De bonis uxoris malitiosae desertricis

21쪽

maritus ex re dotali immo bili, mobilem emere nequis.

non, uxoris mobilia, posi

us DE BONI s VXOR Is

idquisitae non simpliciter dotales vocantur, sed tantum tales videri dicuntur, unde GAIUS in lege commemorata rem pecunia dotali emtam vere dotalem neutiquam habet, sed dotalibus saltem eum in finem aequiparat, ut vXor, marito non soluendo existente, rem interueniente pecunia dotali comparatam amone non quidem directa, sed utili, vindicare valeat; ' tandem ad q), fauor pro pupillis intro- . ductus et singulari iuris ratione innitens extensionem non Patitur. ' S. XIX. Maritum landum dotalem alienare, probἰb- leaelia, Cui Consequens on, mni iraim Oκ re dotali immobili mobilem efficere haud posse, quodsi autem ἰn alienationem fundi dotalis uxor ipsiusque curator consentiat, alienatio subsistit, ut postea dos in re mobili consistat. Et licet quidam ') ad eiusmodi alienationem cautie cognitionem et decretum Μagistratus argumento eorum, quae de rebus minorum in iure expressa sunt, requirant, in praxi tamen hoe neutiquam obseruatur.

' S. XX. i iHisce praemissis, quae ad illustrationem diuisionis rei

dotalis in mobilem et immobilem faciunt, necesse erit, e monstrare, unde ad fora Saxonica tale discrimen transierit, et quales effectus ad nostrum scopum inde derivandi. Ius Saxonicum commune inter bona uxoris mobilia et immo

22쪽

MALITIOSAE DESERTRICIS. a1 bilia diserte distinguit; et priora post obitum uxoris, mee. Usuu obismis

pia Gerada, marito,haec autem aliis uxoris heredibus tribuit. maritum

et Lib. III. art. LXXVI haec leguntur: hiat

bebati er mitti Ex iure Saxonico communi in Saxoniam Eleistoralem di sinet id non I UnII' UrII III irrobHirbilia transiit, et quia ibi bona dotalia a reliquis uxoris bo- . nis segregata sunt, discrimen illud pariter ad bona dotalia trahere patria nostra incepit. Bona uxoris mobilia post ipsius obitum marito, immobilia autem aliis heredibus apud nos aeque cedunt. Const. A XL P. III. clare disponiti fo

io minen foss. Quo ipso euincitur, maritum in Saxonia Ex ιonis Oxsis post obitum uxoris meta immobilia relinquentis plane ni-

- . P . . bus Mart lux

hil lucrari P tuum apsi tantum Ius HI mobilia succedenda hihil plane competat. Neque obiici potest, quod hoc casu maritus buro;ur.

ad ductum iuris conum iis succedat, et deficientibus mobilibus

23쪽

α4 DE BONIS UXORI s

tibus quartam partem cae immobilibus uxoris bonis capiat, quam BERGERvS ') legitimam mariti nuncupat, nam in terris nostris ius ciuile ad applicationem non trahendum quando ius Saxonicum commune decisonem rei controuersae suppeditat; et dubio caret, ius Saxonicum cothmune, quaestionein, an maritus, si uxoris mortuae hereditas inmeris bonis immobilibus consistat, iure succedet i gaudeat, ita decidere, ut nihil inde accipiat. Immobilia simpliciter ad proximos uxoris heredes tranSmittuntur, et maritus ab iis penitus excluditur; . unde sua sponte fluit, quod maritus in praeiudicium t uxoris proxiinorum heredum, ne quidem deficie fatibus mobilibus, ad bona immobilia Ulpirare Valeat, et argumcntum: QuiCunque succellionis in certa bona obsauorem tertii eXul declaratur, ille extante eo, cuius fluorversatur, lucro istorum bonorum, etiamsi alia deficiant, carere debet, recte se habeat, alias et marito, si nulla mobilia ab uxore relicta essent, ex rebus Geradicis portio quaedam cederet. Et licet cum fundamento defendatur, filiis legitimam ex Gerada deberi, si mater nulla alia bona reliquerit; indu tamen, mariti ex boni uxoris immobilibus, deficiei tibiis mobilibus, partem quandam petere volentis, intentio non adiuuatur, legitima ex bonis matris siliis necessario de- hetur, marito autem ex bonis uxoris pars quaedam non

Mat, monis Matrimonio ob malitiosam uxoris desertioneis apud ob --ι δε- nos soluto, distinis kinis rei dotalis immobilem et immobia sertiumn f omnia habenda est ratio. Illam uxor deserens ιο- dotalia amittit, et maritus lucratur, quod tunc quoque verum, ubisnobilia lucra- fundus dotalis ante diuortium requisitis S. XIX. enumeratis

o in Dis,. de legitima mariti.

