장음표시 사용
291쪽
erem upraformam mouere, ut forma ea, quia est actu, seu actis moueri,ut si in materia,quia est acultate ideo implex concretum illud si totum, quod totum erforma, agit, e r mouet,quatenus forma est in actuic patituriac mouetur idem solun vesper materiam, cuius est pnti, ac moueri a cundo degenerationeparticula quinquagesimatertia vesperformam, ut est in materia mota,a qua mota materia,forma ita afficitur,atque inscitur,ut patiatur,o moueatur, quod non eis proprie moueri asesterse se per accidens, aut saLtem improprie siententia eis uerrai libro quarto Nysi rum commentatione septusis aprima, ubi dixit, duo se
ea, quaepe partem moueantur: nonnusta in motorem actu, em motum actu diuiduntur,ut animalia, non Pa eorum, quis exse mouentur, no in motorem actu, nec in motum actu, se in motorem facultate, o in motu facultate diuiduntur, τι gρauia, es Dula: diuiduntur enim informam,quis mouet, tu materia, quae mouetur, quia elementorumformae, ex
materiae gremio eductae punt que adeo cum materia coniunctae,νt ab illa auesti non possint, nisi retum elementum ad
extremum ducatur interitum, ideo iste formae mouentes mouentur: quapropter dixit uerrae libro quarto de caelo o. mentatione vigesimassecunda motor, inmotum,in simpliciabis non distinguuntur in actu;se uni idem secundumsubiectum, diuersa, secundum modum, qui Orma, vis aea motores Orma, ut in materia, est mota idem tertis caei commentatione Uigesimaoctaua; quapropter nonsequitur,
idemsecudum idem, o res ectu eiu em,es mouens, morum, agens, e patiens, sed tantum secundum diuersava
res Odister at uia referri non debet.
292쪽
tiens res ectu eiusdem . . reo ectu diuersorum illud conce-
Contra adiae dulitationi derelinquituricus, quo Osten. tur,eamdem rationem moti, in mouentis esse in elementis: ita, ratis,quare elemcnta moueant sit mrma, ct ratio, quamobrem elementa moueantur, sic aforma Terri nim deorsum naturaliter mouet, G hoc est a forma qui ιγmae es mouere .primo de generationefarticula quinquagesima tertia Terra quoque deorsum mouetur naturaliter hoe est a forma Ergo eadem forma est mouens, m mota essen-d formam esse rationem, fro ter quam terra deorrum moueatur, quia materia eis indisserens ad omnem motum σfursum, o deorsum erse, forma autem inclinationem hu-bet ad hunc magis, quam ad istum motum ergo forma ectratio, ropter quam terra nonsursum se deorsum mouetur. Res ondeo Terra ratione materiae tantum deorsum nos mouetur, se ratione materia sic dis ostrae. i. .: icontra: ista distositio in materia non est nisi a formarergo frma est ratio, 'are materia deorsium moueatur. Reson eo. Forma motum non accipit, se materia, ut formae elementorum mixtoru formas non accipiunt, sed materiam ad ilia accipiendas istonunt ita forma motum non accipit, sed materiam ad Eum accipiendum distonit ideo forma es principiu, quo materia per se mouetur ad motu tamen totius,s formaper accidens mouetur, ut saepe diximus.
ddemonstrationem ristotelis, quae ex hac nostrasententia dilueretur, restondeo: HEotelu duae sunt demonstrationes: altera in septimo, altera in octauo P sic rum Teis monstrati septimi corpora mobilia dirue ad primum o
293쪽
sum, quod est caelumfrimum animatum tamen Temo Bratio Octaui, primum motμmper se in partemper se motam . inparrem fers mouentem in actu sylvit, qua iain primum mouens immobile ascenditii ud estprima λιὸeitentia, quae ita mouet,ut nulli modo moueatur necfer Iebnee per acci ens necfrimo nec secundo, cproprie, nec impra Drie,nec etiam admotum totiud, nec alia motins ecie . a iubυι dixeris demonstrationem Inseptimo carpta in Oct u uisse absolutam fortassem errata, elin causam vi eis pud suer Oem Octauo H icoram commentatione gest-maoctaua vigesiim eptima, trigesiimatertia quadragesima
inuinta, GP quarto ab commentatione vigesima tuint .
trigesiim aquarta in calce ait Sergo quicqui mouetur ab altero mouetur,auod autem strimum mouet, mouetur, sed ualtero: ego necesse est, ut ipsum a se apis moueatur. Non ducit itaque tractotelu demonstratio m*rimum motorem
omnino immotum, se frimu motoremmmotum ab alio, cui tamen a se mouetur.
