장음표시 사용
131쪽
Natales teque ac rationem & modum hujus operis Biblici rarissimi exponit tum Praefatio, tum longe copiosius Abbas Nararius in Diario erudito italico Romae edito 29 Jan. I 672. unde succinctam ejus Historiam texuit te Long in Biblioth. S. p. 2 3. s Q. Bayle in Dimon. Histor. Crit. art. Guada nolo, & Jo. Gotti. Carprovius in opere limatissimo & ele
BIBLIA Armenica, jussu Reverend. Domini Jacobi, Armenorum Proto Patriarchae, adornata, ct A. i666 Amstelodami in .maj. cum plurimis figg. aeneis edita.
Rarissima esse haec Biblia Armenica exinde patet, quod Exemplaria universa &singula in Armeniam fuerint abducta. Satis copio1e de hac editione disierit Andr. AcolΗthus in Pro ad Obadiam Armenum. Cons. Jac. te Long Biblioth. S
Elegantissimis typis & charta nitidissima impressa. Uid. Schelhorn. in Amoenitat. T. III. p. 24. B1 ALIA BELGICA.
In fine operis haec leguntur : Die jegenmoerdige mithoren bo en, en de ela boeh mit alge Me capitelen, Θ enen notabeis mester mel overgefet uit den Latine in Dotsche, ende mes naesella gecorrigeert, ende mel geoelis inas g maeot te Delf in Holgand mei ter bulpen Gori, ende is uns Iacob Iacobs Soen, ende Mauricius rimani Men van Middelboet, ter Green Gori, ende tot stireticheit ende Derinoeder kersen ghelou en men schen ; ende mori volont inoaerder Incarnacim ons Heren dysent vierhonderi et even ende aeventicb, den tienden dach des maene januario. Prima haec est & antiquissima Bibliorum Belgicorum editio, de quavid. Adriani Pars Index Batavicus pag. 23 I. Bibliothecas rarissimum hunc Codicem asservantes enumerat Mich. Μῶttaire Annal. Tnograph. T. I. p. 371. edit. recentissimae. BIBLIA
132쪽
BIBLIA Belgica hac inscriptione extantia: Den
Rarissima sunt haec Biblia, &sane mirabile auditu Typographum Leenardum artem suam in navi inter ipsos maris fluctus exercuisse. Vid. Adr. Pars I. c.
Liber rarus impressiis sub jugo Hispanico, teste Gerhardo voti Mastriclit in Catalogo Bibliothecae suae p. 43. BiBLI A Belgica, quae DeuYaas Bibet vocantur.
Rarissima sunt, & magno satis pretio vendi solent. Appellationem hanc Deux uas sortita sitiat is a Biblia ob glossam marginalem Lutheri ad Nehem. ΙΙΙ. s. De Armenmoeten het fruice dragen, De Oche en geven niet, De πaas en bee se niet, Six cinque en geved niet, suater drie die belpen uta. Editiones Belgicae, in quibus haec glossa reperitur, sunt: Emden, Is 6s. in fol. ibid. IS7 I. in 4. Loden, Θ Ion Paus. Is 89. in v. Vid. Adr. ParS l. c. p. 232. In Catalogo Biblioth. Umenbach. T. I. p. II. editio etiam De ensis A. Isti . extat. Tractavi editionem De
Editio haec rarissimis Libris adnumeratur in Gerh. VonMastriclit catal. Biblioth. p. 2. BIBLIA GERMANICA.
De rarioribus Germanicorum Bibliorum editionibus agentes, illas, ut ordine procedamus, dispescere lubet in eas quae ante, & quae post: Lutheri tempora excusae sunt: haeque posteriores rursus dividantur in editiones vel ex Versione Lutheri expressas, vel ex Versione aliorum, vel in dialecto Saxoniae inferioris. Sint itaque nobis quatuor Bibliorum Germanicorum Classes.
133쪽
De Bibliis Germanicis ante Lutheri Versionem excusis generaliter notandum, quae diximus in Criteriis de raritate Librorum: Libri ab artis typographicae primorHis ad annum usque lyoo. Opis exfripti vel ius ψtis funt rariores. Hinc rarissimae sunt :
tinia, quam, ut sab calcem Voluminis notatur,
Fusi, Moguntinus Civis, A. Iψω. effecit.