24쪽

adhibitis alienatus, et pecunia inde redacta alia res immobilis uxoris consensu iteruin non comparata, Vel maritus solus nummos dotiS nomine acceptos, in emtionem pra dii impendit. Mores nostri in rebus mobilibus dotalibus tam radicatum marito ius tribuunt, ut rior illud neque actibus inter vivos, neque ultimaruin voluntatum, tollere aut minuere queat; inulto minus igitur uxor sacto illiciato, malitiosa desertione puta, illud ius marito auferre, et subsecuto diuortio rem dotalem mobilem' petere Valet, quemadmodum et nulli dubitationi obnoxium, uxorem adulteram marito non praeiudicare, matrimonioque inde Ω- luto dotis restitutioni frustia imocndere onoram. ETI- tum P A PINIANi, ) alteri per alterum iniquξisi' cotiditi nem inferri, prohibet, et VLPI ANI sententia, neminem ex suo dolidio meliorem suam conditioncm' sacere posse, satis nota. Quodsi autem ad uxorem maritum malitiose deserentem res dotalis mobilis rediret, delictum ipsi foret Coinmodo, quum de ea nunc ex arbitrio intor vivos vel . vltima voluntate disponendi iure gauderet, quod antea non competiisset. Verum grauiter obstat, Speculum Saxohicum Lib. I. Art. XXL ut uxor desertrix sua bona retineat, di Ponere, etiam si Lib. I. art. XXXI. et Lib. III art. LXX ULmarito indubitatum ius in bona uxoris mobilia succedendi concessum; iam vero iure patrio problema in praesenti ventit .lm non decisum, unde nemo de applicatione Spoculi Saxoni ruo nostrum casuin dubitabit. Non nego, dubium istud sere commouisse, ut in nostris terris

25쪽

DE BONIS V X O P. I S

iudicassem, ast re paulo curatius eXpensa, deprehendi, argu menta extare, quae dubium istud diluant. Speculum S xonicum seculo XIII. et quidem post annum I23O. attamen ante annum 1256. compilatum esse, Verosimilibus probatur coniecturis, Lib. I. art. III. in m. Constitutionis Pontia sicis Innocentii III. mentio iniicitur, et ista Constitutio In c. I. X. de confang. et Gla. et c. X. de clandes. desponsextans cum Decretalibus a Gregorio IX. anno Ia3o. edita fuit, unde sua sponte fluit, icmpore compilationis Spoculi Saxonici istam Constitutionem Innocentii III. notam fuisse, de quo post annum Ia3O. dubitandum haud est. Deinde ex Instrumento ab Abbatissa et Ecclesia GanclersEeimens,

anno Ia5G. iiituitu certae donationas consteto colligere

est, tunc temporis Speculum Saxolaicum in usu iam fuisse; quare recte concluditur quod Speculum SaXonicum ante annum I256. compilatum fuerit. Et quum seculo XIV. o casione Academiarum fundatarum ius Ciuile ex Italia in Germaniam migrauerit, colligo, quod tempore compilatio- nis Speculi Saxonici maiores nostri de dote, prout iuxta leges Romanas pro muliere constituitur, notitiam adepti haud fuerint, ideoque in Speculo Saxonico dispositio de dote neutiquam inuenienda. . Merito igitur fundamentum decidendi quaestionem, an diuortio ob malitiosam uxoris desertionem secto, rem dotalem mobilem maritus lucretur, non ex Speculo Saxonico, sed ex rationibus iamiam comm

moratis deriuam . .

f. XXII.

