Claudii Galeni Pergameni De compositione pharmacorum localium libri decem, Iano Cornario medico interprete. Nunc ad fidem variorum exemplarium perspecti & eorum recentissima collatione ab innumeris mendis emendati

171쪽

ad capitis dolores citra febrem oborton Communiter in principio auxiliatur eis aquae potus parcitas cibi,solutio alui. Haec praesitus deinceps pharmaca multiformia conscribit. Praestabilius igitur mihi videtur lingulatim unaquaque ipsius dictione in manus sumpta, ea considerare, & primulane principium eius col laudare,in quo ma nifeste discriment febris carentia inductu distinxit. Fuit itaque Apollonius non quidem vulgaris medicus, velut & Mantias MHeraclides Empiricus, vertim ad diligen riam quam circa artem fecit,etiam hoc A chigeni accessit, quod posterior natu illis ipsis fuit. Caeterum maximum hoc censeri debet,liis qui artem quamcunque tande

rationalem ediscere rite volunt, quum n

tura apti ad eam fuerint, ingeniosique & a pueris inprimis disciplinis eruditi. Pleriq: autem ex his qui eiusmodi artes tractant, non ut ipsi sapjentes in his evadant, sed vevulgo tales videantur studio habent. At voro Archigenes ut ii quis alius, quae ad in dicam speculationem attinent diligenter ediscere studuit,atque ob id merito scripta quam plurima memorabilia reliquit. Non tamen in omnibus sane quae tradidit irr prelie sibilis mihi videtur, vertim velut ipse pleraque eorum virorum a quibus adiutus . t opt

172쪽

optimus euasit reprehedit, sic par est ipsum delinquentem a nobis posteris' redargui. Difficile enim est ut qui homo sit non in ba- multis peccet, quaedam videlicet penitus bet vetus ignorando,quaedam vero male iudicando, cod. sicut ει quaedam tande negligentius scriptis tra- er Net.iudendo, Quemadmodum sane & nunc mihi terpres Iein distinguendo non febrientes a febriei gille ruiderantibus peccasse videtur, quum non omia tur id est nes eorum qui non febrium distinctiones examina&discrimina apposuerit. rim De his qui ex Ilamacho caput golent

S tim igitur primum in his discrimen

est doloris capitis ex sto inacho producti, Quidam enim etiamsi modicus qui piam hutnor acris in ventre, & praesertim circa os eius congregetur,statim caput do- lent atque ob id si diutius famem tolerent ostenduntur. Augetur enim ipsis inediam feretibus eiusmodi humorum malitia. Eos igitur qui hoc modo affliguntur sanare oportet, ita ut nihil remediorum capiti adhibeamus,quandoquidem neque proprius est hic capiti assectus sed ab humorum in ventre malignos vapores excitatium in ipsum

adscensu affligitur. Quemadmodum alii in sussu sorum symptomata ob huiusmodi humores incidunt. Quae igitur horum erit euram videlicet affligentes in ventre ii

173쪽

euatur autem ad vomitum procliuis facit , ab aquae potu, Aegre vometibus ver5 dis o . ficilius,adeo utetia digitorum siue pinnuta' A larum immissione venter ad vomitum stria

aliter ritus, quibusdam nihil amplius effuderit. dein i P Ilis igitur conabimur quam primu cibu

re, idς boni succi ac stomacho commoda exhibe- cet o ςς re, si res ita ferat a balneo,si non, ante bal modi bi neum tantii cibi offeremus,ut ne laedanturbavi ipst' inde postea lauantes. Acoena autem p

stri liς - stridie modicum absinthium in potu dabi-ro' mus, eoque modo in posterum diaeta ipsis' In Netc constituemus,donec valde bene concoqueri codi ies ipsos videamus, atque tum sane modi . 's c legi Wr eum panem eis praebebimus circa tertiam is lac M ' aut quarta horam,aut paulo prius vel etiaatque it serius, ut satis amplum spatium ad consue- ageresi s tam balnei horam intersit. Quicunque u in poli , ro pane citra obsonium edere non possunt, rum diae- his olivas,aut palmulas,aut uuas, aut tale tam costi- quiddam addemus,per experientia cogia

tuere,ac si scendo quid ex eis praestet,quum aliud alio ipsi vo be- melius sit iuxta naturae proprietatem. Cne conco- tersim ad vitiosorum in ventre humorum querent, redundantiam tum facultatis concoctoriae nempe pa debilitas,tum oris ventrisinfirmitas, plurinem modi mum conferunt. QSemadmodu etiam se

cum ere. suum mollicies & ad haec caput ad eiusmo

174쪽

Hi humorum vapores suscipiendos aptum, quemadmodum S in quibusda oculi. Ego quidem igitur saepe&in multis expertus