X Zondeo. ristoteles de caelecti corpore e loco agit. Quo est primum mobile, ut arridet Simplicio, uerrori Juod mobile primumperseinprimo mouetur,id estper principium intrinsecum,non temper principetum extrinsecum, uia auicquid mouetur ab aliquo mouetur,mnona se caelum
tarpore, tamen mouetur ergo ab intrinoecoprrucigio suu
sis inriscam a quo si mam mobile circumferi
294쪽
est primus intellectus omni ex parte immisitis,qui nee perse,
nec furabu ,nec fer se,nec per accidens, nec improprie, nec admotum, uisui, aut alterius corporis, nec alio quouis modo mouetur: ad hanc non ad alium motorem agnosce
dum rimielis demonstratio ducis . . non admotorem ah tersemotum Quomodo Diuini inte lectus,pr sertim primusGemetipso metaphorico motu moveant,velnon quomodo globi caelestis. praesertim primus inuis inredesuperinisaeus ini m. sto p incipio, vel ormante, vel ictente moueatur, alias
Te, ante Mi utabimin: nunc haec dixisse sat E.
Utrum forma elementi per se materiam moueat, ct octauam secunda partis propositionem
ST EMO O formam elementi non posse mouere ma riam; si haec formasuam materiam moueret, elermentaperstacium inane mouerentur, quia mouenti formae materia mota intrinsece resisteret, quod erino, se, ex his, quasvra demonstrauimus notius est, quam ut noua demonΗratione indigeat elementa enim in parieterse actu motam,C in artempers actu moventem non diuiduntur. γ animalia: deoper medium inane non aguntur. X es ondeo gando argumentum , quia cum materia supura facultas elementorum formis mouentitus non resinit. suapropter animalia tum inpleno, tum in vacuo a se ipsis
295쪽
DI spvVATIO Niv. assa Veratur Mintrinsece nihil est, quod resideri aleat.
Vtrum eum enta se perclae , di primo mouere possint, quod ex non secunda partis propolitione pendet. Cap. XXVII.
tus euertit, cuius axioma ab omni datum est '
hil idem se primo mouere os nam si quid se primo
moueret, demprimo set actu, o faculiate: idque ratione sui ipsi ius .cum idem sit mouens,σmotuprimo, quod non tam Lasthumu, quam absur0imuin omnetu consensu creditur. I sontimus,c rhu quaesupra saepenumeror scire ue runt addimin: in quoubet matuprimo Wliud ebe Ar or 3m mouet,et aliud est id, quodprim mouetur:Aliud esse id o primo mouet, . aliud se id quoprimo moueturparatili ex ristoteles 4ctauo Nysicorum articula trigo sim eptima Odigi potest forma element ea non est,quaeptra moueatuγ: sedea est, qua elementumprimo mouetur, γelementum m est d,quo,sed quod mouetur ideo non est idem mouens, ct motum eodem modo, sed modo ac ratione diuersa -οάμ ess,ut primum mobile, quoden rimum caelum, id eis γοάρ-ο mouetur, non rincipium rizμz ,ὸρ m flauina, quae en frimus intesic estprimum principium, quo primum Aum primo mouetur . non uod: ergo idem, si eodem modo mιmns, motum: inficienda consequentia ess, cum primum caelum frιm moueatur,mprimus intellectus prim moueat tarc idem assu o Lacultate infirmandum est argum ntum, fila fr3-
296쪽
mum caeAm,quo rimo mouetur facultatem έalet admotum e frimus intellectus, qui primo mouet, eis in actu nec idem eodem modo mouet, mouetur: nam intellectus ramus eis frincipium primam quo in non quod caelum priamumfrimo mouetur; G iesum nou est quo, sed quodάρ Lma intellige,tiaprimo mouetur. Si inprimo,in quo tanta enisartium mis, quanta nec maior, nec a excogitaristotest, motorfrimus oram moto diastinguitur multo etiam magis in elementis, in quibus minoreis nis, erit framus motora rimo moto destinctus, quo suffit ad hoc, nihil omnibus modis idemsit alia, s facultate. Demonstrati , quam Aristoteles libro septimo
Physicorum literis consignauit, ad veritatis trutinam expenditur. Cap. XXV.