26쪽

Sine dote dotalitium non subsistit, ct mulier indotata nullum dotalitium petere valet, nullum itaque dubium,

talitium antea ipsi constitutum quoque amittat, cuius assertionis fundamentum haud leue Const. H. XLIL P. usuppeditat, sanciens, dotem expirare, dum inor dotalitium petit, unde merito ratiocinor, dotalitium peti non posse, si nulla dos extet, quae extingui possit. Et quid multa Θ Const. M. XXVI. P. III. coniugem deserentem omnis lucri, . quod ipsi alias ex statuto, pacto dotali, consuetudine vel

Saxonicum Prouinciale Lib. I. an. XXL aduersatur, dotalitium uxori desererici disertis tribuens verbis : dota- Lib. I. art. litii enim saetes olim alia fuit, ae hodie est. Teutones sellieiti fuere de tuenda viduarum suarum dignitate et opimis alimentis constituendis ; quare dotem uxoribus praebuero mariti; huius maritalis dotis constitutio non ad iustinenda onera macrimonii pertinuit, sed prouisionem aut praestationem alimentorum mulieris, sciabi vidua essecta, finem praecipuum agnouit. Haec dos maritalis Dotalitium,sue Donarium, Dotarium, seu Doarium,

27쪽

D E B O N I S V X O RI s gehilige, dicebatur, et quondam in altodiis maxi-

constituebatur,' quamuis negandum non sit, et in laudis 3 iam olim dotalitia constituta fuisse, hinc compilator iuris Saxonici Prouincialis in Lib. III. art. LXXV. non tam sommam dotalitii, quam consilium in uxoris utilitatem tendens, vi medium protulisse videtur, cui et Glossa ad locum commemoratum adstipulatur. Successu autem temporis et dum in Germania dos Romana et donatio propter nuptias innotescere incepit, dotalitium alio vestimento indutum apparuit, videlicet maiores nostri pensitantes, donationcm propter nuptias dotem a muliere illatam roquiσων' ἄ--tumabant, ct ad dotalicium docia illationem muliere s Elam necessiariam csse; et quemadmodum eme sta sua donatio propior nuptias, potissimum soluto matrimonio, excrebat, et Una cum dote inori non adquirebatur; ita pariter

dotalitii usus, soluto demum matrimonio, ad Viduam transi-hat, viduaque dotalitium petens dotem ii Ialam repetendi iure priuabatur, quae opinio lege Saxoii ci Elciflorali disse te corroborata, uti patet ex citata Const. XLII. P. II. Ex quibus omnibus fatis liquet, dispositionem Iuris Saxonici Prouincialis in principio s. allegatam hodie ad dotalitium minime trahi posse, potius indubitatis argumentis contrarium recte statui. f. XXIII. Papiser λυ- Donationem propter nuptias uxori ex paM dotalibust sim mpr ter viplurimum adquiri, constat, ubi ipsius natura alia esu

28쪽

MALITIOSAE DESERTR ICIS. abae iure Romano, quo, donationem propter nuptias, matri . monio soluto, ad maritum reuerti, sancitum. Hinc quaestio emergit, an uxor, malitiosa desertrix, lucro donationis propter nuptias pactis dotalibus subnitente orba fiat 8 Puto omnino, quum pacta dotalia rebus sic stantibus sint intelligenda, .h ut matrimonium usque ad mortem mariti substi- 'terit, hincque ad casum contra intentionem paciscentis

contingentem, quo matrimonium vivo marito soluitur, u-.tiquam trahenda, potissimum quum Consi. H. XX P. III Coniugem deserentem omni lucro pactis dotalibus contento indignum declaret, idque penes heredes defuncti coniugis

innocentis Bona e contrario immobilia dotis nomine illata uxo- mea λωliari, quando ob ipsiuis malitiosam desertionem matrimonium Π mobilium soluitur, restitui debent. Bona dotalia immobilia in domi- mantissis. d. nio uxoris remanent, ex iis maritus post obitum uxoris ni- sertiui. hil capit, sed transeunt ad heredes uxoris testamentarios vellegitimos. Marito quidem ususfructus rerum dotalium immobilium competit; verum ad matrimonii onera respectum inuoluit, unde, his cessistibus ob lutum matrimonium, ususDuctus quoque cessat, neque tunc mari rils Causam, cur alterius fundo dotali uti velit, allegare potest. Quae satis euincunt, argumentorum in g. XXL de rebus dotalibus mobilibus commemoratorum, quibus marito ab UXOre deseren- . .

te separato lucriun dotis in re mobili consistentis defensum est, applicationenam hicina dotalia immobilia locum haud inuenire; moribus igit Mic in re dispositioni iuris Sax nici

s Auibent. Dos data C. de donat. ante nupt.

