De morte caussa partus medica quidem disputatio sed forensibus negotiis tractandis necessaria. Auctore Marsilio Cagnato

31쪽

tati, aulpartui imputandam. non est res ea, inquam similis: nam in hac extat nota causia aegritudinis grauidito, aut partus, aut abortus, sed in re proposita nihil est quod doceat esse recidiuam, νtσι Nitium semper perseuerasse,a quo Urior, ita posterior morbuae exortus dicimum: nam estpotuit perseuerare, GP λ- . t teram non esse molectus ut est in omnibus rebus vici situdo quaedam laboris, in quietis P non est tamen necessarium, in perseuerasse Nitium illud,stex eo mombum letalem ortum esse , hoc es ex ijs, quae nequeuut probari, o demonstrari ,proptereaque in hoc casu lo- . cum exceptio non habebit.: .

32쪽

DE LIGNO SANCTO

PRIMA DISPUTATIO. O N ea , quod aliquis miretur

amplius, incredibilem opinionum varietatem is plantarum gene ribus diuersarum recoguoscenduretenim non ilia sum dumtaxat huius diciersitatis caul, rerum genere disserentium similitudo, nominum confusa Narietas, linguarum diuersitas, auctorum in iis riseribendis negligentia , in aliquorum dicere liceat imperitia et Seorsterea ambitio, an mi contumacia, lucri cupiditaου, in insitum quorundam Liudium contradicendi, m nouas, licet absurdaι, opianiones Iustitandi. αuod experti nuper fumus, dum ageretur de ligni cuiusdam , quo auctum Nocatur,r cognitione d cum res iamdiu citra controuersiam probata ,stin cinum citra omnem suspicionem recepta, ad

33쪽

uarum, reuocata esset .. De qua re,postquam inpubi co congressu diuersorum opiniones exploratae sunt, inauditae, necessarium quoque visium eΠ quo facile quiuis confiteretur ea litteris tradere, quae Neritatem latefeceraerat , atque illumarent. Dubitarum es igitur de buta s ligni tum genere, tum

salubri facultate: propterea quod lignum sanctum προ m non videatur : Sed c me quibusdam persuasumen P nouumsit ligni genus, nunc primum Romam dolatum , in illud Pluestre, ae fabrorum potius opificise,

quam meditans idoneum . quod minus pinguesit , mi pote ex quo oleum extrahatur mi re copia, quam ex luno i osancto. quod ei cortex non adhaereat wbemem ter se facile decidat. quo rimis nonnullis dehiscat. quod ex nauigatione vitium aliquod contra xerit . quod ex eo deeoaum cui orant 2 co citur acrius multo, . 'Mam eA alio q*odamovere , quod solum vere lignum sanctum , Daiacum a nonnulia creditur. quod demum obseruasum sit illis qui huius decocto 'UDηt, cuisse Verum , metu inirituatur, quale sis hoc ligni genui, de ligni saucti nominibus, em disserentiis ne cupe eia nonnulla ex auctoribus repetere . Atque illud inprima ex Fallopio qui libro de morbo gallico cap. ,, 3'. inquit , tabemud igiturguaiacum, in lignum sam ,, ctum , quWmuis in confuseanombus sumamin has a bores in Usereoters, qui ι verbis significauit , iliad, γρά. Vera guai um est, ex deseraptione consalui Ferd, a ui ,. vocari consueuisse iunum sanctum. Quae fuis

34쪽

nominum confusio Masau i quoque tempestate, qui libro de morbo gallico,Hsserena deguaiaco, inquit, ν eatur in lignum sanctum, em Diamovctum, tria ognum crucis . haec ille. 6umque ιam diu proditum sit,iagnum , quod ex infula Sancti Dominici ferebatur , diactum esseguaiacum , quod ex infula Sanctisso annis dictum esse lignum Dussum, tameν bo sto Ferrua scribens de morbo gallico, . ligno sancto , duo bee, in tertium , quia ex instas u Iae crucis vehebatur πο- cauit promis elignum sanctum . itaque de minerem tandum non est, statuendumqi lenisanciti nomineg

iacum etiamsignificari. M .

Sunt igitur duo iam tigni genera khρe nomine .se Ur onctimm a cωμν fuit Romam emisti temporibui Wisi ψ mi admodum mulgaris, , requens, meditullium; habet nigrum quidem, aut m escens ex rino , sed Orbe hiba

non magno, nam lato maiae circundatur auente circi Illo c vocamus autem nigrum , licet aliquando color e L -- adeatur medim nigrum inter in rubrum, in leonatum

appellani) alterum Nero, cuius non suis biseisdem temporibusfrequens adeo, in Nulcris Uus s euius nigroscens meditullium tantum est , ut albenin circulus mixaequet digiti crassitudinem .erique in boc genere mari tas aliqua , nam alterum habet medullam altero nigriorem . Sede 3genus tertium ab his diuersum, quod

nigri quidem babet plurimum, sed partem albam d

Binctam habet nigris intercurrentibus latis maculu , Iere quadrataularibus , quibus externus ille circul' E a. ex

35쪽

3sex albo, O nigro diglinctias , coronae cuiusdam speciem exhibet , cuius decoctum amarum quidem, se ab uati aeritudine percipitur. videtur denique genus quam tum esse , quo rusum en fere uniuersum , cortice ex cepto , quodque in eius medio nigri aliquid apparet. cuius decoctum est sine aerimonia modice amarum ,

de quo aeroauola locutus es , ut paulio ps viseri

sumus . t , id .

