장음표시 사용
3쪽
TEREA INDEAE GEMINVS, IN QUO OMNEs huius summae tituli, non tam secundum librorum, quam secundum spha-heti ordinem, pulcherrime demonstrantur. ΜοGUNTIAE ANNO
Cum gratia di priuilegio Imperiali.
4쪽
5쪽
NIMADVERTI, PRAES VL AMPLISSIME, Omnes,qui literarum monumenta posteris relina:
quunt, in ipso statim operis ingressu solere es rei,
quam suscipiunt tractandam aliquam aduocare defensionem : idq; non tantum ut lectoris antomum sibi concilient, sed, ut siquid in ipso forte
opere,rei susceptae uisum sit obesse,hoc pacto re moueant reddantq; rationem,cur inhoquelpootius Io sint argumento uersati. Quemadmodum M. Tullius,ne quis ei uiocio dare posset, quod relictis pulcherrimis splendidissimis defensionum laboribus, ad philosophiam se ea riquam in iambram retulisset, causam in ipsis philosophicorum librorum praefationibus proponit suis se perturbata atq; adflicta Reipub. tempora:in quibus cum nihil esset, ne. in soro, ne in senatu, eloquentiae dicendit facultati loci omnino: soc dicendi genus, quo dolorem tuum consolaretur,se elegisse non obscure confitetur. Pliniisus itidem Secundus,ut inuidiam arrogantiar quod historiam mundi describere instituisset, a se remoueret, nomina illorum, a quibus esset adiutus, seuoluminibus suis praetexuisse declarat. Sed & Comici poetae, siquos sorte suspicantur sibi futuros aduersarios, in ipsis eos prologis consulare solent. Et ne longior sim id apud Latinos sane quam frequens est: idem tamen apud Graecos parcius obseruatur,credo quod sibi persuaserunt,ia non ut Latini uti inuentis aliorum,sed inuenisse potius ea quibus atri deinceps uterentur. Ita* hanc praefandi ueniam nostri illi Latini suo sibi iure uendiis care potuerunt.Mihi autem in alieno opere praefanti,quis color,quaeue dea senso fuisset suscipienda rationem inire plane: non potuissem:nisi honestisi simis causis,cur hoc mihi iure liceret,adductus essem. Atq; uel in primis ad hoc suscipiendum , beneuolentia ac humanitas tua, quibus benisne me complecteris, honestum mihi calcar addiderunt. Quare cum fit cauissa cur hoc mihi liceat, non sine exemplo, & tuo maxime patrocinio conis fisus de methodo siue de summis quarum videmus nostrum illum Placentinum incredibiliter non studiosum tantum fuisse, sed & suo iure inter tuistisconsultos primas facile obtinuisi breuiter sum dicturus.Quicunqi aute
6쪽
uel apud Graecos uel apud Latinos summarum autores extiterunt,dest diosis omnibus bene esse merithmerito sunt existimandi. Nam cum nimioria sit perceptarum,comprehensarum rerum,nihils sita tu sapite in homine, non est dubium quin magnae sint gratiae illis agendae, qui sua induis
afuisis laboribus, rei tam fragili diligenter uolucrunt consultum. Ouo autem modo res facilius percipi possunt & comprehendi, quam si aut breis
uiter tradantur, aut summa te affer huc casus, asser occupationes , assieruarias animi passiones,quibus humanae cogitationes a longo aliquo narra,
tionis cursu facile auertuntur,quo minus uacet eis rei tam numerosae attendere. Sunt etiam qui relictis uerborum inuolucris atm lenociniis rerum duntaxat nudam cognitionem spectant illis certe nihil gratius sis facturus quam si nude tantum ac simpliciter rem exponas. Nec desunt indociles ad omnia, quibus nisirem simpliciter& tanquam ante oculos proponas, fruostra sis narraturus. Cum igitur praeclara ingenia haec tanquam diui litus intelleximent, hasce summas siue methodos, quibus res latius ac numero sus dicta paucioribus diceretur, nobis excogitauerunt. Nam summa est sentenciae alicuius, aut rerum, de quibus uerba fiunt, collectio. Underem aliquam breuiter enarraturi, sumi compendio multa dicturi dicere tale- summatim dicam. Et Iupiter apud Uergilium cuni egregie man, e quae Aeneae apud Didonem agenti diceret, sibi pcri timet,lic subiicit: Nauigo, lnvc summa est. Hac ita summa siue breui nar ratione videmus patrem nostrum caelestem praecipue fuisse delectatum
Paucis enim Moysi mandat quae sit Israelitis dicturus.Et rursus is ipse qui hanc describit historiam,quam paucis multa comprehendae quam nihil sua peruacaneo quanta deni cum fide omnia cum tamen in singulis enaris randis,ui describenda Moysi corporis dispositione, in Pharaonis item do mo , uita ac moribus prolixius rhetoricari potuisset. at plagas quibus idein miseris modis est amictus, integrum trolumen capere non posset. Quid diacam de miraculis, quae Israelitis in deserto contigerunt, quibus sane deis bendis nullius hominis artas quamuis eloquentis suffecericat ea tamen ipsa
