장음표시 사용
31쪽
PRIMUM coDIcis. 3debent in ecclesia homines comedere. εc bibere, dormire, uel aliquod negotia um seruile,uel saeculare exercere. Item siqui confugerint ad ecclesiam: nisi lone in ecclesia sanguinem fecerint, ues nisi serui fuerint, extrahi non debent, etiamsi fuerint criminibus irretiti,ues mole debiti praegraua ti,u t C. de his qui ad eccle. confug. l. praesenti. Item in ecclesia tumultus mouendus non est,ut C. de his rui ad eccle. conis. l. denunciamus. Item libertas seruis in ecclesiis data, perine ualebit, ac si coram ciuilibus magistratibus fuerit impertita, ut C. de his qui
in eccie. manumittuntur. Item secundo loco ecclesia dicitur omnium fidelium conuocatio tanquam rationabilium. E contra, synagoga est congregatio insia delium tanquam irrationabilium,hoc modo raro ecclesiae nomen in legibus ponitur,ut C. de fid. catho. l. ult. ec penuit. 8c C. ne sanct.bap. l. iij. re C. cle haeret. i. iij. Sed hanc significatione soli christiani. 8c catholici aduocabunt, magistratus creabuntur oc creantur,ut C .de epis audien l. nemo ec t. iubemus. 8c C. de Iudaeis l. ult. Item soli catholici filii .agnati,cosnati,haereticis parentibus,re consanguineis succedunt, & ex testamento. 8c ab in testa to,u t C. de haereti. I. cognouimus. Item duntaxat ca tholicus,con tra catholicum regulariter hodie levificabitur,ut infra uberius exponemus. Amplius tribus modis ecclesia dicitur, collectio, uel coadunatio uirorum uel mulierum in aliquo sacro loco constitutorum uel constitutarum. ad seruiendum deo. Sed hanc significationem, pene omnia,quae sub hoc titulo legutur,sancita muniunt. Ecce enim priuilegia sortitur in aequirendo, alias principaliter, alias ad instar, alias per consequentia Principat iter. ut olim collegium n hil capiebat ex testamento .hodie capit collegium, decanorum, monachorum, sanctimonialium, Θc miserabilium personarum in xenodochiis degentium. Sed re pauperibus , ec captiuis etiam incertis iure relinquitur pietatis zelo, diurni numinis intuitu, iuris rigore mitigato, ut C. eo. tit. l. i. C. de epi. l. quid. l. nulli. l. siquis. Item ecclesiae in infinitum sine
insinuatione ritae donatur. Donatarum enim rerum modus est immensitas, ut aut. de alienatione. Item secundum pene omnium sententiam, exemptione.
donatione deciam non insecuta traditione, ecclesiae uindicatio directa, uel utilis datur: ergo &dominium ei acquiritur, ut C. eo. l. ult. Et ad instar ut puto ecclesiae quaeritur dominium, puta: si oeconomus comparauerit,qui ex pecunia ecclesiae suo, id est oeconomi nomine. Cum enim militi,adulto pupil lo,per eorum defensores sic quaeratur,cur non etiam ecclesiae ' ut C. arbit. tutel. l. curatorec C.de ser. pig. dat. l. si tutor. Per consequentiam acquirit ecclesia plurifariam ex priuileg is. Ecce enim per Codicem,si ecclesia alicui rei immobilis usu- fructum temporalem concesser it,exacto praefixo tempore, etiam rei consimilis dominium nanciscitur,ut C. eo. l. iubemus in h. Item siquis ab ecclesia rem immobilem acceperit per donationem, ec rem aeque bonam ex priuilegio per consequentiam nanciscetur ecclesia , ut C. oc authentica qui res. Item per consequentiam ex priuilegio ecclesia dominium quaerit, siquis legitime se monachum fecerit. Uce enim siue reliquerit ascendentes, uel descendentes omnia quondam sui monasteri j fiunt. Nec enim postea testari potest,ergo nec testamentum conditiam mutare,si iam sit monachus factus. Sane in experimento adhuc constitutus,& poterit mutare,ec ex nouo componere,ut C. eo. authentica
ingressi. Item nec alias relinquet legando, fideicommittendo,donando,ut in authentica C. de episcopis Nunc autem. Sed per illam authenticam, eaterius detrahetur,si opus est,ut silii parentesve legitimam habeant. Porro per posteriorem authenticam si qua mulier C. eo. si pater non diuiserat inter liberos, etiamonachus factus, inter eos diuidere poterit non tamen testabitur: quia suorum
bonorum esse dominus desiit. Quippe etiam non dominus . ut arbiter a ua
32쪽
rite diuidit. ergo haec authentica non corrigit authenticam. Nunc autem 5 e,
