장음표시 사용
281쪽
Natalitia eorum, qui obscuro genere orti ad supremos honores prouecti sunt, manifestat superbia. Modestia nobilium nullis armis vincitur, nisi honores, & dignitates osse
Nobilitas alia est corporis, alia animi: corporis ex genere, claritate, & vintute p arentum: animi vero ex proprijs meritis, & virtutibus. Nobiliores sunt, qui ex propria virtute fiunt illustres, quam qui ex genere: at ignobilis videtur, qui suis viiijs auorum splendores obscurat. Vere nobilis est, qui cum sanguinis ingenuitate ,& maiorum splendore habet virtutes. Sanguinis ingenuitas inter angustias resplendet. Sunt sepius nepotes haeredes virtutum, vitiorumque auorum.
Licet aliquis proprijs meritis ad honores perueniat s id tamen a Republi caaccepisse dicat. Stultus, & ambitiosus etiam fortuita ad propriam gloriam attribuit. Iracundi, vel superbi, quamuis sortes, non sunt idonei ad gubernandam i Rempublicam. Bonus Ciuis omnibus viribus curare debet Reipublicae , populique conseruationem, honorem, augmentum.
Respublica, que certos reddituS non habet , cito corruet. Anima Reipublicae sunt bona, & pecunia. Loca inculta , vel a proprijs dominis derelicta, & sterilia Respublica sibi adiungat: non enim aequum est, quod Cities bona sua perdere possint cum detrimento Reipublicae. Ciuium bona, & personae sunt Reipublicae subiectae. Bona damnatorum publica sint; de eis,nisi in publicis utilitatibus, vel neces
Hostium praeda partim aerario partim militibus distribuatur. Aduenarum, qui intestati decedunt, bona ad Rempublicam spectant. Consueta portoria, Sc vectigalia adimere, vel augere, & Reipublicae,&Ciuibus perniciosissimum videtur. Saeuitia imperantium tumultum, & seditiones excitat. Seditiones ab otio oriuntur. Otiosus miles vires amittit ; & ciuitatem seditionibus replet. Seditio in principio benignitate sedatur. Sedato tumultu saeueritate opus est; & duces discordite e medio tollantur. In ciuilibus seditionibus quidquid feceris siue bonum, siue malum alij laudabunt ; alij vituperabunt. Vis aliquando necessaria videtur, ut quieta sit Ciuitas. Vnum corpus esse debet Reipublicae ; unus animus Ciuibus.
282쪽
Nullus se immisceat in eo, quod ad se non pertinet. Unusquisque propria curet, nec, quod ad sutum munuS non spectat, tractet: tunc R.espublica non consendetur; sed augebitur. Peregrinu S in aliena Ciuitate nihil, prster suum negocium, agat s nihil de alienis inquirat. Extranei nunquam admittantur ad ius Ciuitatis ; ex his namque seditio
Plures extranei simul conuenire possent, & recte Ciuitatem condere. Quando Colonia deducitur, curandum est, ut Coloni indigenarum nume
Ex nouis vectigalibus, & tributis desectiones populorum oriuntur. Cum populi deficiunt, victoria in celeritate conssistit. In Citiem rebellantem eius priuatus hostis, dux eligatur. Victorice externae bona Reipublicae augent, & ciuileS consumunt. Dux defectionis clam , & cito interficiatur. Populi discordes, qtiamuis nulli subditi sint, libertate non fruuntur: magis serui absque domino, quam liberi appellantur. Reipublicae libertas in legibus fundatur.
Lex est humanarum rerum domina. Magistratus omnes legibus obtemperare tenentur. Necessariurn, utilissimumque est seruire legibus. Lex dux est, & ratio recte gubernandae Reipublicae. Per leges noscuntur crimina. Tales leges esse debent, quales sint Respublic s. Leges consonae sint moribu S. Boni mores, &consuetudines firmentur legibus. Abusus per Leges tollantur. Leges secundum tempus, & arbitrium bonorum in Republica mutari debent. Vt temporum viceS mutantur, ita & mores. Aliquando Leges mutentur; verum qiliae tollerari possunt tollerentur. Leges, quas populus custodit, & conseruat , quamuis malae ullo modo tollantur.
