장음표시 사용
271쪽
cum , & Hollerium cap. de elephanto , edisseruntur et nec hic omnia tracta re consilium est : sed ad auctores , si quando serio de morbo laboratur, est recurrendum. Inter ceteros & eleganter, & plene ex Aretaeo Gorraeus edisseruit. Nunc cursim tantum & raptim , & si Morari: (x dicendum. Elephas est extuberatio totius corporis inaequalis cum foedo colore de characteris mutatione ; non quod statim appareat: nec enim prius intumescit, quam longius progressa sit corruptio. Extuberatio in tumore est, tumor in pustula, pustulae materia succus melancholicus, bilis torrida, acida & salsa pituita. Color varius est pro temperamento : aliquando est roseus & phoeniceus de rutilus qualis anagallidi alteri, & anemones flori, unde ab Hippocrate
Videndum an sit vitio nutritionis, an assimilationis, an in desectione consistat: an sit primae coctionis , an ultimae, an mediae , & id breviter. Galenus ait, in tota animalis mole privatio actionis in crudis succis coimfstit, functio tamquam deficiens in semicoctis, prava vero in vitiosis succis. Ex vitiosis succis erysipelata, gangrenae, cancri nascuntur. In nutriendi actione privatio actionis in atrophia est: deficiens in gracilitate morbosa praesertim , vitiosa in leuce & elephantiasi cernitur. Tamen si leuce &elephantiasis sunt symptomata facultatis nequeuntis sibi familiare alimentum
convertere, eatenus facultatis alteratricis deficientis esse videatur. Verum quia idoneam qualitatem non adipiscitur alimentum, idque propter malum partis habitum, leuce & elephas depravatae facultatis symptomata credemtur. Et si facultas deficit, ex eventu tantum deficit, ut patet ex C. Di d. EXplicat Galenus cur qui abundent acri calore carnes habeant frigidas, liucet V se tUrgeant: malunt enim partes suo genio & alimento fraudari, quam talem sanguinem & succum capessere et quod postea explicabimus Jam duae aut tres quaestiones sunt explicatae. Nunc an sit vitium tertiae , an secundae coctionis Si vitium in visceribus ipsis latuit, cujus ratione: succus & sanguis pravae qualitatis est particeps , optimo jure ad secundam coctionem reseretur et & quum tertia coctio secundam non corrigat, nil perinde est si dicatur esse elephas, aut secundae, aut tertiae coctionis. Quamquam ipsius habitus morbus esse dicitur, & capillares venae vitium contraxerunt: quod verum est ast perfectionem elephantis. Id quod nos abunde diximus in margine capitis de elephanto apud Aetium et ibi enim repudi Vimus opinionem eorum , qui tam frequenter sanguinem elephanticis demunt : errant enim , ut illo loci fusius est disputatum. Accedit quost natuinra quam longissime potest amandat hoc virus et ideo in capillares venas Quamquam foris in quibusdam tumores etiam adspectu horrendi apphrenil , quorum origo aut ab interni3 non est , si autem fuerit , contracta quadam mala diathesi in habitu ipso , talia in cute vitio vernaculo ipsius cutis erumpunt efflorescunt ideo Hippocrates , ut multis Iocis anno
272쪽
tavimus, ea quae in cutem erumpunt ri alias ut morbos considerat vitio cutis orientes , alias Ut exanthemata , & vet v- ντ εα, -(et ):&tunc ipsius tertiae coctionis & habitus morbus esse perhibetur.