29쪽

niet Prouilicialis Lib. I. art. XXL non aduersantibus, ammentum quoddam, uxori desertrici bona dotalia immobilia conseruanda esse, recte inde petitur, sed obstat, quod hac ratione marito per fustum uxoris illicitum praeiudicium inferatur, uxorisque conditio, dum ex bonis immobilibus vlamstumim pereipicndi eaque pro lubitu administrandi

gaudet iure, reddatur melior; Dubium hoc statim corruit, quando negatur, marito, qui post diuortium ob uxoris malitiosam desertionem usum fruetum inue dotali immobili amittit, praeiudicari; soluto enim per mortem matrimo- nio, marito ex bonis dotalibus immobilibus nihil ad uirib

tur, unde praeiudicium mariti, licet casus, ubi uxor Causam

diuortio non praebuisset, sed in matrimonio aliquando vita decessisset, veniat in considerationem, neutiquam concipi potest, praeiudicium autem marito, quoad uxor vivit, ita contingens, ut, si matrimonium ob desertionem uxoris solutum haud fuisset, marito usque ad obitum uxoris vlasfru-

ctus competiisset, facillimo negotio inde remoueri potest, quod ususfructus rei dotalis immobilis ad maritum spectet,

ut eo melius onera matrimonii istinere valeat, matrimonio autem soluto, oneribusque matrimonii finitis, medio horum pracstationem adiuuandi, amplius non opus est, quare maritus non habet, cur eo casu de amissione usus ructus rei dotalis immobilis querelam mouere velit, neque uxor, malitiOsa desertrix, dotem in re immobili consistentem, Gluto matrimonio, repetens, utilitatem sibi assere, potius damnum incurrit; uxor diuortio causam praebens se ipsam exhibere necesse habet, fructus itaque rei dotalis immobilis alimentis inseruiunt, saepius autem his non sufficiunt, ubi mulier vel substantiam rei dotalis ianmobilis pcdedentim absorbet, et de alimentis aliunde comparandis sollicita esse debet,

utrumque cum uxoris detrimcnto, non vero commodo )n

30쪽

. nexum est. Maius dubium oritur, quod 3. XXI. demonstratum, dispositioncm Iuris Rouincialis Saxonici uxori d serenti, bona sua conseruanti, ad bona dotalia haud spectare; in praesenti autem argumentum nostrae opinionis inde derivemus, quod sine nota contradiictionis non videtur sub- sistere; verum enim vero mens mea isto in s.fuit,applicationem commemoratae dispositionis ad rem dotalem mobilem declinare, quum mores nostri id non patiantur; at hisce de bonis dotalibus immobilibus aliter haud disponentibus, Iu- ris Prouincialis saepius allegata dispositio in nostras partes omnino trahitur, et regula ita formatur: Dispositione Iuris

Prouincialis honis uxoris agente circa bona dotalia tamdiu utendum, lonccnatura eorum at Iucaluautari.

f. XXV. Bona dotalia excipiunt paraphernalia, haec indistincte, sue mobilia, siue immobilia fuerint, uxori, cuius ob malitiosam destitionem matrimonium solutum, reddenda sunt. Praesidio huic thesi, secundum quam. ICti Lipsienses et Summum Provocationum Iudicium, quod Dressiae est, nu- periime pionunciarunt, uti praeiudicia fini Dissertationis sub A. C. et D. annexa demonstrant, Ius est Saxonicum Prouinciale Lib. I. an. XXL quae enim ibi disposta sunt,

ad bona uxoris, quae paraphernalia audiunt, pertinere, eo minus dubito, quo verius est, saltistionem Iuris Saxonici Prouincialis bona uxoris concernentem naturae Paraphe norum nin iduersari, et maiores nostros ex iure Civili bona paraphorma, ducentes Iuris Saxonici Prouineialis memores fuisse, itR Mentem bona paraphernalia secum dum praescriptum Iuris P uincialis delincandi tenuisse. Contra hanc thesia CARPZorius oblitus, quod iam no

stram sententiam amplexus sit, ' ) intuitu bonorum mobi- lium