Quae cum damno,vel sine utilitate Reipublicae conuelli non possunt,substi
Vsus populi conse ruetur. Ex Legibus oritur pax, ocium tranquillitas vitae. Homo ad selicitatem natus est; & finis Reipublicae debet esse felicitas. Felix Respublica, quae non indiget Legibus.
283쪽
Naturalis ratio bonorum pro Lege habetur.
Imperio assuetis, obedire Legibus ; ne dum alijs seruire, durum es . Finis Legis esst iustitia. Iustitia ad Leges, & ad omnes Reipublicae partes , pacis, & belli tempore neces arta videtur: nam sine iustitia subito res publica, &priuata concidunt,
Ex iustitia, & icientia nascitur quod bonum , & aequum est. Potestas,&scientia in Republica gubernanda iungantur s nam scientia absque viribus nihil est, & potentia absque scientia pernicies est-Prudentia est ars bene vivendi, & media inter intellectum, & sensum. Tempori aliquando cedatur. Quod facere decreuisti, ne disseras facere. Consilium rectum non ab annis,sed a sapientia procedit: ideo prudenti iuueni potius credendum est , quam ignaro seni. Tam prosunt Reipublicae consilia prudentum, quam arma sortium . Nec arma suae legibus, nec leges sine armis diu durare possunt.
Iustitia sit finis belli. Iusta causa belli est desensio: iniusta vero est cupido imperij,vel diuitiarum Bellum iniustum est, si prius non fuerit indictum. Iniustissimum est bellum, quod, ut ditio amplietur, innocentibus insertur. Antequam bellum indicatur, scribantur milites ; & ijs, quae ad prosequendum opus sunt, consulendum est. Ad bellum gerendum neces aria sunt milites, annonae, arma, pecunia. Bellum consit io, & prudentia indicatur, tractetur, perficiatur. Qui sine causa bellum mouent, sed tantum, ut fines dilatent, bona pro pria amittent. Prius Dijs immoletur, & Auguria capiantur, & postea arma moueantur. Ante pugnam ductor animoS militum exploret. Extraneis militibus ne committat pugnam, nam hi lucrum magis, quam belli causim curant: extra laei namque prsdae non victoriae, intendunt. Nihil peius est in Republica, quam egere viribuS alieniS . Ne fidas tumultuario exercitui quamuis magno, quamuis sorti. Serui non militent.
Ne fidas ei, quem laesisti. Ne credas ei, quem semel infidum cognouisti, licet postea verus, & fidus
Transfugis nulla fides habeatur. Vni tantum indico, vel speculatori non est credendum. Hostes, qui primo impetu fugam arripiunt, caute persequendi sunt 3 nam
284쪽
subfuga insidiae manent. Hostisim animos prouocare , ut sortiores , &pervicaciorCSeuemant, imprudentiSest . Imperii torviatur magis ingenio, quam corpore splura enim perficiuntur consilio , quam Vi armorum. Dux militum voluntati ; Rex populorum desiderios Praetor ciuium moriabus se accomodet, Nam qui odium seminat, non metet amorem. Insipiens plebes gaudet novo Imperatore, quamuiS malo.
Veterani milites adolescenti Imperatori obedire dedignantur. Militum animus donis adquiritur ; populi opibus; plebis annona; nobilium honoribus ; & omnium blancitijs & ocij delectatione. Miles, qui ductori, &Mediastutico non obtemperat capite damnetur. Qui ductorem sutim reliquerit: Qui fugam arripuerit: Qui seditionem excita uerit gladio occidendus est: Qui vero sponte ad castra redierit, flagris tantum
Qui metu hostium aegrum se simulat, ut proditor puniendus est. Fuga suorum maiori molestia assicit Imperatores, quam hostium victo
Ciuis, qui in Reipti blicae necessitatibus,cum arma sumere possit, & non sumit, ut proditor habeatur. Pacta, fides, & induciae cum hostibus seruari debent. Prius sub ditionem redigantur, & castigentur qui defecerant, quam curet aliis dimicetur. Nonnulla sunt metuenda , sed nihil spernendum.