Sed haec difficiliolis sunt inquisitionis & contemplationis, magnumque judicium requiritur ut distinguere possis an a partibus internis repetendum malum , an Vero totum id quicquid est ipsi habitui ejusque labi acceptum
Multa sunt promissa, plura dici possunt: tamen sine recto ordine quindam inculcabimus. Primum illud tenendum. Elephas est extuberatio totius corporis inaequalis cum foedo colore , ichvraeteris mutatione; non quod statim appareat: nec enim prius intumescit, quam longius elephas progressus fuerit & corruptio. Essentia hujus eκ- tuberationis consistit in tumore contra naturam et tumor in pustula et pustulae causa materialis succus melancholicus, bilis retorrida, pituita salsa :causa universa est corruptio partium solidarum & assimilationis. Assimilatio corrumpitur Hippocrati quum quod ingeritur superat, novam formam inducit, destruit priorem. Quod ingeritur superat, non superatur, generatione, contagione , alterius morbi successione: & his modis sit ele phas. Generatio autem aut est primigenia, aut non. Primigenia quum sequitur naturam suscipientis & essicientis causta et His quidem superioribus paullo verbis uiua H-etu bacpetretis (a) consistit, quae ex lib. Hippocratis de alimento ducuntur, & quae paullo amplius sunt explicanda. Te ius autem Hippocratis est ejusmodi, cujus tanta est & elegantia, tavis & auctoritas ut ceteris sit praeferendus:
Fimilat pro viribus natura , quum id quod super ingeritur Sperat quidem, se illud quod prius praevalet, id est, alimentum dum patitur agit quidem,
sed tandem superatur ab eo quod prius erat , id est a corpore & ejus forma. Ut lactuca consideratur & agens & patiens: agens dum coquitur tantum cae ipsa refrigerat et sed quum jam cocta est proxime assimilandata calorem naturalem auctura vinci dicitur, & revera vincitur At adulterinum est alimentum tribus modis. Primo modo dum c
quitur gantum alimentum, in ratione suarum qualitat iam primarum afficit , ut lactuca, de quo priore modo paullo ante dictum est. Aut quum pravum est ipsum alimentum pravique Occi, coquitur & nutrit, sed possiquam nutrierit, habitum ipsius corporis pervertit. Tertio, quum oeculiata re maligna qualitate agit et nam totius substantiae proprietate nocet. Ita tamen considerandum est, ut , tempus, , quantitas spectetur Tempus, ut multo, VeI pauco agat tempore. Quantitas, ut ea sit sussiciengad evertendum; Quod pauca tandem superetur, , a natura vincatur.
273쪽
Signa e nido- casex. Octo alia ex aliorum vis.
b sareopora: ita Latine verti potest : Evertit autem se de /it utrum qile alimentum quamquam in Graeco est . mpois supple et ceste b) ,
, non video, cur bene dicamus, tertia ista species alimenti, tota quali late pugnans, evertit alias species alimenti, melius dicetur et obscurat
alias species) O in tempore, O pin tempus, id alimentum quod contine ter foris superingeretur, firmiterque per multum tempus omnibus corporis pariaribus applicatum fuerit, O propriam quidem formam produxit, vel producere potuit, priorem autem, vel priorei de uxit ac abolevit. Hoc enim loco, postquam superius disputarat de incommodis ex alimento ob manifestam qualitatem, agit de eo alimento quod propter vim quamdam occultam & vix explicabilem laedit, & ita in nos agit, ut novam quamdam formam inducat, priorem autem aboleat & perimat. Nec enim albter suae formae proprietatem, quae antecedenti & priori formae contraria est omnino , induceret , quam postquam aliam & meliorem & innatam corrupit ac peremit. Plura de ista metamorphosi, viribus extranei de deleterii alimenti legas in Commentario ad Fum locum brmitor es docte scripto. Ceterum, eXternUm dicitur alimentum, stive foris adhibeatur, seu genitivo & naturali quodam partium de viscerum vitio & tabo in nobis generetur & accumuletur. Iri nobis enim gigni solet humor qui nonnumquam venenatorum animalium Virus sua malignitate sequat. Et iste locus ex Hippocrate citatus adumbrat & delineat vitiosum illud alimen tum cujus vi in elephanticis tam horrenda excitantur symptomata, & dira monstrosaque quaedam forma inducitur , oppressa ac peremta priore forma.Plura habebam in animo quae scriberem, sed retusus stilus meus tempestate bellorum quievit. Tantum adversaria quaedam hic adscribam super eadem quaestione mota de probandis iis quos judeae temerario judicio pro elephanticis judicarat. Erant autem Arverni. I. Rotunditas oculorum aurium. 2. Supercilii depilatio & extuberatio. 3. Narium foras extuberantia , contorsio , di interioris partis angustia. q. Labiorum deformitas. s. Vox rauca. 6. Foetor halitus & corporiS. 1. Ab Elephanticis natum esse. a. Consuetudo cum elephanticis. 3. Suppressio consuetarum eXcretionum. q. Usus ciborum prinorum, vini praefertim. s. Vita aerumnosa in metu & moerore. 6. EXtuberationes corporis , sed praesertim faciei. I. Aures acuminatae: nasus simus: labia crassa: aspectus horridus. 8. Color faciei eX rubore livens, voX rauca, oculi rotundi. I. Extuberatio in extremis partibUS. a. Color ut in morphara ut tenebrosus. 3. Defluvium capillorum & tenuium regeneratio. q. Musculorum quorumdam extenuatio ut pollicis & trapegitae unde fiunt alati. s. Stupor aut sensus amissio in eXtremis partibus siccatis Se induratis. 6. Scabies, impetigo, gutta rosacea. T. Extuberationes sub lingua. 8. Unctuosa cutis aqua adspersa. p. Cutis crispitudo instar anseris implumis. 1O. Sanguis
b) obscurat utrumque, supple, alimentum.
