Epistolarum Pauli Manutii libri 5. Quincto nuper addito. Eiusdem quæ Præfationes appellantur.

261쪽

EPIST. LIB. IIII. IIS

per fastos eos, qui comitiales non essent, O per nefactos omnes licebat. Erant praeterea dies aliquot pro Uuscui, qui neque facti, neque nefas poterant appellari, lege agi per eos totos neque o-n lat, neque omnino non liceret; sic par-t,prrtim nefarii horum tria erant prima in poctrema diei parte, nefa- fit, media fasti qui dicebantur intercis, una alendar: Dis des ibus litteris notantur, EN quod es, Endo tercisi, pro intercisi ueteres enim endo pro in usurpabant itaque dixit Cicero lib. ii de legibus Orms endo capitini merita uocauerint. Et Pectus notat Endoitilim, pro initium Varro autem lib. I ii de re ruri Endosuam domum . Alii priore parte nefasti, poserioresafli qui notantur ipsi quoque duabus litteris, Ni,sed coniungitis hoc modo squod ualet, P efassus primo cuiusmodi fuisse dies sere omnes sessos, ius ecto, alendario, cognoscitur. Non nulli priori parte facti posseriore nefasti qui notantvrsic pia P. quod Fassus primo , signiscat quo ex genere videmus in X lendario Vinalia fuisse Dies eos, qui priorepa te aut si erant, aut ne si de ueteribus, quod meminerim, nemo nominat de factis autem media diei parte, hoc e de intercisis, Varro sic lib. v. de lingua latina Intercis dies sunt, per quos mane di uesteriis nefas, medio tempore, inter hosiam csam ct exta porrectausas: a quo, qu)dsas tum intercedit, utercis dies aut, qu)d interis

262쪽

risum nefas Patet iam his litteris, quae sunt in Talelidario F. N. C. P. Np, EN, sea dieritin genera niscari,fastos nefason comitiales, fastos primo, nefastos primo, intercisos. Et Edscu ueniat in mentem, hac duarum litterarum connexione, re, non significari, quod nos diximus nefastus primo sed potius nefas praetori huius opinionem argumentum primo, e coniectura, uel ex ipsa potius, ut ego sentio, ratione dustum, deinde etiam hi storiae ueteris infirmat auectoritas argumentum

es hoc. Nemo, cui pauciora susciunt, pluribustititur quid opus erat, ut 3 dies, quibus adscriptuvidemus re, nefassi est indicarentur, duas potus litteras, qudm unam, apponere e curri', inquam, non me praesertim cum nefas dies omnes ita notentur m secutio facti eorum quasi aduersarij, una littera F, demonstrantur. Ne dicat ahquis, leue hoc esse planeq. nugatorium argumentum. quo an mihi uidetur contra que Ciceroni resto debitur emendacij ne, bal ratis, quas testem corruptum, aut inscientem, arguemus e non ita ut opinor, quisquam desipiet. Sunt igitur haec in epipola, sis, Ciceronis uerba hbro II ad Satrem. Cognosce nunc idus. Dctamus erat Coelio dies Domitius ad numera iudices non habuit suibus irem bis cum idus Februari , se quibus Cicero loquitur, fanum ex parte diem fuisse satis constet quandoquidem, die praetor Domitius, ut de reo cognosceret sententiamq ferret, visorum descendit sequi

263쪽

tur , ut ire, i od idibus omnium mensum, exceptis uiiijs in Xalendario adscriptum videmus, nefastus dies omnino significari nonpossit. Eodemni libro altera est, sola, qua hic incipit Sextius

noster absolutus est ad . idus Mart qui dies,si eo die Sextius absolutus es , certe nefasus plane non fuit fui autem, cum ei sit adiunctum re, priore quidcm parte nefassus posteriore autem fastus: sicuti idus Februari , de quibus proximedimus, di omnes dies, quibus in Ralendario,

appositum ammaduertimus. fggrediamur nunc, quando deterum rationem, quaeq. eos litterae signis cant satis multis uerbis, atque etiam, ut arbitrami usatis uere exposuimus, alias, quae in Ralendario sunt, laeteras, aut concisas, eoq. obscur ore , dictiones interpretari ut, quos antiquitas pus eorum commodo prono ra uiriliparte consulamus