paucis cum quanto affectu scripta uides diuinitus & quimota sacra l ria plura aliud agit, quam quod facienda nobis fugienda lite breuiter propo nies At haec tamen omnia, si ad philosopho describenda suissent, sexcenta
plaustra dius uolumina non ueherent. Quanto autem opere medicirerum
medicarum compendia probent, testis est Galenus in eo libro, quem Me. thodum Therapeuticam appellat. At haec quanti fecerit artium ac philois
sophiae methodu declaratille, qui epitomen philosophiae siue Margaritani
philosophicam opus non omnino contemnendum,scriptam reliquit: ut ne hic commemorem, quorum singulae methodi in singulas artes diligenter traditae leguntur. Nec minore studio totum ius ciuilein breue quoddam
compendium redigendi C. Iulius Cassar flagrauit.ius enim magno cum Iabore
7쪽
l boreat fautoritate dixi certum potes si modo per occupationes linuisset ex immensa legum copia, non nisi optima quares; at necessaria seliis gere. Videbat enim sui etiam temporis Iuriscosultis hoc uicti passim esse inis natum, at hanc pestem animos omnium inuasisse, quod in legibus interis pretandis, nec finem, nec modum facerent ullum. Nampheril omnes sic sunt assecti,ut citius de agro paterno quam de sua quisci; opinione deceadat. Eodem praeterea assectu, quo Iulius Caesar, Iustinianus sacratissimus
princeps permotus suisse cxistimandus est,cum totum ius ciuile, in tot iniulia uersuum tanquam membra dissipatum,in unum quodammodo corpus recolligeret: arbitratus simulid quod erat,iam multis legendis unius hombris artatem non sufficere: simul ut controuersiae illae antinomica siquae foriste possent oriri facili euitarentur. Et si rem ipsam attentius considerabiamus, ex altera parte bene quidem Iustinianus,ex altera uero male de studicilis omnibus meritus esse iudicandus est. Quod enim secit studio omnibus commodandi fecit, etiamsi euentus, qui postea secutus est,eum male fecisse declarit.Nam si omnino in controuersis fuisset nobis uersendum fatius fuisset in tot elegantibus atm doetis interpretibus aetatem cum frudiu consuismere, quam in tot barbaris cum tardio,ne quid dicam aliud,senescere. Fecit
igitur iustinianus quod potuit, & quod prodesse omnibus posse existimaa
pus ac summam redigendo: addito insuper edicto, quo cauit, nequis in hanc commentaria consis iberet. sed quomodo ei sit obtemperatum, uide rint quorum interest. Sed & summam illam,quam ex tot millibus uersuunt iuris ciuilis redegerat, usq; adeo facilem intellectu esse iudicauit, ut ei addi, scendae duntaxat quinquennium praescriberet: nec prius quenquam in asissessorum cosortium sulcipere dignatus est. At nunc quotus quiscp est,qui possit uel in decennio uti uicennio: etiamsi nihil aliud agat,tot iuris interpretes euoluerec Quid multis siquis est, qui se a veritate lassum iri putarit, ab hoc me scrupulo dubitationis liberet quaeso. Si Iustinianus summam illam qua totum ius ciuile complexus est, legibus muscpintelligendis satis esset,
dicauit ut etiam grauiter edixerit,iae quis in eam commentaria publice conascriberet: alterum certe essicietur, aut Iustinianum bene uetuliue, aut illos male fecisse, qui contra edictum in summam cius commentaria reliquerimus e diuerso. Sed siquidem illi bene secerunt, relinquetur Iustinianum male uetuisse,id quod certe nemo dicet: nisi qui uelit legis Iuliae reus fieri. Sed& ut ad propositum reuertar tam est laudabile rem summarie ac breuiorer enarrari,quam est uiciosum per ambages,ut siquis dicat Athenis Mega ram uesperi aduenit Simo : ubi aduenit Megaram, insidias secit uirgini: insidias postquam fecit, uim in loco attulitaimpliciter enim ac summarie sic dixisset: Simo postquam Athenis Megaram aduenit, insidias fecit uirgini. Quis autem nostrum est, qui aequo serat animo dicente animal rationale,
8쪽
coDIcIs DN. IVSTINIANI SAcRATISSIMI PRINcIPII. NOTA ARITHMETIcA PRIOR, TITVLVM : sequens uero, paginam indicat. Lin i. de quibus rebus supplieare liceat De summa Trinitate,& fide catholica ut nemo publicὰ de ea contendere
audeat. Tit a. aDe sacrosanctis ecelesiis. 5c de rebus ac priuilegiis earum De episcopis re clericis . orphanotrophijs .ia Xenodochijs, oc ploeliotrophiis,ec asceteriis, ec monachis. ec priuilegijs eoru, ec eastrensi peculio, ec de redimendis captiuis. Dc de nuptiis clericorum uetitis seu per missis 3. sDe episcopali audientia, re diuersis capitulis,quae ad curam pertinent pon
De haereticis re manichaeis, di Samaritanis F.
