuilis initio , cum Rubiconem aninem transiret, lacta, inquat, est alea: ut dubio Marte de iure publi 'eo dimicandum ostenderet . RECOLENDA Ite interuallo repetenda. proprie enim intermissa recoluntur. MIHI concedendum est magis, J qui Praeter ceteros in eloquentia, ct dicendi facultate v ram, curamq. pono. N V M QV A M amicorum periculis idemit: adixen floriose, AMihi concedendum est magis: et, Quantacumque
in me est: nunc utrumque corrigit, benignitatem suam ostendens an .
amicis adiuuandis. QA AE si cui leuior uidetur; J To quoque, im
quit , grauiora, & praestantiora esse alia, quam haec est oratio, & facultas, ea l. ex alio sontesimi, non ignoro . ac ine quidem ita sentire, &ita ab adolescentia conformarum fuisse, indicat illud tempus, cum uestra mihi salus ita cara suit, ut pro ea me in tot, ac tantas dimicationes, atque in hos profligatorum hominum quotidianos impetus obiecerim. Significat autem eas litteras, quae praestantiore quodam scientiae genere animos ad laudem, &ad honestatem excitant: quae philos phiae pars est nobilissima. atque huc pertinent illa uerba, Nin muli rum Praeceptis, multisq. litteris mihi ab adolescentia suasissem, nihil esse in uita magnopere C Tetendum, nisi laudem, atque honestatem. Delector, inquit, hac oratione, &facultate et quae si cui leuior uidetur, me sciat grauiora simul studia iam inde ab adolescentia coluisse. Semtentia non uidetur obscura e norm is tamen in mentem uenit, La tior, reponere Pro, Levior: quiquam recte sentiant, ex iis, quae dis Nimus, coniicere cuiuis licet. M vLT IS m litteris magno dometit inarum studio. NISI laudem, atque honestatem; J eadem sententia in oratione pro Sextio de Pisone laudi, atque honestati uoluptatem praeferente, Eos, inquit, qui dicerent dignitati esse seruiendum, reip. consulendum, officii rationem in omni uita, non commodi, esse ducendam, subeunda pro patria pericula, uulnera excipiem , da , mortem oppetendam , vaticinari, atque insanire dicebat. OBIECISSEM. I cum Catilinae coniurationem oppressi. LLBRI, I libris, uocibus, exemplis conformatur animus, de studio laudis, atque honestatis accenditur. LVMEN accederet, J sic legen-
dum, non, Accenderet . nam ad ablbluendam metaphoram,Lumen,
auod Tenebris respondet, satis est . ut omittam, quod inter tenebrasi lumen, accendere, locum non habet. Eodem uerbo in eadem seni,
32쪽
rtia usus est Valerius Mam lib. s. c. i s. Superior Africanus, inmis, Ennii poetae effigiem in monumentis Corneliae gentis collocari u luit, quod ingenio eius opera sua illustrataiudicaret , no quidem ignarus, quamdiu Romanum imperium floreret, dc Asrica Italiae pedib usesset subiecta, totiust terrariun orbis sumnium culmen anc Capitolina possideret, eorum extingui memoriam non posse, si tamen illis litterarum quoque lamen accessisset, magni aestimans . NON soluin ad intuendum , uerum etiam ad mutandum , I Adintuendum , volvi pratis gratia et Ad imitandum, ut eorum exemplo laudabiliter uiu mus . IPSA cogitatione I librorum lectio cogitationem, cogitatio timem parit. ita, quales libri, tales Minuiuiu actiones exhortat.