Ex praedictis colligitur ita, si diuiserat antea uel male non diuidet postea. ergo si plus dedit legitima, caetera erunt monasterii. si legitima tantum similiter, sin minus facienda suppletio est, non per eum, sed per iudicem,uel per legem sim iis liter. Atqui si non diuiserat antea, postea diuidere poterit, di quidem, si magis
dilexerit adhuc prolem quam monasterium, ei omnia concedere poterit: prae ter id, quod sibi uice monasterii tanquam uni ex liberis , id est debitum subsidium assignare conceditur. Si uero plus dilexerit monasterium,ei omnia poteritast gnare dum tamen unicui* liberorum, uel legitimam reliquerit. Ergo si non antea quam monachus fieret, nec postea, diuisit, omnia monasterii sient: dum tamen, si minus legitima, uel si nihil liberi habuerint, eis detur, ec suppleatur. Idem puta si filius monachus.& emancipatus, uel pro emancipato habendus. ascendentes reliquerit. hi enim si non habuerint a filio legitima, dabitur eis, aut supplebitur. Non tamen dico,quod filius praedictus monachus inter parentes pollit diuidere, licet pater inter filios possit id agere. nam ec alias qualis qualis uoluntas parentis, inter filios tenet, non filii inter parentes. Item quis potcst filium sibi facere per adoptionem non tamen patrem. Item filius sui superioris transmittit eo animo aditam haereditatem ad situm filium, non econtra. Item
pater uocatur ad legitimam successionem filii emancipati, sed no econtra. Item retinendo haec priuilegia habet ecclesia. praedia ecclesiarum muneribus Bididis, ut calcis coquendae,uexari non debent:& praesertim si fuerint dedicata, ut ex frumento,uinoc, in his nato, eucharistia conficiatur. Item nihil praestabunt principi ecclesiae, nisi ordinatum, id est tributariam collationem, di unam extra. ordinariam, ut si contigerit Imperatorem inde proficisci, ut C. eo . l. placci . ec t. neminem. Item licet praedia clericorum propter cellationem tributorum in fiscentur, non tamen praedia ecclesiarum transferuntur, ut C. de episcat. de his ec C. eo. l. placet. Item prohibetur, ne qua sterilis polleilio ecclesiae donetur, hoc quoi sorte eo sit, ne rebus suis ecclesia priuetur eas uendendo, si nohabuerit pecuniam, quam in sterili poli estione melioranda impendat. ut C. eo authentica sicut. Item ecclesia possessionem suam differenti modo a priua ris retinet: quia posscisionem suam alicui in emphytculini conccisam , ca none non praestito post biennium recuperat, ut C. co. l. sancimus. Item ecclesia in retinendo gaudet priuile3io, quod ut priuatus x. vel xx. annorum silentio excluditur, ecclesia, locusve alius uenerabilis, non nisi quadraginta annis remouetur iudicio, ctiam si ab alio coeperit praescriptio. Nam S usurae alias minores si fisco coeperint deberi, fiunt maiores, ut. st . de usur. l. cum quidam. Sane praescriptionibus minoribus omnibus , id est illis quae sunt instadecem annos,ut quad riennii, triennii , bienni l .anni, forte ec semestris, ta duorum ensium,centum dierum remouebitur ecclesia, ut C. de haeret. authen. idem de C. de ecclesiis authen. quas. Porro contra praedictas praescriptiones, uelut iumuencula,restituetur. ergo ecclesia minus priuilegiata est, qua pupillus,uel fistu quia res ecclesiae mobilis prophana,non sacra,usucapitur: non pupilli, uel fisti. Priuilegiatior est ecclesia, quia non remouetur: nisi quadraginta annis, fiscus triginti, ut i f. de diuer. praes. l. in omnibus. Aeque priuilegiata est,quia sicut praedium minoris longo tepore non praestribitur ita nec ecclesiasticu. Quid ergo dicemus de actione ciuitati competente, nunquid usQ ad centii annos durabit,sicut in C. legitur, uel duntaxatus' ad quadraginta annos,quia authen. no loquitur nisi de aetione ecclesiastica. Sane dictum intelligi debetetiam in actione ciuilia maiori,csi eo tempore actio supponatur ecclesiae iure Codicis. Nec ecclesia Coa
stantiliopolitana immobiliapoterit alienare . sed non quasi alienare: nisi in uo casu , id est
33쪽
eam, id est in usumfructum temporalem eoncedere. Porro hodie multis modis
omnis ecclesia,& omnis alius uenerabilis locus, poterit res immobiles quasi alienare, re uere alienare, non alias etiamsi omnes clerici consentiant,ut C. eo. tit.
