Metropolis ecclesiae Trevericae Quae metropolitanae ecclesiae originem, iura, decus, officia, tum subjectorum illi episcoptatuum, regionum, urbium, ecclesiarum, abbatiarum et monasteriorum ortus progressusque per archidioecesin Trevirensem complectit

301쪽

angustis, ceu propriae oblitus indigentiae, levabat alienam, querentique nonnunquam de inopia oeconomo, Benignus, inquit,

Deus est, largiamur eram nostris ut tribuat nobis de suis,quod eo praecipuo expertus est, quando in magna novitiorum multitudine res domi angustas descripto alibi nobis thesauro Deus sublevavi Tot ergo virtutum argumentis, quidam e Gallica

militia provocatus sigitiser, eum in gravibus colicae doloribus ad vitae lesperationem adduceretur Christiarii ii ii ita pridem anito 63 ad 8 augusti diem vita stincti patrocinio indilorato adhibitoquo ad partes male affectas chirographo praeter spem medicorum convaluit alterque e domesticis

biennali derectione stomaehi remediorum incapax ad iisdem patris invocationem pristinae integritati est redditus. Subiit in destinet locum eadem propemodum vita san tioris vestim P. Joannes Panhos, qui ut diae in oppido

Julia consulari ex familia anno 1605 natus, a teneris quoque unguiculis per D. Frai uiscum Agricolam virtutis atque eruditionis exintiae, set liliaris quoque editis testatae, virum ad omnem pietatem larinatus est, ex cujus oculis curaque ad Trajectenses illa aetate florentes humaniorum artium scholas,

atque hine ad philami iam Duaeum translatus, inter harum disciplinarum antesignanos stetit, eum vero deinde Agrippinam Ubiorum divertens, uteologica animum sesentia excoleret, suda litio Mariano pro suo erga Deiparam affectu inscriptus, ad

sacras . Ignati exercitationes divinae vocationis explorandae gratia adhibitu est, stimulosque adeunda societatis Jesu expertus si ab Henrico Scheren lirovinciali admissus neque segnis religiosae vitae observator inter societatis Jesu gregarios

substit, scd ad absolutioris perfectionis metam contendit, adeo subactis ad rationis imperium affectibus, ut hos a mundana omni cupiditate abstractos, ad unius Dei divinarumquo rerum sensum collegissu putares. Huc quidquid sive adversum, sivo prosi omini sive instilens atque inexspectatum eveniret, referre

solitus huc in omni eventu recurrere, atque in Dei unius m, quiescere beneplacito. SiIistulatis modestiae verecuniiiiii quo Vir, eque gestum, neque V0eem nisi ex harum praescripto Diuiliae by Corale

302쪽

297 Armare solitus, ut qui solum intueretur, religiosi sanctiquo viri imaginem agnosceret Fugimus omnis popularis strepitus mundanaeque eonversationis, quam praeter acturam pretiosi in ita temporis nil in plerumque emolumenti adferre didicerat,

ubi tamen eorum congressum devitare secularium non poterat, demissiori juxta facundiastu disserendi gratiam non vulgarem merebatur, ut ambire credi posset, quod defugiebat, quodsi

Vero sacrariim com nentationum capacem esset animum nactus,

tum illi neque difficile alloquium, neque sine fructu decurrere solitum, adeo opportuna animos persuasione occupabat. Bisa theologia audita in societate, philosoplum Coloniae dis ciplinas tradidit quando et ego illum praeceptorem nactus, non minus virtutem, quam eruditionem suspexi, subindo rectoris Siegenae inter plerosque id temporis haereticos admotus,

qui quos detestabantur Sola auditione cognito JeSuitas, hos in tam religioso modestoque viro admirari venerarique coeperuiit. alitum vitae exemplo suadere visus est, ex hoc tempore summis quibusque per provinciam iunctus muneribus,

his eidem universae praepositus, bis ad comitia generalia Bomam prosectus, coloniae demum etiam collegii ac Treviris novitiorum rector Oeconomiae quod vix in illa religionis eum existimes prudentiae solertiaeque insigne specimen res uiti

Dum senio domum praegravant curarum vacuus magis Deo ultima vitae declivis spatia impendere gestiens, auditu PS

