Pauli Manutii In Ciceronis orationem pro Archia poeta commentarius, ..

발행: 1572년

분량: 54페이지

출처: archive.org

분류: 로마

41쪽

IN ORAT . pRO ARCHIA POETA

hoc, ouidquid est, a nobis elaboretum nam cum ex Archiae ingenio non modo priuatam eorum, quorum facta uersibus expresserat, sed publicam quoque manare laudem, uellet ostendere, haec dixit: inii libri non modo L. Lucullum , fortissimum, ct clarissimum uirum, ueriam etiam populi R. nomen illustrant. Eiusdem generis illud est: Populi R. laus est, urbem amicissimatu Cytacenorum eiusdem consilio ex omni impetu regio, ac totiu&belli ore, ac faucibus ereptam esse, atque seruatam. Et illud, Quod prorime sequitur: Nostra semperferetur, & pCedicabitur, L. Lucullo dimicante, cum interfectis ducibus depressa hostium classis, & incredibilis apud Tenedum pugna illa natialis r nostra sunt trophaea, nostra monumenta, nostri triuimithi. Quare, quorum insemis liaec feruntur, ab iis populi R. fama ceebratur. Iam de Ennio: sis laudibus certe non solum ipsi, qui laudantur , sedetiam populi R. nomen ornatur. De eodem: In caelum huius proauus Cato tollitur: maginis honos Populi R. rebus adiungitur. Nec dissimile illud: Maximi, Marcelli, Fulvii non sine communi omnium nollinina laude decorantur .

VAM -horscriptores rerim suarum magnus Ce xander secum habuisse Acitur e atque is tamen, cum in Sigaeo ad Achillis tumulum adlistiset, O fortunate, laeum

adolescens, qui tuae uirtutis Homerum praeconem inuere I ris. Et uere. nam msi Ilias extitist illa, idem tum via , qui corpus eius contexerat, nomen etiam obruisset. Quid nolier hie Ma gnus , qui cum uirtute fortunam adaequauit e non ne Theophanem Mitri naum, scriptorem rerum suarum, in concione militum ciuitate donatiue

edi nostri illi fortes uiri, sed rustici, ac milites, dulcedine quadam eloria commoti, quas participes eiusdem laudis, magno ictud cta re approb

uerunt. Itaque, credoo civis R. Archias legibus non esset, ut ab aliquq imperatore uitate donaretur, perficere non potuit. Sulla, eum Hispanon des os donaret , credo, hunc petentem repudiasset . quem nos in conm

ne uidimus, cum ei libellum malus poeta de populo subiecisset, quod e Liramma in eumfecisset, tantummodo alternis uersibus Iongiusculis ,statim ex iis rebus, quas tunc uendebat, iubere ei praemium tribui, sub ea condidione , ne quid postra scriberet . qui sedulitatemmati poetae taxerit aliquo tamen praemio dignam, huius ingenium, di uinxtem in scribendo, o c piam non expetisset e

42쪽

EXPLANATIO. svcvM habuisseJ secum habuit Callisthenem, de quo Trogus

lib. iet. Aristobulum, cla quo Amanus: Clitarchum, de quo Plinius lib. d. cap. 31. ut alios omittam, qui res ab illo gestas litter rum monumentis tradiderunt: quos Plutarchus quidem Hominat,n nyamen comites eius suisse ostendit. H O M ER V hi Praeconem a si,

quae scripsit in Probi uita Flavius Vopiscus, attendant , Homerum Alexander non nominauit. Alexander, ait, Magnus Macedo, cum ad Aehillis sepulcrum uenisset, grauiter ingemiscens, resiceime, inquit, iturenis, qui talem Praeconem tuarum virtutum reperisti: Homerum intelligi uolens, qui Aesaillem tantum inuirtutum inadio finxit, quai tum ipse ualebat ingenio . Inuidit igitur Alexander Propter Hom rum Achilli,non propter eius uimatem. quo significabat,scriptores ro, rum suarum cum Homero minime coferendos. habebat autem secum,

ut dixi, Callisthenem, Aristobulum, Clitarchum, Praderea Ptolem qui postea Aegyptiis imperauit . QVI uirtute tortuitam admquauit J de eodem in oratione pro Balbo. An ingenium s cum etiam

ipse cassis, euentusq. rerum non duces, sed comites eius consiliorum fuerint: in quo uno ita summa fortuna cum summa uirtute certauit, ut omnium iudicio plus, quam possit , minus, quam decet, tribueretur.

