장음표시 사용
21쪽
Nelancholia detrimenta σει Nembra corporis principalia j j a Nox praecectens iudicationem cur molesta sit Nutramentum triplex iiNiuis nocumenta si amphretici qui dicantur sComitialis morbus inpubertate soluitur στ.b Omentum ex diponis fibrosa substantia r.b Peracutus morbus qui dicatur - ,
Durgationis nocumenta νuerorum morbi
Phuma pustule sunt cito nascentes a Praegnantes quando purgandae iaci Purgare estate periculosum j sPurgatio excedens inducit conuulsionem σν a Pus in ulceribus sanitatis certae indiuctumest si a Perio dus in morbis quid sit a Pregnanti sanguis non est mittetidux CPraegnans quo pacto dignostatur Pica cur fiat s
Pili cur in anteriori parte plus nascatitue Pustularnm distinctio ζ' 'Podagra eunuchi mulieres re pueri non laborant di, bPhagaedena ulcera Podagrae solutio quadragesimo die fit si a Podagra Quo tempore magis infestet sit, Quo modo praeparetur corpus purgationi Quartana curaestate breui, οῦ ζQusmodo sita consuetis recedendum L l, Quando vomitu autpurgatione utendum iso mando iuperius purgandum ' , Quae discissa non coalescant mando per inferius purgandum . a li ct somnus purgationem minuit a tig
vigor quid sit&qua de causat fiat a ,
22쪽
Rigor'ira de causa sat so. Regius, olbus quibus de causis sat si.a Respiratio prohibita quibus docausis sat s 2.
Signorum apparentia tria genera c.b Sputum ct spuitio quo dis crant σSomnus qua de causa fiat s a Somnus laboriosus quo in tempore mortem significet ii.a Somni longi a comate dicterentia 1.b
Spuma quo modo fiat in strangulatis iis
Siccitas acutos testilentes moibos facit 16.b Senum egritudines quales 36.b Sitis cur nat in purgatis r.b Sudoris indicia 4. b
Sudores multi unde fant 46.b Synocha febris cur periculos. 4 γ a Signa laetalia in febribus 48 a Surditas in febribus unde Sanguis spumosus ex pulmone sertur s.a Sitis quibus de causis fatis quomodo edetur 53 a Suffitus quare meustrua educat 3.b
SuffocatiCnem uteri quae facian 64.a Superuenientia quae dicantur 2.b
suppurati qui dicantur m .a Spumosa excrementa cur fiant f bSedimen pingue est urina 4.b Suppurati qui dicantur s.
Si hacetismus quid significet so.
Sternutatio quid sit o. Temperatura ad aequalitate reducuntur ab anni,pibus,s.b Tabidi qui dicantur ab T.b Tabidi sunt habentes collum longum pectus gracile as.b Temperatur an similibus temporibus gaudent et a Tonsille sunt inflammationes isthmi 3 4.b Tabidi non sunt vomitu evacuandi is a
23쪽
Turgere quid seniscet s bTympania quando fiat sua Timores in somnis unde sant s.b
Tertiane exquisiue si natabes unde nascitur 3.a
Tumoris in ulceribus nocumenta ., b Tussis in hydropicis malum signum a.b Telephia ulcera an a Tabidorum signa laetalia a, b Vita quinque modis accipitur Victus tenuis triplexis copiosus similiter .b Victus tenuissimus quibus conueniat Victus per comparationem ad tempora morbi . bVictus tenuis in omni statu conuenit Ventres qui dicantur a medicis CVictus humidus quibus4 quando,ompetat a b Victus quomodo partiendus sit a b Venter minus quae corpol is pars si Ventriculua quaedam respuit quaedam amplectitur Ver quare sanissimum avertigo quid sit de unde sat Veris egritudines proprii aliene Vrina tenuis quotuplex Vrina obuersia quibus de causis i b lcera quo pacto a frigore edantur Go.b
Vrinae suppressio per consensum 6s a Viri quando generare non possint cVlcera renum ae vesicae cur difficilia di bVomitus Ic singultu materia f. a
vrinae secures quid significeat ir
24쪽
Id Hilotheus qui a nonnullis Theophilus dictus est, me
se dicus suit per quam eruditus, quantum coniectura assequi licet Aristotelicis disciplinis haud leuiter imba tus. Nam ct eius deurinis liber qui pridem latuitas factus est Peripateticam methodum sapit: haec nunc primum in latinum sermonem translata eius commentata , tanta sunt dili gentia larte conscripta, ut neminem fore existimem, qui noetiam postquam Galenum legerit, magnopere ista percurra ial se gaudeat Siquid est enim obscurius ab Hippocrate prolatum id ipse quam primum exponit,deinde quibus in temperaturis, aetatibus, temporibus morbis sententia eius con- tineatur aperte declarat:postremo causam omnium quae dii cantur optimam adducit. siquid dubitabile superest post modi accurare diluit:tata breuitates facilitate ut nullum in eius dictione aut sensum impertinens aut verbum ociosum re perias,nihilque tam obscurum sit quod non a quouis medio criter erudito statim allequi possit. Quam ob rem non est le-
tor quod dubites,quin ex huiusce libri paruitate magnam do imae rugem reportaturus sis vale.