Est haec editio omnium germanice impressorum Bibliorum citra controversiam prima & antiquissima, tantaeque raritatis, ut nullum sciam, qui hujus editionis meminerit, prae ter unicum do mT Jo. Alb. Bengelium, qui in Apparata Critico ad Novum Testam. Graecinu p. 7 8. scribit, illam extare in Bibliotheca Illustris Consistorii Wirrembernet; &p. 6 I. notat, habere hanc editionem ad Acta Apiat. Cap. est. v. ult. hoc additamentum: Mann dier is Mesus C, Asius der Sun GotΣ, durta den alis die meis anfecti eu merdeugeui tolt; quod tamen additamentum in aliis etiam antiis quissimis editionibus reperitur.
BIBLiostvM Germanicorum editio Argen- roratensis, A. I 666.
Idem Cl. Bengelius p. 738. etiam hujus meminit editionis ; non tamen indicat, an illam unquam viderit, & ubinam hodie extet. Haec dum scribo Lipsia affertur nutetbebe undauserissene Arbeti der Gelebrien im Reiebe, P. UI. in qua sequentia, quae huc referenda sunt, leguntur, pag. 4Q4τ Joh. MenteIius praeter ingentia illa Vincentii Specula, YI473. excusa, potissimum Biblia Germanica A. 1466. ' pressit, quae nec ipse quidem Jac. Mentelius, de vera nograpb. origine, viderat, nec alii facile annotarunt: quorum tamen Exemplar Sturgardiae asservatur, cujus calci thec verba typis miniatis sunt adjecta: Explicis liber so 'A. D. I 66. formatus arte impressoria per venerabilem. virum Iobannem Menteiss in Argentina. Utrum hic Liber typis ligneis, an iussis sit impressus, dicere non possum. O
134쪽
BIBLIOR vn Germanicorum editio vetustisi sima, sine loci ac temporis mentione typiS eX- scripta.
Cod ex hic est ανεκIγραφer, s titulo carens, & sine dubio
ex antiquissimis Bibliorum germanice impressorum. Inscriptiones librorum, eorumque clausalae, ut & capita, illorumque numerus, quemadmodum initio Typographiae fieri solebat, Calamo adscripta sint; litterae etiam majores initiales cujusque capitis alternis vicibus rubro,& cyaneo colore eleganter adpissio. In fine Voluminis addita sunt argumenta
Psalmorum: me hebent an die TFielitis uber einen jeglichen Psalmen, dic. Extant hujus editionis bina exempla Lipsiete in Bibliotheca Senatoria. Reperitur etiam in Bibliotheca Gothana, vid. Tenetelius in Dialog. Menstr. 1692 p. 694. itemque in Bibliotheca publica Hails bronnensi, v. Jo. Lud. Hocheri Catiat Bibliothecae pubi. Hathbronn. p. Igo. nec non in Bibliotheca dominini Jo. Friderici volt Staden, Pastoris Ecclesiae Cathedralis meritissimi, quondam Collegae nostri desideratissimi, ut & Cellis in Bibliotheca Bohelmanniana. illi. Ern. Tenetelius, Uir harum rerum, siquis alius, peritissimus, editionem hanc primam Bibliorum Germanicorum esse censet: & quamvis annus editionis & Typographi nomen additum non sit; tamen, eum aliud Exemplar Lipsiae in-Veniatur, cui eadem manus, quae litteras majores initiales
addidit, in fine annum I 67. adscripsit, illam Augustae Vind.A. I 467. in Typographia D. Beumleri excusam fuisse suspicatur. De ipsa Translatione ita judicat B. Diedericus vota Staden in Decimine Lectiomm antituar. Francicar. P. 22: Quod ad stylum horum Bibliorum attinet, ego quidem erim longe majorem aetatem prae se ferre, & Biblia ista diu, antequam impressa, e vulgata latina reddita germa- nice, statuo: sed latuisse in Claustris Monachorum, aut Collegiis & Ecclesiis majoribus Canonicorum; cum Laici tantas impensas in ea calamo exaranda non facile ferrent, aut ipsis eorum Copia describendorum fieret. o His adde sequentia laudati Stadenti ex Jo. Henr. a Seeten Memoria Mariniana p. 338: Dialectus ejus interpretis est Ale-
mannica, quae a Dialecto Saxoniae inferioris multis pax - l sangis distat, in aliquibus tamen ei convenit magis, quam I
135쪽
M Dialecto Saxoniae superioris aut Misniae. In plerisque tamen magis cum his posterioribus concordat; etsi non negandum, aliquam esse inter has Dialectos differentiam. Antiquam Uero omnino eam Versionem, in veteri Fran- cica, vel Theotisca lingua aliquatenus versato, 1aris ex lectione patet. occurrunt enim in illa voces, phrases, particulae & formulae, quae sapiunt aetatem Tatiam, otis fridi, Willerami, & aliorum antiquissimorum Scriptorum Francicorum aut Theotiscorum, quarum interp1etationes
ex moclo dictis Scriptoribus stat petendae, cum aliunde non innotescant; ut credere sis sit, illam jam dudum M ante inventam artem typographicam esse confectam &c. o Habui ego in manibus Exemplar Stadenianum. Verba Gen. I. I. a. ita sonant: An demanegang ginebi Got den himel d die eris. Mann die er de mas utet und Dre p unia vin-ser maren aus dem anthiae des alarundes. und der Ges Gotet mard getragenuus die masser. Locus I. Joh V 6. 7. 8.