ARIsTOTELIs demonstrationem in septimo F
sicorumscriptam genti examinandam duximus, quo nostrapensii ab ea tota pendere videatur, ideo quo maioribus,ac meborabψρropugnaculis comunita fuerat, eostabilioribus dumetis opimo no ira Initetur, a fulcietura lexander ergo, Themistius, alenus, GP urcenna, mante eos Eudemus Rhodius hanc demontrarione vitiolam esse crediderunt,mfrimo lexander, atque Ualenus concordes
prima hypothesi ad id, quod e a uesatur, ristotelem defixi se putauerunt nam totum primo moueri est positum, partem deinde quiescere, quod cum superiore 'pothes Hare
nonpotest nams totum moueretur, inquinet ars totius cum noto toto mouebitur,alionum totum quod istum mouer/ uum est , ne totum se pecundum abfuaspartes tan
297쪽
tum mouebitur, si pars quiescit: ergo totum mn mouetur. iri a stergo ristotelis demonstratio.
Valexm alio etia nomme eadem dem Erationem ratus est pseMefactari:hoc nimiru, quo totu primo moueri valeat,etiaparte aliqua ipse quiescente, motu cerrepartis alterivo,nua ratione altera quiescete parte toti merit motus ratuve scilicet partis alterius,quae mouetur, dum altera qui cit ,quocirca nosequitur quiescere totu cumpars eius mota, uerit. lexander addidit, ristotelem adpetitis quod erat in principio ipsit enim aliquida semetipso moueri, Arinoteli demonstrandum erat e nonponendum iri spartem, quod rimo moueretur, quiescere haec sunt, quae aduersus Arse sotelis demonstrationes adducuntur.
primum , ιοι Alexander cum Cyalino conuenit, hac ratione res Ondendum censeo duo. modis aliqui mo ueripos dicium eis seupra, quo modos ex Aristo ut ab initio ij inuinti h sicorum aedi cimin. Alter ita est, quo totum perse mouetur: alter vero, quo totum mouetur er accidens Quo per accidens cietur, et ideo er accidens cieri μcitur, ra inest anc ui, quo per se mouetur, ad uinpersemotum m ipsum per accidens mouetur vel causa artis mo-
totum concitatur. piae cause artis motae mouentur, non omnmo per accidens mouentur, ut non omninope acc ἁenso artes concitamur, dum totum concitatur;adcutus concitationem gyartes in concitamur,*t videre es apud
ristotelem, Themistium, Simplici' ,' μ
si rumparticu Octuagessim exta, o Mi id quodcum flexander, e Galenus agnouissent, ratisum hunc motum inesse mompersebo primo: qui tamen mobiu non ines nisi Acm a scr
298쪽
pe acciams,se m amniso: sco autem non omnino fruam continuo mo- ratione parti aliquo modo in I perse,cet non primo,atque id est,quod lexabo,c saleno prandi ausam praestitie; ausunt enim idem esse hoc loco perse,c primo, cum eo, quo eisperse . nonprimo,id eisperpam
Nunc ad Aristotelem redeuntes dicimis Aristitelem non negare, quin hoc mori etiam moueri quippiam dici fiftpersee, quoa fidelicet ri id mouetur caussariis, prio non est omninope accidens, m diximus,se perse frimo,nia Meis, quod causapartis moueatur:quo circa si totum moueνiprimo dicatur, ut ristoteles posuit, nec se sequitur.*t parte aliqua non motate eprimo, sed quiescente, totum quoque quiescat:se contingerestotect, ut totumprimo vaca-ν motione sentiamus, dum ita idem totum nonprimo , perflartem quod eo nisa est' accidens, quem supra vari auimv, moueatur. His r ut Aristoteles rimorico, tum primo moueriposuerit deinde vero secundo loco flartem
eiusdem pιiescere e nonhrimo: dumscilicet ita totum iam quiescu, stratione alterius stareis motae mouetur era cidens, se non omnino immo siquo modo per se icet non ri M. qua rationesit, ut ab hypothesinon a id, quo ei adures tur,sed a id, quo cu hypothesi, quam optime couenit, -- foteles defexerit, nam totumprimo moue, i, ilia pars Diescerepotest ri declarauimus, non alio modo.