Ne sanctum baptisma iteretur 6. in De apostatis r. INemini licere signum saluatoris Claristi humi, uel in silice, uel in marmore sculpere aut pingere f. 33 De Iudaeis ec coelicolis s. 13Ne christianum mancipium haereticus uel Iudaeus, uel paganus habeat. uel possideat,ueI circucidat io. 3
De paganis 5c sacrificijs di templis eo
De his qui ad ecclesiam confugiunt, uel ibi exclamant,ec nequis ab ecclesia trahatur sDe his, qui in ecele*s manumittun
De legibus 5c constitutionibus principum,oc edictis 1 . is De mandatis principum rs. UDe senatusconsultis t6. in De uetere iure enucleando,& de autoritate iuris prudentium, qui in du stis leguntur x . De iuri, oc facti ignorantia ta. MDe precibus Imperatoti offerendis , ec
Quando libellus prineipi datus, lius
Ut lite pendente,uel post prouocationem,aut definitivam sentenciam nulli liceat supplicare M. in Si contra ius,uel utilitatem publicam, uel per mendacium fuerit aliquia postulatum ,ues impetrata xx. x De diuersis rescriptis . ec pragmaticis sanctionibus 13. Is De statuis& imaginibus t . asDe his qui ad statuas cofugiunt u. asDe ossicio praesecti praetotiora Orientis ec Illyrici αλ De officio Piαscos praetorio Africae. ec de omni eiusdem dioeceseos statis
De officio praesecti urbs L . 3 De ossicio magistri militum 19. 3o De officio quaestoris 3o. De ossicio magistri ossiciora 31. 3ε De ossicio comitis sacrarum largitionum 3t. 3 De ossicio comitis rerum priuatarum 33, 3
De ossicio comitis Orientis 3 De ossicio procosulis ec legati ,1. 3 De officio praesecti Augustalis 35. 3t De ossicio uicari, De ossicio praetorum 3'. 3 De ossicio rectoris prouinciae,& ut nulli patriae suae administratio sine speciali permissu principis permittatur
De ossicio praesecti uigilum m. 33 De ossicio ciuilium tuaicis q3. 33 De officio militarium iudicum gr. 33 Ne rei militaris comitibus uel tribunis lauacra praestentur M. 33 De ossicio diuersorum iudicu 44. 34Vt omnes iudices , tam eluisses, quam
militares. post administrationem dei' positam.
9쪽
INDE M. positam,quinquaginta dies in eluitatibus,certis locis permaneant As. 3 De officio eius qui uicem alicuius iudicis obtinet q6. De asset lotibus, di domesticis,& cancellariis iudicum Ar. 34De annonis, ct capitu administrant tu. uel adsessorum, aliorumve publicas sollicitudines gerentium, ec eorum, qui aliquas consecuti sunt dignitates As. 33 De contractibus iudicum, uel eorum qui sunt circa eos, ec inhibendis donationibus in eos faciendis,di ne adninistratiois tempore proprias aedes aedificent Ap. 3 De modo multarum, quae a iudicibus infliguntur so. 36De defensoribus ciuitatum 11. 36De magistratibus municipalib. st. 36De officio iuridici Alexandriae 13. 3 LIB II. De aedendo De in ius uocando
De transactionibus De errore calculi Depostulandoi. V
De aduocatis diuersorum iudiciorum
De aduocatis diuersoru iudicum s. si De aduocatis fisci p. 13 De errore aduocatora, di libellos seu
Vt quae desinit aduocatis partium, iu- . dex suppleat ii. εἶ De causis . ex quibus infamia irroga
De procuratoribus 13. F Ne liceat potentioribus patrocinium litigantibus praestare, uel actiones in te transferre t . o Deliis,qui potentiorum nomine titulos praediis assigunt, uel eorum nomina in litem praetendunt i s. or
Vt nemo priuatus titulos praediis suis uel at is imponat,uel uela regalia suspendat to. oi
Vt nemini liceat sine iudicis autoritata
signa rebus imponere alienis tr. Ne iucus uel respub. procuratores alia 'cui patrocinii causa illicite praestet
De negotiorum gestoru actione 19. 61 De his, quae ui metussie causa gesta sunt Io. 63 De dolo malo as. 6sDe in integrum restitutionibus mino
De filiosam. minore M. γε De fideiullaribus minorum 14. γx Si tutor uel curator interuenerit 1s. γa Si in communi eadem* causa restitutio in integrum postuletur 26. 'Si aduersus rem iudicatam restitutio postuletur 1 . o Si aduersus uenditionem 2s. γ3
Si aduersus uenditionem pignoris
Si aduersus donationem 3O. V Si aduersus libertatem y . Si aduersus transactiouem uel diuisionem in integrum restitui minor u lit 32.
