De republica Noribergensium libri IV.

31쪽

rea stir

sis doctrinae tum apud nos repurgatae formam 1eriu Senime

ius Ecclesie Canonici mutatione rituum superstitioni a litioncm iiffragijs ac consensu suo approbauerunt: Ea vel odere futurum esset publice Colloquium in Academiam amienti: cum Sententiarum collationem Lundenses minime detrectunissent: quod viris doctrina praecipuis, authoritatem semis in hunc etiam diem Collegium Lundense antecellat hi gressus Scholam est rex Christianus die constituto quodq mi aum fortasse est, cum ingens frigus esset, de crure altero Vt scimus, laborarer inter primos tamen adfuit; asseditque me' dijs in gradibus sim pompa atque ostentatione: quo loco δ iusta authoritat &exhortatione placida totum colloquijactum ad optimum salutarem Ecclesiae finem perduxit ac gin'bernavit Haec res magnam ipsi cum pietatis laudem; tumst dij conatusque propagandi Euangeli de Christo,veram profe- ab& solidam existimationem attulit. Huiusmodi autem coli loquio id perfectum est, Palladij Machabaeiq; Sinningiistu- dij atq; industria praecipua vi sententia Lundenses cederent: seque Ecclesijs nostris iunxerint, assensum subscriptionibu

manuque sua haud inuiti confirmarint.

Sed orationem hisce quidem de rebus non faciam hoc in loco prolixiorem.Tota enim Regis huius vita pulcerrimis ad suauissimis morum exemplis; ceu fonte quodam ad omneni Clementite, fortitudinis ac bonitatis admirationem uberrimo ditissimoque redundabat ita, ut si in omnes actiones priuatae vitae ac conuersationis huius intueri libeat equidem iam ctimima vitae instituta, agendi iucundissimas omnino rati nes comperies ac falcare.Conflictabatur subinde morbis: ijsq;& maxinais profecto, interdum etiam longissimis a quibus

tamen eluctatus est partim naturet beneficiolari opemedicorum

32쪽

eorum qui apud hunc Regem summo semper ioco habiti

sunt, authoritate valuerunt. Inter eos tamen peritia a m dendi felicitate clarissimos noui Iohannem Pomerium, Anglum: Iacobum Bordingum, cornelium Amsfortium, DO ctores: Paschatium vero, Iacobum Hasenbarthium,4 Robertum Getishemium Chirurgos qui ,1ri erant boni, Martificio praestabant excellente; aulamque secuti magno certe comsilio magnisque deliberationibus hane curam circa sanitatem

Regis perfecerunt, donec circumacta mali istius ultima fatalique periodo, sanctam profectoin gloriosam inter suos vitam Coldingi Christianus Oijt qui Ottoniam postea transsatus est ibique amplissimae Nobilitatis humeris elatus: 4 melam datus oratione publica Latini astante Friderico filio, designato Rege praesentibusque Hottaatiae Ducibus,fratribus, Atque Inclyto ipso regni Senatu iam tum pullato, communemq; patriae atque Amplissimi ordinis dolorem luctumque testante,in Canutina Ottoniensium aede sarcophago includitur: quo loci Regiam, quae alibi futura aliquando est, sepulturam expectat ac praestolatur hi ediIom finitib Hanc narrationem de optimo atque Humanissimo Rege extare hoc in loco volui:quam tibi,Incly te Senatus; propterea placere posse cogito; quod ipse Virtutes colas ac magnifacias:& in magnis illas Regibus Principibusque claras verasque& conspicuas existere, cumprimis admirandu certe di nunquam non optandum esse putes. Sed hac de re orationem non extendimus inpraesentiarum. Proximus enim ab illo sancto&vere Christiano Rege, ad vestram Noribergensium rempublicam respectus est. In eam enim quoties intueor; vestraeque Ciuitatis formam ad huius temporis mores,licentiamque aciniuersalem pene omnis pudoris reuerentiaeque ac sobrietatis profligationem consero: culperstin