274쪽
guis thrombosus. II. Sensus punctionis in cute. II. Raro febricitant :eauti sunt. Alia petuntur a somno & Urinis. Agnoscuntur autem inter cetera , dispossitio, actus. Dispositio ex causis antecedentibus. Actus triplex , initium , incrementum , vigor. Principium , quum malum latet intus & signa minora foris exstant: crementum, quum se in eXternis prodit : vigor, quum partes Ulcerantur et declinatio, quum partes corruptae
At vero tanti sunt signa hujusmodi, ut iis quasi manibus ducamur ad latentes morbos, quae quum ita se habeant, quam merito nunc potest, an ut in aliis morbis si cui convalescendum omnia bona signa adesse oportet, si moriundum, unum malum sussicit. Ita in judicio elephanticorum unum univocum satis sit ad condemnandum, ad absolvendum omnia univoca abesse conveniat. Nam judicium facit Galenus , & per moe-, & pervae siniμβεβ-oeta sc), Ut haec non adsunt aut illa, ergo, nequaquam id
faciendum , alioqui non differt judicium Medici vulgi quod in alienis
miseriis procax est. Hippocrates morbos distinguit ex sexu, re aetate. AEtate, ante I . amnum leuce, seu lepra alba re cancer non affigit, nisi sit congenitus affectus , ac si1 dicat, se prodit non merito aetatis, sed alia ratione, hic morbus aetate nil impediente se prodit: A I s. ad ga. omnes morbi se produnt, ait Hippocrates: a q2. ad 63. (aDDUS autem q2. notat annum
climacteticum 2. strumae non adsunt. At si quid elephanticum foret , & in matre M in filiis se prodidisset quum mater agat annum 6 . Quoil ad sexum attinet, Hippocrates ait mulieres non laborare pod gra. Seneca addit defluvium capillorum quo mulieres non laborant: (id tamen apud Hippocratem non legitur ) quo fit ut miremur in hac muliere naturalem ei statλtaem d). Tamen Aristoteles ait mulieres non fieri vitiliginosas, & ob menstrua, ct cutis densitatem , tamen his omnibus morbis laborant mulieres, non quod mulierum narura mutata , sed vita. Filii hujus mulieris sunt depiles ab ipso ortu; in quo duo notanda.Prius, quod ista depilatio est morbus particularis, non abscessus , juxta Hippocratem sub finem a. Prorrh. ut pityriasis est aliquando vitium particulare capitis, intactis aliis partibus. Et id vitium transfusum est in mares maxime, quia mares matrigant ratione Gallani : Semen feminae inbtio vincitur a masculo, sed adsciscit menstruum ut fortius se reddat contra masculinum semen An major pars seminis a capite, unde fabulae de
Inter filios susceptos de elephante, tamen non damnatos, Unus est vietus, deformis, eae huic detractus erat testiculus. Legatur locus in Eunucho , de ipso Eunucho , ille vetus , veternosus, vietus, senex. Et Donatus pulchre in Commentario. Eidem filio teter anhelitus, sed a male conformato erat. Quoniam autem fit maxime mentio. de signis in facie , quae signa sunt prae
e) Ea quae accidunt& ea quae non (dJ Capillorum defluvium, & palpe,
275쪽
rogativa in elephante, bella est quaestio apud Gordonium de quodam eleaphantico , cui facies naturaliter erat affecta. Rationem reddit auctor curita contingere potuerit.