o T I O. V T quispiam e quid e illi ipse summi viri, quorum
uirtutes ulteris prodita sunt, ista ne doctrina, quam tu laudibus essera, eruditi fuerunt e Discue est hoc de omnibus confirmare: sed tamen in certum, quid restondeam. homum excellenti animo , ae uirtute fuse, di me do rana, natura ipsius habitu prope diuino, per se ipsos oe mcd raros , v graues extitisse fateor : etiam illud adiungo, sepius ad laudem, atque virtvim naturam me doctrina, quam me natura ualuisse doctrinam . atque idem ego contendo, cum ad naturam eximam, atque illustrem accesserit ratio quadam, conformatioq. doctrina, tum iliadnescio quid praeclarum, ac singulare solere existere et ex hoc me hunc numero , quem patres nostri uiderunt, diuinum hominem Africanum; ex hoc C. Laelium , L. Furium , modesti mos homines, edi continenti os t ex hoe forti Tmum uiret, ct illis temporibus docti um, M. Catonem illum senem equi profectos nihil ad percipiendam, colenda . uirtutem litteris adiuuarratur, numquamst ad earum studium contulissent. Quod si non laetantus fructus ostenderetur: sex his studiis delictatio sola peteretur: tamen, ut opinor , hanc ammiremi onem humani mam,sae ldherali mam iud,
earetis . mm cetera neque temporum sunt, neque aetatum omnium, ueque
locorum: hae studia ado centiam alunt , senectutem obsectant secundas res ornant , ad mis perfugium , ac solatium- desectaret domi,non impediunt foris; pernoMant nobiscum, peregrinantur, rusticantur . Ouod se ipsi hae neque attingere, neque sensu nostrogustarepossemus; tacea mirari deberemus, etiam cum in aliis uideremus.
33쪽
EXPLANATIO. Iset, ne doctrina philosophiam significat. DIFFICILE
est hoc de omnibus confirmare: J nani nec omnes eruditi , nec omnes litterarum expertes. ES certum , quid respondeam. Jpro ea solaeet doctrina , quam laudibus inero. dicam enim, si ea cum natura coniungatur, nescio quid praeclarum, ac singulare solere existere . M VLTOS homines excellenti animo, ac uirtute J uere, Multos . nam per multa saecula Romani Graecas artes ac disciplinas ignorarunt: animo tamen ac uirtute Praestantes, amplissimam in misnima remp. fecerunt. Primus, opinor, M. Cato Censorius inter se
cundum , ct tertium Punicum bellum in litterarum studiis egregia cum industria uersatus est: post eum Africanus minor, C. Laelius, L. Furius , aequales 3 qui simul infra nominantur. P E R se ipsos &moderatos, ct graues extitisse J ex doctrina igitur S moderatio sumiatur, dc grauitas : quae si a natura dantur, quod non omnibus contingit, magnae res, ct immortali laude dignae, nulla doctrinae ope, geruntur,
otiosam autem , languentemq. naturam doctrina saepe recitat.
AFRICANVM;J Paulli Aemilii filium,qui minor Africanus dictus est, habita ratione temporis . nam uirtute minorem suisse, nemouere dixerit. minorem autem hic signisi ari, non maiorem, Primum ex eo liquet, quia cum Furio nominarur, qui suit aequalis eius et dei de , quia maior litterarum expers, minor scientiae deditus: postremo, ut de maiore dicatur, Quem patres nostri uiderunt, historiae ratio non