THEOPHANEM Mitylenariam, J cuius gratia Patriam enas Mitylenem, cum ad eam oppugnandam uenisset, Perauit .n est,qui Cornelium Balbum adoptauit et ut in oratione pro Balbo. IN eum lla, & laudandi uim habet, & uituperandi: hic ad laudem spectat. RUSTICI, J rure habitabant, agro . colebant milites, de qu bus Cato in libro de Senectute et Quod igitur adolescentes, d ii quidem non solum indocti, sed etiam rustici, contemnunt, id docti in ne extimescent Et in m. ad D. Brutum: Denique ii uiri rusticos . sed tartissimos uiros, ciuem. optimos, dementes si iuvim, phimum milites ueteranos, deinde legionem Martiam. 1 A N T v mM O D O J nihil habebat preterea, quod iucunde leB Posset, omniimore, omni carens poetica uenustate. ALTERNIS J ut prior rex, posterior quinque Pedibus constaret. --

43쪽

UI Metellono , famuliaribsimosuo , . elaitatem res donauit, neque per se, neque per Lucullos impetra- iussere qui praesertim usqueeo des in rebus scribi cuperet, ut etiam Corduba natis poetis, pingue quiddam sonantibus, QP eperegrinim, tamen aures suas dederet. eque enim est hoe dismulandum, quod obscurari non potes ,sedpra nobis serendum ttrahimm omnes laudis Iudio: di optimus quisque maxime gloria ducit ipsi illi philosophi etiam in illis librilis, quos de contemnenda gloria stribuni nomen suum inscribunt et in eo ipso, in quo praedicationem, nobilitate nodu, ieiunt, praedicari de se, ac nominari uolunt. Decimus quidem Brutus , summus illa uir, di imperator, Attisi, amicissimi sui, carminibus templo-mran, ac monumentorum aditus ex avit Dorum. Iam uero ille, qui Aetolis, Ennio comite, besinit. Fulvius non dubitauit Martis manubi Musis consecrare.

Ex PLANATIO. Pt 3 ullos I Metelli Pii cognatos, Lucium, & Marcum: in

enim Plutarchias, L. Luculli matrem Q Me lo Numidico, Pith in Verrem Cicero com

firmat . PER EGRINvM, J Latino ciuidem sermone, sed ut in eo pere ima uaem msceretur. A V R E S suas dederct.3 eum Hispaniae prae et . DECIMUS quidem Brutus, J is, qui de Luin is, Gallaecas triumphavit. de quo Valerius Mam lib. S. c. et r. Honoratus animus erga Poetam Attium Decimi Bruti, suis tempori. elui ducis, Chat: cuius familliari cultu, re prompta laudatione delectatus, eius uersitas templorum aditiis, quae in manubiis cons

crauerat, adornauit. FVLVIVS l M. Fullatus Nobilior: de quis sic in lusc. r. Honorem huic generi non fuisse, declarat oratio M C, tonis: in qua obietat ut probrum M. Nobiliori, quod is in pro ii cet Trai diutam duxerat autem consul ille in Aetoliam,ut stimus,

44쪽

PAVLI MANVTII COMM.

O RA T I O. in qua urbe imperatores prope armati poetarum

nomen Musarum delubra coluerunt, meam debentior in iudices a Musarum honore, dia poetarum salute abhorrere . atque ut id libentius faciatu , iam me uobis,iudices , indicabo, di de meo quodam amore gloria, nimis acrifortasse , ueruntamen honesto , uobis confitebor . quas res nos in

consulatu rectro nobiscum simul pro salute huius urbis, atque inperj, es ero uita ciuium , proq. uviuersa rep. gessimus, attigit hic uersus, atque tincto it . quibus auditis , quod mihi magna m , di iucunda uisa emhimo ad perficiendum hortatus sum . nullam enim uirtus aliam mercedem laborum , periculorumq. desiderat, praeter hanc laudis, o gloria: qua quidem detracta, iussises , quid est, quod in hoc tam exiguo uitae curriculo, di tam breui, tantis nos in laboribus exerceamm e certe, si nihil animus praesentaret in posterum: Osi, quibus regionibus uita statium circumscriptum est, eisdem omnes cogitationes terminaret suas: nec tantis se laboribus stam rei ; neque tot curis, uigili sq. angeretur; nec toties iue uita ipsa dimicaret. nunc insidet quadam in optimo quoque uirtus, quae noctes, dies animum gloriae bimulis concitat, atque admonet, non cum uita tempore esse dis tiendam commemorationem nominis nostri, sed cum omni posteritate adaequandam . An uero tam parui animi uideamur esse omnes, qui in rep. atque in his uitae pericula, laboribusq. uersemur, ut, cum que ad extremum spatium nullum tramuallum atque otiose obitum duxerimus, nobiscum . simul moritura omnia arbitremur e an, cum statuas, o imagines, non annmorum simulacra, sed corporum, studiose multi sumnii homines reliquerint; consiliorum relinquere, ac uirtutum nostrarum enim non multo malle debemus, summis ingeniis expressam, o politam e Ego vero omnia, qua gerebam, iam tum ingerendo Paetere me ac diraeminare arbitrabar morbis terrae memoriam sempiternam. haec uero me a meo Spost mortem Uutura sunt, sue, ut sapienti mi homines putauerunt, ad aliquam annmi mei partem pertinebita a nunc quidem certe cogitationequadam .Pq. delictor