i. iubemus. Ecce enim quasi alienabit locando, sed tamen usi ad annos xxx. ut C. eo. Item quasi alienabit dando in emphyleusim,ut C. eo. authen. perpetua, item quasi alienabit pignorando quando debitum urget, quod ex mobiIibus solui non possit. item propter mores praelati ecclesiarum, Episcopi, Abbates. Abbatillae inlaudant: ergo quasi alienant. item propter fiscalia onera inutile
praedium ecclesiasticum iure alienatur, ut C. eo. authen. item. Secus in praedio minoris. item uere alienatur permutando cum principe. item permutanda est alia ecclesia,cum utriusq; indemnitate. ecclesia tamen nec ecclesiae nec principi
Mendere poterit. Cum ergo possit permutare ecclesia praedia cum ecclesia, eccum Imperatore,& permutator sit in omni diuisione,poterit etiam diuidere: Si habeat communia cum priuato non prouocans, sed prouocata , si cum alia ecaclesia etiam prouocabit. Item iudicio meo,& pro redemptione captiuorum, lepro exhibitione miserorum,di languentium, ecclesia, id est rector ecclesiae immobilia, di ea, quae computantiit inter immobilia, uere ec Ieilitime poterit alienare. Absurdum enim est causas, uel res quascun*, animabus, id est uitis ho minum praeserre,ut C. eo. l. sancimus. Item si debitum urget, ec ex se mouenistibus,re ex mobilibus, solui non poterit praedium ecclesiasticum, poterit uendi. cuiquam plus offerenti: non tamen oeconomo,cognato,uel affini, ut C. eo. au then. quibuscunq;. Poterit etiam creditori in solutum dari, addita tamen in pretio parte decima,& ita tamen si res illa uenalis sit mediocris , 5c ita demum si id debitum in utilitatem ecclesiae fuerit conuersum, ut C. eo. authen. hoc ius. Ex praedictis colligitur quia uasa sacra, minus priuilegiata sunt, quam praedia quia pro debito,& pro redemptione captiuorum,di exhibitione pauperum uendumtur, sed non immobilia. Sunt oc in duobus magis priuilegiata, quia priuilegiata non venduntur, nisi sint superflua. Integra duntaxat atq ecclesiae, confracta cuia
cunct personae,ut C. eo. authen. praeterea. Poenae oeconomorum, alias uere, uel
quasi, alienantium contra Constitutiones principum, sunt hae. Contrahentibus secum tenebuntur. Ecclesiis quo*, siquod damnum, propter tales de facto factas alienationes, ecclesiae senserunt. puniuntur etiam acceptores, distinguuntur tamen lucratiat a non lucrativis. Ecce enim donatarius , rem immobilem sibi donatam cnm omni causa medii temporis restituit, aliam rem suam immobilem aeque bonam ecclesiae dabit. Pignoris acceptor, excepto casu superius posito,& pignus reddet,& fructus omnes, ec actionem contra ecclesiam a mi
tet: sed contra alienatorem habebit. Emphyleuta. 5c ab emphyleus cadet, oequod dedit non repetet: imo statim totum soluet, quod soluturus esset, etiam futuri temporis nomine,perinde acsi ucre contraxi siet. Emptor rem restituet.
re si pretium dedit, non repetet: sed si uendiderit, dare non compellitur, oc fructum omnem non percipiendum. quia titulo quali quali gaudet,sed perceptum
etiam consumptum restituet. Idem in permutatione, ut C. eo. authen. qui res.
Nee enim bonae fidei posset Ior dici debet, qui contra legum interdicta merca tur. Puniuntur scriptorcs instrumentorum, quae fiunt super praedictis contractibus uetitis. Puniuntur etiam iudices,apud quos talia conficiuntur,ut C. eo. I. iubemus . Quaeri potest qualiter emptor punitur , cum pretium soluit, uel abeeconomo repetit: imo punitur,quia etiam fructum consumptum restituit: nisa sorte quatenus pro fructibus quaerendis impendit. Sed in eo grauatur,quia tam tum contra oeconomum agit, a quo sorte nihil repetit, quia nihil habet. Quid
ergo a quid ecclesiae Praedium alienatum contra uetitum uendicabitur uti
34쪽
.ι PLAcENT IN Vs IN LIBRUM per oeconomum pro tempore: sed si hi desciunt,per alios cIerieos. Sed si alii defecerunt,per quoscunq; Parrochianos: ad instar curialium qui retrahuntur per quoslibet, ut C. eo.& C. ubi quis de curiali uel coartat. l. siquis. AmpIius,sorte idem oeconomus, qui uendidit, reuocabit ecclesiae fauore: ut pater filia uenditusicut maritus quod donauit uxori, & sicu i donator ab ingrato donatario. ec ab eo cui sine insinuatione donauit ultra modum. Expositis priuilegiis, quae tribuuntur ecclesiis,in acquirendo, in retinendo, amittedo , in alienando: ne nimiu insultent clerici, iuris comunis rigore, cui ecclesiae subi jciutur, interseramus. Ecce
sicut dic tu est ecclesiae,5 clerici principi per loca proxima*ficiscenti ministiatec obsequia exhibent. Item ad extructione pontium,& itinera circa possessioes suas constitutorum,conferre compelluntur,ut C. eo. l. ad instructiones. Item uecclesiasticum nauigium. ut non transferat felice embolam fuerit ab oeconomo excusatu confiscabitur: sed ad excusante pertinebit periculis. Item sicut praedia priuata clericorum debent tributum, ita praedia ecclesiarum debent tributum. ut C. eo. l. placet. Sane ita oportet intelligi si ecclesiae fuerint. Italica enim praedia : ergo nec ecclesiastica. tributa dabunt, ut C. de episco. ec cleri. l. de his. In summa sciendum est, quod praedia Thessalonicensium ecclesiarum, ec Thessalonicensium clericorum, tributa non praebent,ut C. eo. sacrosancta. Item illud praetereundum non puto, quod in authen. legitur. Si res fuerit pretiosa,quae datur in emphyleusim, parum tamen aut nihil praestet pensionum ,res subtiliter in xx. annis aestimetur, oc ex hoc iusta pensio constituatur. Hoc ita exaudio: domus pretiosa ualebat centum, de centum in anno pos Iuni haberi decem , 5c dedecem libris, xx. solidi ergo siquis uelit domum talem accipere in emphyteusini,debet statim ecclesiae xx. libras. Vel aliter, domus ualebat centum : ergo
quini libras debet singulis annis, quippe quilam librae datae singulis annis usi
ad uiginti annos, faciunt centum. Item in summa notandum est, quod praedia . quae ab Imperiali domo ad ecclesiam peruenerunt, pro debito alienari non ponsunt: licet pro redemptione captiuorum possint, sorte ec cum alia ecclesia , occaprincipe ualent permutari. DE EPIsco P Is ET cLERI cIs, ORPHANO TROPHIIs, ET NE Nodochijs,N piocho trophiis, ta asceteriis,& monachis, 5c priuilegiis eorum, oc castrensi peculio, Sc de redimendis
captiuis,& de nuptijs clericorum uetiatis seu permittis. TIT. III.
