De republica Noribergensium libri IV.

21쪽

claram gratamque omnibus hominibus, virtutum ac bonitatis opinionem, magno posteritatis plausu consequuti sunt.Ad Nobiles quod attinet, iam pridem notu est in omni pene gente multos se maiorum titulis efferre venditareque qui tametsi a maiorum moribus vestigijsq; longius exorbitant; Nobilitatis tamen se haeredes gerunt: in eo collocatum Nobilitatis rus possessionemque existimantes si Imaginum splendoribus,tit lorum usurpationes inani venditatione libertatis immanem quandam extollendi se cupiditatem spirent aliorumque cum iniuria eam tueantur dignitatis persuasitonem, quam partam a Maioribus, no iam virtutis usu ac humanitatis bono sed thrasonica acerbitatis omniumq; vitiorum ostentatione aut retinendam certe aut defendendam sibi esse putent. Hanc in min-tis taxian ac spiritus immanis labem veri solidique Nobiles deplorant; in suis moderationem suadent. Interea negar nequit inter tribulos sentesque hos asperrimos egregia interdum multa Virtutis, pietatisque ac humanitatis semina succrescere praestantesque subinde quosdam florere Nobiles quibus non vi, laetantum priuatae ratio; sed publici boni studium omnem animis curam subijcit,& solicitudinem accendit; vi&patroni velint esse literarum: lactionum honestarum dignitatem omnibus priuati lucri neruis anteponendam esse putent.

Eissi fortash rarum id in tanta vel licentia vel impunitatis spe censeri poterit verum nihilominus id esse testari eos putes posse maxime quibus vari populorum mores statusque atq; officiorum ratio ita explorata est ut quid in his praecipui verique ac praedicandi siit, sitne iudici censuraeque malignitate

affirmare omnin possunt. Nec nunc eXterna peric quor Minus enim quod comperta sint, agitari temere non decet nota

quidem suis; ex eo bonitatis laudem consequuta qubd quae praeclara magnificaque sint: quaeque honorem nobilitati cumise

22쪽

laist Mnciorum liberalitatisque ac virtutum usu omnia sibi ficonsectandari studiose retineda esse putent. In nostris tanta c erat Magni Oije,Regi Palati in regno Daniae, Magistri Erici Banneti de Aidat, Marsichalci Ulai Rosenkranteti de Vallossi,

Consilliari, Regi ac Senatoris regni quorundamque aliorunt tanta, inquam,crat ob virtutem fana a atque existimati ivt illis quidem viris nihil maius nihilque melius vixisse multi nunc testari soleant ad asserendam eam quae Vel publice prodesset omnibus velfingulis ordinibus cum dignitate retineri posset,itilitatem. Hoc studio,quo qui authoritate superant, ex aequo omnibus consulere prouidereq; cupiunt, nec certe quicquam datur cxcellentius mortalib' nec mavis adfert ad memoriam ac graram nominis famaeq; claritudinem, emolumentum Privatis ita rebus formam ponere,ne quid Vacillet penitus priua,ti certe lucri priuataeque existimationis est. At publici patron urinhoni publicςque te utilitatis affertorem dici haberique;ut coerlitus donatum istud quidem statuas ita vero vitae actionum fructus honesto quodam gratoque populi consensu aut pepe time omnino tibi aut confirmasse putes. Sed ista hoc in loco re, linquenda sunt ,

iuri Ab hisce enim gradibus subsellijsque subditorum ad Male, statis sedem Imperiorumque fastigia respiciendum est. Nam

istic quosdam a Deo collocatos vitae uiae cursum ira transmississe comperies ut 'in illis Fortuna cum virtutibus di has item

cum fortuna mirabili humanitatis solertiaeque nexu conspirauisse omnino fatearis .Etsit autem multa insunt Varijs, quae conamendari poterant non tamen omnia sub conspectum prose ratia sed paucorun tanti a faciam Heroum mentionem: capoli 1simum narrando persequar quae liberalitatem crgastudia bonarum artium pietatem erga Deum Mumanitatis ac bene

uolentiae testimoni in singulis ici cae xplicaicq pos e vide

antur.