EXPLANATIO.

OETARvM nometi, J ut Brutus, qui Attii carminibus teniplo mm ac monumentorum aditus .exornauit suorum . M V S NR VM delubra ut Fulvius, qui, deuictis Aetolis, Martis m E et nubias

45쪽

;, IN ORAT PRO ARCHIA POETA

nubias Musis consecrauit. A POETARUM salutea quod eli' uitaras honorem Archias tanti paceret, ut in eo saluteni silain esse suam millimaret. V T ID libentius faciatis, J cum huclligetis, quavi pere id ego cupiam , Archiae deuinctus Propter consulatum meum eius ingenio celebratum . VOBISCVM simul J aucupatur hid

cum gratiam, S eos Archiae conciliat, gloria cum Hs communicata,

quam Archiae uersibus consequetur. SI NIHIL animus praesentiret in posterum;J copiose in primis ,& ornate disputat in hanc sententiain in Catone. Nemo, inquit, umquam mihi, Lipio, persuad bit, aut patrem tuum Paullum, aut duos auos Paullum,dc Asricanum, aut Asricani Patrem, aut patruum, aut multos Praeliantes uiros, quos enumerare non est necelle, tanta esse conatos, quae ad posteritatis memoriam pertinerent, nisi animo cernerent, posteritatem ad se pertinere. N v NCJ nunc, pro, sed: ut alibi, dc apud Graeaes m . IN OPTIMO quoque J immortalis gloriae cupiditatem optimorum

uirorum esse Propriam, in Catone quoque ostendat his uerbis: Quod quidem ni ita se haberet, ut animi immortales essent f haud optimi cuiusque animus maxime ad unmortalitatis gloriam niteretur. G L ORIAE stimulis pro, gloriae cupiditate et sed quia translatis bis propria uincuntur, simulis, maluit; quam, cupiditate. CONCITAT , J ne langueat, ne umquam consillat, sed usquem in uratur , donec eam gloriam , cui nulla dies finem asserat, assequatur. NON cum uitae tempore dimetiendam commemorationem nomisius nostra, I ita uiuendum, ne, quibus uita sinibus, iisdem nostri Di minis i ima terminetur. T A M parui animit qui tam exiguo uitae curariculo , tamq: breui contentus esse uelit. C U M usque ad evit inimi spathim nullum tranquillum atque otiosum spiritum duxerimus, J sic Cato apud Ciceronem de se ipso loquitur. An censes, tiae tantos labores diuturnos nocturnosq. domi, militiae suscepturumsinose, si iisdem finibus glorian eam, quibus uitam, essem terminaturus e non ne melius multo fuisset otiosam aetatem,& quietam , sine ullo. aut labore, aut contentione traducere IMAGINES, I latiust atet imago, quanis larua et nani Sc Picturam comPlectitur, omnino - quidquid rei ueraestini litudine repraesentat . eadciti'. simulacri significatio est. Propterea dixit in ep. ad Lucceium cum & de picta ab Apelle, S de lacia a Lysippo Alexandri Magni effigie loqueretur: Illi artota es, crup .is simulacrii immis nota iaciebant: quae uersi nulla sint,

