장음표시 사용
11쪽
ET V S est Amplissiime Senatus; rerum vi
tutumq; maximarum formas, ingenia, na-E turas, usus, proprietatesque ac dignitatem publicis quibusdam literarum monumentis interdum celebrare. Idque eo fine eoque maxime consilio: xt virtus ipsa; quesbia pe- - ne Verum coelcstis cuiusdam uiuini naturae interhomines est indicium; in homInum multorum oculis sit conspectior deq; ca non inani aut temerario affectuum impulsu sed censura vera, recta ite Ionesta ammorum sententia iudicium constituatur. Et quidem explicari oratione vix potest, quantum intersit buna an generiS, quantumq;vm- uersiis omnin gentibus expediat, creberrimam profecto huius rei mentionem fieri Osticiorumque proponi sepius atque adornari commendationes ut in quas veluti in speculum sese humanum genus intuens conspecta Virtutum pulcritudine; cum admirari hasce ceperit, ad earum protinu 1ese imitationem omni studio omnique diligentia comparet componat. Plerianque enim inter mortalas euenire: Vt quos doctrinae praeceptorumque formae nequeunt ad Virtutem flectere hos exemplorum facies religioque moueat: Vt quod in alijs iam admirari ceperint; in semetipsis custodiendum suasq; postea in actio-
12쪽
nae vitae insere adum ac frequentandum esse putem. Ita qub praecepta minus expedite duxerint exemplorum certe ratio videtur haud inefficacitaboris fructu interdum multos perduxisse Scitum est quod narrari solet de Leonib'; quos cum magistri instituunt ad mansuetudinem, equidem mirabili artificio immanem efferamque bestiarum vim naturamque parendi legibus inuoluunt. Primum etenim e canthus catellumnisce quendam sub cospectum statuunt: deinde iussa quaedam
proferunt in medium, instruuntque ad operandum. Tandem
ro, si praeceptis catellus iste pareat; laudant mulcentque, a que aliquo ceu popismate obedientem alacremclue excitanti adulteriora adhortantur. Quod si indocilem ille se aut re- nactarium fortasse praebeat; caedunt virgis, castigantui plorare cogunt ut vel sic tandem quae sunt praecepta faciat, sed ueparentem legibus ostendat. Discipuli interea, illa, inquam, praeclara Leonum soboles in hanc Magistri solertiam saeuerita remaque respiciens Mimilia fortasse exhorrescens verbera
assuescit disciplinae eoq; pacto feritatem mitigat, tractancam 1 epraebet: quaeque iussa sunt, concinnare aliquo modo,
ἐκ ad usum accommodare studet Natura autem inest iuuentura quaedam ceu durities ad obtemperandum & multis odio sunt leges; quas sublata cuperent qubct iniectis vinculis c
nerceant mendi petulantiam minimeque quemque suo sinant artatraria vivere: sed metas addant actionibus ouas vel praemiorum exhortatione Vel poenarum metu dirigunis gubernant. Et quidem dolendum cst tantam esse inordinationem, tantum licentiae desiderium in illorum animis. oui aliis aluecellunt. Quid enim quaeso magnatum soboles ad sese respertinere uno quo se vinculo potentes ipsi ad pietatem e tutesque astringi conue posse duxerint: qdiuuamnquille, Reges
13쪽
Reges eant. Cum ergo Praeceptorum vim languere videas in multorum hominum pectoribus eumq; nihil pene commoueri admonitionibus prae se magnates ferant equidem conandum est Exemplorum formis ac sapiente quadam eorum usurpatione aliquam saltem virtuti admirationem excitare in quorundam animis: qui si nullo alio moueri se permittant ad officia; salae maiorum, propinquorumque aut aliorum denique bonorum hominum exempla intuentes humanitatem sibi ac pietatis studium persuaderi stinant. Nec enim negari potest muliis esse hanc in vitae actionibus proterviam It cum praecepta magnis etiam fastidij reij ciant; si quid ad aliquem inclinent subinde tamen humanitatis culium, equidem non istuc praeceptorum vi authoritateve sed exemplo rum atq; imitationis relligione motos perductosque sese esse, gloriandum inter suos sibi nonnunquam esse putent. Hoc consilio uniuersia Poesis ab initio scholis introductae est Nam cum in ea non Praecepta tantum, quae praeclare honesteque vivendi normam continent: sed&Exempla, plurimaque sane illa: illustria quae ad utramque hanc, iublicam omnin bin priuatam vitam pertinere dixeris, expressa sint: iud1- cauit sapiens antiquitas, Tragicorum Comicorumque id genus aliorum poetarum lectionibus a primis statim annis1uuentutem assuefaciendam esse: ut ab ipso vitae protinus exordio non tantum praecepta discerent: sed ruiuas quasdam prae ceptorum formas intuerentur in exemplis quibus vel ob virtutem gloria vel ob scelerum licentiam, tristior quidam vitae exitus, aut instignis aliqua fortasse variatio fortunae praeter opinionem accidisset. Perceptam enim ac comprehensam in prima puerorum aetate harum rerum fortunaeque memoriam ita postea obuersari cogitationibus ut non tantum letioris euentus ostentatione modestiores nectat ad ossicia verum etiam