33쪽

illae

per inam illam , quae in Ideaticis philo phorum Ssputati

tribus tantopere extollitur ac commendatur; Virtutum omni umosque humanitatis formam, in nulla prorsus gente reperia posse duxerim tame si1cut in his mundi ac confracti pene hei tri uinis esse possit humanitatis, fidei ac virtutu captus equia demita censeo, in nulla propemodiim societate homini una rioidni existere ad virtutes occassione, quam in Republica oris bergensium qui qua ratione quantisque studij pietatem pro-lmouent uniuerso orbi Christiano,vel fama cognitum, vel usa ipso exploratum esse potest. Utq; huius te non alios nunc pro chicam vestes:Ipsilegum reuerentia, ac disciplinae religiosa ob. seruatio cum summa Christianaque animorum promptiti'dnie atque affectione ad retinendam propagandamque Euan gelij doctrinam de Christo; hanc iudicii nostri sententiam am xerit ac confirmariti Etsi enim Rempublicam vestram mihi uactenus non videre contigit quod aliis atque alijs impeditus perficetc nequiverim prosectionem quae animo meo erat si quando egregie constituta tamen cum eximi certe multi ac praestantes viri formam ordinemque dcinores vestrae mihi Rei publIcae depinxerint equidem in cana sum sententia adductus: 't vestrae urbis statum multis profectis,4 ijs maunoeor tisa, mis Europae Ciuitatibus anteponendum duxerim' hisq; a dibus ac vera ob virtutem commendatione merit extollendum. Non quddea quae in alijssunt, omnia culpanda esse putem.Etenim ita sentire vilis profectis,insulsique atq; inexperti demum ingeni esset id indicium:quodvi in singulis gentibus i, aliis in Ciuitatibus praeclara sint venuste referenda plurisma quorum &tatio apprime elegans est:&vsus ipse dignita. rem habet cum vera humanitate consentietem&copulatam:

sed quod Noribergensium Reipublicae id Monatum fato: optimarumactionum usurpatione ita consis alum sitiviqua

34쪽

recte vereq; celebrari debeanto possint; nec maiora, nec plura Usquam gentium reperiantur. Superentali quidem interdum etiam in alijs. Et notum iampridem est quid in quaque gente cumprimis spectari laudarique meruerit At ii Noribergae contigit in omnibus excellere; quaecunque illa sibi usurpanda aecolenda esse statuit Primum enim quae circa cultum Dei ,erae pietatis usum exercenda erant, sancte religioseque constituta sunto obseruantur. Deinde cum Ciuitatem legibus atq; authoritate administrent equidem&dignitas spectatur in officijs di sua singulis ita commendata est conditio ut cum nullus non ad publicam spectet utilitatem Reipublicae: Otnnes tamen quae propria iunt, perficiant:neque quisquam in toto illo reperitur numero qui calumnijs aut virulenti pectoris clamoribus fraternam Ciuium concordiana aut appetere , aut perturbare audet. Soli Magistratui in id voluntas omnis promineti virecte sese habeant omnia circa subditos. Hisce vero quo pacto Ciuitatem patres administrent nulla profecto inquirendi so- Iicitudo est ut qui iudicio, legibus, ac voluntati maiorum suorum penitus acquiescant.Interea summa est humanitatis cura; certantque lues inter se beneficentia; non tantum quod st- metipsos complectatur mutuis ossicijs: sed quod egregia quoque ac paratissima Viantur erga hospitesvi peregrinos liberali- tate adeo ut cum in multis alijs plerunque omnes superent: equidem praeclaram sibi etiam ex hac re singuli studeant existimationem comparare. Huic facilitati ac egregijs animorustu- dijs conferunt diuitiae, quς quidem abundantes sunt in hac republica eo etiam fortasse cumulatiores , quod parandis facul- ratibus industria ac promptitudine maxima. Giuitas antecel- lat.Itaque sic abundant omnes opibus: Vt non tam iucunda ea--sum sit possessio, quam honestus putatur usus ad omnem Rei

Publicae quaerendam ωconseruandam dignitatem. Et qui-

35쪽

NUNCUPATORIA.