23쪽

antur.Harum enim virtutum hoc quidem presertam tempore, necessaria est, cumprimis admiranda commendatio. Itaq; primum intuere L in uniuersiam Caroli Magni Opti-r mi viridi inter varias erumnas Imperatoris felicissima historia: equide praeter ea quiad publicam regnorum orbis Christiani

gubernationem tranquillitate pertinere dixeris;exunia procfectb private vitς rationem deprehendes in quam non sumnu

illi tantum Monarchae, sed omnes homines respiciendum ibι ac merito conssiderandum esse putent. Eius enim ad Omne ho mine beneuolentia pietas ac publica religionis obieruatio d

Deum: Liberalitas in Scholas egenos bonarum artium studiosos facilitas in conuersatione moderatio in victu cura palata , educandis ad pietatem liberis: immensum quoddam dilatandi Laeti confirmandique Christianismi studium cupiditas:Templorum condendorum augendi reditus solertia Bonitas Vlementia erga peregrinos solicitudo ad iuuandu prouidendum-4 amictis Christianis, qui ultra maria, in Asia atq; Aphrica miserijs suis Minopia conflictabantur: Deniq; studium pacis cum Omnibus Regibus;&cum suis honesta dignaque Imperatore conueriatio a nullo hominu nec aestimari fatis, nec fatis commendari potest . Eius rei summa luculentaque testimonia in Vr ergense studiosii legant. Mulia quidem&magnifica erant superiorum Caesarum facinora: ut Iulij, Augusti, Traiani, Hadriani,Antoninorum, Constantini,Theodosiij, Iustiniani: edhuc plerunque successu ac victorijs spectare ut vel huiusmodi

ρὴ φ uehementis esset felicior Respublica vel ipsi nomen sibi ac di-

nitatem in humano genere prςcipuam,bellorum eventuum': ue prosperitate comparasse Viderentur. Qui Verti belli,ccriapy mitium ac trophaeorum finem poneret, Ecclesiarum constitutionem kMinisteri Euangelici usum cum egregia orbis Chris stiani pace, atq; incolumitate populoru, qui doctrinam Euan -- gelij

24쪽

geli de Christo aeciperent ac complecterentur: rarsssimn profecto semper quisque fuit: si qui fortasse aliquando essenti

equidemalin implicati, haud paucis certe gradibus infra C toli fortunam cpnstiter resin eo etiam hallucinati interduin maxime quod pietatem sibi non ex vera pietate finxerihi: quodque utiliter in muliis egisse videri poterant; deprehensit tandem Veritate, quae multos latuit, compertum est verae relis gionis maximo dispendio,& ab ipsit actum, &1 posteritate ap. probatum esse. At Carolum Magnum, quod ad publIcam orabis Christiani commoditatem, dilatandaeque de Christo D ctrinae ardorem ac contentionem pertinet omne tulisse punctum, omnesque numeros adimpleuisse censeo Si quid caecu. tit ille interdum etiam ac labitur ceu id negari nequeat equi dem istius secti moribus in istam superstitionis laruam attractum esse di,teris a qua Mediatoris Christi Gratia assertum luberarumque esse puto Laudo factum, quo Doctrinae Euange licae professionem Augustiorem reddidit dum delecta exitistorijs ac scriptoribus Euangelicis membra certa certis diebus Dominicis accommodabat ut conformitas in Doctrinae,suae professione Euangeli per orbem Christianum aduersus Gemtium ac Haereticorum tinnas calumniasque conspicereturi Dereliquijs t Vocant,quas Vel ex Graecia vel aliunde transtulit ac comportauit salio in loco a nobis copiose disputatum est. Post Carolum Magnu successit Ludovicus: qui etsi pietatis cognomentum adeptus est statim tamen suas calamitates Respubli- ea Christiana sentiit,auctis superstitionibus in paul post orta inter alios contentione de Regnorum ac dominationis usu patione: quo nomine orbi Christiano labes multa multumq; detrimcnti inuectum est de qua re frequentem Historiae mentionem faciunt. Etsi autem hanc diu humanitatis ac beneu lentiae laudem, multi Galliarum Reges tanquam domestrua de posses-

stiis

25쪽

lliat illo m

possessione retinuerint:¬a recens sit Francisci I summati beralitas iura ad promouenda literarum: artium humanitatis studia: Nihilominus tamen&alios quoidam in reliquis etiam gentiae interdum Deus excitauit: qui legum, pietatis ac distiplinae assertores essent: quique salutem patriae ac subditorum intelligerent: εceo demum consilia sua conferrent destinarentq; omnia vidi praeclara essent praemia virtutibus: re rum optimarum usus tam esset cum iucunditate solidus quam vera cum utilitate existeret&maximus&plane diuturnus. E. ius generis Reges erant praestates illi in Anglia Henrici: Quinitus,Sextus,Septimus octauus. Edouardi,Tertius, Quartus, Sextus, qui recens sublatus uniuerso orbi iacturam Molorem maximum reliquit: quem tamen cum Sororis,Εlizabethae minuato virtusin felicitas: equidem non tam ille ad Superos hinc euasisse: quam heroico quodam&diuino fato haec salutem regno patrio attulisse omninb videatur Certe cum Imperium illa ex dignitate administret equidem dubium non est coelitus excitatam esse:& Deo propitio omnin gubernare Iis autem qui Deum vere colunt; tutorem iein patrem Deus ab initio semper deciarauit. Constat& Alphonso Arragonum&Siciliae regi honestam fuisse voluntatem ad promouendas lite . ras: quod non usu tantiam, atque exercitatione doctrinarum sed impensiis maximis insigni erga studiosos bonarumq; literarum prose res tum beneuolentia tum liberalitate ostendit ac comprobauit. Mortuus est ante annos aliquot Poloniae Rex Sigismundus.Huic,cum Virdi bonus, princeps summus