25쪽
PHILOTH ErcOMMENTARI A IN PRIMUM
A PHORISMORUM HIPPOCRA, TIS, INTERPRETE LUDOVICO COR AD MANTUANO. est Aphorismis Aphorismus est ora
Ε-net obscura breuibus autem sententiis re ferta. a de causa dictus est Aphorisnust
quoniam meo circumscribatur sentes Iriatii ci Vll Um habeat commeritum clam iis, quae ipsam velante
cedere , vel si ibi equi possent. Animaduertendum autem est, opus hoc duplici prooemio constare,primum enim Hi p. senten' tiam suam enunciat qua quidem in re videtur potius dehortari deterrere studiosos,qua in eos accendere ad hanc artem capessendam. vicia dicit vita breuis,ars vero longa)Deinde sua de quid sit faciendum,ut cum enuntiat non soluseipsum oportet praebere idonemn, quae sequuntur.
UT A breuis, Ars vero longa occasio autem Praeceps, eXPerimentum vero periculosum i.
VITAE nomen multiplex cst Vita enim locus dicitur,cu- λι- aias rei gratia vocamus ea animalia , quae F In terra ct in aqua Vatiere possunt, tranq; vitam tuentia vi Vituli marini,ct crocodili, reliqua id genus, 'ita etiam pro studio usurpatur,adeo ilolemus proferre,hom nem hunc medici vitam exercere, lium
autem Philosiophi Appellatur etiam vita viri ct uxoris in ma nitrimonio coniunctio, hinc oritur ille modus loquendi homine buci cum hac vel illa muliere vitam agere.Praeterea vita adem
26쪽
est, quod animae vel virtus Vel vitium, ut cum pronuntiamus, hunc telarperantem esse vita. ornatum , illum autem contra cintemperantem.Vita iam sumitur pro co tempore,quo spiritum ducimus,hac enim de causa eum,qui diem suum obiit,yita priuatum esse dicimus hoc igitur loco uita apud Hiiu in hoe quinto de extremo significato sumitur,quae quidcm uita breuis est ut dicebam si ad artem referatur, cum multa sint propriae ipsius partes,quas nutast persecte asseqm possumus. Quot lunt praecipuae partes medicinae duae , spectativa, ct activa Vtraque harurn in complures partes subdiuiditur. spectativae quide alia de natura,alia de signis,alia de causis trauat. Quae
ad naturam attinet pars,subdiuiditur in elementa, temperaturas, mrmbra, actiones,haec autem alaarari ne in plures secantur partes .Qisae autem de causistractat, ea praecipue tres
caulas considerat, quarum prima primitiua,altera abdita, tertia continen, appellatur.Restat tertia pars,quae signa complectitur,haec autem signa sunt eiusmodi,ut ex iis A praesentia cognoscamus uel futura praedicamus,uel superioia nobis ipsis ui memoriam redigamus.Pars uero activa medicinae complectitur id quod integra fruitur ualetudine, id quod curatione indiget,quod autem curatione indiget, triplici ratione curatur,uel ratione victus,ue pharmaco, ue chirurgia, ex his ea pars,quae ad rationem victus attinet, uel senibus inseruit, uel aegrotantibus,ue iis, qui ex morbo conualuerunt, uel iis, quibus cauete,uolumus,ne cum bene ualentes sint, in morbumcidant.Vt autem in uniuersum dica multa super iis in uestiganda sunt;longa igitur est ars inuentionis,disciplinae ac pse. ctionis partium gratia uenon enim fieri potest, ut homo unus omnia inueniat,&dilcat,&perficiat. Quin ipse Hip. testis est medicam artem longiorem esse, quam ut homo etiam si
uam diutissime uiuat eam perfecte assequi possit occasio quiem praeceps hoc est remediorum4 morborum , cum praecurrat, sensum nostrum subterlagiat, ideo difficillimum est ipsam cognoscere,ut non sine ratione admoueantur pharmaca,sepenumero enim accedens medicus ad uisendum aegrorum cognouit huic merito adhiberi posse hoc, vel illud pharmacum.Cum autem duabus horis post denuo ad eundem -