dem Ministerio Euangeli j quod ad Salaria ministroruilasvi pauperum curam attinet, recte prospectum esse comperi. . . Vtinam vero idem de cunctis Christiani orbis regibus, prinaribusq; ac Rebuspublicis liceret vere dicere: equidem Minctiores essent in multis gentibus ministri Euangeli j &maius

sane existeret praesidium Ecclesia aduersus barbariem, o pr phanas multarum rerum opiniones,quq late pullulant; magi bque ac magis indies confirmantur. Quin vero proprium suum cprecipuum finem tum demum caperent diuitie, si honestiore interdum atque uberiore portione deputarentur sustentationi eorum qui publico doctrinae ministerio falutem hominbbus iuxta voluntatem Dei suo quisque loco annunciarent. At quali hic se quidam iudicio, qualique manu produnt. quanquam referri minime necesse sit tamen ingemiscero liceat aedeplorare, tanta vel stoliditate, vel auaritia, vel feritate quoru-dam occupari animos ut cum de suo ipsi nihil coferant ad Ministeri iustis: sustentationem ministrorum equidem id quod aliquando collatum est ab alijs, nimis accurate rapiunt, Occu pantque ac interuertunt praetextuque nescio quo demum speciose constituto transferunt ad se; quod ad se tamen in uniuersum, hoc praesertim Vsu, nequaquam pertinere existimarent. Interea quanta multi inopia, quantaque miseria conflictantur

praecones Euangelij & illos,quibus res nota est, iudicare volo:& experiri cuperem istos; qui dummodb portio illis sua quoque e pane Christi decidatur;inuolandi potestatem faciunt: nihilque ea in re gestum esse clamitant; quod non iure, non legibus&facra principum authoritate geri posse videatur. Sed querelae manifestistanti illasque hunc in locum inseri minime necesse est Id equidem audacter dixerim Aurum hoc,quod ea via,eoque artificio colligitur plerunq; Tolosanum esse:& mansuram perputuo regulam,Vs qui spolias,quoniam spoliaberis.

36쪽

Qui vero Ecclesiarum bona ita ad se aliquando rediici voluerunt ut desinerent illa impietatis ac superstitionum nerui esse:&ipsi demum principes, Rerumue publicarum praesi' des patroni eorum ac dispensatores potius, qu1m possessores essent: ut e quibus postea publico Euangelij ministerio, Scho'lis, Ecclesijso diuersorum pauperum necessitatibus prospice'

rent ac prouideret eorum sane cum alijs nequaquam pari an Ceest adaequanda ratio.'Haec enim ad Magistratum cura pertinet; non tantum armis partaque pace tranquilla praestare Eccle-sij Hospitia sed solertem scin minime formidolosum impietatis profligatorem atq; euersorem exhibere ut qui nullo modo, nulla ratione, nulla denique lucri aut compendiorum spe committat publicam sub se prophanitatem atq; blasphemiam in filium Dei, unicum humani generis redemptorem, impune frequentari sed quodcunque fuerit impietatis genus tollendum sibi id fropere subuertedum esse putet. Qui igitur huic prophanitati eximunt Ecclesiarum facultates; ut veris usibus accommodent recte egisse illos,& commendatione dignos esse existimandum est. In multis autem locis probe id actum esse constat In Ciuitatibus pleri ies illa egregie utiliterque perfecta est. Quod ad Regna attinet equidem Anglicarum Ecclesiarum audio statum Vehementer comendari. Sicut enim pulcerrima virgo illa&Regina optima iudicio, virtutibus ac Sapientia mortales multos superat Mantecellit: ita in constituendis Ecclesijs, cum nihil non ad gloriam Dei, per quem vere regnat, decernendum sibi atq; ordinandum duceret: equidem cum istis ut loquuntur Ecclesiarum bonis inisi quantum tutelae, dispensationis ac piae administrationis nomine coueniat: minimum profecto agendum sibi esse censuit in hoc etiam solerter prudens, ne cum Deo sustentante haec amplissima possideat, mediocria etiam illa quia diuinis iampridem erant con-