HAbito tractam ecclesiarum, ec rerum ecclesiasticarum, dicamus de miniastris earum: ec quia inter ministros ecclesiae , alij sunt minores, ut clerici, alii maiores, ut episcopi, de episeopis primo,& de cIericis secundo loco loquamur. Quia Xenodochin, ec caeteri his consimiles : qui uulgari sermone hospitales se nuncupant, tertium locum obtinent, tanquam clerici licet non sint clerici de his annectamus. Quia monachi,ec consimiles, maiori priuilegio gaudent, quam alii clerici licet quando sint laici,de his uideamus. Quia per episcopos redimendi sunt captiui. oc pauperes exhibendi, ex pecuniis ad cai sas istas relictis, de redimedis captiuis dicamus. Et quia clerici, quasi castrense Peculiu habent, in quo testari possunt,etiade his audiamus. Et quia clericorum alij permittuntur, alii uetantur contrahere nuptias, de clericoru nuptiis uetitis seu permissis disseramus. Sed quia de redimendis captiuis,N de peculio quasi castrensi eorum,de nuptiis eoru pauca dicturi sumus, etiam de his quatuor capitulis primu audiamus. Siquid Pro redemptione captiuoru,uel exhibitione paa Perum. uel
35쪽
li captiuis, uel pauperibus incertis,testator reliquerit,ut C. eo. l. id quod multo magis si captiuos specificauerit. Et siquide testator dixerit per quos ,re quas, θύquantis pecun is, debeant praedicta fieri, id obseruabit. Si uero episcopus ipsius
ciuitatis, ex qua origine destinctus duxerit, peccans illas acceperit, etia eroga hit, si quaestio non referatur unde origine duxerit. Si uero ignoretur ubi deicii ictus obierit,episcopus illius ciuitatis praedicta celebrabit: ido fieret etiam si testator sic dixerit. Idem oeconomus faciet deficiente episcopo,ut C. eo. Praedictarum autem ecclesiarum praelati, pro talibus experientur,ci conuenientur: quia
haeredes sunt non ad commodum, sed ad onus situm, quia testator in his falcidiam declinauit. ut C. eo. l. nulli.& l. siquis ad declinandam. Si quod peculium habent clerici filii tam . illud quasi castrense nuncupatur. & de eo testari possunt
multo fortius si patresfam. sint,qui patrimonium nabent, siue rectores ecclesiarum sint, siue rectoribus subditi,disserunt tamen. Ecce enim episcopus,&omnis alius rector ecclesiae, testabitur recte de reb his, quas habuit, ante regnum ecclesiae. Item de illis,quae obuenerunt ei, post regnum a cognatis usin ad gradum quartum ab intestato: ex testamento, iure singulari, uel uniuersiali, ex uoluntate superstite praedictorum cognatorum. Ita tamen testabit tir omnis praedictus, si non fuerit monachus. Porro si intestatus decesserit,non ecclesia, sed catholica cognatio in praedicta sibi succedat. Res certas undecunq; di quomodocunq; sint obuentae . ecclesiae reseruare debet: ergo si sua industria quaesitas redonatas reliquiiset simpliciter, intuitu etiam suae personae, multo magis, si intua itu ecclesiae. Porro si consumpserit in opera pietatis non delinquit,ut C. o. authen. licentiam. Clerici alij de omnibus quae undecunt habuerunt,uel citiae sie runt, testari poterunt iure,tamen si fuerint patresfam. Si uero fuerint filntam. de quasi castrensibus tantum. Sed hodie,licet non olim,ascendentes legitimam Partem ferant,ut C. eo. authen. sed hodie: hoc ita. nisi monachi fuerint, uel niuex re ecclesiae, uel praesti mptione quaesierint. Clerici duntaxat, qui cantores sunt, uel lectores, permittuntur contrahere nuptias primas, & secundas . non tertias. Et quidem si contraxerint secundas, ad culmen maioris sacerdotin nota ascendunt. Sane propter primas,ut promoueantur,nsi inhibentur: nisi di ipsas primas contraxerint cum vidua, uel alias interdicta: multo magis cessant cum
extraneis mulieribus clericorum cosortia, ut C. eo. authen. multo magis. Sane
eum matribus,cum filiabus,& cum aliis: cum quibus nihil taui criminis existimari foedus naturale permittit, alii clerici habitare poterunt, sed di cum uxoribus quondam, ut C. eo. l. eum. Atqui si mihi credidissent hoc non permisi si ent. Porro episcopus cum nulla muliere habitabit, ut C. m. authen. episcopo. Xenodochii ,α his consimiles dicet non sint clerici, tanquam clerici tamen sunt honorificandi. Quippe depauperauerunt se propter dominum. Orphanotrophi adolescentium sunt quasi curatores, ac orphanorum pupillorum sunt quasi tutores. Nec enim testamentarii sunt, ne* legitimi, quando nec a iudicibus dantur. Hi conueniri di experiri nomine miserorum,scut clerici, neq; ad cautionem nec si peccauerint: tanquam patres, ad ratiocinia non artabuntur, ut C. eo. l. or Phanotrophos.& l. omnes. Quatuor capitulis sub compendio pertractatis, exoponamus , quae singularia priuilegia ab alijs clericis habeat, quaeq; iura communia. Dicitur autem episcopus ab epi, quod est silpra, di a scopo, quod est intendo: inde episcopus qui super intendit. Haec sunt episcopi priuilegia. Episcopus testimonium dicere nG compellitur, sed nec ut iuret ad testimonium