27쪽
niset coactus est mutare sententiam,cum aliud tempus superuenerit.Hoc agitur una cum materiae fluxu facit u praeceps sit occasio,non enim potest in eodem homine bis eadem raraone occurrere, nam saepe sola usu uenire,ut cum nutrimen. to indigeat aegrotus, I iam cibandus sit,inuadat cum accessio
febris,uel aliquod aliud symptoma d impediat, quo minus cibari possiti experimentum uero periculosum ili: est in-
ex Perientia eorum,quae conducant, ob dignitatem subjecti adest corporis,non enim lapides, ct lutum,&coria, s quem 'adinodum in aliis artibus subjacent medicae arti, in ii enim possumus uarie quidem, scit impune periculum facere, si quis enim uel ligno,uci coriis,in opere faciundo abutatur, nullium c coiericulum procreatur, cum autem imperitus aliis medilia humano corpore curando periculum sui faciat, periculosium est, nam praua exDerientia an pernitiem animalis recundat.Rursus autem iudicium est difficile s haec autem est ratio cum aegre percipi possit,adhuc enim dubitant philosophi de caelo utru corpus sit,an incorporeum, si corpus utrunnitum,an infinitum.eodcm modes medica artis ratio ut rate ex pluribus ae variis opinionibus in arte medica '
O 'O' T E T autem non modo se ipsum
exhibere promptum ad ea, quae decent, facien da, uerum is aegrotantem , de eos qui adsent
'aeteriora. t . i. ' ph yy syn ' Onslium Hip. explicat.oportet in- uuit 'nedicum non solum seipsum praeberendo eum ad ea facienda,quae decen hoc est moratum es e placidum, facilem ad grotantem modeste accedentem, ea,quae cietus
officium spectant non sine ratione facientem, verum et am
possit, ministros idoneos esct . ad interrogandum, ad respondendum,ne quid molesti nuntient aegroranti, exteriora cosipirantia Exteriora autem nominat cormentis nos aeris naturam ct domesticas perturbationes, necesse enim est haec ia
28쪽
omnia concurrere, quae ad coparandam sanitate expectant
LN perturbationibus uentris Sc vomitibus. spontinis si talia purgentur, qualia purgari portet,confert c leuiter serunt, sin minus contra.
CVM sit Hip .propositu pertractare de uacuatio naturaliae artificiosa coactus est consequenti quodam orationis ordi
ne uentris mention em facere,prκterea Ventre nunc incipit
hoc est a 'ventriculo, in qui in an utatur cibus quoniam cococtio primum in hac parte fiat.differt autem utique purgatio ab euacuatione,quoniam haec, quae nos Iberat ab eo quod qualitate noceat purgatio uocatur euacuatio autem quae ab eo , quod quantitate hoc igitur loco sermo Hipp. est de naturali euacuatione secundum qualitatem loc enim 'ualia qualitatem significat,praeterea purgari dictum est de euacuatione secundum qualitatem non tamen artificiosa. in perturbationibus uentris. excretionibus ex iis prouenictibus, ct spontiuis uomitibus,si qualia oportet purgari, purgentur, hoc est,quae qualitate offendunt, conducit aegrotantes enim bene ferunt liberati a cacochymia. si autem aliorum quorundam humorum purgatio fiat, non eorum,qui offendant, cotrarium ess citur, neque conducit, uerum difficilius ferunt aegrotantes ad illos autem qui rogant,quid si, cur Hip. prius de naturali qua' inde artificiosa uacuatione uerba fecerit,
dicimus artem imitari naturam,non naturam artem.