iust o sunt tamen obscimores clari uiri. nec minus enim est Sparti

res Agesilaus ille perhibendus, qui neque Pictam, neque fictam imagi

46쪽

. Mein suam passus est esse, quanxilui iii eo genere laboraret. unus enim Xenophontis libellus' in eo rege laudando facile omnes imagines omnium, sui tuasq. superauit . Et pro Coelior Aliquis mihi ab inferis ex . citandus est ex barbatis illis , non hac bubula, qua ista delectatur, se illa horrida, quam in s Fatun antiquis, ct imaginibus uidentus. Quod autem de imagine, & simulacro, idem de effigie dictum intelligatum his enim uocabulis eadem subiecta omnibus notio est. CONSILIOR UM, ac uirtutum nostrarum I mentis consilia sunt, uirtu, tes in rebus existunt. EXPRESSAM, Spolitam J Expressam, ut nihil desit: Politam, in qua nihil oculos offendat. EGO uem J ne irinum in eo, quod laudat, esse uideatur, exemplum sumit a se ipsoae cflagrare se profitetur laudis amore sempiternae. U AE gerebam, Jan consulatu . SPARGERE me, ac disseminare I mirus est in oratione supeOtis uerbis exornanda . proianae dixit, Expressam , Spilitam: iniri: Cogitatione quadam, speque: hic spargere, ac dissentina.. h. si argitur enim semen, terr . excipitur, ut cius complexu, dc ca-

lore fructum ferat. V T sapientissunt homines putauerunt, J Pythagoras, Socrates, Academia tota,

V conseruate, iudices , hominem pudore eo, quem amicorumstudiis uidetis comprobari, tum dignitate , etiam uenustate; ingenio autem tanto, quantum id emi nil remimari, quod summorum homi m ingeniis ea petratum esse uideatisi; ca a uero eiusmodi, Hae beneficio his, auctoritate municipij, testimonio Duuelli , tabulis Metelli comprobetur. Vaeum ita sint; petimus a uobis, iudrces, siqua non modo humana, uerum etiam diuina in tantis negotes commendatio debet esse , ut eum , quim x, qui uestros imperatores, qui populi R. refusas semper ornauit , qui etiam bis recentibus notiris, uestrisq. domesticis periculuater m se te stimonium laudum daturum esse profitetur , cula. est eo Numero, qui sempera domessancti sunt habiti, atque dicti , pc in uestram accipiatis fidem,

ut humanitate uestra leuatus potius,quam acerbitare uiolatus esse uideatur. .

Ea de caussa pro mea consuetudine breu: ter, simplicitem dixi, iudices , ea confido probata esse omnibus e qua non fori, neque iudiciali consuetudine, di de hominis ingenio, ct communiter de ipsius Budio locutus sum , ea, iudices , a uobis o esse in bonam partem accepta , ab eo, qui iudicium exercet ,crete scio,

47쪽

; IN ORAT PRO ARCHIA POETA

EXPLANATIO.

QvARE conseruate, iudices, hominem pudorem, J chiae sunt,

perorata iam caussa, una pro reo, altera pro se ipso, digressiones: Pro reo, Conseruate, iussices, hominem pudore eo: de

quae iequuntur: pro se ipso, Quae non fori, nec iudiciali consuetudine, hominis ingemin& communiter de ipsius studio locutus sum,

iudices, a uobis spero esse in bonam partem accepta, ab eo, qui iudicium exercet, certe scio. Quod ad priorem attinet, interdum uenit in mentem suspicari de ordine praepollero. Primum enim Petitur a m 'dicibus, ut Archiain conseruent, deinde, ut in fidem actas iante curii m iidem prius accipi,quam conseruari, debeat. Accedit ea ratio, quod, cum extra caullam Cicero magatus artis poetaeae studium summis laudibus extulerit; n uidentur postea, quae Proxime conimemorauit,

, i subiici, de Pudore Archi. ae, de ingenio, de caussa sied illa Potius, qu. ae commendationem habent a causia disiunctam, du- .etam ab Archiae meritis, S genere studiorum: a meritis in eo, Qui uos, qui uestros imperatores, qui populi R. res gestas si Pre ornavit: a genere illadiorum, cum subiungitur, Quiq. est eo numero, qui s in per apud omnes sancti sunt habiti, atque diati . Qitae si lector attendat; noli dubito, 'uin haec ei conclusio potius arrideat: Quare conscreare, iudices thomirieria: quam illa: Quae cuni ita sint; Petimus a uobis, iudices . 1 V Al dignitate, tum etiam uenustates J quem hic locum hari dagnitas, aut uenustas : satis ualere debet ad conciliandam Archiae iudicum uoluntatem pudor ipsius, ct ingenium, plurimum uero ipsa cauilla: quibus singulis aliquid addit, quo pateant illustrius: at haec, 1 una 'Dinate, tum etiam uenustate, nescio quo modo intrusa, Pro sus nuda sunt . Vt omittam, quod hic loquendi modus,Conseruate hominem tu dignitate, tum cumia uenustate, mihi quidem pariun sati sinit. Adde, quod uenustas iucunda quaedam uel in uultu, uel in corporis motu species est et quae ad commendationem Archiae, praesertini aetate Prouecti, nihil pertinet. itaque Prorsus uidetur abundare. Riantema dic: mi, si, quo adiungi potiet, uiderem . nam glos mala quae uocant, interpretandi caussa Ponuntur. sed ita hic aperta sunt omnia, de pudore Archiae, de ingenio, de caussa, ut nullum interpretationis Iuni ' desiderent. Hoc tanten , quidqiud est, de omnino quaecumque Lentimus, ct lcribimus, ita probamus, dum ne honainibus eruditis, de