Sed liberatus onere, postquam Sacris sese D. Ignatii commentationibus excoluisset velut postremo fundius Sallelitati munere, apoplexia tactus extremisque ecclesiae sacramentis rite munitus,

in lethargicum reclinis somnum anno salutis 1666 aetatis 2 morte pia obdormivit Sub horum moderatione multis annis novitiorum domui praeurator longe optatissimus praesuit P. Gerardus Tens, bstet mi in Hollandia parentibus consularibus anno 1569

natus. Quibus mature sublatis, a patruo catholico ad virtutem eruditionemque lite educatus. 0Strataliam Galliati upi obitam, doctorali utriusque juris ille sacerdotique dignitate inauguratus, demum anno I 606 humilis societatis tiro Metus est, Diuitia ' Corale

303쪽

Τreverimeque biennio post luinus inter novitios procurationem admisit, quam per annos facile quadra ta velut e coelo missus opitulator indefesso laboro et stequenti a Bataris tum propria tum amicorum supeditata pecunia levarit, ut supra viginti censeri queant aureorum millia, quae ab ipso in villae hujus usum sub diversorum moderatorum regimine

derivata sunt, adeoque citra hae subsidia difficillinio bellorum incunibentium tenapore domus illa lirsibationis stare tantii imprimis frequentia non potueri Caeterum in tam liberali rerum yr uratione tanquam servus omnium irremissa cura diligentiaque satagebat, ne quid deesset receptis in Christi diseiplitiam tironibus eorumque binum commodumque interpretatus, ut suum accipere beneficium videbatur, eum his impendere vir integerrimus, quique simplici eandore animi, humili demissione, fide dictorum et constanti patientia onmium quibus notus erat

amorem gratiamque occuparat, illibatae per vitam continentiae fuit, quam jam olii adulescens ovanti in studiis L eiliarae Virginis exemplo provocatus per illius manus votivam Deo consecraverat, illam, quod admireris, gratiam consecutus a Deo,

ut, quod rectori suo sub vitae sinem aperuit, nec indecentem emis motum quidem aliquando perpessus sit, quod immaculatae matris patrocinio tribuebat, tuus etiam conceptionis stiritatevi paucis diebus is decembris anno 165i

moriendo est consecutus. Reliquorum, qui adhuc supersunt moderatorum laeta non expendo, cum sola haec torte coronentur, paucis solii adjiciam, quae de P. toregorio Ueilhammer in annalibus novitiatus memoratu digna Suppeditantur. Hic Monachio avarorum ex

nobili orii indus prosapia, aulam sit regie principis et spem smiliae in se nixae reliquit, statresque quos in societate habebat gentinos, ac christum secutus est, atque in noritiatu Treverim mecum probatus, quindecim postea ibidem annis minister eonfessariusque substitit, tanta modestia ac dimissione,

tantaque erga domesticos externosque charitate, moramque ac vultus gratia ut velut angelus de coelo ni issus ab omnibus observaretur lidus tempore domus n0vitiorum pauperibus, Divitia ' Corale

304쪽

inietis, desolatisque reum vivebat, eo militem, ut mihi pares his levandis non essent domestici, ad externos se pater effusederet, emendicatisque aliunde subsidiis Avere M anno vero hujus saeculi 36 usque ad 39, quibus plurimi ad urbem exulestum bellorum injuria, tum rerum penuria mixtique orthodoxi, hei mulux conflux Tant horuni quingentos facili ad catholicamli leni trad isse irinpertus eSt, unique trecenti pene illorum fame ac tuo demum consumpti sint, in extrema calamitato

salutem ac felicitatem repererim Multorum tamen ille per spiritualia remedia m0rborum eurator extitit, sed, qui ab aliis mortem arcebat, ab eadem', se anno 165 eupatus, spei ac meritorum plenus Tremros deseruae Blarum, qui e novitiorum sunt numero usitatos ad proximi

salutem labores expendere usius, ut longum, ita supervacaneum in re nota stiturun est. Nautica illos ad Mosellani juventiis olini in S. Joamiis nunc in basilicam. Pauli collecta experitur. Pauperes ad carthusiam quot hebdomadis pro eleemosyna limsigui requentia coeuntes norunt, pagi et vicina circum oppida, per cathechesin disciplinamque inristianam quot dominicis pervernos aestivosque dies, naviter instructa sentiun Unde iniis gularis ad urbem Trevirorum pro sacramentorum divinorum usu multitudo affuit, quae aera tribunalia et mensam euch

risticam, non sine admiratione servoris et sanctae simplicitatis, usque ad defatigationen sacerdotum, implet, ut taceam pietatis exercitia propriis in ecclesiis foris usurpata. antum est a teneris ad virtute ni adsuescere, opportunisque ad illamcisortationibus subinde dormitantes excitari