Nimia spes semper damnosa. Insolitae blanditiae timorem, non spem asserunt. Melior est praesens secura seruitus , quam antiqua libertas pericillosa. Melius est prudenter pacem firmare, quam sortiter bellum conficere. Melius est bellum, quam infelix pax. Pax bello conseruatur. Bella pacis causa geruntur. Affectus nostri, animique indicia quamuis caelare curemus, non possu
Femina aliquid abscondere nolit, nescit, nequit. Simulatio non celat affectus. AEmulatio, S amor plus valent, quam leges poena, Vel timor. Gaudio iungitur dolor, voluptati. M
285쪽
-in histaretis plumbe'sunt notata , retaquis in Cosigio nomo P fiagdia, 'Grycis litem 5 quaepoctea Egius Uerus Ethruscis delineauit. Sed Cuius Orabianus tri erranus Pontifex Maximussic in his plumbeis latinitate donauit 'FEuplisimum commendo tibi Ego Pro perus Augur. Iunij.
mc Aniij monumenta tibi. . A VII. pastus aurea Cornua quere e libros Augurum a passus LV. ad Occidentem: qus si Romani non inuenerint, omnia tibi. Prosperus Augur
Scarisb, Die xxj. Iunij. Adulatores ut pestem iugito. Litteras prs viribus discito. Maledicentes arguito. Ne subitbirascaris; nam subita ira intemperantis est. Nimis loquaris. Semper tacere vitium. AuaroS sugiaS. Verum aurum ne asperneriS. . . . Haec Antius Fidentius Collegio
gae Arestus Cecinna in Colle bio Magi ter inparuula membra scripsit, semper maximi eci s ideo repono Ego Prosperus.
F Go Arestus Cecinna in Collegio Magister haec Collegio.. Ne quis dicat affectum esse vitilina, nam nec vitium est,nec virtus; quia affectus est animi motio, & vehemens incitatio, quae ad animum, non ad rem pertinet. Ignorantia non semper vitium I immb particularis aliquando est virtusue nam ignorare causa pacis, aut salutis, & honestae utilitatis, actio est virtutis. Dispositio,est applicatio ad aliquod: quae solum virtutes, & scientias naturales considerat; & fit per accidentia, quae ad unum contrarioxum materiam inclinant. l
286쪽
Magnanimitas aliquando vitium est, nam in ambitionem nonnunquam vertitur; quando circa honores versatur: si magnanimus non est bonus , fatuus , & stultus est. Scientia est notitia priorum, & rerum immobilium s nam mobilium opinio dici potest: aeterna est, non generabilis, non corruptibilis; intellectus enim .
apprehendit de indiuiduis. Principatus virtus est , δέ potentia; cuius finis est utilitas Reipublicae, sed unicus Princeps esse debet s nam multorum principatus maluS est, & contra
Hoc exemplar a Senatu donatum Collegis no Tro repono. eo dignissimum sit, ideo commendo quia Uar Magister meus hoc semper maximi fecit Pro perus custos Arcis,WAugur.