sum hanc quam narraui, curandi via ad capitis ex stomacho dolore commodam. Archigenes vero quum simpliciter ad omnem capitis dolorem citra febre,cibi parcitatem auxiliarem scribat,palam facit se nihil de eo qui ex bilioso humore oboritur scire. Quod sane etiam amplius quis crediderit qui postremam eius dicitonem legerit,quae hoc modo habet. Archigenes. In his vero qui ex stomacho caput dolent,statuoseque distenduntur,acetum in quo papaueris capita incocta sint affundito, aut spontagias eo imbutas imponito. deinde polenta

cum menta & aceto fronti pro cataplasmate imponito. Aut pulegium cu iisdem. Aut solani succum cu rosaceo illinito. Stomachum equide os ventris appellar, quum

re medici hancpartem ita appellare sint adsueti, qui etiam stomachica animi deliquia appellant,& quosdam stomachicos esse dicunt a quopiam videlicet in eo loco oborto affectu ita appellantes, velut etia hepa ticos ab hepate,&colicos a colo,& nephriticus a renibus,& splenicos a sp lene affectos. Unam autem ex stomacho affectione dolorosam scripsit quae caput occupet, eo-

175쪽

I38 DI COMPos I. PHARMA Eo rum quos ipse fatuose distentos vocouit, quam ex vini largi potu magis oboris scio. Qui enim propter ' humores caput χυμὸh. id dolent, mordacem dolorem , non distenes propter dentem percipiunt. Fames igitur in diste

acres Κι- sionibus commoda est, at non his quinao mores Ῥe- daces humores in ore ventris habent. Quatus codex. itaque hic mordax humor fuerit amarus,

pallida & flaua bilis appellatur, quae ob n

turalem leuitatem ad ventris os sursum sertur, quum Vero pituitosus, aut acidus ,aut salsus fuerit, magis in totius ventris spatio continetur,quam quod in ore ipsius firmetur,optimum autem fuerit quantum sane nunc in his discere licet in fundo ventris. ipsum contineri facile enim relicto ventre in intestinum delabitur. pessima autem fit affectio ubi vitiosi humores in ventris tunicas ineluibiliter fuerint imbibiti, Quorum optimum remedium est ex aloo pharmacum, quod aliqui picram,hoc est,amaru, aliqui hieram,id est,sacrum ex aloe appetilant: inq; eius compositionem aloes drachmas centum coniiciunt, & sex uniuscuiusq; reliquorum,quorum etiam sex numero existunt, cinnamomum, spica nardi, xylobal

samum,mastiche chia astrum,crocus. Prata

stantius autem fit pharmacum ubi minus de aloe additur. Vilum nanque mihi est,ni-

ά . mi

176쪽

miam eius copiam centum drachmas esse,

ad proportionem reliquorum quibus haradduntur, quapropter etiam per nonaginta drachmas ipsum composui, & per octuaginta, Quin & per pauciorem aliquando cro-Kum, propterea quod quidam ex eius viii capite laedantur, quod ipsum saepe ex solo

croci odore perpetimur. Quare optimaeitu fuerit compositio, quae ex aloes drachmis nonaginta,& croci drach. quinque constat, hac ego utor. His vero qui neq; croci odorem citra molestia in ferunt, sed statim ca Pite replentur, ex quatuor croci drachmis pharmacum compono. Cogor autem assidue hoc pharmacum praeparare, propterea

quod non solum his de quibus iam dixi, sed & suffusorum speciem patientibus, aut

etiam alia symptomata ex stomachi asse ctione habentibus, id ipsum exhibeam,&praeterea his qui aluo adstricta laborant,& mulieribus, quae non probe purgantur. In quibus maiorem efficaciam habet, ubi aloes drachmar octuaginta,& croci sex fuerint commissae,praestat autem & carpesium pro asaro coniicere, quaquam etiam utrisq; coniectis aliquando composuerim. Datur

ad summum ex pharmaco hoc drachma Vna,cum aquae calidae cyathis non pluribus

quam tribus. Minimum vero dimidiu eius pr

177쪽

praebetur. Datur &ititra hos modos,quar titate iuxta aetatem, corporis magnitudianem, &anni tempus permutata. Quae archigenes cosequenter ad primam

dictionem scripsit, in quibus est

etiam Galeni cens ra.

