Muscologia recentiorvm sev Analysis, historia, et descriptio methodica omnivm mvscorvm ...

101쪽

--- set in eo nutum ti Hiis quidem incrementa initio lentissime procedunt, ita ut

mensem unum pluresue calyptrae velamento prorsus absconditum maneat, succis in nouellos ramulos insequentis anni spem impensis. Quorum vero vita annua est truncusque innovationis expers ouarium foecundatum citius in fructum maturatur, succis ad alium usum non assumtis. At quamuis initio incrementa leuia sint, sensim tamen omnium partium dispositio mutatur. Pedunculus profecto adhuc minimus cerni incipit. Capsula ei insidens succis assuentibus dilatata calyptram, qua obuelatur et quae ei apice et basi firmius adhaerens reum ponitur, distendit. Has

nondum cedente vaScula, quae e caule in pedunculum transeunt, magis magisque distenta thalami particulam in altum trahunt. Hinc vaginulae, cui pedunculus inseritur origo. Fructus postea incremento succorumque a iuuentia calyptra in dies magis has turgefacta tandem thalamo auellitur et nutrimento ulterius destituta crescere desinit. Nunc resistentia sublata pedunculus elongatur capsulari altum fertur ethreui temporis spatio augmenta valida capessens calyptra capacitate non amplius continetur, quae eius nisu sensim eleuata tandem vel integra vel latere aut margine fissa abscedit. Interea capsulae vascula et deposita in eorum areolis pulpa, quo propius illa maturitati accedit, eo magis indurantur et solidiora fiunt. Hinc coloris initio exsibido virescentis in luteum, purpureum, spadiceum, fuscum etc. primum in pedunculo et operculo postea in theca mutatio Colore ultimum saturationis gradum adepto matura capsula operculum demittit, et semina ventis dimanda mandantur, vulgo post semestre ab uarii impraegnatione spatium. Nempe ructus

autumno foecundatus insequentis anni vere maturatur; qui autem vere impraegnatione gaudent autumnalibus eiusdem anni mentibus maturitatem adipiscuntur et

semina emittunt. At in Phascorum familia quippe quae operculo secedente careant seminibus non prius exitus datur, quam tempestatum iniuriis thecae parietibus el-sraelis, aut quod probabilius est, foramine in im capsulae parte pedunculi discessu aperto. Thec tandem seminis emissione euacuata formam ex ouata in e lindricam plerumque mutat, colorem obscurum induit breui qua consumitur. In multi aspeciebus tamen ex gr in Orthotrichis omnibus et praecipue in muscis aquaticis, quae firmioris struetura esse videtur, multo diutius et saepe ultra annum elapsum in plantia adhuc conspicitur. Pedunculus autem plerumque theca diutius persistit.

si Leshiae fericeae Lesaiae sustilis pedunculi purpurei adhuc numerosi micant

eum thecae iamdiu corruptae evanuerint.

R et

102쪽

In museis, qui annua tantum . vita gaudent plantulae mors seminis explosionem Dummo pronimo sequitur, cum amatura cuius corporum organicorum multiplieatio vitiinus et fere unicio finis esse videtur ita institutum sit, ut indiuidua, quae semel tantum pariunt simul atque illa hoc munere defuncta sunt vitae scena discedant aliisque e eam fata experturis illam relinquant. Si plurima infecta nuptiis pari usque svis vix aliquot dies superesse nouimus Musci vero, quorum per unius tanthm anni, spatium vitae curriculum retenditur, numer sunt paucissimi; quin et muItos, quos vetustiores Bolanici annuos credidere, perennes esse recentiorum obseruationibus edocti fumum euli tantum, quorum truneus amplieissimus est et nulla sui parte inn,