BIBLIOR vn Germanicorum editio alia vetustissima, sine loci, temporis ac Typographi
mentione typis .exscripta, in fol. maj.
Etiam nullus hic adest titulus singularis, ex more antiquin simorum Librorum; differt tamen haec editio, quam describit Theoph. Sincerus in der neven Sammium von alten undraren Biichern p. Iq. sqq. a superiori, quam recensuimus. Adsunt hic figurae ligno incisae. Adest in limine Codicis Index Librorum Biblicorum Veteris & Novi Testamenti. Loctas Gen. I. I. a. ita sonat: In dem anfang beschus Gothimel und erae aber die erae mas tere und unniitz. un die uinfernum inaren in in antlitz des obgrtinis. un d 'GeUGotes maris gestagen indie masser. Alrerque locus I. Joh.
V. 6. p. 8. Der is nius Cristis der da fiam dureb das
136쪽
Historico-Critica Librorum rariorum p.
BIB L I A Germanica. Augustae RindeL per
glori, und ere in der hoben He Flen Drivalistheis unae est. nigen Imesen, dem V ter, unae dem Sun, und dem HediligenGes, der do lebet und regieret Got emi Hachen. Amen. Vid. Val. Ferd. de Gudenus recensus Codicum antiquorum Moguntiae in Capituli Metropolitani Bibliotheea latitant1um, insertus ΘEN. L variorum Diplomatariorum, Monmmentorumque veterum, p. 42Ι. 422. Extat haec editio in Bibliotheca Augusta, quae Wolsenbutieli est, V. U. Cl. Jaco-hi Burehhardi Historia sius Bibliothecae A. I 44. in A. editae, p. 133. extat etiam in Bibliotheca Ussenbachiana T. I
p. a. addito pretio LX. laterorum.
B13LI A Germanica. Augustae ninae 147 .
A priori diversa est editio haec, quam recenset Μ. G. Frig. Magnus 1n Disquisitione de antiquis S. Scripturae Versionibus Germanicis Augusta VindeL excusis, quae jam mihi non est ad n anus. Cons. TentZelii Dialog. Menstr. 169a. p. 677. sqq.& doctiss. Jo. Jac. Brucheri Abbandiung von eisigo altendeuichon taber etzungen der Heli Schrist, insertam Eenen Be treseu Cur Crit. Historie der deutfoben Sprache P. XUII qui eandem, ni fallor, editionem copiose recenset p. 13. sqq.
137쪽
BI BLI A Germanica. Augustae Vindel. per vim 'Sorgium, 148 o. in fol.
Editionem hanc Augustae Vindel. in Bibliotheca quadam
irivata extare, testatur laudatuS Brucherus I. c. p. 2I.
Satis copiosam hujus Codicis notitiam suppeditant christ. cherus de Biblioth. benac. p. 33. sqq. Serpilius de Libris arior. pag. 13 I. sqq. Theoph. Sincerus de Libris rarior. r. l I. p. I9. sqq. Aug. Bayerus in Arcanis sacris Bibliothe- arum Dresdens Contis. I. p. po. Reperitur haec editio in Mai. Biblioth. Visenbach. T. I. p. a. cum pretio L. taleror.