inmittitur. veru,si uolet, sine sacramento testimonium dicet, eil creditur tanquam alii. qui iurasset,ut C. eo. l. nec honore authen. sed iudex. Porro omnia
36쪽
s P LacENTINUI IN LI2RVM alius clericus, re presbiter, tactis euangeliis compellitur. Sane presbyter,
diaconi, si incautia ciuili falsum testimonium dixerint, a diuino ministerio utiennio prohibentur : si in causa criminali, clericatus honore nudabuntur. Caeteri clerici sine delectu causae, legitime compellentur ec coercebuntur, ut C. eo. l. presbyteri. Item Episcopus in se delinquentibus ignoscere debet, ut C. eo. l. clericus. Item parabolani in matriculis scripti episcopis prae caeteris obsocundare debent, ut C. eo. l. parabolani. Item poenitenciam clericis iniunctam episcopus imminuere potest,ut C. eo. authen. interdicimus. Item episcopo per calumniam criminaliter accusato, in xxx. pondo auri accusator percellit ut, ut C. eo. i. siqua. Item nullus episcopus sub ciuili iudice litigabit,nisi uoluerit, iaci princeps mandauerit ut C. eo. anthen. nullus. item Iiteris episcopi clericus munitus esse debet qui proficiscitur ut C. eo. l. siqua. Item episcopus pro re hiis ecclesiae suae conuentus nullas sportulas dabit ut. C. eo. authen. sed hodie. Item nouas sancitora reliquias Episcoporu arbitrio reponere expedit ut. C. eo. l. decernimus. Episcopus nedum pedibus sed non manibus percutere debet uta C. eo. authen. sed neq;. Item Epistopalis ordo a patria potestate, et a seruili,&asscriptitia conditione liberat, sed non a curiali,uel ossiciali,ut C. de decur. l. Gquis. Sed hoc est fatuissimum,quia non durant in illustribus hae conditiones ,ut authen. sed epistopalis dignitas oc authen. episcopalis ordo. Item si seruus. etiam ignorante domino, fuerit clericus factus, ec infra annum fuerit etiam in
episcopum promotus,postea non retrahetur: licet alius clericus insta annum re locetur, ut C. eo. authen. si semus. Item episcopus ad nullam tutelam compelli debet,uel admitti: nec monachus. Sand Omnis alius clericus, admitti,uel co pelli debet, ad testam alariam uel dativam. Admissus ad unam legitima, cusabit se ab alia, si uolet: si tamen scripserit intra quatuor menses, legitimam tutelam se suscepisse spontanea uoluntate: si non scripserit compelletur etiam ad aliani
legitimam,ut insta authen. presbyteros . hoc in casu tutela unica,etiam non negotiosa praebet excusationem. Item iudicio epistopi oeconomus debet ordinaritat C. eo. l. omnes. Item quondam serui haereticorum,iudaeorum,si christiani focti sunt, liberi sunt faeti,ec per episeopos sunt defendendi, ut C. eo. I. ult. Item episcopi prouidere debent,ne negotiatores etiam Imperiales,commodum mercandi excedant. Item uindicare debet clericos, qui reos ad poenam pernentes manu tenent oc defendunt. Item episcopi iurisdictioem habent adeo,ut ab eius sentencia olim apellari non possit. Item ne in carcere detenti ultra modum op-Primantur,insinuare debet. Item episcopus curare debet, ut magica uolumina comburantur, ut in authen. Item ne lenocinio patrum,uel dominorum, filiae. seruae te prosti tuantur. Item qui creantur defensores, si dubitetur, sint ne catholici, se christianos esse coram episeopo iurare debent. Item expositos a parentis hiis dominisue, adultos postea iactos, aduersus parentes dominosue episcopi manu tenere debent. Item iudicio episcoporum, furiosi curatores habere de-hent:& furiosorum filii 2c filiae propter nuptias donationes oc dotes. Item ecapud episcopum actio ec exceptio per libelli oblationem perpetuatur, ut C. de
episcopa. audien. l. i.& l. addicitos. oc I. siquis. 5c l. epistopalis.& I. iudices. Sc l. mathematicos . oc l. decernimus. & l. si lenones. 5c l. iubemus. & l. nemini. 5c I. de creationibus. 8c l. si praeses. 8c l. sancimus. Exposuimus episcoporum singularia,nunc audiamus omnium clericorum, tam episeoponim quam aliorum clericorum communia. Ecce nulli clerici hospites milites sit scipere compelluntur,ut C. eo. l. i. Item nulli clerici debent inhonesta negotiari. sed nee angariari
Uel per angariari per principem: nisi per loca proxima proficiscuntur. Sed oc u
asi putri uant clerici,nisi fiant episcopi per dominum possunt angariari, ut C.
