Opera ex recensione J. Conington

301쪽

AENEIDOS LIB. X. 237 Ingemui eari graviter genitoris amore, Ut vidit, Lausus, lacrimaeque per ora volutas 'so Hic mortis dura casum tuaque optuma sacta, Si qua fidem tanto est per latum Vetustas, Non equidem, nec te, iuveni memorande, silebo. Illo podem referens o inutilis inquo ligatus Codebat, clipeoque inimicum hastilo trahebat. ποProripuit iuvenis sesequo inmiscuit armis, Iamque adsurgentis dextra plagamque serentis

Aonino subiit mucronem, ipsumque morando Sustinuit socii magno clamor sequuntur, Dum genitor nati parma protectus abiret,

Telaque coniiciunt, proturbantque eminus hostem Μissilibus. Furit Aeneas, tectusque teno se. Ac velut effusa si quando grandino nimbi Praecipitant, omnis campis diffugit arator, Omnis et agricola, et tuta lato arce viator, me Aut amnis ripis, in alti lamico saxi, Dum pluit in terris, ut possint solo reducto Exorcere diem: sic obrutus undiquo totis Aenea nubem belli, dum detonet Omnis, Sustinet, o Lausum increpitat Lausoque minatur MoQuo morituro ruis, maioraquo viribus audes ΤFallit te incautum pietas tua. meo minus illo Exsulta demens; saevae iamque altius irae

Dardanio surgunt ductori, extremaque Lauso Parca fila legunt validum namquo iniit ensem in13 Per medium Aeneas iuvenem, totumque recondit. Transiit et parmam mucro levia arma minacis, Et tunicam, molli mater quam nevera auro, Inplevitque inum sanguis tum ita per auras Concessit maesta ad Manis, corpusque reliquit sae

At vero ut voltum vidit morientis et ora, ora modis Anchisiades pallentia miris, Ingemuit miserans graviter, dextramque tetendit, Et mentem patriae subiit pietatis imago. Quid tibi nunc, miserando puer, pro laudibus istis, M.

Quid pius Aeneas tanta dabit indolo dignum lArma, quibus laetatus, habo tua teque parentum Manibus o cineri, si qua est ea cura, remitto.

302쪽

288 P. VERGILI ΜARONISHoc tamen infelix miseram solabere mortem: Aeneae magni dextra cadis. Increpat ultro amCoctantis socios, et terra sublevat ipsum, Sanguine turpantem comptos de more capillos. Interea gonitor Tiberini ad fluminis undam volnera siccabat lymphis, corpusque levabat Arboris adclivis trunco Procul aerea ramis MDependet galea, et rat gravia arma quiescunt. Stant lecti circum iuvenes ipso aeger, Rnhelans, Colla lavet, usu propexam in pectore barbam; Multa super Lauso rogitat, multosquo remittit, Qui revocent, maestique orant mandata parentis udo At Lausum socii exanimem super arma ferebant Flentes, ingentom atque ingenti Volnere victum. Adgnovit longe gomitum praesaga mali, S. Caniuom multo deformat pulvere, et ambas Ad caesum tendit palmas, et corpore inhaeret AEMTantano me tenuit vivendi, nate, Volumns, Ut pro me hostili paterer succedere dextrae, Quem genui Tuane haec genitor per Volnera servo Μοrte tua vivens' meu nunc misero mihi domum Exsilium infelix nunc alte volnus adactum Moidem ego, nate, tuum maeulari crimine nomen Ρulsus ob invidiam solio sceptrisque Memis. Debueram patria poenas diisque oorum: omnis per mortis animam Aontem ipse dodissem lΝunc vivo neque adhuc homines lucemque relinquo. 855Sod linquam. Simul hoc dicens attollit in aegrum Se semur, et, quamquam is est Volnere tardat, Haud deiectus equum duci iubet. Hoc decus illi, Hoc solamen erat bellis hoc victor abibat omnibus Adloquitur maerentem, et talibus infit raso Rhaebo, diu, res si qua diu mortalibus ulla est, Viximus Aut hodie victor spolia illa cruenta