vat, tam breui ruuntur aevo. At omnes alii, anceptis paucissimis, en rer: GFm-nostomo pennato, quorum duratio biennis, per plures annos vitam producunt et iisdem tempestatibus redeuntibus easdem foecundationis vices, ramis nouellis nune etiam parturientibus, experiuntur quos autent Iimites eorum durationi natura statuerit nondum satis constat. Hoc tantum certum est, perennantes muscos praeseditim Hypna successu temporis ligneam quasi compaginem adipisci et destractioni diu resistere. Quin et magna ramorum copia plurimaque fructificationum anteri rem vestigia, quae in eis deprehendimus, longaeuam eorum vitam oeulatissima testam tum Inio naturae erga illos henevolentia omnibus aliis fere stirpibus denegatam Palingenesiam iis concessati Tam solida etenim eompagina eorum caulis et talia pallenchymata eorrupi hili fere prorsus destituta gaudent, ut in herbariis per plura saecula Ilaesi emari et aqua iterum irrigati aut solo humido commissae reuiuiscere possint, illud testantibus experimentis in horto holanico oxoniensi institutis, quibus vetustissimi vaei ne tiex herbari Oxoniensi deprompti aqua sola in vitam reuocati fuerint. Sic Nech rus muscum quamdam cMnium milli fortuito inter plantas alias ex Auernia allatas repertum absque fructificatione et semicorruptum , cum in solo uliginoso collocasset, furculos nouos emittere imo florea masculos capituliformes proferre summa eum oblectatione vidit idem naturae scrutator Barbulam raeralem CB3, orthotr ehum striatum B), Hrenum abietinum aliosque muscos per biennium in pyxida asseruatos et prorsus desiccato solo umhra et humore gaudenti mandavit et post trimestra spatium germinare miratus est. et Theod Palat P. II. Sio et edituus no edocuit, musco jam ab annis centum emortuos, per horas tantum septem

103쪽

septem Nabolo aqua frigidae immersos, reuiuiseere pristinumque vigoram redipiscia At quamvis muset vivacissimae sint natiiras, tamen in aevo, obseruanta Boerhaavio .chbm. I as citissime pereunt, non tantum ob aeris, sed etiam et praecipue, ut ex Bartholoni experimentis liquet, ob electrici fluidi defectum.

104쪽

De Musco regiae titilitate ei Mu Seorum D.

Oed forte quis dicet: ,quorsum ista Iaboriosa tam exiguarum plantarum inuestigatio, quae nobis nullum commodum afferpnt et natura superuacaneae ae inutiIes productiones sis videntur Quid tam follieito ingratoque studio horae melius impendendas consumuntur Haec si vulgus ignarum et fruges depasci natum rogaret, adeo tritam absonamque impugnationem responsione nulla dignarer eum vero non desint homines doctrinae et ingenii minime expertes, qui eadem fere nobis iamltant et in labores rastros tamquam inane ne flocci quidem faciendum studium supercilios despiciunt, nonnulla de muscologia et muscoraim usu hi proponere Iubini. Rerum naturam numquam magis, quam in minimis, totam elle, a veteribus Muscoxo- haud insulse dictum est, illudquo effatum rerentiorum toroscopicis obseruationi- - ' ' 'hus indies confirmatur Sie mundus alius, alius rerum ordo, de quo ne antiqui quidem somniarunt, ohis ortus est, qui miraculis ac prodigiis, praefertim quod ad generationis mysteria spectat, catare videtur Muqeologia autem inter eas sciemtias, quibus ad naturae arcana altius penetratum est locum non contemnandum occupare facile nobis concedet, qui harum plantularum studio incubuerit et indisagi

e nas

105쪽

nas obseruationes meditariis fuerit t. Nam, ut alia taceam, quam diuersus et el gans harum stirpium habitus Quam concinnae figurae a vasorum anastomolantium daedaleo concursu an eorum soliis oriuntur Quam artificiosa vasculorum struetural quam singularis calyptrae cum fructu cohaesio indeque eius ab illo digressust Quanta sapientia illius usus variis capsulae incrementis accomodatus Quam stupen da thecae structurae eiusque cum operculo hanc maturam deserente vix explicandus nexus quam mirabili arte peristomatis dentium mechanismus exstructus est Quam sagace cura prouisum, ne te uapestate inopportuna semina, anni sequentis spes, emitterentur ac interirent Quam benigne, quam diuersimode specierum propagationi eonsultum Quid si omnia illa, qua de muscorum oeconomia, de sedibus ad