Familia est in qua pubes est depilis: Scytharum valet eXemplum , quia
Quod attinet ad crispitudinem & depilationem quod pro crispo glabrum sumitur (quia pili regeniti non sunt pili veri, sed anserini locus est apud Terentium de facie cadaverosa, in Hecyra. Forte mater habuit a propagine aliquid elephanticum, sed id in ea bounitate naturae domitum aut exstinctum est, & intemperies per traducem propagata sopita est. Mirum quod omnes filii matrigantes sunt depiles, uno excepto, & filii filiorum depilium , & filiae sunt pilos e. Forteihabitus ipse fuit in muliere matre & filiis validus (qui natura tamen per Galenum est imbecillior partibus internis & vicit malignita tem ut se non prodiderit: unde Avicennas facit morbos habitus. Caco-chymia destruit , eirem &-ι bisur (e). Haec adversaria, f) fere adscribere non piguit , quod aliquando ea usui esse possint si forte quaestio , examen moveatur de ei phante. Sic erit hic liber ut bonus promus condus desiderio aliquando satisfacturus. Lutetiae 21. August. Ityssi
I. Ad Elephantia in curandam quidam malo se inhumano exemplo balneum sanguinis humani praescripserunt. Sed hoc tam horrendum es impium inom- tum cum iras inventoribus exsinctum est. Ita enim apud humanos homines( ut se dicam, ) Miserum auxilium , tolerabile miserias malum fecit. I. suoniam diximus obiter de avo Clima Ferico , unum es addam. Ch-macitericus a Plinio annus scansiis dicitur , ab aliis gradarius. Rara clunt( ait Plinius longiora esse tempora quia momentis horarum in signibus simae aedierum septem atque novem ingens turba nascatur, scansili annorum lege occidua quam climacterem vocant. Annus exagesimus tertius periculurissimus, quoniam uterque numerus septem es novem, qui decretorix es malisei dicuntur , es ad succidendam vitam pollentes, in unum quas consuunt septies nobvem , es no bes septem faciunt sexaginta tres : est gradarius scans usque diei tur , quod a septimo incipiens, vitam hominis quas per gradus quosdam agat dirigat. Unde apud Hippocratem adumbratur ea Cis se potentia dierum
quadragenariorum et Ita Hippocrates et Mors etiam per fatum , μ hctrum Graecis , forte designata, ut noscant omnes, quod omnia eXssistentia quae naturam eae iisdem habent transmutationes per tempora venientia habeant. Anno finiente, multi morbi, multae sanitates , juxta temporis rationem ad menseS.s e Bonum habitum, & cachexia suc- f Inordinatim.
276쪽
menses. Septenariis autem annorum quum multa alia i gnia corporibus fiunt, tum dentes pueris excidunt de reuascuntur.
Et alio libro , ex multis conjectare licet vitam hominis septem dierum esse. Id quod multis poclea rationibus illa ravit. Denique tota Hippocratis doctrina nil aliud sonat Euam dies pares, imp
res , menses, annos, O vim cumacterici anni, ut paullo ante notavimus ex libro Coacarum anima ersionum.
De intesmi tilcere di haemorrhoidibus. Pro Comite quodam Anglo.