patitur. L. FVRIVM, J Philum, qui cum Sex. Atilio Sere
no consul fuit. si perbene loqui putabatur, litteratium. quam ceterit ut in Bruto . de tintilia disputantem induxit Cicero in libris derep. Et quemadmodum hic cum tribus Praestantissimis uiris, natura, d ruinaq. pariter instructis, Asricano, Laelio, Catone, sic in orat. pro Murena cum iisdem coniungitur, ut in laude simillimus. quamquam in omnibus libris, qui ad hanc diem exierunt, ibi deprauate, legitur,
L. Philippo, pro, L. Philo. MODESTISSIMOS homines,
ct continentissimos; J laudat hos, doctrina incultos, ab eisdem ui tutibus, quas paullo ante tribuit iis, quos nulla doctrina Praeditos,mo.deratos tamen, & graues fisisse dixit. HANC animi reniissionem Jueteres libri, Hanc animaduersionem: ut animaduersio Pro midiis accipiatur: quam usitate, di quam latine, alii uiderint . certe id, quod sequitur: Nam ceterae neque temporum sunt,neque locorum: non ubdetur posse accipi pro, ceterae animaduersiones, id est, cetera studia ,
34쪽
sed ualere potius, ceterae animi remissiones . itaque nec antiquos libros condemno, nec pro sententia iudico di placet, ut in dubia, difficialiq. caussa, uetere instituto, amplius, pronunciate. LIBERALITS M A M J dignam in primis homine liberaliter educato. IV DLCARETIS. J pro , iudicare deberetis. H AE C studia J quae r
missiones animi sint, uerum a ceteris diuertar sunt enim haec temporum,aetatum, locorum omnium, ceterae non item. A D O LES C E mTIAM alunt, J recte, Alunt, de aetate, quae crescit. libri ueteres in mendo consciit iuri r habent enim omnes, agunt: ut interdum ne
ees hirtaeoniectura uidearer . NE E attingere, J neque nosse. NE VE sensu nostro gustareJ in iis, qui ea nollent. CVM in iis uideremus. J tacite ad amplectendum Archiam inuitat eos iudices, qui ea studia, quibus ille excelleret, neque attingere, neque suo sentu gustare possent.
V IS rum tam animo agresti, ae duro fili, ut morte nuper non commoueretur e qui cum eget senex mora tuus, tamen propter excellentem artem, ac uenustatem videbatur omnino mori non debui . ergo ille corporis motu tantum amorem sibi conciliam at a nobis omnibusn nos animorum incredibiles motus, celeritatems ingeniorum negligemuse Quoties ego hhete Archiam uidi, iudices, c utar enim uelira benignitate; quoniam me in hoc nouo genere dicendi tam diligenter attenditis o quoties ego hune uidi, eum litteram, scripsisset nullam, magnum numerum optimorum uersuum deiis ipsis rebus, quae tum agerentur, dicere ex tempore e quoties reuocatum eadem rem dicere, commutatis uerbis, atque sententiis e quae u ro accurate, cogitat eq. scripsisset , ea sic uia probari, ut ad ueterum seriaptorum laudem peruenirent. Hunc o non diligam e non ad rere atqui Hasummis hominibus, eruditissimisq. accepimus ceterarum rerum It dia edi doctrina, edi praeceptis , di arte consare . poetam natura ipsa ualere, mentis uiribus excitari, O quasi diuino quodam Piritu amari. qua- .reiure suo noster ille Ennius sanctos appellat poetas; quod quas deorum ali quo dono, atque munere commendati nobis me uideantur.