X ALENDARII ROMANI

NON. nouae. AGON. Agonalia. Ouidius. EN endotercisus, pro intercisus . AR. Carmentalia quo sacra tum, oesi ne armcntis Varro. 1 D. idus L CHE M. Lupercalia qu)d in Lupercali Luperci sacra faciunt. Varro Q. VIR.

uirinalia a uirino qu)d huic deo feriae. φη-R A L. Feralia: ab inscris, serendo, qu)dferat

264쪽

ium epulas adsepulcrum, quibus ius ibi parent re TE R. Terminalia qu3dus dies anni extromus constitutus duodecimus enim mensis fuit Februarius Ri cis Hugium Ouidius. quaq- quam est inter Ouidium O. Talendarium de die

Regifugi cotrouersia ille enim assignat et Februari diem x x iii in X alendario at tem uideo ad xxiv. esse appositum necfane, si modo I Cisugi dies, fuit, uidetur esse potuisse die, Vos, hoc est Terminalibus quin dies fuit alioqui dies idem fuisset si L. Equiria Varro,

Festus, Ouidius Lare . Liberalia Varro Q v I .suinquatrus Varro Tulli L. Tubilustrum:

qu)d eo die in atrio sutorio sacrorum tubae crantur. Varro , Ouidius, Felius . m. REX C. F. quando rex comitiat It fas Varro, Festus. C, C. Circenses post D. Fordicidia ea sordis bubus. bos

forda, quae fieri in uentre, qu)d ea die publice immolantur boves praegnantes in curi s. complures afordis caedendis sordicidia dicta Varro CER. Cerealia Varro PAR Parilia: a pariendo, litat Victorinus Uer. Abis, 'aliua, a Palesqu)deo die seriis e deae fiunt. Varro, Ouidius lib. . Fali. Festus in uerbo, Pales, di Parilibus vi N. Vinaliaria vino. Varro nov. Robigalia, dicti ab Inobigo, secundum segetes. Varro . FLOR. Floralia. Ouidius Plimus. Co M P. Compitalia. et M. Lemuria Varro, Ouidius Lu D. MART. IN CIRC. Ludi Marti in Circo.

265쪽

EPIST. LIB. IIII. IEIOuidilis. MART. CAR. MONET. Marti, Carnae Deae, Monetae Iunoni Macrobius,Ouidius I, CAPIT. In Capitolio. EST. N F. P R. VCpae, nefas Praetori. MAT. Matri Matutae Ous dius Q. T. D. Quando Iercus desertur. Varro, Fessus, Ovidius POPLI F. Poplfugium, pro populisudium APOLLIN.Apolliliares. MERΚ. Merhatus. VICT CAESAR Victoriae Caesaris. NEPT. Neptunalia. FVR. Furinalia. FER. Feralia Hari P. Hispaniam vicit. PORT. Tortunalia. v IN. FP. Vinalia fas Praetori. Varro, Plinius Coi s. Consualia Plutarchus. o L C. Volcanalia Varro O HI C. Opiconsua. Varro. VOLT Volturnalia Varro. H. D. ARA NICTORIAE IN MURIA DEDI C.

Es T. hoc die ara Victoriae dedicata est. ER.

NE P. Feriae Neptuno. F. E OR. PROB.

Feriae equorum probandorum Valerius Max lib.