37쪽
eo. l. secum l. quisquis. Item curiales clerici fieri non debent, factit retrahi illia eo debent per iudicantes , ut C. eo. l. siquis: si iudicantes nolint per quoscun
populares,ut C. de decurio l. siquis . nili in monasterio honeste uixerint per an nos xv. ut C. eo. authen. sed neq;. uel nisi adeo processerunt, ut creati sint presbyteri,episcopi,uel diaconi, ut C. eo. l. ad similitudinem. Item nulli clerici la elirymosis spectaculis, uel alearum ludis interesse debent,ut C. eo. parabolani Item omnes clerici iudicio sisti iurare prohibentur,ut C. eo. cum clericis. Sandillud tantum clericis priuilegio dari non extimo, ut si in causa obtinuerunt decimam quantitatem in libello comprehensae, petere Pollint , ut C. o. authen. generaliter. Item nullus clericus ultra quatuor siliquas pro sportulis dabit ut authen. sed nem C. eo. Item Omnis clericus,ergo & episcopus reatus conuenietur, puta de crimine ecclesiastico,de pecunia. Sane in quatuor causis etiam apud ciuilem iudicem conuenietur de crimine ciuili de statu per appellationem, ut C. eo. authen. clericus. ec C. de episcopa. audien. authen. siquis. Porro non epia scopus, non is qui ultra episcopum est, non monachus siue sit tantum monachus, nec monachus di clericus, non nisi apud episcopum inuitus conuenietur de quocul nesotio ut C. eo. authen. licet oc authen. causa. Item asscripticii etiam praeter dominora uoluntatem clerici fiunt, ut C. eo. authen. allicripticios. Item si dominus seruum clericum facit ordinari, seruus quondam eo solo liber fit ecingenuus. Idem fit a sciente maiori tamen,& non contradicente, clericus ordia natur. Idem puta de serua sistat clerica ueI monacha. Quid dicemus si igno- rante domino ordinantur profecto si domin gnorante episcopus factus sit, re tineri poterit, postea minime, ut C. eo. authen. si seruus. Et est quidem notabile quod seruus anno libertatem praescribit, oc dominus dominium amittit. Item seruus experimento per triennium probabitur, priusquam fiat monachus: nisi fuerit probatae,& notae uitae,ut authen .eo. siquis ignotae uitae uir ante triennia. monachus fieri non debet. non enim facilis est in re mutatio, nec sine animae fit labore,ut in authen. de monachis. Item nulli clerici promoueri debent pretio,
uel precibus porrectis a se alioquin, di qui ordinat, re qui ordinatur, degrada bitur ad initar publici criminis,laetaq; maiestatis, accusator poterit insicribi,
ut C. eo. l. si quenquain. Sed nec clerici propter priuilegiorum multiplicitatem, impune de uiant, nimium superbiant,elaticla insolescant. onerantur aliquando, nec eis honor detertur in omnibus. Ecce enim episcopus degradatus si tentaverit episcopatum repetere, quam procul depelletur, oc in monasterium deo trudetur,ut in eo degens defleat, quod in episcoparis deliquit, ut authen. eo. Sed & si intra septa domorum suarum mulierem detinuerit sicut iam dictum est de episcopatu deiicitur. Quippe non tantum episcopi,imo oc minores clerici, tanto magis sunt puniendi, si excesserint: quibus cum plurimum honoris delatum est,si in occulto inueniantur crimine, ut C .eo. l. presbyteri. Item cleriaeus si fuerit executor: quod est notabile,& modum excesserit,a clero remouebitur,ut C. eo. authen. sed ne . In summa illud notandum est, quod illis cleri- eis tribuuntur priuilegia,non uagis,palantibus,ta desidibus circa diuina miniasteria, ut C. eo. i. generaliter. Amplius illud notandum est, quod episcopus sine concessione, & sine literis sui metropolitani, ecclesias suas relinquere non debet. Sed net citra Imperialem iussionem ultra annum abesse debet. ut authen. quom. oporteat episcopo. Item in summa illud notandum est,quod sponsus sponsaue, si monachicam uitam elegerint,in nullo grauantur, secus inconiugibus: quippe si maritus se monachum fecerit,uel mulier se monachauerit, is qui remanserit in saeculo,tantum consequatur, quantum dotis nomine,uel donationis Propter nuptias iuerat iucraturus ex morte: sed ita demum si inte
38쪽
PLACENT IN Vs IN LIBRUM cessit pactum, ut C. de rei uxor. Q. l. rem in praesenti. Quid ergo quod disiim-ctive dicitur, C. eo. l. tat. legitime uel ex pacto. Et quidem legi time ita debet i telligi, id est ex pacto lege formator puta, si pacta inaequalia fuerunt , pactum maius trahatur ad minus, ex pacto simplici, id est ex pacto per omnia seruato, puta si aequaliter pepigerunt. Amplius sciendum est,quod pater Iaicus filium
monachum: etiam iure ueteri, in potestate cogitur constitutum instituere , uel exhaeredare, sic in hoc casu, monachus habetur pro uiuculicet in superiori,id est in lucrando habeatur pro mortuo. Item filius laicus siquid habuit, etiam noa patre, ec econuerso, patrem monachum cogitur instituere, licet talis sit. Nee enim mortuus uiuentis,decessor successoris, testator haeredis, succedaneus esse potest, sed uix est ut id obtineat. DE EPIsco PALI AUDIEN cIA, ET DIVERSu cAPIT Iis, quae ad curam pertinent pontificalem.
oeia inter caetera priuilegia, quae episcopus habet,ut audiri debeat,de epiata scopali audientia subiiciamus. Exponamus itare, quaesit distinctio causarum .di quas causas possit episcopus iudicare, ec inter quas personas. Causa alia est ecclesiastica, siue diuina, alia humana. Ecclesiastica,alia criminalis, Ut de crimine ecclesiastico, alia non criminalis . haec alia saecularis , ut de pecunia.
