장음표시 사용
31쪽
bonum reserebant. Ipse Papinianus non erinbuit errorem ingenue agnoscere, et sentent, ain, antea reiectam, amplecti nobis, inquit aliquando placuat, sed in contrarium me vocat Sabini sententia. Nec Papinianus tantum sed et omnes Io laudabili et vere ingenua verecundia atque modestia se commendant, quoties enim ab aliorum sententiis discedunt, non quasi ex tripode loquuntur, at vereor , inquilin, ut post ira esse magis est, ut exsime. quaeque similes sunt loquendi formae. Sic igitur locuti simi, sic scripserunt, ut homines honoratos et nobiles decet in maledicta et vulgares iras numquam erumpentes. Quod exemplum utinam aliae eruditorum molae semper fuissent imitatae
Ex dictis ergo intelligitur nullam unquam suis Rempublicam, in qua tot tantique JCu
32쪽
sioruerint nec vanam esse laudem Ulpiani eos Iustitiae Sacerdotes, veram non simulatam Philosophiam affectantes, appellantis co . Equidem jure assimare videor excellentia illa ingenia ICtorum, continuo deinceps aliis su cedentium, pssim Iuris 'sciplinam ab irrumpente aperstitione ac barbarie diutissime vim dicasse. Si vero M. ICti Romani quamplurimum ad civilem sapientiam conservandam contulerint, non minus etiam ipsi illi Romanae Dri prudentiae caussae insunt, cur prae caeteris dbsciplinis tamdiu salva manserit. Quamvis toties decantatas Iuris Romani laudes, denuo hic
repetere minime velim, neminem vestrum tamen aegre laturum confido, si lucem aliquam et probationem illiud, quod tracto, argumenti inde etiam sumam. - Hic statim audire mihi videor accusationes eorum, qui barbam
33쪽
ei, crudelitatis et summae injustitiae notam Jurisprudentiae Romanae inurant. Quid enim 'an famosa corporum sectio, rigida ista et Prannica potestas patrum, an plurimis ML Tabb. Leges laudari possunt tanquam populi exculti
instituta atque monumenta ' fateor AK, sed de plerisque, quae huc reseruntur, multum litigari novistis, alia autem non hominum sed temporum fuere vitia. Ita quippe comparata est natura humana, ut nationes rudes et vagae, a liberrimae vitae adhuc memores, non nisi aegre admodum illi libertati vel licem tiae limites poni sinant. Haec ergo causa est, cur antiquitatis Legislatores non semel aut repente illa domestici mperii jura, per diuturnos mores probata, Compescere, et ad summum imperium transferre potuerint; sed paulatim magis, et postquam artes ingenuae mores jam emolliverant, ac seritatem cum barbarie conjunctam domuerant. Itaque ego
34쪽
ego non priscum illud et horridum jus Regium, aut Lege XII. Tabb. laudandas mihi sumo, sed jurisprudentiam per multorum seculorum
culturam a maximis ingeniis ita perseciam, ut totius humani juris formam et exemplar prodat, utque in vita communi vix obvia venire possit quaestio, quam a JCtis Romanis motatam ac decisam non reperiamus. Nec enim sunt illa prudentium scripta oreticula quaedam, quorum ratio non reddatur, neque leges sola rubentis voluntate nixae, sed ratiocinationes, ex justis principiis deductae atque erutae. Verum hic Pandectarum audem complecti
malo verbis magni Pothierii, quam meis. Ex hisce, inquit , , JCtorum libris conidiis rexit augustissimum illud Justitiae Templum, si Pandectae Iustinianeae. Hic universum jusis illud nobis exhibetur, quod sapientissimi
35쪽
- mortalium ex anticipatis in mente nostra deis bono et aequo notionibus tam sedulo imis vestigarunt; quod ex immutabilibus sempis si ternisque justi et variorum inae ossiciorum, regulis velut e purissimo fonte derivarunt. , Hic summa subtilitate et acri admodum in dicio elicita reperias ex primaevis uris primis cipiis consequentia, quibus in infinita, quao quotidie occurrit commerciorum et negotio-- rum et factorum multitudine in varietate justum ab iniquo cernatur hic scitam ae, dexteram interpretationis normam hic di nique quidquid in diversis humanae soci is talis necessitatibus temporumque momentis, ad suum cuique tribuendum pertinet in si sauros amplissimos, quibus homo instructus is locupletatusque, non se selum et suos, sed amicos, cives, patriam, sed ipsam hombis num Communitatem, regat, tueatur atque
36쪽
mae Maecis magnifica prae nia non