Collegium Confluentinum Societatis esu. Sollicitus illa enim temporumque ab haeresi anno Sahitis 1580 nata perturbatione de opportunis praesidiis Jacobus archi,

305쪽

episcopus, ut invalescenti eum erroribus malitiae corruptionique mortali uin se opponeret, illud quod a patribus societatis Treverim introductis emolumentum, tam in bonis artibus quam

moribus subditorum Armandis experiebatur, ad inferioris quoque archidi ectis suae limites tuendos, ubi quaquaversum irrumpebat pestilens error, propagandum sensit, satis tamen

visum est studiorum universitate jam in Trevirorum metropoli instituta, si Confluentiae humani Druni tantum artium gynl- nasium erudienda juventuti patribus committeretili. ilud ab his rectae institutionis initiis magnum pendeat m ipti blica in Orthodoxa veritate firmandae momentum Impellebat ad hoc

Gnsilium principem vir spectatae inter suos virtutis sapientia que D. Mannes mi ilingus, cancellarii munere jam diu egregia laude perfunctus igitur ut per apostolidum lituus loci nuntium archiepiscuum Romanensem Romanus pontifex Gr ginus XIII supplicibus infinietus iteris, monialium pro

collegio patribus coenolitum, opportuno urbis loco situm illis ad commodiorem initiei ii insula translatis tostate facta concederet, nec ab re erit pontificium diploma, cum et causas, et modum translationis complectatur, hoc loco audire. Sic habeti, minus papa XII Venerabilis frater salutem et apost .lieam benedictionem. Intelleximus halamitatem tuam, non,inae gravibus dissicultatibus et expensis unum collegium patrum.Jesultarum in civitate Trevirensi landasse, atque eompetenter,dotasse, hacque ratione superiori parti tuae dioecesis probem coitSuluisse, nihilomilius quia tua oppida primaria, veluti Con- fluentia IIopparilia, eSalia, uoliSiliabor et Lymburgum, quae, ab haereticis Sunt circumdata, ob magnam earui ab ipsa

-civitate Trevirensi longinquitatem quippe quod dioecesisar .rirentis valde ampla et in longitudinem multum protendatur,

.commoditate et benefici ejusdem collegii gaudere nequeunt, ,eupis, tanquam atholicae religionis vigilans actitor partes,quoque inferiores ejusdem tuae lacteris contra rabiem et

.surorem impiorum haereticorum communire ac corroborare, merigendo scilicet, ac landando Confluentiae alterim ipsius societati Jesu collegium. Verum cum id alia ratione facere Diuilia ' Corale

306쪽

-non possis, cogitasti huic laudabili operi admodui fore om--minum quoddam monasterium monialium ruinosum, ordinis

.cisteretensis, intus et in medio sere dicti Oppidi Confluentiae .p tinni, modici redditus, in quo solum et aut novem moniales sunt, quae ad aliud monasterium monachorum, extra confluentiam, in una insula Rheni situm, ordinis eanonicorum regularium S. Augustini, Moribus et ditioribus proventibus,dotatum cisti temporis injuria et ob malam canonicorum ad miniStrationem fere desolat uni, transferri poterunt Ubi duo tantum Patres profeSSi raesident, unus vitae dissolutissimae,. alter vero ob magnam ejus implicitatem eidem monasterio

parum utilis, qui ad aliud monasterium ejusdem ordinis tum di emis Tro transmitti, eisque pro congrua sustentatione,certi redditus perpetui assignari poterunt, quae quidem, si,ut praesertur laeta suerint, et dictis monialibus intuor inde .vivendi e num uas redundabit, simulque ubi collegium ipsum. Confluentiae fundatum fabricatum uerit, necessitati tuae dioecesi absque yS0rum can0nicorum dispendi optime eo

-Nos igitur hoc salutare e silium ad fidei catholicae .contra haereticos defensionem per te susceptum plurimum,in Domino commendantes, tibi si ita expedire cognoveris, .dietum monasterium monialium confluentiae pro erigendo ibi collegio patrum multarum aecipi mandare, et in eo statum et essentiam ordinis cisteretensis supprimere et e