esset: equidem ad sortitudinem, benignitatemque animi liberalitatem nihil planesdefuit quod quis in tali Rege magnopere desiderare posse videretur. Res magnas: praeclaras obijt pro patria; motisq; bellis Victor semper pacem retulit in hoc

etiam omnino fortunatus quod nec frustri ab hostibus m

26쪽

quam prouocatus sit & Victorias insigni pietatisac liberalita tis declaratione amplificauerit ac decorarit. Nec praetereunda hoc in loco est, Gostaui Regis Sueonum amplissima voluntas ad promoueda liberalium artium studia;&patri regni aduem sus quoscunque hostes asserendam &conseruandam dignita tem cui rei cum vere destinatus esset: equidem tanta animi fortitudine utrumque prudentia sustinuit:.vvmerito profecto dubitare posmisi maiorne dando ille fueritvan liberalior imp Tando adeo temperatura quadam intra se,&gubernandi ra tio. studiorum promouendorum amor in illo Rege confisensisse existimatitur. Multi eius viri munificentiam experti sunt:®num.ipsum pacis artibus excessuit: cumque bellorum 4issicultates nosset haud temere quietem pertur bandam censuit: in hoc maxime etiam intentus, ut tonos quosque ac cumprimis eruditos ornaret praemiis;&scelerum authori hus, nec licentiam tribueret; nec securitatem impertiretur de quibus quidem Regis maximi virtutibus a nobis alio in loco

as Vt enim ad nostra veniamus; externa haec fortasse relin quenda sunt;de quibus,quod praesentem quidem ad locum at itinet memoriae tantum causia,& veluti floribus quibusdam im terspersis ista erant breuiter commemoranda. Itaque ne quid Haraldos,Suenones,Valdemaros,Canutos quorum omnium honesta est&grata nominis in multis gentibus memoria: ne quid Vetustiores,inquam,istos Danie Reges referam equidem posteatorum, ut Christiernorum, Iohannis, Fridricorumq fa m est conspectior. Virtutis,fdei ac verae pietatis laudentidhquibus etsi parcius mihi nunc dicendum sit Rhristiani Tetti nomun tamen Virtutu, quibus non domesticis tantum sud multis Europae Mntib'innotui commemoratione bre,

27쪽

rei publicum virtutis, platatisq; ac liu missatis diu est cum grata posteritatis recordatione atque 1 1tandi de Muntii donibiciam es Huic enim Regi nihil ad osticia, nihil dvirtutis cultum denique nihil ad omnem an1m beneuolentiam ac pietatis curam deerat. Et cum pacem quacunq; ratione constitutam omnies ex bello victorijs anteposuisset; equidem ita pacis artes coluitrativi charus omnibus externis. suis sub duis cumprimis admirandus complectendusq; esse videretur.

Erat in eo summa ad gerendum imperium industr a comdisque beneuolentia ac morum suauitate hominibus a natura ipsa tactus putabatur. Supra enim forma venustatem, qua, Vt sciunt multi recens enim est mortuus; mirum in modum ex cedebat inerat ei haec,de qua nunc loquor, tacita naturae Is a contrahendas ex virtute familiaritates radeo ut cum illum re λ suspicere & externi amare ac reuereri sint visi equide II-entela astinitatibus ac foederum relligione praecipuam inter Christianos principes Nobilitatem, gregia certe meritorum ac fidei constantia deuinctam retinuerit; semperque&ssibi, dc D siti fetinendam esse existimarit.Exemploautem Intra parietes

tet eoiane Christiano morum usu omnibus hominum statibus, ' omnibusque ordrnibus eum commendari posse putem. Sim hii sortasse ossiciebat valetudini; equidem primis diei lioris, ioso statim mane de lecto solitus est surgere expeditaque, quq 2rca vestimentorum ac corporis ornandi curam erat, contu Ri* iudine . cum habitu ille simplici tantum, mihi propen o diim cxuriante tereturi ad preces sese contulit in quibus. M a denter, magnisquein veris gemitibus coram Deo Versatusto Ab illi digressus imperabat necessaria familiae protinus ii in due necessit ad legendum: si nihil negociorum aliorum ma-μπρ gnitudine impediebatur, magnam plerunque sumpsit tem