Sed neque de hoc neque de tertio Visere controuersia erat , deque neutror locuti fiunt, qui sectis opinantur. Se uaesitum est de secundo genere, ac primo. Utrum sit unum ligni genus , an duo se quorum alterum sit lii' 'gnumsanctum, 'alterum minime: hoc igitur explicandum es quo etiam mirum sit praestantius, in efficaciutintelligatur. Litnu pso. i Constat igitur primum , neutrum horum esse genus tertium , quod Fallopius negabat reperiri eiul dum tempestate, quoniam ilia erat sine ulla nigredine, in subsantia constabat tota , ut ille inquit, siaua . cuius tamen generis aliquid Romae videmus a marmacopolis exponi, cuius alta ene nihil labet nigri, aliud miniamum . quod num spositum in controuersia. Nec eni hoc

de quo disseritur, quartum illis a I rasauola deseriaptum, cuius meditullium fere totum erat rubrum , is

quo nihil aliud docerepotuit, nisiid, quod pharmaco- 'la quidam Ueuetjs Quebat, lignum esse Indicum, 'saluberrimum, cum alioqui Bra uolus eo numquam se

Uum Uessui sit. Misi deceptimi, quodpro diuersogin

36쪽

nere acceperint, illud, cuius meditullium interdum, 't dictum em ex nigro vergit ad rubrum, cum Nnum fit, atque adeo quartum hoc esset alterum ex dictis: quedes valde probabile, cum facile sit in re noua paucis bene cognita, labi, in decipi Sed neq , sunt duo illa ligna ex ina in eadem arbore, t alias quidam existimarunt,qui Hipersuaserunt,

nigriora luna ex trunco caesa , minus nigra ex ramis: Non ita res habet, nam, sinon conniventibus oculis rem exploremus,facies eadem in maioribus lignis, atoue iuminoribus apparet , cuius scilicet arboris truncus habet exiguam nigredinem , eiusdem'rami habent ex guam, ' cuius truncus amplam habet nigredinem,eius dem, et Π rami amplam habere reperiuntur . ergo non es arbor una ,sed duas use necessarium e R. x Si oustratur, ex his mirum sit Guriacum nunctι- Nomen Gu

pandum , dicam, Vel mirumque, vel Ia , quoa orbem eonveniat. internum nigrum habet amplissimum, edi albente amgulis circulo Nemturenamque huic illa congruunt adamussim , quae de Guaiaco auctores , butus rei sudis, iamdu antea prodiderunt. mirumque Guaiacum dici poste , Manardi Ferrariensis auctoritate comprobari potest, qui, in epi Iola ad Cracouiensem Episcopum, utrumque descripsita cumque tertium aeco mocar0r prie lignum San Zum, primum iocetguaiacum s de secundi nomine nibit dicat is si rertium proprie lignum sanetum dicitur, reliquum eH, ω secundum quoq-Guaiacum dicatur. αuod sicut haec argumentatio mis

37쪽

mu arrideat, saltem manardus docuit, primum genus , cuius pars interior nigra magna es, exterior a tem alba modica, Gualacum esse, atque adeo lignum

hoc, cuius est usus Romae minus hodie frequens , ipsi FGuaiacum esse, lausistitur. quodque descriptum est a Monarde Hispalensimedico cui multum hac praesertim in re tribuendum es 9 hoc imum est, aut nullum,

dicat, Gualacum habere matricem magnam, in nigricautem et cum alterum , cuius es Uus hadie se quentlor, matricem. iocatam, nigricantem habeat exiguam: quod tamen non negauerim esse ex Guaiaci

genere sed equidem daxerim, esse aliud ab eo, quod es a Monarde descriptum, ad cuius manus,par est, tam rum ilia peruenisse, quod ipse descripsit, qui cum faciat illius quoque mentisvem , quod ex infula Sancti Ioamnis deportu iuste a sertur ; quod ait esse priori quidem simile,se inferius magnitudine, propemodum siue

matrice; boc non primum es, ut ille ait , ne ecundompotest esse : nam secundum quoque matricem habet nisgrescentem , in eam satis magnam, etsi minarem ea , quae in priore ligno es amplissima : O praetaerea non es arbor priore inserior celsitudine: iidimus enim Romae, atque nunc exstant, crassissima ex eo trunco Mna,quae excelsam non minus priore arborem hanc esse dem omsrant. Itaque vecesse est, Batuere, secundum hoc genus fuisse Monardo incognitum. Confatuus Ferdinandus,qui naturalem Indiarum historiam primusscripsit, o primus orbi vostro ignorum huiusmodi figuram ver