14쪽
tristissimarum calamitatum speculo, horribili improbitatis
cxitu uniuersam aetatem a maleficio deterreat poenaque grauior conspecta etiam in alijs documentum sane praestet inmnibus, ientiendi rectius; moderatius in posterum quid uis consectandi. Narrari vulgo solet, fuisse cuidana aliquando filium supra modum mensuramque deditum potationibus. Huic cum oratione monitisque moestus pater Sobrietatem persuadere nequiuisset repertum forte fortuna quendam ex compotoribus; qui similem vitae licentiam publico familiae opprobrio sectabatur, quique recens conuiuijs ac ganea di gressus, coeno atq; suggrundiis, spectaculo ob Ebrietatem foedo inurbanoque Volutaretur: talem, inquam, hunc cum panter Corvum asotumque etiam aspiceret: eique sues quosdam urbanos cerneret alludere;&Ora circum ferri; ut egestam, mitu spurcitiem colligerent: adducto filio demonstrauisse dicitur simulq; interrogasse, Ecquid id exemplum obedientiae, moderationisq; temperantiae placeret in vicini filio: cui tu, inquit, aliquot iam annis crapula ac compotandi studijs egregi hassuevisti Z Hic attonitum perculsumque primum quidem obstupuisse: mox indignam hanc maioribus ac familia agnoscere detestarique turpitudinem di nunc quidem petere se, ut
erratis vitaeque licentia ignoscat pater: daturum operam, Ut maiore in posterum cura mandatis pareat; morumque recti studine frustratam toties suorum expectationem farciato contipenset. Dclectatum responso patrem optauime saluten filio: istumque etiam immundum iussisse ob familiae reuerentiam, moueri loco eamq; ceu publicam infamiam priuata cura tegi Hanc narrationem recito ut constet plurimam exemplis cum tempestiue prudenterque accommodantur actionibus; inesse virtutem proscctbdi esticaciam ad permovedos eorum ni
15쪽
nunt ad offici dignitatem permovcri In multorum enino
plerunq; ingenijs acciderer ut quanto magis verborum acer' hitate pugnes affligasque; tanto minus etiam promoueas e quorum instar ferocientium quos si impensim vel loco Vr sca vel freno subigas , vel alia denique vi manuve concite dc premas tantum abest certe ivt arbitrio, quo Velis, moueris: ut vel in rabiem citius, ves in praecipitium agere illos atq; ana' pellere posse videare. At vertassi quid fortasse blandius tractarς libeat balterumque item alterum, quo cursus sit, praemittere: iam non labore tantum minimo hunc refractarium adduxeris,sed sponte obsequentem vidcas, quo velis deinde locossistere; ultroque imperata facientem vel leui tantum V Irgae Vmbra incitare ac gubernare plane pomis. Nec id eo pertinet: ut liberalia vire institutavi necessariam honest; disciplinae rationem calumniari quisquam audeat: sed praeceptorum vim in usus duci; vivamq; reddi postulo: Vt quanta praeceptiSinest pietas atque occasio ad contemplandum tantam Exemplis inesse putes emcaciam industriamquein dexteritatem ad
persuadendam morum vitaeque totius curam atque emendationem. Non procliue est fortasse dicere plusne irium praeceptis ad mouendos auditorum animos an veris Exemplis, reuerentia ac facilitatis insit ad mutandas trahendasq; volu
tates,nisii quod id omnibus semper sapientibus sit visum: abde equidem culpandos esse illos, qui praeceptis nihil sese permoveri ad virtutes sinant: cum maximam interea sint isti laudem consecuti: quibus cum minime perspecta esset praeceptorum ratio; sola tamen bonorum imitatione Onacia complexi sint vivisque ducibus peruenerint ad eam, quae ex virtutum
actionibus plerianque nascituro gloriae: dignitatis existimationem Cum Socrates philosophia se instructum esse retulit, ad Continentiam: equidem studijs doctrinarum&praeceptis,
16쪽
egregiam omnino commendationem statuit ut qui, quid in animis disciplinam admittentibus, placidisque moderaris hominum ingenij expediri sane ac perfici philosophia possit;
haud obscure ostenderit ac significarit. At vero quid naturas efferasq; dc immansitetiores istas redigat ad quendam humanitatis ac virtutis modii; eo certe responsio non ita plene etiam ac manifeste attigit. Etsi enim honestis praeceptis deferenda per se esset Fides, etiamsi rerum aliarum non accederent adminicula, quibus permota mens acquiescendum sibi praecept1 concedendum esse duceret: cum authoritas praecipientis . salus ipsi; quam disciplinae mandatorum finem esse