Et caput Aeneas reserea, auatque dolorum Ultor eris aecum, aut aperit si nulla viam vis, Occumbes paritor noque enim fortissime, credo, ῬωΙum aliena pati et dominos dignabere Teucros. Dixit, et exceptus tergo confusis locavit embra, manusque ambas iaculis onerarit acutis,

303쪽

AENEIDOS LIB. X. 289 Aero caput fulgens, cristaque liirsutus equina. Sic cursum in modios rapidus dedit Aestuat ingens ruUno in corde pudor mixtoque insania luctu, Et furiis agitatus amor et conscia virtus.JAtque hic Aenean magna tor Oce Vocarit. Aenina adgnovit enim laetusque recatur:

Si pator ille deum faciat, sic altus Apollo aer

Incipias conferre manum.

Tantum offatus, et insosta subit obvius hasta. Isso autem Quid me erepto, saevissime, Morarrost haec via sola fuit, qua perdere Osses. Nec mortem horremus, nec divom parcimus ulli. MDesine: nam Veni moriturus, o haec tibi porto

Dona prius. Dixit, telumque intorsit in hostem; Indo aliud super atque aliud figitque volasque

Ingenti gyro; sed sustinet aureus umbo. Tor circo adstantem laevos equitavit in orbis, AEMTela manu iaciens ter secum Troius heroa Inmanem aerat circumserι tegmine silvam. Indo ubi tot traxisse moras, tot spicula taedotvellere, et urguetur pugna congressus iniqua, Μulta movens animo iam tandem erumpit, et inter MBellatoris equi cava tempora coniicit hastam. Tollit so arrectum quadrupes, et calcibus auras Verberat, effusumque equitem super ipse secutus Inplicat, eiectinuo incumbit cerauu armo. Clamor incendunt caelum Troesquo Latinique sae Advolat Aeneas, vaginaquo eripit ensem,

Et super haec: Ubi nunc egentius acer, et illa Effora vis animi Contra Tyrrhenus, ut auras Suspiciens hausit caelum, mentemquo recepit: Hostis amare, quid increpitas mortemque minaria suo Nullum in inode nefas nec sic ad proelia veni; Noc tecum meus has popigit mihi foedera Lausus. Unum hoc, er, si qua est victis venia hostibus, oro: Corpus humo patiare tegi. Scio acerba meorum

Circumstare odia hunc, oro, defendo furorem ob Et me consorioin nati concedo sepulchro. Haec loquitur, iuguloque haud inscius accipit onsom, Undantiquo animam diffundi in arma cruore.

304쪽

LIBER UNDECIΜUS.

OOEANUM interea surgens Aurora rotiquit: Aeneas, quamquam et sociis dare tem a humandiu Praecipitant curae, turbatam funem mens est, Vota deum primo victor solvebat Eoo. Ingentem quercum decisis undiquo ramis Constituit tumulo, fulgentiaque induit arma, Μegenti ducis exuvias, tibi, magne, tro eum, Bellipotens; apta rorantis anguine cristas Telaque trunca viri et bis sex thoraca petitum Persossumquo locis, clipeumque ex aere sinistrae Io Subligat, utquo ensem collo sus Mit ebureum. Tum socios, numque omnis mini stipata tegebat Turba ducum, sic incipiens hortatur ovantis: Μaxuma res effecta, Viri timor omnis abesto, Quod superest liae sunt spolia et do rege superbo Is Primitiae, manibusque meis egentius hic est. Nunc iter ad rogoni nobis murosquo Latinos. Arma arato animi' et spo praesumite bellum, No qua mora ignaros, ubi primum Vellere signa Adnuorint superi pubemque educere castris, 20 Inpediat, segnisve metu sententia tardet.

Interea socios inhumatam corpora termo Μandemus, qui solus honos Acheronte sub imo est. Ite, ait, egregia animas, quae sanguino nobis Hanc atriam operore suo, decorato supremis raΜuneribus, maestamquo Euandri primus ad urbem Mitta ' Pallas, quom non virtutis nism tulit atra dies o funero mersit acerbo.