Andem optimi Patres munus Praesidis compleui: tandem annus excessit: si ego officium meum, ut par erat, non administraui, Obsecro VOS, prudentissimi viri, ut eum nunc Praesidem eligatis , qui me doctriha, prudentia, & probitate praecellat: Nullus igitur propriarn utilitatem, sed quod co m-mune est bonum quaerat, atque vos in eligendo Praeside; Praeses electus in ossicio exequendo haec prae oculis habeatis. Imperia inique, & sceleste quaesita obruuntur, & diu durare non possunt. Omnes, qui alijs imperant,meliores esse debent ijs, quibus imperant; nam quo magis illis dignitate, & auctoritate praestants eo magis probatate, & moribus praestare debent. Acrius Senatores, & optimates, quam plebei castigandi sunt: Leti issimc culpa illustri viro grauissima est; nam contra Leges, S contra naturam nobiles peccant; plebei vero tantum contra LegeS. Haec prudenter Menodorus Cecinna Praeses dixit. Iussit Senatus me Lamtem Velleium Scribam duo exemplaria conficere; quorum unum in Senatu asseruetur;& a Praesidente in fine ossicii Senatoribus legatur; alterum sacrosancto Collegio Augurum consignetur; ut Magistri sectos, &discipulos d
ceant haec verissima,&praeclarissima documenta. - Militaria haec documenta nullas spernat s num his as quando Crano Atlanti opus erit. Prosperus Fesulanus Augur.
DVcis inuictus animus a militum corde timorem expellit; & ipsos ad sor
Milites suum ducem magis, quam hostes timeant. si ML
287쪽
Si milites ducto ii non obtemperant, nunquam de hostibus triumphabunt. Inermes licet, armatos tamen inimicos aestimabis. Qisamquam ductor victoria excidat , nunquam tamen animo concidere debet. Exercitus annona semper abundet; nam si annonae caritas vexet militeS, nihil ipsorum audacia, nihil ducis prudentia valet: si vero bellicis armis careat exercitus, qui nescit vinci ; attamen Vt plurimum cedere, vel terga vertere
speres victoriam pugnare. Vitandum illud proelium est, ex quo maius damnum, quam commodum percipitur. Tempus sugae cognoscere idem est, ac inimicum vincere. Victoriam assequi nihil est, si victoria uti nescias. Hςc Etheruscis characteribus notauit Aulus Quintius Senator Vulterranensis, & Augurum socius, dum esset Vult erranae Guitatis Lucumon: Ego Orchus Maurus Augur latinis litteris transcripsi. Infas erua Scripturas quas primo repoyssi, scrus , sprimas hi Arias Vulte
rae 3 nam primo repositae tibis leges amico s Vulterranae Liuitatis prima fundamenta, si fuerint incisa patri damnum comminantur: Si Augurum libri ferri ictum perpessi fuerint , sy tibi , di amico, patri mala portendunt: at si unus vestrum abfuerit , non inuenientur s , inde peius aliquod eueniet. Hoc ex Aggbarijs Iuturibus cognoui. Carmen Tragicum pulcherrimum in partes reposui , quas tibi , e
amico inueniendasprassico. Haec ideo quia te, amicum amo.
aevae Magi Ter meus Esur omnium rerum prudentissimus infirmus dictareit , 'xumera Die xxiij his rebus ditaret , scripsi, sist ea plurimum tibi commendaus repoΠo Augusti. Ego ProsperuS.COnctitutio veri, sist falsi,cognitorum, T incognitorἄcon rituunt omnes regulas. Sensibus multa comprehenduntur ,-percipiuntur , sed id fieri nonpotest absque assensione.
Omne animal appetit, quod natura ei accommodauit. Alfectus homini necessari, videntur. Assectus ad vir:utem hominibus ὰ natura tribuuntur. Affectus , animusique multa videre possunt , quae nusia sunt. Sensus vera videt 3 fusa non Nidet. Ex perceptionescientia. E cientia virtus. Virtuti nihil dee Ii . XLIV. Scarith
288쪽
Sidera 1 unquam temere decurrunt.
Sidera deprimunt terrena sursum tendentia s atque ea , qua non subeunt ad se tra
Animalium iritus aerem ad se trabit. Aer vita hominis. Nubes a vapore humiri , ε fumido e terra procreantur . A Solis calore nubium densitas vertitur inpluvias . Coelum in sexdecimpartes diuiditur. Venti in totidem. Non omnes flatus sunt Nenti. Henti a contrario Ltellarum cursu Hὰ mundi motu oriuntur. Auguria siderum , omulum Neriora , incertiora.