II. LUD CI R. Ludi Circenses, in Augusi die natali. Suetonius, Dio. MED In Meditrinalia, a Meditrina dea Varro AvGus T. Gustalia. FONT. Fontanalia Varro ARM. Armilustrum Varro. Pu L. INDICT Epulum indictum. LUD PLEB. IN CIRC. Ludi plebejia Circo. Suetonius. AGO Agonalia. SAT. Saturnalia. Macrobius. PALI Opalia. Varro, Macrobius. Da v. Diualia , Diui Iuli dies fessus. LAR Larentinalia Varro, Ouidius ,

266쪽

PAULI MANU TII

ANDREAE PATRICIO,

Patauium,

N. tu rationem tui indicandi percommoda inisi ego enim, non cuiates homines sint, quibusue terrris ac regionibus profecti sed quibus moriabus, quo ingenio, qua doctrina priae siti,soleo quaereres , ut olim Hannibal , qui hostem feriret Carthaginiensem sibi fore dicebat; sic ego totum in una uirtute consituo. Dissola tua ita loquitur , ut nullam in te patiatur aut humanitatis , aut doctriniae partem desiderari itaque ne epos hac Sarmatam potius, qu mi manum, dixeris tametsi Sarmati iam ita feritatem , si qua olim fuit , O, quaecunquefuit, abiecit, ut ex transalpinis nationibus nulla neque ad litteras, neque ad benignitatem mutua . officia dicatur eis propensior Italia uero, in qua uigebant olim artes bonae n qua summis ornata praemi s eloquelitia primas aliquando partes obtinuit, ita ueterem illam quasi formam uidetur amisisse , uix iam ut agnoscatur simulacrum iuntaxat aliquod in libris reliditum es cuius eo cellentem pulchritu inem animo intuentes admiramur, et studemus imitari praesentem effigiem oculis stu ira quaerimus. Tu autem do tisime Patrici,si qui nunc utiqua Italia digni reperiuntur, quiquam pauci sint, quaq id accidat culpa, non dubito quin intelligas, his te ut adiuugeres praestantiumq-

267쪽

tiumq uirorum numerum augeres plane mihi, cum tuascripta leto,et cum eos,qui tecum mulint, de te loquentes audio uideris esse consecutus quo nomine tibi gratulor plurimum, O patriae tuae, inquam reseres gloriam , omnibus thesauris, omnibusq ominium A gum triumphis praeserendam. Ego autem, cuius amicitiam in tuis litteris blanda quadam mearum laudum commemoratione uideris aucupari, cum tua merita, quae ego sentio esse maxima , modeste nimis dissimulas, O extenuasi, mea uero nimis liberaliter amplificas , atque eximilis, nisi te tam nostri amantem redamem, nisi multis ornatum uirtutibus omni studio colam, qui me sit imbumanior e quis iudici magis , aut etIam rationis expers e quidem, quid de te sentiam, quanti . apud me sis , lycij conabor ostendere hin, ut

mea tenuitas est, hoc praestare non potero; tu tamen,uti ero, te mea uolimtate tibipersuadebis id, quod cupere uideris, te mihi esse, ac semper fore caris imum in quo profecto nis ego meam in amici-th diligent sine tuendis cosuetudinem dediscam, tua te nunquam fallet venio. Vale. I D E M, Patauium.

PRAECLARAM ποθρσιν , nec uero

tuam humilem, aut obscuram orationem, sed erectum p s sectibus mirificeq.sentent ijs ac ue bis illustratam nunc demum te, Patrici uere cu,

et qui

268쪽

PAvLI MANU TII

qui diceris, agnosco, ioc est a plebe seiuuctum,quae

libenter oculos ad terrena demittit nihil altum, nihil homine dignum fusticit nam certe reliqua udia nituntur opinione potius, qudni res speciem quandam inanem solidi nihil habent haec uero, quae te uideo arcte eis complexum, nec, puto, unquam dimittes, aeternam non modo famam, sed si tem quoque pariunt Agnosco in tuis iussitutis praeclaram consuetudinem, egregiaq.sudia, nunquam satis laudati,Cracouiensis Episcopi, Andres Zebridouj,cuius ex perpetuo multorum annorum conuictu, quotidianis sermonibus consilijs , probi tute doctrina, quas diuinis legibus formasi, an