.linguere, monialesque illic degentes ad supra memoratum monasterium canonicorum regularium, ut ibi emetuo Do--ntino famulentur, tranSserre, pariterque ibi statum et essen--tiam ordinis S. AuguStini Supprimere et ordinem cisterciensem,introducere duos vero monachos ibi existentes ad aliud monasterium monachorum seu anonicorum regularium S. Augustini tibi bene visum traducere, certosque redditus ad ,eorum congruam sustentationem perpetu assignare, eonu .dictores quoslibet, et tibi in praemissis parere recusantes per censuras et poenas ecclesiasticas, aliaque opportim juris et lacti remedia e0myescere, caeteraque in raemissis, et Diuitia ' Corale

307쪽

. circa ea necessariis Seu quomodolibet opportuIia gerere,

sacere, mandare et exequi libere et licito valeas, authori--tate apostolica, te re praesentium, plenam et amplam con--cedimus saeuitatem et potestatem, non stantibus condition, ,bus et ordinationibus apostolicis, ac distorin monasteriorem et illarum ordinum, etiam juramenti confirmatim apostosta,vel quavis mitate alia roboratis statutis et consuetudinibus,

.privilegiis quoque, indultis . et literis apostolicis isdem in , nachis et monialibus et eorum superistrilius quomodolibet conceSSiS, api roliatis et innovalis quilius limibus illorum .ini res ac si de Verbo ad verbum inserenitar praesentibus,pro sufficienter expressis et insertis habentes illis alias in suo mi re permansuris, hac vice duntaxat specialiter et ea presse abrogamus contrariis quibuscunque aut si aliqui--bus communiter, et divisim ab apostolica sede sit indultum,.quod interdici suspendi vel excommunicari non possint, per, literius apostolicas non acientes plenam et expreSSani, ac demverbo ad verti uni de indultu hominu ni montionem. Datum, Roniae ad S. Petrum Sub annulo piscat0ris die is nimi m l 580, pontificatus nostri Octavo. .

Archiepiscopus impetrato pontificis consensu utrique ligiosorum tam providit liberaliter, ut tu facile loco et co ditione cesserint ejusque rei testes locupletissimas reliquerint literas eum monialibus lentius quidem, ut consiliorem minus capaces Aminae sunt, transactum, et plena demum voluntate

ad locum amoeniorem, lautioremque ac Solitudini illarum magis I portunum permula Lione bonorum facta conceSSere,

subscribentibus factunaque approbantibus tam abbatiSin, quam Himmerodensi abbato Georgio, earum directore ac Spirituali

patre Ambrosio Schnoidi Quibus consectis luis dedit arct, episcopus ad P. Franciscum Costerum id temporis societ Jesu provincialem in Rhenanis finibus. -Jaesius Dei gratia archiepiscopus Trev et princeps elector P. Francisi costero Venerabilis ac religiose, sincere

nobis dilecte. Quemadmodum S. I . . nobis non modo gra- ti e indubierit, veruin etiam mandarit, in usum erigendi Diuilia ' Corale

308쪽

- negitiam recitariun in oppido nostro confluentinensi, ut .moniales monasterii ejusdem oppidi cisteretensis ordinis in

is moriasteriunt inferioris Insulae transferremus, tibi ante haeninnotuisse non dubitamus, cum itaque religiosi jam die liismonasterii in inferior Ilisula qui pauci admodum numero,suere singuli in loca ipsis deputata concesserint, atque,

.niales in illud deductae sint, ita ut illorum monasterium nunc,omnino evacuatum sit, nec amplius aliquid restet, quam ut,in reliquo summi pontificis voluntati, et nostro instituto,satisfiat, a te gratiose petimus, ut de personis aliquot ex .societate mature cogitare, eosque quamprimum id fieri possit,

.lni mittere velis, qui in ilia neceSsaria in In Olla Sistrio, IiSi. collegi deImtato et ad hoc evacuato disponant, et initium .ei rui laetanti In hoc feceris nobis rem gratam, nosque tibi ad gratiam propensi semper manemus. Datae Confluentiae 28. septembris an Ib8

Octobri igitur mense provincialis omnitentiam veniens, isti P. Wilhelmum imburgum, cum mei injutore Mut in pignus admissi beneficii reliquit, quorum alter rerum illic

sacrarum, alter domesticarum primas curas auspicatus est, actumque ab electore civibuSque suit ut patres ecclesiastae istic munere in aede paroelii ali Dei para Virgini Sacra sungerentur. In quam rem I . Joannes Brenneru Moguntia missus adfuit.