o s C ri J in arte histilonica principis :unde illud, quod in rimuerbitam abiit, ore durisiimo esse, qui gestiam ageret spectante Roscio: dc ut quisque arte aliqua praestaret, Roaeius in illa arte
35쪽
uocabatur. TENVST A TEM J in motu emporis. ERGO
illo corporis motu J argumentum a minori. nam si Roscium propter corporis motum tantopere dileximus: . quanto magis Archiam proster animi motum , ' ingenii celeritatem diligere debemus 3 CETE- A R V M rerum studia i minime cum poetica laude conferenda .squidem haec abhominibus adiuuantur: Poeta uero, quantum ualer, totum id a natura, & a diis accipere uidetur . QV A D diuino quodam spiritu afflari. J scripsit idem lib. a. de Orat. Bonus Poeta nemo sine instammatione animorum eNistere potest, dc sine quodam amatuquasi furoris. Et lib. I. de Dium. Magnum poetam quemquam sinererore esse posse, negat Democritus. Idem Plato tradidit in Ione Phaedro. SANCTOS J propterea dixit Horatius in ep. ad Pisb-nes: Siluestre, homines sacer, interpresq. deorum is Caedibus, &ῶ-etu foedo deterruit Orpheus,,, Dictus ob hoc lenire tigres Et Tacitus in dialogo de oratoribus, creditum ess e ait, Poetas deorum responsa proferre , ct eorum epulis interesse . DONO, atque munere ldilberre uidentur donum, & munus: cum dicat etiam pro Cluentio, Tamum donis datis, muneribusq. prosecerat. Et lib. . de Orati M. Cincium ait legem tulisse de donis, dc muneribus. Nisi si, quod Mase. tianus in l. munus Proprie. g. de uerborum,dc rerum significatione scriptiun reliquit: Munus proprie est, Quod necessano subimus, lege, more, imperioue eius, qui iubendi habet potestatem et donEautem sunt, quae nulla neces,itate, iure, officio, sed sponte praestantur: quae si non praestentur, nulla reprehen sio est; dc, si praestentur, plerumque laus inest. Idemq. subiungit: In hoc uentum est, ut non, quo Scumque munus, id in donum accipiatur; at, quod donum lactit, id
IT igitur, iudices,sanctum a duos, humam simos iam ines , hoc poetae nomen, quod num umquam barbaria. --ilauu . Saxa, es' solitudines voci re taent; bestia saepe immanes cantu flectuntur, atque consistimi r nos, institu- ii rebus optimis, ncn poetarum uoce motieam Are Hom ram Colophonis ciuem me dicunt suum, Chis suum uita caret, Salaminv r petunt, Smyrnaei uero suum esse confitentur ; itaque etiam delubrum eius invido dedicauerunt ; permulti alii praterea pugnant inter se, atque contendant . ergo illi aureum , quia poeta fuit,pos mortem etiam expetunt:
36쪽
limbus nocter en, repudiatamri epraesertim ram omne olim Budium , atque omne ingenium contulerit Archias agypuli Ih gloriam , laudemq. celebrata . nam ct Cis meas res adolescens attigit , di ipsissit C. Mario, qui durior ad hae Budia hia batur, iucundus fuit. n enim quiscuam est tam auersus a musis, qui non mandari uersibus aetemum suorum laborum praeconium patiatur.
Si v igitur, iudices, sanctum apud uos , humanissimos homines.
hoc poetae nomen, I contraria posuit, Humanissimos homines , Barbaria. quod enim barbaria non uiolat, id sanetiim ducit: ct quod barbariae sanctum est, id esse multo magis debet humanissimis hominibus. Argumentum pro poeta sumpsit a barbaria, a rebus in nimis, a bestiis immanibus. S A X A, ct solitudines uoci respondent; J poeticum quiddam habet haec oratio: nec uitiosum et cum depcim sermo sit vi dc dicendi genus ad subiectam rem si accommodetur, absurde, aut indecoret nihil fat. C A N T V sectuntur, J nota ODI iei, & Arionis fabula, terrestres, maritimasq. bestias cantu flectentium R EB V S optimis quibus ad humanitatem informamur. POET ARV M uoce d suos uersus canentium . ITA Q UE etiam J uir doctrina, & ingenio clarus, Ilerdensis Episcopus, Ant
nius Augustinus Pro, Itaque , reponit, Iemq. egregia coniectura, monumentis ueterum confirmata. nam Gellius lib. 3.c. a i. Homerum, inquit, Aristoteles tradit ex insula Io natum. M. Varro in libro de imaginibus primo Homeri imagini hoc epigramma appotat. Capella Homeri candida hoc tumulum indicat Quod hac Ietae mortuo faciunt sacra. Deinde sequuntur duo uersus .,, Uxet M l O - ου - α , XoAmor, T , A mor, Abdi M. Suida, Homerum in Io Periisse, epigramni . inscriptum in
tumulo; auctor est. P E R M V L TI alii J Argivi, Athenienses,
Rhodii, lucomissi, in graeco autem Tigrammate nominati. rursus, quia Cicerone Chii nominantur, eos graecum non habet vi ramma.
se quidem Chium esse, Homerus ipse tradidit in illo uersu ii Apollis Demet Tit*Aobaro, ore. I : Isiclxvibra dira. IPSI ILLis C. M rio, J qui Cimbros deuicit.