praeae meris Pandectas extollere, Milis mecum existimabitis A. si accedat judiciam immortalis ei strii ab tantum subtilitatis Juri Romano inesse profitentis , ut post πω metrarum stripta, nihil sit, quod cum JCtorum responsis comparari possit, sive rationum acumen, sive dicendi nervos et vim spectemus. Sic, ut uno tantum utar exemplo, Titulus Digestorum de Legibus, Sciis et Ionga consuetudine tam egregiis planis simul ac , nimis interpretationis regulis est resertus, ut, quisquis eas observaverit, et aurea dicta Celsi, mulli et indestini tota mente complectatur: Leges scire, non hoc esse, verba earum tenere fed vim atque potesratem incivile esse nis tota lege inspecta, una aliqua ejusparticulast posita, judicare vel respondere minime esse
37쪽
mutanda, quae certam interpretationem δε- per habuerunt denique nullam furis rati nem aut aequitatis benignitatem pati, ut quae alubriter pro bominum utilitates it
ducuntur, ea nos duriore interpretatione contra ipsorum commodum producamus adseveritatem ut inquam , quisquis hasce interpretandi regulas sequatur, nunquam salsa quadam aequitatis vel humanitatis specie abductus, leges in detrimentum totius civitatis vacillare sit passurus, neque contra, in singulorum pemiciem ita in verbis sit haesurus, ut non leges propter homines latae habeantur, verum homines ad legum formiuas sint componendi. Sed ad aliud quaeso argumentum animos vestros advertite M., cui equidem magnam vim inesse existimo, cum ad Ommendandam Juris Romani praestantiam, tum etiam ad rati nem reddendam, cur ea opinionum fluctuationi et corruptelae temporum minus fuerit obnoxia.
38쪽
Quippe haec ars nostra imbris more de coelo non fuit lapsa, ut cum modii loquar, sed
ad Reipublicae incrementa ac mutatos civium mores accommodata mansit. Post elapsi scilicet ab Ur C. tria circiter secula latae fuerunt Leges XIL Tabb., quae, licet rudi is adhuc morbhus congruentes, omnium tamen , Cicerone
judice , philosophorum bibliotheca auctoritatis pondere , et utilitatis ubertate superarunt. At vero quid aliud laudatissimae illae loeges continebant, quam undamenta ae veluti semina Iuris Romani quibus per continuam et admirabilem interperationem excussis , Pr diere Legis Actiones , dicta agistratuum . Responsa prudentum atque se tandem ex ubplici veluti serie ac nexu , principiorum inris, regularum aequitatis, nec non rem diorum, quibus aequitas cum jure jus cum aequitate conjungeretur, prodiit pulcerrimum illud jurismontiae systema novem lac, a ter
39쪽
ter seculorum libore atque restationibuὲ
expolitum, hon tantum propter maximam praestantiam sed etiam ob antiquitatis reverentiam commendatum Sed quid ego hanc juri rudentiam lain dure et meis verbis extollere coner, quae seipsa ita conmersitavit iit, , eumprimum pro fligata esset illa , quae tenebricosae noctis instar totam oppressit Europam, barbaries abolisibus populis ita fuerit revocata, ut in iudiciis , in foro, in responsis et in ipsis
regum minarumque controversiis ad hodieretium usque diem regnare non desierit, Ἀγque, ut credo et confido, donec erunt ex cultae civitates, regnare non sit desitura.
Cum igitur talis si iurisprudentia Romana non mirum profecto est, si suis ipsa, ut ita dicam, viribus prae ceteris disciplinis sese defenderit, ac non nisi per svrunam barbariem corrumpi, Eaque sede pelli potuerit.
40쪽
Deinde si dicendi genus, quo usi sunt JCti, et ipla eorum ripta intueamur. alia
inde peti poterit caussa, cur ea temporum labe minus fuerint affecta. Ipsa quippe illa dicendi ratio, quae nostrae arti convenit, Per temporum hominumque ludi minus aut e coli, aut etiam corrumpi potest. Sunt erum Iciorum ripta e commentarii ad dicta Magistratuum, aut ad aliorum Ictorum .pera, vel inprimis responsa ad quaestiones propositas haec vero componi quidem possimi oratione pura, correcta ac simplici a sermonis majestatem eximiamve quamdam elegam tiam vix admittunt hanc igitur odi caussiam non tam lacile obnoxia suere lasciviae illius fiosculis, quibus ab ips Senecae, teste Quinctiliano, eloquentia Romana corrumpi stad
Verum enim e pvstremo loco ninmae unum illud silentio est praetermittendum quod