28쪽

po is antemeridiam partem sacris Bibliis ordine fitque assiduδperlegendis, Ilaoccupatum interturbareaudebat nemo. Fini talectione quam voce clara expeditaq; semper absoluebat, fas erat singulis accedere quaeque cuiusque ossici erant diligenter eXequi. Ipse progressus extra curiam, paululum ante pranidium Vacabat ambulationi; causasqtie miserorum cognosce bat cumque supplices libellos diligenter etiam colligeret squidem benigne respondendo di postea iuste prouidendo,multorum expectationibus mature fatisfaciebat. Salus igitur haec cuiq; prima visa est, si ipsum dijsset principem quod illo nubius esset ad iuuandum miseros propensior;&eorum querelas memoria arctissima custodiret ut qui vehemente admodum desiiderio expeteret amictis,& quamcunq; neces4itatem tolerantibus tempestiue profecto ac magno conssilationis bono opitulari Post prandium eadem pene sunt repetita studia: nisi quod tum quidem temporis interprete aliquem scripturarum euoluerisiit solitus. A quibus exercitijs ad interiores nonnui quam recreationes diuertebat: quo praeter familiare unum aut certe alteru, neminem quide induci secum passus est. Vel enim

ipse aliquid interdum operis mechanici tractare gestiit: vel dirigendis aequandisque Bombardis quas ille affabre politeque concinnatas p. aratasque e Vestris artiscibus habebat plurimas, delp-actabatur: Vel alijs astabat ipse spectator operantibus:& iis quivi ante omnes maxime; qui Melchimia distillationibusq; impura puris tollerent: vel auro fabricando praecipua thdustriam ostendere omnino potuerut Iohanni Vero Sthenio aurifabro. qui Automatis parandis sumimus eratartifex, & frequens ad rath actionum formas suo consilioac diligetia interdum cui-xit,interdum emendauit. Testatur hanc industriam venustum

illud cumprimis admirandum Horologium: quod ipse fieti concinnarique ornariiussit impensis pia maximis istase hoc

29쪽

mero, efferre secum ipse interdum aliquem est solitus inter

inreram misce enim exerccbatur.& quidem iuuis empt

descriptionibus mirifice oblectaretvx; Stomach xus m : etiam quod adolescens minus spaci Aerrarum; ac nationumco' cendo perlustravisset.Haec studia a

animo haberet charas:easque non magni tantum 'ram'

mesta voluntate complexus est: verumetiam ipse sibi in aura

consuetudine delectatus; optimam sane

Di onsiliis ac doctrina clari, ceu ad manus semper diuerc

30쪽

ida ita gratum, Ut cum cognitione lim arum antecesseret. uidem ob exploratam hanc fidei morumque rectitudinem,Sigibliquod Secretum vocant, custodiam illi committendam ess Rex ipse arbitratus est. Horum igitur quod viri boni,& praecla' recruditi omnes essent consuetudinem ac familiaritates, at licis multorum ineptij anteposuit: eosque sibi velut coniumctiminios a latere non discedere, nusquam pene abesse passus cst Eorum vero studijs cum is ad cognoscendam Doctrinarum liberalium praestantiam incitaretur:mirum profecto est,quan to ardore,quantaque animi promptitudine bonas interea litora complexus sit: idque huiusmodi omnino argumentora xime,quod Professores ipsos summa sit humanitate prose cuius,' huiusmodi illos honoribus affecerit: qui non praesen, temtantum aliquam testari beneuolentiam potuerint: sed liberali eorum sustentationi plurimum attulerint praesidij dum alijs Canonicatus,alijs Decimas,quibusdamVicariatus,ex aliis Ecclesiarum collegijs dijceret: unde facta stipendiorum libo ratior accessio, eximiam profecto alacritatem intulit docenti. hiis quorum diligentiavi Scholae dignitas, & nomen Discipli pis comparatum est, quae tum quidem apud nos& depurgatae sordibus, manifesta utilitatis ratione proponi atque explica ri ceptae sunt.Ventitabat in Scholam subinde non stipatus multis; ingrestisque operam dedit publice docentibus Eonomi neo reuerentiam auxit in discipulis; authoritatem doctoribus conciliauit.Inuitatos interdum professbres,su que mensq*iam adm*tos non excepit tantam tractauit liberaliter; sed S de Scholae statu rebusque necessarijs diligenter scilicitatus euar Hac regis bonitate iudicioque consultum est honoribus docentium in Academia,aduersus calumnias eorum qui persequuntur literas quorumque in multis principum aulis copiosus sub