37쪽
dixisse aiunt, cum ex eo quaereretur, quod acroama, aut cuius uocem libenti me audiret: eius,a quolua uirtus optime praedicaretur. Itaque ille Marius item eximie L. PI E tium dilexit, cuius ingenio putabat ea, quagesserat, posserat,bmri. Mithridaticum uero bellum, magnum atque dissicile, di in nisita metrietate terra mariq. uersatum, totum ab hoc expressum est. qui libri rum modo L. Lucullum, fortissimum, O clarismum uirum, uerum etiam populi R. nomen Hebrant. populus mimes aperuit, Lucullo imperante, Pontum, O regis quondam opibus, ct ipsa natura regionis uallatum: populi R . exercitus, eodem duce , non maxima manu, innumerabiles Arm morum copias fudit . populi R. laus est, urbem amicismam Creicenorum eiusdem consilio ex omni impetu regio, ac totius belli ore, ac faucibus rediptam esse, atque seruatam . nolim semper feretur, repraedicabitur, L. Luculio dimicante, cum interfems ducibus depressa hostium classis,emre iubilis apud Tenedum pugna illa naualis: nostra sunt trophaa, nostra m numenta, no triumphi. Quare, quorum ingenus hac feruntur, abibpopus R. fama celebratur.
A c R O A M A, J acroama est & qui aliquid recitarituditu iucundum, de id, quod recitatur . hic pro ipsa re accipi elatam videtur: cum sequariar, Aut cuius uocem: quo significatur is, qui recitat. EIVS, a quo sua uirtus optime praedicaretur. J idem seripsit lib. g. c. et 3. Valerius Max. Theatrum, inquit, petens, cum inte rogaretur, cuius vox auditu illi futura Ie ratissima, didicit, eius, a quo artes meae canentur optime . L. PLOTIVM J nominatum a Suetonio inter claros rhetores, his uerbis. De hoc Cicero in m. aet M. Ticinium sic refert. E quidem memoria teneo, Pueris nobis primum latitae docere coepisse L. Plotium quendam. ad quem cum fierete cur , quod studiosissimus qui sciue apud eum eRerceretur dolubam, imi idem non licere . continebar auteni doctissimorum hominum auctoritate, qui existimabant, Graecis exercitationibus ali melius ingenia posse. Hunc eundem c nam diutissime uixit) M. Coelius in oratione, quam pro se de ui habuit, significabat dictasse Atratino, accusatori suo, actionem et subtractoq. nomine, ordearium rhetorem uel-
38쪽
appellat, deridens ut instatum, ac leuem,& tardidum. MAGNUM, atque difficile, J magnitudinem, atque difficultatem eius belli,praeter Plutarchum, ostendit Cicero iii duabus orationibus, pro lege Manilia, ct pro Murena. T o T V M ab hoc expressum eit. J non plano tum, sed quod a Lucullo gestiam est, ut sequentibus declaratur: nain res a Luculli successore Pompeio gestri non attigite opinor, quod ei
cum amicissimo suo Lucullo parum conueniret . Pompeius autem scriptorem liabuit rerum suarum Theophanem Mitylenaeum, NON maxima manu:J itaque Rex Armeniorum Tigranes, gener Mithridatis, cum Romanum e ercitum, multis Partibus inferiorem suo, ad se uenientem uidi isset, Si ut legati, inquit, ueniunt; multi, si ut mih-tes, pauci. Plutarchus . CYZICENORVMI omittam quod scriptiun reliquit Plutarchus in Lucullor dicam id, quod idem Cicero in orat. Pro Murena prodidit: L. Luculli uero res tantae exstiterunt, ut neque maius bellum commemorari possit, neque maiore consilio, ct uirtute gestium . nam, cum totius impetus belli ad CyEicenorum