vitam exagendam et propagandam eis concessis, de sexuum ratione etc. supra Exposuimus iterum percurrere velim certe prius tempus deliceret, quam exhausta esset materia. Qui autem haec omnia mente sua reuoluit, illum necesse est in summam admirationem rapi et ad veram omnipotentis opificis adorationem deduci, qui in musco tenuissimo muris adnascente non minus suam gloriam, quam in cedro caput ad nubila ferente, manifestat, quemque omnes gentes, omnia saecula, quocumque nomine illum nostra ignorantia dicat, siue Naturam, sua etinis siue Rationem aeremiam vocamus, testantur atque laudant. Quis autem tale studium, quo ad aeter nam omnium rerum causam uehimur, tamquam inutile ac contemnendum detre clare ac deprimere ausit lLege continui res omnes creatas connecti, nempe seriem continuam per omnes naturae chasses et familias a corporibus maxime eompositis ad simplicissima descendentem et nullo saltu interruptam dari, non aliter fere quam ratiociniis hucusque edocti sumus Pauca etenim tantum huius immensae catenae percipi mus fragmenta ubique lacunas, ubique vidua deprehendimus. Has auten lacunas .expiare et legem continui obseruationibus euincere summis naturae scrutatoribus operae praetium semper visum est. Hinc ad illum scopum attingendum totis viribus enisi sunt, totam animi sagacitatem antenderiant. Microti opiorum beneficio mi perius innumera corpora innotuerunt, quae antea vel tenuitate sua visum effugiebant D. Iustus in parietes haerens: alti ei natus n praelatione ad dissertationem de notis

et salubriscite muscorum, contemptim a multas adspicitur, at iit, qui ad examen strincturae et virium descendunt, infinitae admirationis occasionem Praebet

106쪽

hant, vel saltem ob minorem partium molem non satis distinguebantur. Si novas illius totam naturam complectentis seriei partas nobis detectae lunt; sae etiam magnorum corporum structura et compagi sibus melius cognitis nouos catenas annulos arctioremque rerum nexum Percipere contigit. Vt autem ad muscos nostros redeamus, ante nuperorum in hac familia obsereationes, natura a plantia conspicuis genitalibus praeditis ad cryptogama dictas non gradu et iuxta continuilago sed saltu ingenti transare videbatur. Nunc vero lumine ex Hedwigianis scriptis nobis affuIgente, in muscis calicem, orollam antheras, pistilla, omnia uno verbo proceriorum et palam nubentium organa deprehendimus; sicquo lambo aestuales, ut ita loquar, nempe frigoris et diuturnae humiditatis impatientes, aqua putrescentes , parenthymatosae , breui marcescentes nec reuiuiscentes ' ), eonnubia tandem palam celebrantes a plantis hyemalthua frigore illaesis, humiditatis amantissimis, parenchymate fere nullo irrigatione ad vitam facillitii reuocandis, saecula multa persistentibus, et thalami gaudiis furtim seuentibus multo minora interuallo separantur immo laeunam expletam et cryptogamiae areana partim saltem revelata dicere possumus. A muscis ad Marchantiam, aliasqua, atteareommode transimus, quippe quae omnibus fructificationis partibus perinde instruetae pariterque aqua reuiuiscentes a stirpibus nostris tantum fructu apice dehiseenta seminibusque filis contortis elasticis adhaerentibus distinguuntur. Indo propter similem, ut videtur, seminis structuram ad quiset deuenimus, quibus affinia beopodia, neque continuo tramite ad ultimos regni vegetalis fines quamuis caliginosa nondumque satis explorata via tendimus. Sed posteris aliquid relis quendum. Ex his, quaptui muscortim studio in naturae scientiae gratiam ueri,

notum sit, patet

Tandem ars nulla, nulla doctrina qua ingenii nostri vires exereentur et sagacitas acuitur, contemnenda ' . quamcumque scientiam aut scientias partem felici successu excolueris, alias etiam e laboribus tuis fructum percipera et illustrari persu sum habeas cum omnes sci*ntiarum partes nexu plus minus arcto

D Paucissimae excipiendae sunt, ut Anastatim, quae etiam aqua reuiuiscunt. Quam egregia haec Hallexi sententia ,DifficiIo es, defvuro limites, a curiosis ,,desinit habere utilitatem.