. . . secrata

37쪽

secrata usibus, haud neccssaria coronς ac regni indigentia ad se,priuatamq; Vtendi libertatem tralacret ac reuocaret. Ita sua manent Ecclesij bona,abusibus semotis qui propter impieta rem non craut tolerandi. . De nostro verb hoc Daniae regno id assirmare ausim; in nulla pene orbis Cluistiani parte rectius consultu esse toti Ecclesie ministerio siue scholasticorum fortasse victum; seu docentium calaria siue pauperum curam,sive Pastorum verbi reditus, statumque ac conditionem vera omnino ratione aspicia ac con-esideraris. Tanta solicitudine, prudentia ac liberalitate hanc Nocationis suae partem perficit optimus Rex, sapientissimus Deoque amabilis princeps Fridericus II; qui quanquam mul'tas hactenus dissicultates in Imperio expertus sit rata tamen in his versatus est; vi&animi fortitudinem in cunctis asperitaribus egregiam prorsus heroicam ostenderit: actiones bucsuas accommodarit omnes; ut solidam ex bello pacem quaere' ret; pacisque fructum cum imperij dignitatem,tum liberalem Ecclesiarum constitutionem esse existimarit. Et quidem maXI'ma beneficia non tantum ad Academia Hamiensis incremenita ac statum. praeter enim ampliTima stipendiorum publicorum supplementa, quibus melior docentium est reddita conditio equidem uno die sexaginta Thalerorum millia, annuis illorum fructibus .in pauperum studiosorum perpetua iuste netationem de suo contulit, oidinauit sincij t. sed ad scholas etiam particulares, pastores verbi Dei omnes, cum pertinere omnino voluisset: dici profecto nequit, quantum eam ob rem confirmati sunt omnium animi, existimantium ita consultum esse studijs ac laboribus docentium: vi nisi fatali aliqua ob ingratitudinem inibientiamve calamitate assiciantur equidem nec bone liter:Ob raritatem profitentium; nec eruditi ob in9yiam salariorum de tenuitatem, vilis Ecclesiarum minister us

38쪽

in hoc Daniae regno sint unquam defuturi. Quid alijs in locis

sit, nunc non refero res in conspectu posita est: experientia issa monere quemque potest. Sed longilis fortalse prouehimur oratione Vestrae igitur cum statum Reipublicae interdum in tuemur; non tantum ea quae Ministeri publici sunt recte ordi nata esse ducimus: Ied modestiam ministrorum: in docendo diligentiam cumprimis extollimus atque admiramur. Non enim flabella hirsunt aut dissentionu tubae: sed cum a nouarum scriptionum intempestiuis farraginib' egregie manus tempe rant, tum in veteri ac repurgata doctrinae forma persiistenties;de Iriaioru1n suoru voluntatibus 4 restitutae per Lutherum Me, Mathonemq; sententis scripturaru ine contentionibus4 prae .stigij placide acquiescut Huius consilli ratio in utroq; ordine, ehementer commendanda est.Ad has aute Reipublica virtutes accedi tyra ex duce,ac custode Sobrietatς uniuersantiquantum fieri in hac mortali vita queat felicitati s formam atq; harmoniam perficit& absolitit. Nunc igitur admi summam cum omnia mihi sint, Amplissime Senatus, referenda facile intelligis, quid hoc demum institutoa boreque potissimum spectauerim quod inclytam pioribergensium Rempublicana voluerim complecti hoc pra*senti Carmine. U. ea enim cum multa grataque Onanis genς; ris virtutum conspici ac vigere exempla audiam Exemplis vero plurimum moueri sciam omnes homines ad imitatio inem deniquein id putem merito censeri maximum Est ei quam videri bonum velle; sicut suavissime de Amphiarao dixit Aeschilus equidem ex hac Republica singularem quandam. Virtutis imaginem volui in theatrum producere: in quam respicientes alii,suis quoque inferrent lucem actionibus seq; a honestam sanctamque virtutis atque ossiciorum exercitatione malinc conuerterent ac compararent. Non dubiunx N