Post sidera fulmina. Regula fulgurum raro falses.
Eadrupedes varij. Tripudia , di pullaria distilia. Extispicia di cillima.
Contra haec omnia , it prudens. Imperantispotenas in virtute , , honore fundata sit. Presides, aut Praefecti , qui populo ubiectos contumeliis assciunt, quamuis poenas peccati non luant , nunquam tufamiam e fugiedit. Magni honores sunt onera I qus oneratos opprimwnt. Nihiliucundius hi ctoria, er nihil ea utilius o eius 'nis esi veritas . Tempus tacendi, loquendi cognosceresapientis es i. Ignotisprodesse laus magna. Hanc epistulam tanti ae lima quanti valet s secuti mper feci ego Prosperus.
Herculanus Maurus Lini filius Antio Vesulio
Oderati animi iram non solum vitiu non es e,verum ipsius virtutis esse-
Scari Die xiij. IV 'um,Policrate Licinio Arretino testante,nouimus.Policras ille Arre- Augusti. tinoru omni uprudentissimus. Policras ille,qui Collegiti nostru decorauit cum MDcxxxv Magistri munere iungeretur. Policras ille, quem nunqua iratu vidimus; ut ipse optime nosti,cum eius auditores 'el potius discipuli essemus, pluries asseruit, ex causa irasci esse laudabile: quare ne doleas,te iratu esse s sed causam irarum
289쪽
i tibi a crudelistinata Romanis praebitam s nam, cum patrem tuum abstulerint, iusta est causa, cur eis irascaris ; quod parentibus in nullo deese debemus: &isi Patriam defendimus, cur non etiam parenteS ὸ si eos, qui patriam nostram inuadunt odijs, armisque persequimuricur non saltem odi)s eos, qui parentest nostros non inuasere solum, sed occiderunt, irati prosequemur ξ Si pro pa- tria iuste arma sumimus , pro patre initiste occiso , cur non iuste irascimurrigitur si iuste irascimur, iusta ira virtus est, cum Iustitia sit virtus. Id sere semper assierebat ipse Policras; quod causa suit, Vt libentius ego semper sim Romanis iratus: qui Aruntem Maurum, cum Thusci in Samnites pugnarent sine causa occiderunt: Hercules Maurus Lucio Furio Camillo iubente captiuus effectus capite initis e truncatus: Ansur Maurus cum suis a Publio Valerio fuit trucida- tus: item Sutrij Metius Maurus fuit ab ipsis occisus. Quid iuris esset Romanis cum Sutrinis latet neminem. Oscus, Aulus, & Linus Equites ad Lacum Van- dimonis perempti fuere: iure , an iniuria suscepissent in Thuscos hoc bellum Romani, Dij soli id norunt. Nuccius Maurus, & Aruns quod nollent sub Romanorum ditionem se redigere a Lucio Cornelio Scipione, & Gn eo Fuluio Consulibus Romanis in frusta concisi fuere: idem postea accidit Ansuri, Me-:tio, & Anco ; sed longe iniustius Aulus Maurus occisus est qui non solum aliquid contra Romanos non est aggressus, sed ipsorum intuitu e Vulterrano Senatu seditioni studentem plebem expellendam curauit ; ipsa namque contra Romanos semper machinabatur. Iniustis, iniqtiisque modis ab ipsis obtruncatos silebo: nouit Antius a seruo Quinti Fulvij trucidatus: nollit Orchus, qui fuit in domo Appij Claudij veneno absumptris: nouit Ponti sex Maximus Aruns;qui,cum domi suae recepisset Praetorem Gneum Sergium, ipsus Hospitis opera fuit ut creditur, suffocatus. Sed ne longius tam molesti sermonis