statuas merito sic animos affecerit: ut ab ij quae Capieter sunt utiliter ostensa singulis; nequaquam quisquam aut pervicaciter recedere aut per iniuriam sponte declinare velit Tamen nescio quo pacto id profecto etiam eueniat; ut minus Dra: pta valeant aduersus improbos: ni tanquam ex alio rerum ordine probationem sibi quandam adferant philosophi monstrentque exemplorum formis id, quod praeceptis postulant vel laudem certe obtemperantibus: vel contemptoribus istis horribiles interdum poenas, formidandas vitae exitu calamitates attulisse. Ita non praeceptis tantum, quod maxime conduxerit in vita haurias: Sed exempla consideranda sunt: quibus in rebus quoque actionum gradu illa eminere perspicis; in huiusinodi quidem vel tuis certe, vel aliorum necessi talibus habenda surpandaque atque accommodanda esse putes. In eana rem plurima habere cognita est utilissimum. Ita enim quoscunque tibi obiecerit fortuna impetus,excepens ad victoriam cum ita tete compares, ut qua illam aliquan
Scio plurimam subinde his difficultatem obhci, qui p-iunt
17쪽
sunt in imperijs: cum tamen crebra variaque praecepta hac de re deque gubernandi diligentiaci arte splendide venusteque
picta ac coaceruata extent in scriptoribus; qui hanc sibi rem vel graecis, vel latinis literis tractanda explicandamque deis sumere ac vendicare. Horum hominum qui istis praeceptorum traditionibus egregie succinctequein accurate philoiphati sunt, ut laudandam profectb industriam esse censeo: Ita sit Reges, principesque pariter omnes ali in unius Dauidis coniuncta cum virtutibus exempla factaq; humanitatis eius diligenter etiam aspicerent, equidem ex eo solo plus omnino caperet industriae virtutisque ad beate imperandum: quam ex reliquis multorum scriptis,&quidem multis interea parasangis Idearum redundantibus, consequuturi essent ad felicitatem Paulus Romanis ostensurus, Iustitiam non ex operibus sed ex fide quae in Christum Mediatorem est, contingere etsi vijs, testimoniisq; ac rationibus scripturae plurimis ad eam sibi rem perficiendam utitur: tandem tamen abrahae exemplum in medium adducit in quod non gentes tantum, sed Judaeos suos intueri iubet, ita; ut omnem contradictionis suae vim ad hune basanum exigant,tanquamq; illato lumine in illud sese iustitit ac pietatis speculum remotis prςstigij ac Ceremoniarum persuasionibus,placide,sobrieque&accurate considerent ac contemplentur. Cum enim tantum esset Abrahae nomen itantam
inter omnes populos existimatio: iam, illum haberent Iudaei patrem; in ipsius semine se benedictionem consequuturas audirent gentes omnes Scirent autem familiariter usum esse Deo; pignusque gratia coelestis accepisse illum Circumcisionem equidem salutis adipiscendae rationem Paulus inter mortales constare posse iudicauit; si quo pacto iustus Deoque acceptus sit pronunciatus Abraham, concinna quadam minimeque perplexa intermortales ratione omnino oratile tui
18쪽
In medium igitur se exemplum hoc adducere explicareque
ut pulcerrimum dijudicandae constituendaeque salutis ac iustitiae argumentum eoq; ita se confidere Ut quamuis primas deferat scripturae testimonijs ex hoc tamen minime reformi. daverit praecipuana omnino ceu demonstrationem ducere; quam Vel Zelo Iudaeorum, vel gentium disputationibus obij Ceret eoque lumine ostenderet caeterorum tenebras qui se vel patrijs omnino ritibus, vel alijs nescio quibus operum persuasionibus Iustitiam consequuturos esse arbitrarentur. Ita in re omnium maxima, quantum momenti collocatum erat ad victoriam ineuidente tempestivaque Exemplorum accommodatione ea quidem ratione ostensum perfectumq; esse vides: At vero si a magnis disputationibus ad priuatam cuiusque vitam transferas orationem exploratu certe est plurimum emolumenti indesiuagulis; ut tranquillam moderatamque: sanctam vitam transigant, existere si se ad eximiimansuetique prudentis alicuius imitationem comparent quodque in prae stante ac praeclaro aliquo ob virtutem commendatum esse au- adiunt, in eo vera solidaque ratione elaborandum ac conniten- dum sibi esse putent. Huius generis exepta aliquot, quae truntque ordinem statumque hominum retulerint; prolixiore for- lassis, sed tamen grata commemoratione adducerem in medi-im: ut quibus incitari plurimu ac permovera Iuventus ad Virtutem posset nisi vobi&celse nota plurima & ab eruditiori-hus in omni doctrinae atque artium pervestigatione illa ipsa&colligi putarem, isibus accommodari scirem Saepe autem iniuri nostris sumus dum sic miramur aliena, vi rdeant domestica cumque exemplis utendum sit equidem externis potius quam nostris vel deferimus assensum vel vindicamus authoritatem. Id cur fit, disputare nolo inpraesentiarum.