moenia constitisset; eamq. urbem sibi Misiridates Asiae ianuam fore Putauisset; qua ess acta, & reulla, tota pateret prouincia: persecta ab Lucullo haec sunt omnia, ut urbs fidelissimorum sociorum defender tur , ut omnes copiae regis diuturnitate obsidionis consumerentur . Et Tacitus lib. . Obsecta, inquit, publice Cydicenis in curia caerimoniarum diui Augusti, additis uiolentiae criminibus aduersum ciues Rc manos e & amisere libertatem, quam bello Mithridatis meruerant circumsessi, nec minus sua constantia, quam praesidio Luculli, pulso rege. FERETUR, J multorum ferinone . haec enim uis est in hoc uerbor ut in Catii. orat. i. Ad huius uitae studium meditati sunt illi, qui feruntur, labores tui. A P D Tenedum I Idem in or. pro Murena et Quid illam pugnam naualem ad Tenedum , cum contento curri acerrunis ducibus, hostium classis Italiam spe, atque animis in saeui ta peteret, mediocri certamine, di Parma dimicatione commissam ar-F bitraris Er I O. fuit Asticano super ri noster Vt itaque t etiam in sepidero Scipionum putatur is esse constitutus e
marmore. at iis laudious certe non solum ipsi, qui laudam-tur, sed etiam populia nomen ornatur. In calum hhius proauus Cato tollitur: magnus honos populi rebus adam
sique illi Maximi, Marcelli, Fala, non sine communi
gitur: omnes denique illi Maximi
39쪽
omnium ne ri taede decorantur. Ergo ilium, qui haec fecerat , tibialam hominem, maiores nos i in ciuitatem receperunt: nos hunc Heracliensem, multis ciuitatibus expetitum, in hac autem legibus confluuium, de nostractustate eiiciemus exam si tuis minorem gloria fructum putat ex gracis uerstas percipi, quam ex lamis, uehementer errat: propterea quod graea leguntur in omnibus fere genitur, latina suis finibus, exiguis sane, continentur. Pares res ea, quasgessimus, orbis terra regionibus destruiuntuae revere debemus, quo manuum no rarum tela perueneretrat, eodemgloriam, famamq. penetrare: quod cum ipsis populis, de quorum rebus siriabitur, haec ampla sunt; tum iis certe, Pi de vita,gloria caussa, dimicant, hoc maximum e periodorum incitamentum es, et laborum . o
Canus filii Asricano Tiperiori noster Ennius:J eandem aemlib. s. et is . sic explicat Valerius Max. Superior Africanus Emnii poetae effigiem in nionumenti, Corneliae gentis collocari uoluit, quod ingenio eius opera sua illustrata iudicaret i non quidem ignarus, quam diu Romaiau imperium floreret, & Africa Italiae pedibus esset subieeia,totiusq. terrarum orbis summu culmen arx Capit lina possideret,eorum extingiti memoriam non posse; si tamen illis litterarum quoque lumen accessisset, magni aestimans uiuHomerico, quam rudi, atque impolito praeconio dignior . IN sepulcro Scipi Dum I in quo tamen Africanus ille, cui carus Ennius fuit, sepultus ipse non est . periit enim in Campaniae uico Linterno, ibique bullus est, addita in monumento inscytione, Ingrata Patria ne ossa mea
quidem habebis . CONSTITUTVS e marmore. I tale illud
in ea pro Domn: Eius non longe a Tanagris simulacruin e marmore posituin fuit. Et lib. A. in Verrem: Qui accessistis Ennatu, uidistis si- iuul acriam Cereris e marmore. Hunc locum,acuti uir ingemi , me iuero, emendauit Honoratus Fascitelius, qui pol ea Episcopus Insu. anusiuit. legeb atur enim in omnibus libris, matutal o turpiq. erro, re: Constitutus. et marmoratis laudibus. HVIVS J ob singula rem uirtutem, ac probitatem M. Cato, Uticensis postea dictus, significatur ; cum tamen Catones in ciuitate multi essent. P R O A V V Ss ille Censorius, quem supra cum A fricano minore, C. Laelio, L. Furio coniunxit . eius filius filii M. Cato Salonianus, Saloniani blarcus, qui praeturam petens decessit: ex quo natus est Marcus, qui se bello ciuili Uticaeinteremit. adere diligeter disseruit Gellius lib. i3.c. i S, MA-
40쪽
NAXIMI, Marcelli , Fulvii I militari laude clari, qui M.