38쪽

bis exhibuit ; cum ae cat, Guataeum nonsium nasii in infula Sancti Dominici, Sed celebre quoque illud esse,

magnique ae Uimatum, quod ex insula beata tuebaritur, in Indos alios, atque alios , Gualacum aliuga seque aliud, it illis ridetur, seligere, dicatque Guaia, cum habere materiampropemodum n/gram ; nec de amplitudine eius, mel anguina , quicquamscribati locum relinquit nobis in religendi, Guaiaci nonnullam esse arae atem, praesertim ex holi varietate, quamobrem aliud matricem illam nigram habeat alio mel ampliorem , vel angustiorem . itaque relicto tertio ligno 3 quod in infula Sancti Ioannis nascitur, cui peculiariterfuit nomen lignum sanctum ι duo dicimus esse Guaiaci genera in Urbe, illaque in primis mutuo dissidentia matricis nigre sientis amplitudine . aduorum istud ,. quod matricem habet amptissimam, non es nuper inWrbem non si delatum, sedmultos iam ante annos. quodaromatarii testantur multi,praeserti emores, oe mercatores, mussirmatum es quod maioris ponderis testimonium estὶ

ab homine Romano, medicoque clarissimosqui cum summa laude, criadmiratione annos fere quinquaginta exercuit in ipse Urbe medicinam, Alexandro Petr nis , scribentede morbo gaviso,am ante annos. triginta sex cis enim libri quarti capite primo, caute admodum haec ignorum genera describens, quae in Urbem ad illud usque tempus delata, testatur, primum estgenu

vocari Guaracum, cuius ivterior pars nigricat, exter

morsub pallida, in veluti lineis quibusdam ad ustum

39쪽

inclinantibus, ac aeque dis Bilbiuper longum intersi

cta. alterum mero peculiari nomine carere, cuius pars exterior magis ad album Nergit , neque est tam mania fems lineis distincta, interior mero nigrum quidem c lorem OKendit ,sed minori orbe, quam prius. Ergo lignum hoc aliorum nigerrimum Roma non iamprimum, sed diu ante vidit, in experta est. Sed non Romasolum Nerum in reliqua Italia I namque manardus Ferrariensis loco ante dicti duo haec eadem ligni genera describit,quemadmodam es tertium, quod totum es album, ut a Petronio quoque dictum e I , cuius generis hodie quoque trunci quidam visuntur : idquepeculiariter mgnum sanctum dicebatur, de quo non agitur. Sed Ara uolus item Ferrariensis, eadem duo genera cognouit,' testatus est, primum genus proprie Guaiam cum vocatum esse, cuius eII ampla , nigraqi medulla. Error quo- ροι ergo ligni genus hoc opinantur nouum esse,toto aber μ' -M -, riceptrio, quod mercatore ecundum νημε quod nec nomen habere proprium Petronius ait.9 Rρ- mam crebrius detulerunt, eiqi adseueti pharmacopoia quidam, mixtionem magis, quam recognitionem me dicamentorum edocti, cum primum degussarunt gen afoc, diuersitatem admirati, in meritatis ignari, lia

Pu anIIum esse negarunt, quasi anctsist alterum,

cuius frequentiorem Uum cognouerant f cum tamen, neutri nomen hoc a primis auctoribus inditam sit , sed ni tertio generi , de quo non disseritur. Oualuit ramen e suetudo, mi omnia promiscue genera lis

40쪽

gnum sanctum vocentur , mi ante dixi. uod mero quidam fluerire genus hoe esse dicant , Lignum simbo Iane sui si ioco dioium sit) plane ridiculum est. Si qui- 01 Azdem traditum a neminest larum arborum genus lumfatu, cultuque, u sponte nasci, nec influis pro uenire r Hac late colles, campiquepatentes, Hac omnis , , vestitur ager, nq-1 MIer Fraca Arius, quamquam poetarum licentiam ierius recinit , Hanc gens illa e

lit , purioque educere multo Nititur: sed qui rerum is Indicarum historiis prodiderunt , de huius ligni cuia rura ne Nerbum quidem . atque Consaluus Ferdia nandus testatus est, tanta copia in infula Saucti D minici prouenire, mi eo intemgatur, sponte nasci, mal que euhu: G idcirco sylve ire esset arboru genus tq'amobrem manum sit exintimare lignum aliud Plu Hre sanctum, in aliudueatiuum esse . posset dici μώ- e

uum,quod translatum in aliudcelum ab Indisremotu, fatuque ortum est, cuiu uni plantae Romae nonnullae, quarum tamen ligna, neque acrimonia, neque amaritudine possunt cum eo , quod ex I naes assertur, compa

rarι . Sed apud Indos genus aliquod e se satiuum, Meneque Consaluus dixit, neque alius qui quam eiuym di auctor historiae. Omne igitur lignum sanctum Diae-sre. quodsi tandem sit aliqua oluestris, in satiui differentia , illud potius j=lue Ire dicendum est, cuius nigrum est angustius meditullium, quoniam ligni eiuὸ δε- permes pe inaequalis , . tuberya repemur c vis ient ilia esse arbores, quibus cultura nulla adbibetur F quam