ν Irimaeli referre hoc in loco multa possem,id. , ijs etiam
19쪽
pricipiat qinsium vitae cursum iam pridem absoluislant e qu1dem gratam nominis memoriam clarissimis Ingeni monu-1mentis transmiserunt ad posteritatem. Cui enim Lutherisor titudo Spiritusque in negocio Euangelico cui verecundia in inoribus domesticis Cui Philippi Melanthonis solertia, doctrina ac virtus incomparabilis 3 Cui Simonis Grynaei mundue cies, cxcellensque Eruditi, Ita enim a Magnifico ac Nobilissis ino S. Regi Palati in regno Daniae Magistro,Petro Oxe quem
ego virum honoris causa nomino interdum commendari Q Ict: quod is Grynaeo,ut nos Melanthone, familiariter sit: amitico certeri praeceptore Basilee usus. Cui Forsteri Moderatio;Iohannis Bugehagi feruor in labore ac ministerio doctrinς Euangelic: Cui Cruciger Ionaeque solertia aut cui deniq;; non enim cum exicrnos refero; praetereundi sunt domestici: Cui, inqua, vel Palladi nostri cura multiplex pro asserenda de Chri-io veritates Synningi labor, humanitasque infucata bonitas j Paulini,qui recens obijt Roskildi: placiditas dexteritasq; vel in vitae conuersatione vel in Ministerihusu quod magna Mnimi tranquillitate,sine turbis, insectationibus aut confussione inciuili atque inhumana aliorum,exercuit, adhibuit, perfecit: Horum unquam ex multis enim quos noui praestantissimos,in hoc quidem ordine non nisi paucos refero Virtus, doctrinam&diligentiae fructus cui quaeso ignotus, cui incompertus est Sane amplissima multoque instructissima sunt haec ad omnem admonitionem argumenta: quibus non illi tantum qui hoc in vitae genere vocationis suae cursum expleant doceri permotie- rique sese sinant adimitationem: ne quid obrepere, allubesce- ..teque sibi fortasse velini: quod Vel cum Vitae innocentia,vel ve-
ra Christianaque charitate, vel ips denique cum officii usu dignitateque vocationis publicae Vllo omnino modo dissidere videatur sed omnibus coit hominum Ordinibus persuas
20쪽
rint: Vt quocunque Statu vitam transtigant equidem id quod laudem assecutum est in aliis clum approbandum complectendumque: tum Vitς actionibus colendum ac consectandum sibi
esse putent. Nec eo tantum gradu consistendum menti est. In- tueatur etiam in Nobiles, Agricolas, Cives eque horum numero: eos deligat, quos ob virtutem ac humanitatis cultum vel admirari ipsa velit vel commendandos alijs existimet; ut optima pulcerrimaque actionis vitae exemplaria quibus prae-Ceptorum ratio vel natura expressa, Vel Vsu doctrinaq; aut exercitationis diligentia atque assiduitate egregie comparata est. Non enim in hisce hominum ordinibus exepla desunt ad virtutis commedationem cum nec Cyclopes putare omnes No-hiles nec inurbanos omnes rusticos nec omnes ciues aut prorsus inhumanos,aut parum iustos benignosiue tete arbitrari deceat cum contra potius is ullam ij quos vere dicas Nobiles, inesse virtutum ac humanitatis lucem: hisce vitae elegantiam interdum aliqua attribui omnino posse, statuas cum Agricolarum gradus eo fortuna vectus aliquando si1t ut Romanis Dictatores Polonis Reges, magnos alibi seu Duces gentibus, seu Nationum principes illustri generis successione dederit, extulerit, approbarit. Nec suffundi hic pudore quemquam etiam necesse est: cum constet Sapientibus in eo decus esse collocatum maximum si primus Nonae inferas familiae: quae si obscura suo quidem gradu constitisset hactenus; perte adepta claritudinem&summis forsitan annumeretur postea:
te honoris parti fontem viminaque generis familiaeque principem gnoscat,fateaturo celebret. In Ciuibus id ita Deo prosuidente actum est ut&ex eo interdum ordine conditioneq; hominum ad summas dignitates evecti quidam sint: qui cum inferiore aliquando consedissent loco, equidem honores vitae