39쪽

inum

tem est, ingens hoc & singulare Dei donum esse qubd in Republica celegante illa vestra hominum bcietate, aliqua adhuc virtutum, humanitatis, Concordiae atque utilium artium vestigia ususq; conspiciantur: cum&1mperia mole sua ad ruinam tendant: in illis ipf1 quae mediocri adhuc quorundam diligentia vel fulciuntur, vel promouentur; tanta insiit occasio adicentiam neruusque disciplinae omnis pene incisus siit: &multis denique in locis ita virtus labet; ut etiamsi nomini re ligiosa siit honesta appellatio rei tamen in angustum sint re-d c hae copiae; idque adeo, ut dictis licet ac scriptis moderationem&constantiam plerunque omnes approbent: qui tamen opere quς laudata sunt,perficiat;inter paucos certe rarissimum quemque omnino reperiri. Alios alia abducunt ad pernitiem:&cum humani videri hercle multi velint, vel profusionibus luxuriant: vel alijs modis,tanquam affuso veneno actionibus, virtutum pulcritudinem abrumpunt. Haec potestas tenebrarum est, a rannis Sathanai aduersus quam sub Christo principe est militandum Christianis. Cum ergo hoc certamen egregium constansque ac diuturnum Reipublicς Noribergensium esse comperi non tantum illam sum ex honesta aliorum narratione admiratus sed laudandam esse censui hoc scripto quod publicum meperga optimam ac pulcerrimam Rempublicam, affectionis iudici ac voluntatis testimonium extare cupio ad

posteritatem Multorum autem commendatione ad hoc ossicium pertractus sum. Nam eius rei praeclaram mentionem

audiui tapc fieri ab optimis viris in Germania, Philippo Melanthone, Ebero, ito Vinshemio seniore Thucydideo Sebastiano Theodorico ins hemio Medico' Mathematico clarissimo,& alijs qui vel bonas literas tunc temporis in Schola Vitebergensi profitebantur vel discentium numero eas mecum sub praeceptoribus doctissimis amplexi sunt: consecrati. Postea

40쪽

postea verb& hanc mihi auxerunt admirationem parim Cives vestri, qui nunc in hoc Daniae regno, eximi profecto ac

praestantes artifices nobiscu resident ac cbmmorantur: partim Nobilitate summa clari qui e nostratibus instituti apud vos, gratissimi testes sunt Virtutis, humanitatis ac beneuolentiae, qua se interea dum absunt a patria longissime, ita coplexi sunt optimi Reipublicae Cives ut eius consuetudinis officiorumqν nequaquam obliuisci velint. Et quidem frequenti hac com memoratione delectatur Iohannes kougardius, 'ir&Nobilitatis dignitate,& Virtutis fama maximus qui a primis annis in illustri Noribergensim Republica educatus; ita virtutu actionibus assueuit: ut 1 vobis rediens Cancellariae regum Daniae stite vestigio commendatus: eique interim ossicio iam vacaverit viginti annis ea solertia, eaq; animi accurarum moderatione: ut dc plurimas omnino molestias pertulerit;& nunc Inclyta Danorum regi, Friderico II asecrctissiit&a Consilijs, ea qui dem virtute ac morum admirabili suavitate praestans: ut cum nusquam fere a principis conspectu latereque ac conscietudinci discedat: equidem omnium negocia causasque ac necessitates ad eum plerunque finem promoueti quo ostens eius humanitas&fides;& miserorum indigenti j authoritate ac conso lationis bono consultum esse,videatur. Huiusmodi discipulo. rum progressu ac moderationis percepta declaratione est Rei publicae oribergensium reuera gratulandum cui cum curae sit virtutum studia prouehere; non tantum ipsa hoc sibi pacto nomen ac dignitatem summam peperit: sed&alijs habere dirignitatem dedit ut quibus verum ad honores aditum exemplo, diligentia atque humanitatis usu persuaserit ac confirmarit. Quia, recens a vobis Georgius Ericius ille noster rediens,cui nunc commissa est Ecclesiae Stauangriensis cura in Nortuegiarcum hoc me sorte fortuna agentem reperisset; dici meherca nequit,