cundo Punico bello contra Hannibalem egrepte pro republica P gnarunt. sunt autem hi, Fabius Maximus Cunctator; M. Claudius Marcellus, qui ducum Romanorvin primus Hannibalem docuit
posse uinci Fulvius Flaccus, qui Capuam recepit. IL L V M, Innium. QVI haec fecerat; J qui res gestas Catonis, Maximi, Marcelli, Fuluit uersibus persecutus erat. RH VDIVM hominem, IRhudiae vidum Apuliae, foederata ciuitas quo tempore Ennius in ciuitatem eii receptus: quae postea colonia sint, a Fulvio Nobilio ire deducia, cuius beneficio ciuis R. factus est Ennius: ut in Bruto I gimus . HERACLIENSEM, J nobiliorem , quam Ennium. non enim Rhudiae cum Heraclea conserendae. M V L TIS ciuitalibus expetitum, J donauerant enim eum ciuitate Rhegini, Locrenses, Neapolitani, Tarentini. LEGIBUS J lege , quam tulerant Sibuanus,&Carbo tribuni pl. EX graecis uersibus J graeca igitur, non
latina, erant Arelliae poemata et itaque supra non dinit Cicero, a C. Mario audiebatur, sed, C. Mario iucundus fuit. graecas enum litteras
Alarius ignorauit: & ipse apud Sallustium, Neque litteras graecas, inquit, didici. parum placebat eas discere, quippe quae ad uirtutem doctoribus nihil profuerunt. LATINA uiis iiiiibus, J non imperii R. quod latissime patebat ut sublinagitur, orbis terrae r gionibus definiebatur, sed Latii tantum: itaque sequitur, Exiguis sane. erat enim ultra Latii fines graeca linguas erat gallica , erat ranista. ORBIS terrae regionibus J ab occidente Hispansa ulteriore, ab oriete Euphrate fluuio, qui Parthorum ditionem a Romano disini ebat
imperio. Galliam autem Romani nondum tenebant, neque Germaniam , nec alias regiones. sed est oratoria amplificatio, ut etiam orat. 3. in Catii. Vno tempore in hac rep. duos ciues extitisse, quorum ab ter fines uestri imperii, non terrae, sed caeli regione terminaret, alter eiusdem imperii domicilium, sedesq. seruaret. Et m euudcm orat. . Anteponatur omnibus Pompeius, cuius res gestae, atque uirilites usdem, quibus solis cursus , regionibus, ac terminis continentiar. Et
quod de Pompeio, dicit idem de Caesare post aliquot annos in ea pro Balbo et Caesar, inquit, abest longissime, at ue in iis est nunc locis, uae regione orbem terrarum, rebus illius gestis imperium populi R. efiniunt. G L O RIA AI, famamq. penetrare: J graecis uersibus prolatam. C V M ipsis populis, de quorum rcbus scribitur, haec ampla sunt; eandem rem quam uarie, quam eleganter Cicero expresserit, cur nou ostendamus e Praeserim cum ad Nudiosorum utilitatem