107쪽

eohaereant sibique mutua ferant auxilia et amica conjurent, fero passibus aequis illas progredientes videmus. Quin et praestantissima nobilissimaque humani ing ni idos est, quod si obseruatione et experientia ducibus ad naturae penetralia tendaue suis conatibus nouas vires acquirat et ex inuento in inuentum citato gradu se imper feratur. Nam cum nihil in rerum natura seorsim et sine arcto cum caeteris corporibus nexu existat, a quis illius catenae annulum quemcumque detexit, illunx etiam et praecedentem et sequentem aut totum aut paxtim saltem deprehendere ne cesse est Sed varia muscologiae commodo iis, quae nunc de muscorum vario vis et dicturi sumus, elucebunt, scientiam, et quae adeo utilem cum in magna naturae o Tei- Uva sinu in tum in artibus variis stirpium classent nobis cognoscendam tradit, vanam et su- Peruacaneam nullus iure vocabit. Antequam autem ilIa aggrediar, obseruare liceat, quanto naturae erga nos I. benencio haec stirpium elassis in gaudium solamenque nostrum hyemali tempore et i MAON hyperboreis praesertim in tractibus vigeat Cum omnia circa nos torpeScunt ei oecoso languescunt, cum flumina rigent, nemora silent, campi latent nivibus obruti, ubi MIA.que luctus, rerum facies decolor, et tristis mortis imago, musci inter vegetationis ruinas emergentes eiusque damna incredibili sua foecunditate indiuiduorumque omnes caeteras hirpium familiis numero facile snperantium copia reparantes scenam alioqui, qualidam ret destructionis rimagine taedam . mouis iecorant , orna

mentis oculosque nostros amoenissimo spectaculo pascunt. Sericeo coli refulgentes rvipes et lapides qui tristes alioquin referrent Meletos obducunt Caudiees terrae

instratos iamque putrescentes vestiunt temporisque iniurias amice celant Truncos virentes caespitibus suis diuersi formibus amiciunt, speciemque hortorum amoenis morum curiosis oculis praebent. Inter plantas destructas et gramina exsiccata vigente terram tegunt, quae nuda oculos frenderet et prata viridia rore crystallino madida effingunt. Omo loca aspera, glareosa, quae veris manus nulla florum miserona cingit tapetibus suis sericeis iucundissimo color pictis obducunt. . Hi ne sylvarum camporumque nouus decor inter ipsa saeua aqinionis imperia hyemisque riI- laetabilia spectacula nobi8 oritur, verque perpetuum non tantum somniamus, sed reipsa spectamus, Poetarumque mendacia in verum verti videmus. At non tantum in vana speetaeula inanemque hyemis pnmpam sed in veram vitae nostrae commoda muscorum familiam natura creauit Primarios autem et Ni TuMa