Verum liberum hoc sibi munus patres et pro arbitratu ponendum, nec nisi dominicis praestandum diebus, sumpsere, ciuus rei gratia parochiali etiam domo suscepti tantisper uere, dum collegium usibus magis ipsorum Utaretur. At eum et redditus tenues, et pars eorum quoque a monialibus abstracta, nec par facultas archiepiscopo voluntati ad subveniendum inclinatae suppeteret, in cliolarum onero admittendo quod sustitieri sine auctiori, ut personarum ita et proventuum numero vix poterat, anxii satis principio haesere patres, ut niane Iulii man ruinus migrandum statuere vix possent, acceSSit inSperata

mors ambi principis, anni sequentis mense uti defuncti, quem inter primos lituus inegii Otandi Gnatus Deus susti lit, ut incohatae beneficentiae sonidem, absolutionemque

309쪽

MB. V. CAP. X.

Sehoenenbergio haud illiberali erga societatem successori relinquereti Iic enim velut parens optimus societatum Confluentiae amplexus, tenuem arm rum proventuum censum decimis

Nideres hianis jure optimo ad se devolutis, auxit alecitque anno 1588 ex Trident concilii saeuitate, proventus non comtemnendos altaris S Joannis i intistae ollegiatae Monasterii Melaseldensis ecclesiae; qui totius capituli, et summi pontiscis Sixti consensu atque authoritate confirmati jus in eadem

elesia residendi societatis Iesu rectori annexunt retinent, ut ex bulla pontificia docetur. 'orro InuiaSi jam ad Sum quinque Seliolarum humanioris literaturae erecto, cum adole centes numero indies accrescente augerentur elector illos

suprema authoritate a ovium senatusque Confluentini uri dictione poenisque exemplas, rectoris Gllegii arbitrio subjecit, ita quidem, ut in publicis, gravioribusque delictis ius magistratui eapiendi esset, verum mox captos collegi sistere arbitrarii que poenis subjicere tenerentur, quam societatis et studiosorum

praerogati viilli literis sancitam publicis voluit SSe apud posterosperennem, ii tante Solum conceSSam quorum nomina in album gynmastatum relata suiSSent, ita SenSim ad eum, quo nunc

Dret, studiorum ultum, gymnasium erectum eSi non exiguo urbis patriaeque emolumenis, ut ex hoc veluti seminario jam plantas ad quemvis sive religiosum sive ecclesiasti eum, veetiam saecularem statum non sine uberi religionis conservandae huctu, transferre promptum est, atque hanc instituendae juve tutis euram idcirco a societato potissimum susceptum esse, ut

adversus ingruentes haereseon in ipetus, hic Iiraecipuus esset ecclesiae orthodoxae Tyem, nemo S ien rerum aeStimat0r poterit ignorare.

Rxtremum anni 1587 mense ulla exeunte diem inter mortales confecit D. Joannes impliling, rarae eruditionis virtutisque existimatione archiepiscopali emeritimae praesectus,emus potissimum consilio impulsus, Hector Jacobus societatem conssilentiam receperat, Mannes vero Sesmene ergius opissius etiam ad gymnasii labores, decusque sustinendum dotarinuuocirca et in templo nostro post sata receptus et meritus

310쪽

Religionis in viro praeclarissimo delaudendae gelum, exseditionis ad posteros propagandae studium, reipub Trevertem egregia viri prudentia et laude aequitatis administratae curam, quanquam Treviri et Gnnuentes, clarissimis laetorum test, moniis et non ignorant, elicius tamen copiosiusque mentinisse et remuneratos esse coelites in aeterilitate consilinius, cum ut mortalium fluxa memoria, et gratitudo brevis est ita immortalium finem nullum inconStantiamque habere Sentiamus. Felicibus hoc eodem tempore auspiciis octavo Septembris die statua Deiparae Virginis, saetis supra naturam admirandis

celebrata, templa societati Jesu Gnnuentino illata est, ubi hodietam cum sumnia observatione non paucis in Deiparae clientes beneficiis inclarescit. Hanc venerandam olim in aede eampestri prope manariam iconomachi lituus temporis albrinistae tanquam idololiariae, ut vane sugiunt, alimentum

sustulerunt, in aqua praeterfluente merSam, Verum ab liom Stasemina Gertrude Gerhardi, quae ante Ianc quondam Supplex Deiparae sanitatis ex claudicatione gravi opem enSerat, ab

interitu domesticos intra parietes vindicata, ac post tuus mortem Moerium Mamor, senatorii ordinis apud eastinenses virum, pari religioue per annos si talo viginti custodita, denique