id quod Valentproprium esse diximus,ex his reson
andum est,feri nuta ratione posse, ν totumprImo moueatur altera quiescente parte ad motum alterius partis motae,at non inficia imus itotum erflartem, quo est,e accidens sed non omnino moueri posse, dum alterapars manet immata,
299쪽
quiescere totum primo,cumpars eius mota nonfuerit primo . licet id non sequatur; si de eo motu tantum argumentum intelligatur,qui est per partem totum enim moueri uerit
tiinparte quiescente continget sed nonprimo. bsolutis argumentis quae lexandro cum galen communia esse ideiantur. sed ea 1uae propria esse lexandri creduntur, alseluenda pari diligentia descendendum Alexander ergo hanc raristotelis demonstrationem reprehendit. v quae id ibi daripostulet, quod erat inprincipis:
etenim ex hoc, quod pars non mouetur olupe e primo non moueri codigat, qui enim partem quiescerepsit, se, F
totum ipsumprimo quiescere . primo non moueri omi aterat ristoteli demonstrandum, non ponendum illius par tem,quod mouetur, quiescere .
T res ondemus , ac ut rem ipsam acu , in prouerbio fertur attingamus, meminisse oportet idipsum, quod a se ipsi mouetur, quoad videlicet mouetur , ha re partes in is diuidi potest patia quo confatum et expartibin, non bregari. quiescis . mouetur primo, sed moueri, inqui
scere potest tum prim , tum causa artis , quod 'ra ei enses ετ non omnino , non semel dictum est seupra :non apparet autem continuum exparti confatum moueri cisu artu, nisii um causa artis prius quiscere concessum fuerit continuum autem ratione partu Piem
i posse reficere, ab trinotele demonstratum eis ex orphsito, auod ess euidentius. Si enim inquit i quod ab au- ominetuν eo φανά aliud quiscat, quiesceremGhubdali quiescente quiestit, ab alio mouetur ab eo cerae, eis quietem quiescit c ex hoc Eo testu conclauit,
300쪽
totum continuum ex Aerispartisus confatum causa mota fartu moveri, quamquam secus cuique farti fiat accidit . quam qua ecus cuiqueparti motω accidit non tameni ico sequitur , quietem, e 'motam um fartiaccidentem Ateriparti accidere,aut toti ergo totum, quo rationefariis, mouetur,non ratione eiusdem arti frimo, aut quiescit, aut
primo mouetur necessarioἰnam quo frimo alicui inest, i noratione alterius in se dicitur; sed vi, natura, rationequesua propria. Cum itaque quies artis in mus,nec necessarios quies partis alterius, nec totius,non dico sequi dicendum, totum eo ipse, quo ars quiescat, quiescere . ianimaduertendum tamen in veru esse id, quod supra
non raro diximus,lotu anima er artem moueri aestinctumas eo,quod mouetur,i est e anima, oe totum elementujusque deque concitari et parte inincta, id se per formam.
at nunc perparte alio, atque alio modo usurpamus, eme istorum homineperfarte sanar dicimus, cuius tamen non, si aut manus,aut fessauatur id est auariter acci cns secundo autem, ut totu ab intrinseca forma erpartem mouetur, ideΗ moueri non tantum ferse, sed etIamfrimo. Nunc ad lexandru, c ad ristotelcm reuertimur,ac
dicimus falsum esset ,quod lexander constanti ine asse
νω ex hoc, quo pars non moueatursequi totum ramo non
s itu erit propterea quod quies,nis partis non necesserio sit quies,aut alteriusfartis,aut totius: ideo Aristiteles, qui ex hoc quo flara non moueatur, totum fer se rimo non mouericos t,i non etit, quod erat in rincipio quia quifartem quiescerestonit,totum qui cerest imo, ilia que rimo nomoueri, non necessari ofρηit; quamquam i contingeretotess.