potis

108쪽

sa ------- tisi,mos eorum aetas in magna naturae monomia, ubi Smnia in mutuum auxiIium erilinata sunt et ad uniuersi perfectionem unanimis conatibus tendunt, conspicimus. tis etenim puleherrimi manimique momenti eventus in hae oeconomia debentur, qui, si nullus existeret muscus, aut aegrius aut nullatenus succederent, nee qui prae-cnta sunt rite explicari possent. Eo igitur madis Iehecula inutiles imo noxios tet, os Linnaei cliseipuli quamuis meliora edoeti Horae seraeos et mancipia vo--My . Ueget ML a nos magnas artes, qua iis in Floreast sylvani regno attri-hutae sunt miramur, et paulo plenius, quam hucusque factum est euoluere ac explica D, non sine quodam , ut speramus, lectoria delectamento, aggredimur. Terras nostrae supernetem seu erustam extariorem humum dictam quae hominam houmqua laboribue exercita nobis cereati praebet dona, quamque antiqui Tellurem Magnam matrem, quippe quae omnia pariat, vomuera ex animalium Plantarumque exuviis vel partim tantum eoruptis vel putrefactione iam ad elementa sua reductis, terrarum primitivaram praeeipue calcareas et argillosae particulis admixtis, constare, unicuique comperturi est illud vero solum unde alimenta carpimus a muscis primam ducem originem minus cognitum est, ratione tamen et

obseruationibus nos illa diseentibus. Toti terrarum orbi aquas diu neubuisse. sensim postsa discessisse, si In magna receptacula tandem confluxisse eum gentium omnium antiquissimae traditiones, tum montium structura corporemquae in eis, Prehensorum inuestigatio testantur. Aquis autem aut partim aut prorsus elapsis,hum quo nondum exstante sed talo a mero edimento aqua deposito inlaeeundo tonstante, praeter paveas stirpes aquatieas nulla alia vegetabilia oriri et propagari Potuisse palam est, ii quae adlem in terram non alte defigunt, humiditatem vide autolunt, calore multo non egent, et praecipuum alimentum ex aere poris sugunt. Tales stirpes sunt musci, quibus primum enatis et summa celeritate incredibilique opia multiplieatis non tantum aqua absorpta indies minuebatur, sed R eorum reliquiis tempore accumulatis solum vegetale aliis stirpibus fouendis Immandisquo aptum exortum est. Quo solo quotannis assurgante alias plantas Praesertim gramina laetius vigentia numeroque crescentia in noua regna subiere et muscos priscis sedibus expulere. Si a plantulis illis, quas vulgus ignarum milibus incuria ea leat, nobis regerationis, culturae, rationis , Florae uno verbo Cererisque munerum primordia Ne illud merum ingenit eommentum est, sed quotidianis obseruationibus confirmatur. Indies enim videmus ollas et stagna, simulatque aqua subsidere incipit, variis museorum poeiebus praesertim ' hagno

109쪽

in piaudem eo researatiariolani euntibusa' velitati iis aptam, isti atque i, rem ram solidam conuersa natura vel arte in prata Metilissimas hire Totam laro inhoyniam, testante Tacito, vastae paludas olim te haut nunc vortier domitam et laetis segetibus superbiantem. Quin et hic ars naturam adiuuare potest et paludes m avso oppletas terra sylvarum abiegitarum minia optime eorrigi domnisinuiuata egrogia disputatione qua Dcillimum modum, ut uliginosas paludes arari possim et vitali

ericatosisque regionibus si aetate prouectos agricolas adeas, hi tibi narrabunt: in locis plurimis, qua stagnantes aquae moupabant nunc ubera ama Maesum aqua praeta videri. uio autem usui aptissimas, sunt supra memoraret muscorum species quod cum caespitosa rescant, radicibus tumento arctius immetuantur, non inuasque sui prolongationes igant, spongiosum taliam oravi ompora firmius aratrisque patiens reddunti Nec mihi dubium ali, quin si spataea tu a in vastis eis uri,catis Landes, Bruyeres quae Aquitaniae, Germaniae septemtrianalis, Angliastic tractus ingentes tenent et sterilitate damnant arte miltiplieari possint, has regiones brevi temporis spatio pabula utaque laeta proferrent. ad A. aqua omnibno defecerit, id frustra tentabituri

quod de paludosis noeis diximus est et de arenosis verum quamuis pauet tantum muse ex gr. Tricho lama nonnulla in iis vitam degant, e rum tamen Dnisterio, lenta, fateor, multisque interlabentibus saeculis, arenae in fertiles eae pos verti possunt. Cetenim instar earum Ebani, arundinis, Caritas etc. speciem Tum quas arenaria dicimus', tumum daedali amri subtilissimam aestiuo tam mvantis agitatam ac fumi instar volitantem, ad sepimenta et saxa alioquin deuoluendam cum decidit retinent, humore,quem iis aer abunde fumcit concretam coaceruanu et Ioeum staritam eo modo herem reddunt