Morbus qui non ita pridem illustrissimo Comiti molestus esse consu
vit, & mali moris, dc dissicilis curationis nobis esse videtur. Ac mali moris, quoniam ulcus est quod altius egit, ac dysenterico modo depastum est, a margine intectini non longe distans , dc ab acri 3c salsugia nosse humore, succi melancholici naturam aemulante, natum. Fovetur perennitate affluxus illius humoris qui exulcerando Sc exasperando ipsi parati qua transit, molestus esse solet. Testatur menstrua haemorrhoidon e cretio, quae dc causa mala est, & nova irrigatione novam irritationem affert. Vel credibile est successisse suppuratae haemorrhoidi: hujus rei fidem facit de fluxus, & dolor haemorrhoidon qui saevo cum cruciatu illustrix Dominum afflixit. Hic plenitudinem de cacochymiam auctorem agnoscit, sed hanc potius. Dissicilis curationis, non omnino desperatae esse videtur, si Dominus & vitae legem servarit, Sc consilio consissentium sanitati paruerit. At id facit diuturnitas mali quae naturam partis fatigavit; eju dem etiam pertinacia, de quod eo processit, ut depascendi assiduitate jam de caro intestinorum abradatur, Sc tunica ipsa atteratur. Ut enim nascens malum facile opprimi potuit, sic inveteratum magis invalescit ac aeoboratur. His artificialibus coniecturis, non certis omnino, rationibUs, rem ibcuit testimare: defuit enim Medici tamquam legitimi artificis narratio de descriptio, quae certiorem de re fidem fecisset, Ac quasi digito demonstrasset: omnino enim a narranti ore dependendum fuit , de ejus quem non ars iret gnarum & disceptatorem, sed assidua dumtaxat penes aegrum diligentia Sc obsequium narratorem reddiderit. Haec sunt instituta. Corpus purgetur cassia sine saccharo, de capiat cum syrupo violato. Clysteres ex decocto nervalium herbarum cum capite vervecino addita cassia: alias modyni ex decocto caricarum, seminis psylblii, plantaginis cum vitellis ovorum. Abstineat vino. Utatur decocto radicis chinae. Detrahatur sanguis singulis fere mensibus. Lac asina in usu ino : Hordeata Sc balnea. Et eo tempore intromittentur balani
ex metallicis; ex eptis mucore seminis psyllii cum pauco opto. Pyrotica utrique brachio. Potiones vulnerariae dc diureticae. Injectiones ex plan- Ballonii Oper. Tom. III. M m tagine,
277쪽
tagine , veronica , solatro , centaurio minore , consolida minore , hordeota similibus, quae leviter detergent & retundent succi melancholici maia lignitatem. Illinantur turundae lenes & molles ex linimento conflato & unguento diapompholmos acto mortario cum oleo nenupharino & violato, addendo spodii, carabes, utriusque corallii subtiliter pulverigati, & supra marmor ducti sussicientem quantitatem. Addetuo huic unguento aliquid philonii romani prout necessitas requiret. Die I s. Junii anno 1383.
GODONI Us ad tabem propendebat, cruentum expectorabat, ut pessimo loco res ejus constitutae viderentur (I ). Quando autem salus promitti non poterat, dulcedo tamen aliqua vitae calamitota nonnulla poterat. In eum finem haec quae sequuntur instituta sunt: Dandum dilutum rhei cum decocto scabiota, ungulae caballinae, passularum & glycyrrhiEae, dissoluto syrupo de ungula caballina de violato. In usu sit conserva rosarum & de ungula caballina. Operiatur thorax hapso imbuto oleo violato & de heiri. Pulveris pulmonis vulpis praeparati, sir. iu: diatragacanthi frigidi Osacchari penidiati, ana um. iij: sacchari rotati, unc. iij. utatur spe. Paretur brupus ex succo ungulae caballinae, bisnellae, buglossi, plantaginis , portulacae: madeat in eo nodulus gummi tragacanthi cum unc. g. seminis papaveris albi, & cum infusione rosarum siccariam in aqua rosarum. Hora somni utatur cremore hordei loco coenae, cum semine papaveris albi. Applicabuntur pyrotica utrique brachio. Balneum ex usu foret, sed metu ruptionis subitae vomicarum in aliud tempus differendum.
I. Hura quaedam annotare nobis consilium est. Ea enim de emarebo materia es fructuosa est, O quum alioqui vulgaris sit, oppido pauci in ea versati sunt1 Mirabar quid set cum fluxionibus ovistunt, ita mortis incertas periodos habentibus impediantur. Unde febres quintanae es septimanae, quarum Hypoe. pari. Hippocrates mEmisit, tabescentium fere sunt. Est enim materia longe a m-DO AS sis semota diae id febrium genus eoncitat : s enim lea vasa oecvaret quae alia ps Pg rum febrium materia, non his intervallis febres icles reduces forent Tria vero sunt quae animadvertenda duximus. Primum es, quod Galenus .