305쪽

AENEIDOS LIB. XI. 291 Sic ait inlacrimana ocipitquo ad limina gress-, Corpus ubi Oxanimi positum Pallantis coeles 30 Servabat senior, qui Parrhasio Euandro Armiger ante fuit, sed non felicibus aequo

Tum comes auspiciis caro datus ibat alumno. Circum omnis amulumque manus Troianaque turba Et maestum Iliades crinem de more solutae. 35

Ut ero Aeneas foribu sese intulit altis, Ingentem gemitum tunsis ad sidera tolluut Pectoribus, maestoque inmugit regia luctu. Ipse caput nivei fultum allantis et ora Ut vidit loviquo patens in pectoro Volnu8 40 Cuspidis Ausonias, lacrimis in satur obortis:

Teno, inquit, miserando puer, cum laeta veniret, Invidit Fortuna mihi, ne regna videreSΝοstra, neque ad sedes victor veherere patera ΤΝon haec Euandro de te promissa parenti MDiscedona dedorum, cum o conplexus euntem Mitteret in magnum luperium, metuensque moneret Acria esse Viros, cum dura melia gente.

Et nunc illo quidem po multum captus inani Fors et vota lacit, cumulatquo altaria donis; ιο Nos iuvenom exanimum et nil iam caelostibus ullis Debentem vano maesti comitamur honore. Infelix, nati funus crudolo videbis lHi nostri reditus, exspectatique triumphil Haec mea magna fidos At non, Euandro, pudendi in Volneribus pulsum aspicies nec sospito dirum optabis nato funus pater Hei mihi, quantum Praesidium Ausonia et quantum tu perdis, Iulei Haoc ubi deflevit, tolli miserabile corpus Inperat, o toto lectos ex agmine mittit MΜillo viros, qui supremum comitentur honorem, Intorsintque patris lacrimis, solatia luctus Exigua ingentis, misero sed debita patri. Haud segnes alii cratis et molle feretrum Arbuteis texunt virgis et Vimine quemo, MExstructoaquo toros obtentu frondis inumbrant. Hic iuvenem agresti sublimem tramino ponunt: Qualem Virgineo demessum pollico florem

306쪽

292 P. VERGILI MARONIS Seu mollia violae, seu languentia hyacinthi,

Cui neque fulgor adhuc, nec dum sua forina recessu NNon iam mater ali tellus, virisque ministrat.

Τum gemina vestes auroque ostroque rigeutis

Extuli Aoneas, quas illi laeta laborum Ipsis suis quondam manibus Sidonia Dido

Focerat, o tenui tela discrevorat auro. 71Harum unam iuveni au emum maestus honorem Induit, arsurasque comas obnubit amictu; Multaque praeterea Laurenti praemia pugnae Aggerat, et longo raedam iubet ordine duci. Addit equos et tota, quibus spoliavorat hostem MVinxerat et post terga manus, quos mitteret umbris Inserias, caeso parsurus sanguine flammam; Indutosque iubet truncos hostilibus armis Ipsos ferre duces, inimicaque nomina figi. Ducitur infelix ovo confectus Acoetes, MPectora nunc laedans pugnis, nunc unguibus ora; Stemitur, et tot proiectus corpore terraα Ducunt et Rutulo perfusos sanguine currus.

Post bellator equus, positis insignibus, Aethon,

It lacrimans guttisque humectat grandibus Ora so Hastam alii eamque sorunι; nam cetera Tumus Victor habet. Ium maeata phalanx Teucrique AE quuntur Tyrrhenique omnes et versis Arcades armis. Postquam omnis longe comitum me Serat ordo,

Substitit Aoneas, gemituque haec addidit alto MXos alias hinc ad lacrimas eadem horrida belli

Fata voeant salve aetomum mihi, maxumo Palla, Aetemumque Valo. Nec plura effatus ad altos Tendebat muros gressumque in castra sero LIamque oratores aderant ex urbe Latina, HoVolati ramis oleas, veniamque Omntes: Corpora, Per campos erro quae fusa iacebant, Redderet, ac tumulo sineret succedoro terrae; Nullum cum victis certamen et aethoro magis; Parcero hospitibus quondam socerisquo minus Iae Quos bonus Aeneas, haud asperuanda recantis, rosequitur venia, o verbis haec insum indit:

307쪽

AENEIDOS LIB. I. 298 Quaenam vos tanto Ortuna indigna, Latini, Inplicuit bello, qui nos fugiatis amicos lPacem me exanimis et artis orto peremptis auonius equidem et vivis concedem Vellem. Nec veni, nisi sata locum sodemquo dedissent; Nec bellum cum Mnte gero rex nostra reliquit Hospitia, et urni potius o credidit armis. Aequius huic Tumum fuerat so opponor morti II1 Si bellum uiro manu, si pollere Teucros Apparat, his mecum docuit concurror telis; Vix cui vitam deus aut sua dextra dedisset Νunc ite o miseris supponite civibus ignem. Dixorat ineas. Illi obstipuere silentes, Iae Conversique oculos inter se atque ora tenebant. Tum senior, semperque odiis et crimino Drances Insensus iuveni Tum sic ore vicissim Orga refert O fama ingens, ingontior armis,

Vir Troiane, quibus caelo te laudibus aequom us Iustitiaeno prius miror, bellino iborum ΤΝon vero haec patriam grati roseremu ad urbem, Et to A qua viam dederit brtuna, Latino Iungemus regi. Quareat sibi foedera Tumus.

Quin o fatalis murorum attollere molos, 130 Saxaque subvectare humeris roiana iuvabit. Dixerat haec, unoque omnes eadem oro fremebant. Bia sonos epigero dies, et paco equestra

Per silvas eucri mixtiquo inpuno Latini εrravere iugis Ferro sonat icta bipenni 13sFraxinus evertunt actas ad sidera illos; Robora nec cuneis et olentem scindere cedrum, Νec plaustria cessant vectare gomentibus mos.

Et iam Fama volans, tanti praenuntia luctus, Euandrum Euandrique domos o moenia optet, IMQuae modo victorem Latio Pallanta ferebat. Arcades ad portas uero, et do more Volusio Funereas rapuere sucos lucet via longo Ordino flammarum, o late discriminat agros. Contra turba Phrygum veniens langontia iungit 'MAgmina. Qua postquam matres succedero tectis Viderunt, maestam incendunt clamoribus urbem.

308쪽

At non Euandrum potis os vis ulla tenere; Zod venit in tedios Feretro allunt reposto Procubuit super, atque haeret lacrimansque gemens Θ, Et vh vix tandem voci laxat dolor est: 51 Non haec, o Palla, dederas promissa parenti, Cautius ut saevo vellecto crede maria. IIaud ignarus oram, quaninm nova gloria in armis Et praedulco docus primo certamine posset. IMPrimitiae iuvenis miserae, bellique propinqui Dura rudimenta et nulli exaudita deorum

Vota precesque meae tuque, O sanctistima coniunx, Felix morte tua, neque in hunc aervata dolorem lContra ego vivendo vici mea lata, superates asst Reatarem ut genitor Troum mei arma secutum

Obruerent Rutuli telis animam .m dedissem,

Atque haec pompa domum me, non Pallanta referreti Nec vos arguerim, Teucri, nec foedera, nec quas Iunximus hospitio dextras sors ista senoetae 165 Debita ora nostr Quod si inmatura manebat Μοrs gnatum, caesi Volscorum milibus anto Ducentem in Latium Teucros cecidisse iuvares. Quin ego non alio digner te lanem, Palla, Quani pius Aeneas, et quam magni Phryges, et quamam Tyrrhenique duces, yrrhenum exorcitus Omnis. Μagna rvae serunt, quos da tua dextera Ioto; Tu quoque nunc stares inmanis truncus in armis, Esset par aetas et idem si robur ab annis, Turno. Sed insolix Teucros quid demoror armis in Vadito et haec momoros regi mandata roserto: Quod vitam moror invisam Pallant perempto, Dextera causa tua est, Tumum gnatoque patriqri

Quam debere vides. moritia vacat hic tibi solus

Fortunaeque locus. Non vitae gaudia quaero; Nec las; sed gnato anis ectere sub imos. Aurora interea miseris mortalibus almam Extulerat lucem, reserens opem atquo labores: Iam nter Aeneas, iam curvo in litor Tarchon Constituero pyras. muc corpora quisque suorum ,

Μοre tutore patrum subiectisque ignibus atria uditur in tenebras altum caligine caelum.