quin et aereaeo videbimus. M littoribus aqua r*pes et saxa danti in primum Basso axe mrar, noRi esse, ii idebenthus I roser vastita, iisque in t

nuem terram iaciant. Quid verum fallaricatis radieantibus consitari plurimas muscorum spem e obducunt, humum colligunt, solumque adeo e oeeunda corpora graminibus aliis aptantis o Calias plantas non magis exeruilemque cultrumam patiantur, ianis coneadat, qui ad summam eorum,nantis radicularumque in solum numquam irram culturam paludes exoceantur, o contrario plurima commoda alia stirpes endantur; nec solum terra eorum'

vis neficia

110쪽

xendia sentit sed et ab illis rivuli, amnes, imo maxima flumina partam talem ori.

ginem ducunt. Musci, ut omnibus notum, summa vi humiditatem e terra vel aera attrahunt hinc in locis humidis praecipue in montium cacuminibus ne hulis vel nubibus continuo fere coopertis lubentissime viuunt Aqua autem quam ex aere nebuloso sugunt quamque omnem prae copia poris capere non possunt, e foliis ramulixque defluens in terrae fissuris et cauernis colligitur, inferioraque petens sub fontis vel scaturiginis speciem tandem prorumpit. Plures inde fontes in rivulum et riuuli in amnem vel fluuium conere cunt. Adeo natura e minimis maximeque inconspicuis causis grauissimos effectus producere nouit Inter mus

eos quibus illa ad eum finem utitur, Phagnum Falustre et Mnivm fontanuit primas partes obtinent. Hinc nulla fere in montosis regionibus scaturigo iis caret. Quine eorum praesentia saepe soli naturam dignoscimus. Sic ubi nium palustre crescit aquam subire nouimus, et nium fontanum puras scaturigines in ilicat, unde in sylvis et paludi hus Sueciae Septemtrionalis solo hoe musco fomes frigidi quorum magna ibi copia est indagari possunt. In locis vero sitreoratis Sylachnum ampullaceum eius vices gerit ut in tractibus Laponiae finitimis Sylaehnum Pasculosum Putrescentem etiam in Paludibus aquam musca absorbent, sicque puram pra stant, rita ut his destituta regio ornamento non exiguo careret. Nec minus aer eorum ope purior et nobis spiralis euadit Aerem athmos-Phaericum e uehus aeris specielius nempe gare aroto lethali et gare Oxygen eo vitali Proportione inaequali commixtis componi recentiores eli emi ei demonstrant Copia autem garis oxygene nobis ad alitum vitamque necessaria innumeris causis indesinenter operantibus ex gr. combustione, fermentationibus omnigenis illa praeseratim quam acetosam . fermentation acet mi emul. vocant, et ex iis orta putrefactione, continuo minuitur. Hi ne vitale illud principium cito nos deficeret, ni

benigna prouidensque natura eius renou 'RuM oe irationi consuluisset. Hoc

Praecipue vegetabilium fit ministerio q/3 solum vegetate,s,ugis tamen hyssisque Plurimis exceptis, foliis garrear hone ut sol quotannis assurgian eum luminis velgaris hydrogenei stimulo sibi a domptui Veroque crescentia in noua adem propri latet gaudere obsereationibus eonstat. p plantuli illis, quas vulgus henignitate,

bruma recurrente inerte, Jantisque ii Vulturpe, ratio uis , Florae v xygeneum renovabatur emortuis, in eorum vite illud merum ingenii commentum exiguitatem compensantes notiis a rem spira In dies enim videmus fossas et sta salubritatem conseruandam ei restituanda ii ' nu euerum speciebus praesertim S haeneo

hi a B trichodes impleri, inde sensim