Extare hanc editionem fidenter asserit Cl. Frid. Christ. besserus in Histor. Tvographiae p. s . scribens: μ Stephen' Arudes hat A. I 84. in Lubock eine de sche Bibet in die platdeuische Sprache liberistret,durch den Druch gemein gemach et, Welche mit gutem Fugunter die rareu Bucher Zurechnen. se Sine ulla affirmatione dubitanter de hac ditione loquitur Cl. Jo. Henr. von Seeten in Histor. Tvo- Topb. Lubecensis p. II. .At vero fictam esse hanc editionem, eundemque errorem errasse &Μalincrotium & Mich. Haittaire, ostendit'doctiss Jo. Ludolphus Bunemannus in Votitia Scriptorum artem opograph. iEustrantium p. 3s.
BIBLI A Germanica. Argentorati I 83. TO- mi II. sol. min.
138쪽
BIBLIA Germanica. Augustae Vinae A. i 87. Gedructi duroh Hanyen Schonsperger, insit.
Enarratione hujus editionis defungitur Cl. Aug. Bayerus in Areonis sacris Bibliotbecarum Dresdens. p. 92. seqq.
Est repetitio editionis I 483. Vid. Io. Casp. Wenteteis Lleder-Historie. P. IV. p. 'S.
Cons. G. Fr. Magnus Dissertat. de Bibliis germanice δε- gustae Vinc excusis.
Editio haec ignota fuit laudato Georg. pr. Magno; recensetur a Gerh. a Mastriclit in Catalogo Bibliotb. p. 3. neque minus a Theoph. Sincero in Bibliotbeca Historico-Crit. Liabrorum rarior p. 62. sqq. & a laudato Bayero in Arcanis Biblioth. Drasae P. I S. sqq.
Generaliter hic notes velim, omnes editiones Bibliorum theriante annum Is4 . excusas esse rarissimas, & in Bibliothecis publicis vix comparere, nedum in privatis Librorum Collemonibus. Hominum negligentia primas has Versionis: Biblicae a B. Luthero procuratas editiones rarissimas fecit. Notitia harum editionum haurienda ex Gum Georg. Zeliners mstorie den gehuc ten Bibe Version unae a et derer nisi en D M Lutheri, is der Lebens-Befcbroibu Hans finis, M. A ' 1 p. 4n 4. Jo. Melch. Mati s Historis herV p . ' Meh-
139쪽
Editio ex omnium rarissimis,paucissimis visa & memorata. Uid. Sam. Engel Catalogus Librorum raris. P. II. p. q.
sine dubio haec omnium prima & rarissima est editio, quae extat in Bibliotheca Frid. Christ. Lesseri, Pastoris Nordhusa-ai. Legatur ejusdem Viri doctiss Nacbritat non einer febraren bibet, melche ersessse besitare, inserta Tom. III. do Tamburg. vermischten Biblioth. p. 3 o. sqq.
Etiam haec editio Bibliorum Germanicorum ex Versona Lutheri adeo est infrequens, ut primum locum rarissimo- um inter raros Librorum merito occupet. Vid. Zelineri Vachrichi vom Leben Haus Lusen, p. 47. 48.
BIBLI A Germanica , ex Versione Lutheri. Upsiae, in ossic. Nolrabiana, IJ I. fol.
Editio perrara, ipso Luthero ita volente & flagitante sup- resia. Vid. Seehendorfit Historia Lutheranissit p. 2722 E. Frichian. Caussa suppressionis procul dubio haec fuit,luod inscio Luthero, qui emendatiora jam ediderat Biblia, uerit excusa. Cons. Zelineri Vita D. Lustii p. 38.39. qui G tamen
140쪽
tamen raritatem hujus editionis in dubium vocat, illamque
tantam non esse, quantam communiter putant, pronunciat.
Copiose haec editio recensetur a Theoph. Sincero in Bibliotb. Histor. crit. Librorum rarior. p. qO. sqq.
deuiscli, D. Mart. Luther. JetZ Vota neUem, nacti dem letZten vota D. Luthero libertesenen Exemplar init Reisi corrigiret, und init neuen