Si aduersus solutionem a tutore uel a se factam dic. 33. X
Si aduersus dotem 5cc. 34. γοSi aduersus delictum suss&c. 31. Si aduelsus usucapionem 36. rs Si aduersus fiscum ecc. V. 'Si aduersus creditorem ecc. 33. 'Si se abstinuit haereditate 39. 'Si ut omii Iam haereditatem, uel bonorum possessionem,uel quid aliud a
Qui,& aduersus quos in integrum restitui non possunt 4 . γs Si minor se maiorem dixerit ρ. rs Si saepius in integrum restitutio postuletur M. VsDe his, qui ueniam aetatis impetraue , runt ΑΦ. γ'
Si maior factus ratu habueriti s. so bi di apud quem cognitio in integra restitutionis sit agenda M. in De reputationibus. suae fiunt in sudicio in integrum restitutionis, γ. SaEtiam per procuratorem causam in integru restitutionis agi polle s. l.
10쪽
r u D E π.la integrum restitutione postulata,n
quid noui fiat 4'. saDe restitutione militum. N eorum,qui reipublicae causa absunt so. ει De uxoribus militum , ec eorum , qui reipub. eausa absunt s. MDe temporibus in intearum restitutionis tam minorum , aliarum. personarunt quae restitui possimi, quam
haeredum eorum να. 8sQuibus ex causis maiores in integrum restituantur 13. sis De alienatione iudicij mutandi causa facta 34. ε De receptis arbitriis v. est De satisaando s6. 93 De iuris sermulis,ec impetratione actionum sublatis Fr. 93 De iureiurando propter calumniam dando sa. 93Vbi conueniatur, qui certo loco dare
promisit is. a Vbi in re actio exerceri debeat ες. tos
Vbi de haereditate agatur. uel ubi sim redes scripti in possessionem mitti
postulare debeant xo. a Vbi de ratiociniis,tam pubIicis.quam priuatis agi oporteat. it. ros Vbi eausas status agi oporteat xl. xcis Vbi quis decuriali,uel cohortali, lia-sie conditione conueniatur 23. ior
Vbi senatores uel clarissimi ciuiliter uel criminaliter eoueniane 24. tor In quibus causis militates fori praestimptione uti non pollunt 2s. to Vbi eausa fiscalis . uel diuinae domus, hominum eius agatur xS. io Qnando liceat unicuim sine iudice uia dicare se, uel publieam deuotionem
De iudiciis e. pyDe sportulis, ec sumptibus in diuersis iudicijs faciendis . oc de executoriis
De pedaneis iudicibus 3r saQui pro sua iurisdictione iudices daredariue possunt A. 93Nequis in sua causa iudicet,uel sibi ius
Qui legitimam personam standi in iudiciis habent, uel non F. 99Vt nemo inuitus agere,uel accusare cogatur V. 99 De ordine iudiciorum s. 99 De litis contestatione s. roo De plus petitionibus ab. Io De dilationibus ti . scis De inossicioso testamento 23. Os De inossiciosis donationibus M. M De inofficiosis dotibus 3o. De petitione haereditatis 31. De rei uindicatione ' 3i. t ΦDe uifructis,usuct habitati oe,re ministerio seruorum 33. sDe seruitutibus ec de aqua ιδ. ει De Iege Aquilia 3s. 33sFamiliae erciscundae 35. in Communi diuidundo 3'. i Communia utrius* iudicij, tam famialiae erciscuhdae, quim communi diadundo 33. 32 Finium regundorum 39. De consortibus eiusde litis ino. ε De noxalibus actionibus At. sua Ad exhibendum gr. sin
De religiosis, ec sumptibus funeru, re
De iurisdictione omnium iudicum. ecde foro competenti u. 3O3 Quando Imperator inter pupillos, re uiduas, uel alias miserabiles personas cognoscit, ec ne exhibeantur
Vbi de criminibus agi oportet as. io Vbi de possessione agi oportet 16. ros bi fideicomissum peti oportet tr. 1
LIB. IIII. De rebus creditis,& iureiurado r. 1 Si certum petatur a. 13sDe suffragio D u De prohibita sequestratione pecuniae