309쪽

AENEIDOS LIB. XI. 295Ter circum accensos, cincti fulgentibus armis, Decurrete rogos ter maestuni funeris ignem Lustravere in equis, ululatusque ore dedere. Iso argitur et tellus trecrimis, spargiuitur et arma. It caelo clamorque Virum clangorque tubarum.

Hinc alii spolia occisis deropta Latinis Coniiciunt igni, galeas ensesque decoros

Fronaque ferventisMo rota8 pars munera nota MIpsorum estpeos et non felicia tela.

Μulta boum circa mactantur corpora morti, Saetigerosque sues raptasquo ex omnibus agris

In flammam iugulant pecudes. Ium litore toto

Ardentis spectant socios, semiustaquo servant 200Busta, neque avelli possunt, nox humida donec Invertit caelum stellis ardentibus aptum. Nec minus et miseri diversa in parto Latini Innumeras struxere Frus; et corpora partim Multa virum terra infodiunt, mectaque artim a05Finitimos tollunt in agros, urbique remittunt; Cetera, consuineque ingentem caedis acerVum, Nec numero nec lionore cremant tunc undique vasti Certatim crebris conlucent ignibus agri. Τortia lux gelidam caelo dimoverat umbram: 210Μaerentes altum cinerem et confusa ruebant ossa focis, tepidoque onerabant aggere terrae. Iam ver in toctis, praedivitis urbe Latini, Praecipuus fram ct longi ars maxuma luctus.

Hic matres miseraequo nurus, hic carn Ororum gis

Pectora maerentum, uerique parentibus orbi, Dirum exsecrantur bellum Turnique hymonaeos; Ipsum armis, ipsumque iubent decernero ferro, Qui regnum Italia et primos sibi poscat honores. Ingravat haec saevus Drances, solumque vocari aso Tostatur, solum posci in certamina Turnum. Μulta simul contra variis sententia dictis Ρro Turno is magnum rogina nomen obumbrat; Multa virum moritis austentat fama tropaeis. Hos inter motus, medio in flagrante tumultu, rara Ecce super maesti magna Diomedis ab urbo Logati responsa ferunt: nihil omnibus otum

310쪽

296 P. VERGILI MARONIA

Tantorum inpengis operum nil dona nequo aurum ΝΟ naagnas valuisse preces alia arma Latinis Quaerenda, aut pacem Troiano ab rege petendum. MDeficit ingonii luctu rex ipse Latinus.

Fatalem Aenean manifesto numine soni Admonet ira deum tumulique ante ora recentBS. Ergo concilium magnum rimosque suorum

Inperio accitos alta intra limina cogit. 235 Olli convenere fluuntque ad rogia plenis Tecta viis. Sedet in mediis et maxumus aevo Et primus sceptris, haud laeta fronto, Latinus. Atquo hic legatos Aetola ex urbe remissos, Quae resorant, sari iubet, et responsa reposcit Moordine cuncta suo. Ium facta silentia linguis, Et Venulus dicto parens ita sarier infit: Vidimus o cives, Diomedem Argivaque castra,

Atque iter emensi casus su 'Vimus omnig,

Contigimusquo manum, qua concidit Ilia tellus MaIlle urbem Argyripam patriae cognomine gentis Victor Gargani condebat Iapygis agris. Postquam introgressi et coram data copia sandi,

Μunera praeferimus, nomen atriamque docemus;

Qui bellum intulerint, quae causis attraxerit Arpos ram Auditis illo haec placido sic reddidit ore: . o ortunatae gentes, Saturni regna, Antiqui Ausonii, quae vos fortuna quietos Sollicitat, suadetque ignota lacessero bellai

Quicumquo Iliacos ferro Vicimimus agros, 255Μitto ea, quae auris bellando exhausta sub altis, Quos Simois premat ille viros-infanda per orbem Supplicia et aceterum poenas expendimus OmneS, Vol Priamo miseranda manus scit tristeminervae Sidus et Euboicae cautes ult quo Caphereus. ΣωΜilitia o illa divorsum ad litu abacti Atrides Protei onelaus adusquo Olmnnas Exsulat, Aetnaeos vidit Cyclopas Ulixia Rem Neoptolemi referam, Versosque Penilis Idomenes Libyeone habitantis litore Locros i 'Se Scenacus magnorum ductor Achivomuiugis infunda prima intra limina doxisa