DS bis quidemigitur qui caput ex st

macho dolent haec suffecerint. Tranis seundum itaque iam ad ea quae Archigenes post prima dictionem deinceps stripsit,Faciam autem iuxta singula ipsorum cosimi lein expensionem qualem circa prima feci, connectendo ad ipsapropter reru cosequentiam etiam ultimam ipsius dictionem, Sed nunc a secunda initium faciam. Archigenis. Irrigationes autem siquidem a frigore aut hyeme patiantur, conueniunt,oleum tepidum. Et,Illitio narium, succus e baccis lauri expressus, aut oleum laurinu,aut ungentii Syriacu, aut cicinu,aut styracinum, aut gleucinum,aut tale aliquod aliud calfactorium. Ut igitur apostremo exordiar, opinor ipsum resina quae sua sponte emanat dicere, quae plurima in Lacedaemone prouenit,& Capnelaeon,hoc est, oleum fumo sum Ciliciae , & Amaracinum ac Styracinum in Cyzico,& quod in Perga apparatur. irinum. His vero vnsentis nares oblinere' ope

178쪽

operappretium ducit, quo per odorem apsorum caput calefiat, quod ipsum inde euenti remanifeste apparet,adeo ut & idiotae vulgo his utantur, S maxime eis quae facile parari possiant Parabilia aute sunt aliis alia, quae videlicet apud singulos redundant.

Et apud nos sane in Asia agrestibus & ruri degentibus hominibus cedrino appellato uti mos est,& si quando eius inopia sit picselaro, quo nomine id appellant quod ex oleo & liquida pice constat. Ammiscet aut

tum huic, tum cedrino, oleum aliqui plus, aliqui minus,in quantum viriti ipsorum vehementiam exoluere velint. Vtuntur auteomnibus quae dixi & circa caput,& praesertim circa sinciput velut dixi Illiniit & frontem ex eis,& aurium meatus quidam etiavestigia pedu,ac sedem. Caetersim quu Arelligenes succum e baccis lauri expressum dicit, quod simpliciter Iaurinum dicatur ipsum nomiinare putandu est, velut id quod oleum ammixtum habet, laurinuo leu appellatur Syriacum vero ungentu, eu dicere Comagenum existimo, quandoquidem id ipsum nobis ex Syria apportatur . . Archigenis. Aestate vero aut ubi alias aestio se distenduntur,per acetum & oleum, aut aquam & rolaceum, Amplius vero S per

Polyg'ni succum,aut portulacae , aut sola.

179쪽

ni aut aliquo alio ex refrigerantibus irria ogato,spongiasque posca imbutas capiti imponito. In hoc sane sermone videbitur forte quibusdam negligentius legentibus, unam simplicem affectionem Archigenes

Curare, erum non ita habet. Ex eo enim

quod aestuose dicit, calidam affectionem indicat: ex eo vero quod addit distenduntur,affectionem quae hoc modo a satu veniato affligitur ostendit: ut non sollini secundum intemperiem mutata sit, sed etiam vaporosi fatus redundantia adsit. In principio itaque in eiusmodi virtusque asse ictionibus, refrigerantium auxiliorum facultas apta est, quae intemperiem calidam refrigeret, & ventosi satus allationem repellat & retundat. Atque mea quidem Opi-' nione praestiterit diligentiorem rei inquisitionem facere. Aliquando etenim ex corpore ventosus flatus affertur, quemadmodum in doloribus capitis ex stomacho relatum est. Aliquando vero in ipso capite generatur. Venter namque interdum aegre solubili modo inflatur. Interdum vero

etiam post ipsum sita intestina, quandoque

quidem ieiunum aut tenue intestinum, qua-

doque etiam colum: Nihil igitur mirum est,neque impossibile,eandem assectionem in quibusdam iuxta caput partibus obortami

180쪽

sECvNDUM LOCOS, L IB. II. I 3tam, ventosum fatum generare, cuius generationis in locis circa ventrem causam inuenimus, tanta caloris inopiam, ut excibis ac potibus vaporosum & ventosum fatum generet, proprer infirmitatem vero comprehensivae facultatis,interna ita asi elarum partium capacitas infletur & ex pleatur , Ut propter expletionem quidem distendatur, propter tensionem vero dolore afficiatur. Inuentum equidem & hoc nobis in commentariis est, in quibus communes & generales dolorum causas conia siderabamus, quod ob dissolutionem con tinuitatis similarium partium, dolor oboriatur. Dissoluunt autem ipsam erodentia .dissecantia, distendentia,& vehementer calfacientia ac refrigerantia. Qi apropter in doloribus circa caput, aegro S interrogare consueui, qualisnam eorum qualitas sit, Quidam enim vel ut erodantur corpora, doloris sensum perceptant. Quidam vero velut distendantur, aut grauentur, aut tundantur, aut solius vehementer inualescentis caliditatis aut frigiditatis. Siquidem enim velut erodantur aut pungantur senserint,vel humorum vel eiusmodi fatus acredo,causa putanda est. Si vero citra morsu in distendatur, repletionem diastensarum parti vel per ventosum fatum, Vel