mum tuum , atque excitassi ad excellentem rerum aeternarum cupiditatem ut facile consei,cum tua te ad uerum decus natura duceret, doctis imi tamea sanctissmi uiri exemplo uehementer e se incitatum Equidem, ut tibi uehementer gratulor, cuius omnis in amore Dei defixa cogitatiost, ita , cum in eos intueor,qui,falsa rerum imagine decepti, toto pectore contendunt ad ea comparanda, quae is-pe molesta possidentibus, teterdum etiam perniciosa sunt misereor m ingemisco quid utinam indurariam aliquando meam, O,si quod a me ectu

ingenium simili in argumento liceat Gercere.liamnunc quidem uoluntas, timas ectaris,et in quam debet partem propensa multis tamen impedita rebus languet sed peremus sic enim nihil discile, si consenserit Deus i ut nihilsacileus abnuerit is

porro ,

269쪽

porro, cum abesse putatur longius lectituisse nos in mediis calamitatibus , tum adest proximus inscientibus, ereptos ex miserrimo statu collocat insolio regum. Haec ego sepe mecumsolati caussa suo sepe indigeo, capio uoluptatem, qu)depi ob quasi allocisti tulit, ut eadem tecum. Remitto orationem lege amicis tuis, quam potes multis communica ut rectesentientes confirmenturus qui autem ab optima caussa desciverunt , ad

fanitatem traducantur. Vale, Andream Duditium, contubernalem tuum, cuius ingenium, doctrinam quotidie plurisfacio, meo nomine saluere ut Cas.

GILBERTO COGNATO,

Patauium .

A, oberitatem, deinde meipsum . illam 'elitare ante omnia soleo methi autem libenter quidem,quatenus tamen liceat, indulgere itaque nec accipere debeo, quas in me laudes contulitii, nec, ut ingenue confitear, re cere plane possum . nam bonis uiris, artiumq. liberalium scientia claris, quidem placere uelim, cum eo tamen, ut nolim quenquam nimis esse in mea laude liberalem tu autem in tuis litteris ea mihi tribuis, quae non modosi noscam sed propemodumst optem, mode-sepatrum agere mihi uidear. At Muretus ita sintit. Vtinam quidem sed ossicium potius, et drusca tentiam,

270쪽

PAVLI MANVTII

tentiam esse puto quis enim me minus ignorat equi, quam diu Veneths fuit, uel mecum habitauerit, uel mea consuetudinestequenter admodum sit usus nec is est, quem iudicium factat, prasertim in litteris, quas tractat assidue nouit egregie uerum ei ficile persuadet humanitas,ut iudicium amicitiae largiatur sed siue te Mureti oratio, tam honoriscam de me opinionem ut susciperes, adduxit; siue mihi hoc abs te, ut tu scribis, mea studia,ut ego sentio, tua bonitas impetrat persuade tibi, non exiguum me statuere ornamentum in amicitia tua: cum ipse possideas illa uirtutes, quarum fama beneuolentiam conciliat, nomenq. nos rum, ab interitu uindicatum, cum Hernitate coniungitu principum uirorum, doctrina . praefantium floreas amicitias; quo . me non leuiter mouet, in Erasmii sthei dami eruditissimi hominis , ac de litteris optime meriti, contubernio per aliquot annos uixeris ac uellem mihi parem uoluntatist peteresacultatem frustum sei res haud mediocrem studi in me tui obseruantiae uero in te incae,quam

tua uirtus peperit, satis esset illusiris,ac minime dubiasigniscatio quod ipsum tamen,ut ut est,fortasse consequar nam ct Studio nitar, ad perficiendispem plurimum quidem uelle optima, olet asser

istari ruti

dii S