genere exercitatis inariobanda uideantur, B E N E

. racleae,

48쪽

PAVLI MANV m II COMM.

quoque rimnicipii uir uocauit TESTIM

O ram: (L Lucullus dui se non Tinari, sed sci

re con audiuisi e , solum non intermisso, sed egi sc dicit. T , I in qua referebantur eorum nomina, qui, ciuitatis adipiscendae graria, apud metorem eκ lege profitebantur . METELLII Metelli Praetoris, apud quem professus est Archias . SI O V Anegotiis commili latio debet esse, rarticula, Si, quae dubitandi uim habet, hic assimat et .

est enim sensus: Quandoquidein Archias, is, qui uos, qui uestros ini Ppratores, qui PoPuli R. res gestas semper omauit, ob tanta neo otia suus est, quem uobis non homines modo, uerum etiam dii com mentiat; petimus a uobis, ut eum sic in ueliram accipiatis fidem, ut limi hi quMnqcerbitate uiolatus esse uideatur. Tale illud pro Rabirio perduellionis reo. Si est boni consulis, cum

cuncta au ilia resp labefactari, conuelli q. uideat, ferre opem Patriae, luccurrere saluta, fortunisq. communibus, implorare civium fidem, Posteriorem salute communi ducere: est etiam bon ret, Sc seritum ciuium . Sc. In Catilinam orat. r. Si post hominum memoriam contigit nemina, vocis exspectas contumeliam, cum sis graari simio iudicio taciturnitatis oppressus H v m A N A r cum injZmum Archiae ornamentum hominibus asserat, tradendis immortalitati rebus eorum memoria dignis: quod si ibiungitur: Qui uos, qui uestros Imperatores, qui populi R. res gestas semper oreauit. J .

NA i hoc supra em lanavit hi uerbis: Suo iure nosterisse Ennius sanctos appellat poetas squod quasi deorum aliquo dono, atque munere commendati nobis esse uideantur. Et hic subiunxit: Qui est eo num se apud omne sancti sunt habiti, atque dicti. IN T Amr Ib negotiisl meritis ipsius Archiae: non quia proprie negotia sint merita: sed ea, quae Archias uersibus persecutus erat, tum negotia suerant maxima, quia non facile quiuis eadem praestare potui tet; tum et' in merita,quod ad populi R. gloriam pertinerent. Negotiis ieitrer

et Pi 6 edi et i PVrigutii J ob coniurationem Catilinae. VIO

LAI v, J is, qui sanctus est. similiter supra: Sit thitur, iudices.sanctum apud uos, humanissimos homines, hoc Poeta nomen, quod nulla umquam barbaria uiolauit. B R E V I T E R, simplici ema ne uobis aut oratione superuacanea, aut artificio molestus ossiem. NO Niori, neque iudiciali consuetudine. I de quo ueniam in exordio petiit his uerbis. Ne cui uestriam anuuin esse uideatur, me in qinestione I githua,

49쪽

lN ORAT. PRO ARCHIA POETA

sitima di in iudicio Publico, cum res agatur apud praetorem populi

R. lectissimum uirum s dc aDud seuerissimos iudices, tanto conuentu hominum, ac frequentia, nocuti genere dicendi, quod non modo a consuetudine iudiciorum, uerum etiam a forensi sermone abhorreat rqviem a uobis, ut in hac caussa mihi detis lianc ueniam. Sc. C O M

MVNITER J de ipso poeticae studio. AB EO, qui iudicium exercet, J a praetore . CERTE scio.J propterea quod studiis potisib

iniam delectetur humanitatis, iis, quibus excellit Archias.

SEARCH

MENU NAVIGATION