annotavit in Epid. de filia Eur anaclidis quae fluxionibus acrioribus in febre
278쪽
Fuit opportuna: huic destillationes acres, tenues , multae, parvae, tu fis , Onil cotitum excreou. Febris videbatur remittere, O toemen Uera es salutaris remisso non erat. Die decimo nono interiit. Galenus uritim notandum scrimit, O quod ad alios talibus suxionibus sinoxios potes trinnsferri: Nil est, inquit, cur in hac aegra de diebus decretoriis quaeramus. Illi enim nullum or bnem habuerunt, quandoquidem destillatio a capite mortem attulerit, talabes innata. Hippocrates enim in me hicloriae adjecit, M A cum is, a ' - ω. ζ g : Et s. in Epid. in uxore Meandri Caeci, in qua dierum criticorum observatio Decta non est. Uuid tum Z a capite fluxio fuit, Cur propterea dies non obserυat. Nam ct Hippocrates ins ulceribus tibiarum observat
Uuaestio haec moveri potest. An propterea dierum criticorum confuso quaedam fuerit o ordinis perturbatio , cres si (h possis dicere, quod desillatio
a capite serina es coctionis incapax mortem intentarit 8 Praeclarum hoc, nee sicco pede praetereundum.
Secundum quod uola dignum nobis videtur es illud quod Galenus scripsit.
Destillationes a capite in pulmonem malignas crede, si tenues & corrodentes fuerint, has enim nec in pulmone tamdiu morari convenit donec crassescant, ut alias fluxiones par est, quae sunt quidem tenues, sed non
corrodentes, nec aequum est statim eas excerni. Intus enim morantes nec
facile concoquuntur, & viscus ipsum lacerare deprehenduntur. Si excernantur autem, tusses violentas commoVent, ob quas caput repletur, ipsumque rursus materias in pulmonem depellit, metusque est ne ob tussim vehementem vas aliquod rumpatur. Quae tussis iis accidit qui humores tenues & aqueae sub antiae dissiculter ex pulmone reliciunt. Ascendunt
enim isti humores a spiritu per tussim emis' sublati. Quod si tenues Scaquei sint, disperguntur, & contra ipsius spiritus motum prius delabuntur, quam totam asperam arteriam egrediantur. Et hic Iocus es notandus, O multi eum veris uin maevo suo detrimento experiuntur. Tertium es de febre es macie quae tenues fluxiones consequitur. Id Galenus agunde explicavit dum extenuationem corporis sequi ait ex calidis desillati nibus. Et tunc Medici non reformidant phlebotomiam. Mirum autem fit cur
quum desillatio ferina es calida a capite labitur, febrem primo quoque tempore promoveat. Est enim calor quidam sundens es liquefaciens, qui quum ias in aliis partibus D, maxi me in capite es: non quod forte non sit ea aeris es calida di itillatio quae febrem accersat, sed est febris non ita apparens, O sepulta quae id faciat, id es, quae AFillationem moveat. Sed hanc totam
quaesionem de suxionibus in lib. I. Epid. meorum diremimus. vaesioni huic ultimae annectendum est O illud praeclarum Hippocratis princeptum. suum enim a suxionibus extenuatum est corpus, prima cura esse debet ut corpus pinguescat. Pinguedo enim illa es huca via declarat factam esse vim fluxionum ibiarum acrium es calorem contra naruram superatum. PrinM m a ceptum
Epid.(g Quidpiam tabificum cognatum ( h Inordinationem.
279쪽
FINIS LIBRI CONSI L. MEDIC. SECUNDI.
emtum quidem Hippocratis es de iis quibus aspera arteria exulcerata es, valde tussierunt: Hos, inquit, quam maxime reficere oportet ut quam crassi simi fiant: Et tamen hamoptoici fiunt. Ouum alioqui magna Medicorum pars haemoptoicis inediam praescribat. Sed horum duo sunt genera : nam sprae copia sanguinis haemoptoicus fiat, de cibo demendum es ; s ob sanguinis acrimoniam es malam qualitatem, multi benigni alimenti usu aerimonia se guinis temperabitur.
280쪽
D. Mediei Parisiensis digestus, di multis hinc illinc observiationibus , ad obscuriorum locorum intelligentiam , illuseratus .
Abstinere desidia, & exercere ea quae sunt circa mentem,sNam exercitatio di fundamentum rerum Omnium. 2