alia spiritualis,ut de decimis , primitiis, de sepulturis . di de oblationibus: oc si
quaeratur, an ecclesia ad hunc episcopum, uel ad illum, debeat pertinere. Humana causa,alia pecuniaria, alia ciuilis, ut de statu: alia criminalis, ut de homicidio,de falsa moneta. Et quidem episcopus audit duo genera causarum pecuniarum, scilicet oc criminis ecclesiastici, ut Sumoniae. Caeterae causae ad iud cena duntaxat ciuilem pertinent. Audit episcopus causas, alias ex necesssitate. alias ex partium uoluntate. Ex necessitate iudicat inter clericos sibi subiectosta sine damno actorum conficiendorum, nec sportularum ut dicamus authemticam priorem corrigi per posteriorem. Item ex neces litate iudicabit, si laicus uel clericus extraneus,conueniat suum clericum. Ex tribus casibus,ex uolun- te partium iudicabit, puta inter duos laicos,inter duos extraneos clericos: etiamsi unus clericus laicum conuenit,semper tamen ut iudex iudicabit, e id ex pressim agatur , siue ab extraneis cum ex sententia adeuntibus , in contrarium specialiter non exprimatur. Tunc demum tanquam arbiter pronunciat, cum id expressim dicitur,ut ex compromisso pronunciet: hoc tamen inter non sibi su iecitos, quippe nullus iudex ordinarius nec ergo episcopus, inter eos, quibus
praeest,uelut arbiter cognoscere potest,ut ff. de recepi. arb. l. iiij. Quid est quod dicitur , quod episcopus inter extraneos morte arbitri residebit, hoc ideo dura puto, non quasi inter eos semper sit arbiter: sed quia ex sententia episcopi, sicut nec a sententia arbitri olim appellabatur. Item de ciuili duntaxat negotio, ecnon de crimine ecclesiastico arbitri more residebit. Porro meo iudicio γ hodie a sententia episcopi appellabitur, oc ad ciuilem iudicem causa transfertur: maxime, si episcopus caulam pecuniariam sententiauit,ut C. eo. authen. siquis. sorte si super crimine ecclesiastico pronunciauit arbiter, ad Metropolitanum. Sicut enim iam dictum est, criminis ecclesiastici causam, etiam pecuniariam tantummodo,terminabit episcopus ergo di metropolitanus. Notabile tamen est, quod ab episcopo non appellatur semper au metropolitanum. Caeteras causas inter clericos uerrentes. ciuilis iudex examinabit, ut de statu, item de crimine
eiussi: sed tamen lis illa insta duos menses est terminanda . sed tamen non prius
39쪽
a ciuili iudice castigabitur, quam per episcopum sacerdotij sipolietur, ut C. de
episco Oc cleri. authen. clericus. In summa notandum est,quod etiam sine seriaptis,episcopus iudicare potest,etiam lites non breues,ut authen. ut clerici apud proprios episcopos 5cc.ec de diuersis capitulis, quae ad curam episcopi,& reue rentiam pertinent pontificalem. Licet de his in titulo ponati ir,ideo in praesenatiarum nihil dico, quia in superiori titulo sufficienter dictum existimo. Da HAERETI cIS, ET MANIcHAElf, ET SAHARITANI s.
DIsseruimus in superioribus de ministris catholicae fidei, de cultoribus christianae religionis, qui fidem christi custodiunt nunc audiamus generaliter de haereticis, ec specialiter de manichaeis, ec Samaritanis, qui contra fidem promissam ueniunt,qui fidem uiolant,& confundunt. Ausamus itare,qui sint haeretici, ec uere dicantur haeretici, ec quae sint species haereticorum, ec quae sit
poena eorum. Haeretici fiunt,qui uel leui argumento a iudicio, uel tramite catholicae religionis detecti fuerunt deuiare, ut C. eo. l. quicunq;. Haeresis graece
ualet diuisio. inde haeretici quasi diuisi, id est separati a fide catholica .a religione
orthodoxa. Inde herciscunde uerbum trahitur. Haereticorum alii maximam
haeresim praedicant, alij sapiunt leuiorem. Maiores haeritici sunt hi Manichaei. Arriani, Eulichiani, Samaritani, Ophitae, Donatistae, Priscillianistae. His omnibus legitimus actus interdictus eii, omnis legitima conuersatio adempta, his nihil ex mori biis,nihil ex legibus est commune cum caeteris, horum bona publicantur. Hi non a parente . nec a parentibus, aliquid quocunt titulo percipere poterunt,non in alium conferre: sorte in filios catholicos, aliosve homines orthodoxos. Ergo horum bona, aut fit in catholici, ec consimiles cognati habebunt, aut sorte minime, tanquam in maiestatis crimine. Ergo praedicti haeretici in neutra significatione habent factionem testamenti, sed neq; haeretici inter se testificari pollunt, ut C. eo. l. penult. Porro alijs haereticis, qui lenius errant, permissum est testari in filios catholicos , ec in cognatos orthodoxos: sorte in quoscun* catholicos . ergo ec abintestato haereticis consanguinei catholici succedunt. Quid ergo ii parens haereticus, silios habuit duntaxat catholicos. catholici consanguinei uenient: His non interuenientibus, uel quia noluit, uel quia non potuit fiscus succedat haeretico , si laicus fuerit, si clericus fuerit, ecclesia