seriem contexam ; nam & te afficerem toedio, & ego adeo in Romanos excandescerem, ut me consumerem id solum inuitus recensebo; quod Hostilius iniuste iussit occidi Turrenum Senatorem: & Cornelius Consul sine ulla causa Oscum Martis Sacerdotem impie mandauit capite plectendum; &eodem supplicio damnauit Elbium Praesidentem Senatus, Lucium , & Ennium Senatores , & proauum meum Herculanum. His, tantisq; iniurijs affecti, cur non iuste eis irascemur Θ cum ex causa irasci sit lati dabile & si sola virtus est lauda bilis ut aiebat idem Poli cras iram ex iusta causam virtutem, Vel virtutiS eflectum esse constat: verum cauere debemus, ne ratio , quae est passionum nostrartim domina, supprimatur. Sed de his satis: iucundiora loquamur. Hoc
plerumque mirari soleo, cum amicitiam nostram recogito, cur adeo firma sit, Vt nullus, etiam pluries conatus, eam valuerit rescindere: at cum in mentem venerunt ea, qtim noster Policras disserere solebat, admiratio cessauit ; ex eius
etenim ore fere semper hoc audiui ; Animorum coniunctio est ab astris, &si
290쪽
virtute coniungittar, non soluitur, quia vi reus aeterna est; nisi mors, vel potius 1 pse motuum Motor dissoluat: si vero viiijs fouetur, cito corruet; vitium enim
nusquam permanebit: & licet id satis es et ad sedandam admirationem, qua tenebar, libet tamen haec addere, quae ipse aiebat, videlicet ; Vna duorum astrorum secietas aduersos nixus reddit inopes, si ex eadem virtute ortum habeant ; &, licet homo ea disiungere conetur, nihil eficiet ; nam mors nec dusiunget, quos Coelum, & ipsa virtus i ungit ; inambabsentia tristior magis coniunget: cum vero astrum in alterum grauissimo crimine non semel , & iterum A errauerit, quod dissicile, nam amicus amico donat errata, solutan amicitiae nodus dissoluetur ; quod veris firmum esse, ipsi sepius comperimus nam quot aduersa substinuimus Θ quot calamitates perpessὸ quot, & quorum iras experri sumus Θ attamen nihil contra amicitiam a nobis erratum est; Plura de amicitijs solebat disserere sed hoc suscit modo j quod aduersa omnia, ut obliuiscar, effecit; & iram, quam in Romanos concepi, moderatur 3 nam amicum in aduersis habere fidelem pluris est, quam nulla mala perpeti. Hoc si cogitaueris, idem in te ecta ciet, & Romanos non ut hostes.sed ut iniustos hostes od ris . Praesertim te consolari debes , cum amicum habeas, qui eisdem aduei fitatibus detinetur. Scio qui sis,& te prudentissimum cognoui, ideo epistolae MB nem faciam Vale, & me ama. Idibus sexti mensis Vulterrae. Ex LXX
Prosperus Archius Perusnus Antio Fesulano S. MAgistri nostri Policratis Licinij desiderium adeo me affixit, ut totas
tres noctes in somneS duxerim. At quarta nocte cum mihi in mentem 'venit Policratis Clusini, qui fuit matris meae Pater, paululum quietis cepi, Mocxxxv atque inter somnum, & Vigiliam h sc carmina cecini, quibus Arretinum cum Clusino conferrem. Igitur de Clusino, cuius doctrina, dum viveret, omnibus ignota suit; sed eo mortuo, omnibus patuit s multa dixi. At cum Magistri memini, vix de eo tres versus: nam,quae virum dedecent, statim ab oculis, Tu versus lege, & Vale. .
De duobus Policratibus.s L Strorum cursus , certantia dera nouit: Fulgura utores, velint qui satu Pol ras. Guid valeant hcrbae, possint quid verba Mineruae. Omnia, qui ciuit, nesciuitscire Clusinus. Obsurus iacuit vivus se fama sepultum Extulit, atque Pobcratis tunc gloriasurgit. Act Arretinus nouit, qui scire Policras , Et vixit clarus s cecidit, sed clarior: atque