infra annum , anno transacto fiscus ueniat. hoc in casu praescriptione annua remouetur ecclesia. Si parens haereti s habuerit filios, ec catholicos, ec haereticos . infidelium portio tantum apud catholicos residebit: sed tamen quondam haereticis sine fructibus ec ad mini sit ratione restituetur, si postea catholici fiant, ut C. eo. authcn. idem est. Pcrmittitur quoq; minoribus haereticis inter se oc contra se , etiam iudicialia testimonia dare. Sane pro orthodoxo, ergo multo minus pro haeretico, contra orthodoxum non dicetur testimonium: sed pro haeretico . ergo pro catholico, illud dicetur contra haereticum. Porro in contractibus testimonium dicent haeretici, non tantum pro catholico, sed pro haeretico contra haereticum, ec contra catholicum. Idem in testamentar is si haeretici fuerint masculi. idem de Iudaeis: idcp per Codicem l . penui . scd sorte hodie sicut in nouellis legitur nullus haereticus in nullo casu: nisi ubi curialis reuocatur,contra catholicum admittitur. Porro cum de Iudaeo nihil corrigatur,etiam eontra catholicum pro testimonio contractussi admittitur. Hae sunt poenae omismum haereticorum,ut mulier haeretica dotis priuilegium non habeat, non Velaleiani auxilium. ut C. eo. aussim. item. Item mulier haeretica locuples comis
40쪽
PLAcENTI NVs IN LIRRUM pellitur prolem suam exhibere, re pro ea dotem dc donationem constituet e i t C. eo. l. ult. Item haeretici non sunt creandi ministri ecclesiae .nec ipsi creabunt,
ut C. eo. l. ij. ad regimen reipub. promoueri non debent,ut. C. eo. l. in . item si conuenerint,ut haeresim doceant: loca, in quibus conueniunt,siue fuerint eorusiue aliorum .conuenienter ecclesiae ad ij citantiir,ut C. eo. l. iij. Sane siqui in haereticos praedia transtulerunt , ea fisci iuribus aggregabuntur,ut C. eo. l. quicunque. In summa illud notandum est, quod si procurator,conductoriae, in domini domo inscio domino,propter haeresim fecerit conuenire: si fuerit plebeius iustigabitur,si fuerit nobilis,in decem libris auri multabitur,ut C. eo. l. quicul. ia iterare baptisma haeresis est summa,ne iteretur audiamus. Videamus ita , quare prohibitum, ec quemadmodum puniatur. qui rebaptizat, re qui se rebaptizari patitur. Prohibitum est secundum baptisma,quia non purificat sed incestat,polluit non lauat,ut C. eo. l. i. Sane poenitencia etiam millesima commendatur. Qui rebaptizat si fuerit episcopus, degradatur, si fuerit alitis clericus,capite plectitur: si nobilis non fuerit,ut C. . l. i.& i3. si fuerit nobilis, sussicit si exulet, ec in x. libris auri multetur, ut C. eo. l. in . Nec enim aegrὰ ferendum est, si episcopali dignitati in poenis defcratur,ut alias nobilitati. Quippe nobilis non facile torquetur, fustisabitur, uel in eculeum leuatur, ut C de poenis l. decurionum. Vel quod melius est, postlimus dicere,quod in prima lege sub hoc titulo, Imperator loquatur, ubi episcopus rebaptilat laicum: in secunda,libi episcopus catholicae fidei minister,rebaptisat clericum. Qui patitur se rebaptisari,si fuerit capax doli, ec laicus,ec plebeius, capite plectitur: si fuerit nobilis in perpetuu exiliu mittitur,dc in x. libris auii multabitur,ut C. eo. I. iij.
ET quia apostatae sunt plus quam haeretici,de apostatis loquamur. Videamus ergo qui apostatae dicantur,& qualiter puniantur apostatae.&illi qui fecerunt eos apostare. Apostatae sunt qui cum primo fuerunt christiani, facti sunt Iudaei,uel pagani,Sarraceni. Apositatarum bona catholicis oc consanguianeis applicantur,sue adhuc uiuant apostatae, siue iam obierint. Hii ita si fuerint laici uel clerici transacto anno, siclerici praefato modo fiant apostatae, infra annum succedet ecclesia: si apostatae decesserunt nullis relictis consanguineis o thodoxis,u t C. eo. I. iiii. sorte hodie sicut superius dictum est) ut in crimine maiestatis,etiam liberis bona auseruntur. Item apostatae iuuenes in perpetuum accusabuntur,ut C. eo. l. iiii. post mortem intra iuge quinquennium,ut C. eo. l. ij. Item institui non possunt, sed ne* testamentum facere, postquam apostauerint Sane si priusquam apostauerint, inossitiose testati fuerint: eorum testamentuminossitiosum post eorum mortem, intra iuge quinquennium per querelam in-ossitiosi poterit uitiari,ut C. eo. l. n. Item nunquam pol sunt testificari. item nunquam poenitere poterunt. Errantibus enim Sc lapsis subuenitur, non deperditis non stultis,ut C. eo. I. iiij. o T. de iur.&fact. igno. I ult. Licet enim hoc peccatum poenitentia abluatur quantum ad dominum, non tamen deletur poenia tentia, quantum ad reges uel leges saeculi: nempe ad ueteres non remeabunt honores,ut C. eo. l. iiii. forte nec tempus eis infamiam relaxabit, uel relaxare poterit. Is qui quenquam , uel seruum, uel ingenuum, per iniquam suasionem. tu