I C de vasorum inanitio,si talis fiat, qualis fieri debet , confert d bene tolerant , sin mi
nus , contra . CV M prius de naturali euacuatione pertractasset, nunc accedit ad artificiosam, dicit, sic vasorum inanitio hoc
est eodem modo etiam artificiosi euacutio quois naturalis, uas rum autem inanitio est evacuatio uasorum continentium humores,ut suiuuenaea arteriae. tiirusus igitur de artificiosa
29쪽
euacuatione, quemadmodum di de naturali dictum est si qualia oportet fieri fiant hoc est qualia oportet euacuari, conducit omnibus corporis partibus aegrotantes enim beneferunt, si autem secus fiat, contrarium efficitur, ut si biliosa materia redundans subiaceat.
INSPICERE itaque oportet cciem
pus, S regionem, S etatem,in quibus conueniat,
aut non .s enim quis hae omnia animaduertet, tutius ad laedentis humoris euacuationem perueniet, verbi causa in corpore satiabile repleto has omnes notas inspicere oportebit, si tempus sit aestiuum, aegrotans in aetate consistenri, locus sit calidus.Sic etiam in pituita si hiems si scie0rotans senex , locus frigidus sit.praeterea morbi forma , ut tertiana febris a laua bi e prae dominante generatur, quartana ab atra bile, quotidiana autem a pituita.Si igitur quis haec ut deceat considerauerit, exquisite ad euacuationem accedet. hoc autem in quibus conueniat,aut non)idem est ac si dicaret, in quibus conueniat, uel non conueniat taIem humorem uacuare. lciendum autem est Hip. veteri consuetudine morbi nomine intelligere causas,accidentia, I morbos.
H A BITU S exercitatorum qui adsum
mum bonitatis attingunt, periculosi , si in extronas constiterint nec enim postilia in eodem perrmanere , neqlIe quiescere , cum Vero non quiescat, neque postlint proficere in milius reliqui imest igitur ut ecsciant in deterius. his de causis bonum habitum alim soluere expedit ut cor pus rursus nutriri incipiat 's' T 'T I. uocat athletas, botriam au Cm
habit id, in uitam carnositalcm,siummum utria. Ul imum in
30쪽
exercitatis igitur ipse i sumimo bonus habitus periculosus cst, propterea quod facultates naturales no quiescant ut ipse dicitHip.)ipsariana enim quies uors est,cum igitur non quiescant, necessario fit chyli generatio, anguificatio diibi buti, ubi autem sacienda sit appositio, non elui qui tu locus, eque autem ubi non potest heri appositio neq; agglutinatio ubi au te agglutinario fieri non potest, neq; assimilatio, id igitur restat ut in deteriorem partem cedant superfluitates corporis laesae .Hac igitur de causa bonum habitum soluere oportet per sanguinis missionem, ut denuo refici corpus incipiat, hoc autem Oportet quamprimum seri,ne facultates dis luantur, uel ne sanguinis redundantiam consequantur affectus consequi soliti.V3 morbus lateratis,angina, aliquid eiusmodi, in
exercitatis autem nocet multa carnis copia,periculum enim est ne in ipsis suffocentur uirtutes.
N E TV E compressiones ad extremum dueendi periculosum enim, sed qualis fuerit natura eius,qui debet perferre,ad hoc ducere conuenit.
HOC loco disserit Hip. de ratioue euacuandi, quod ad
uantitatem attinet, non enim inqtiit ad extremum ducen a est eiusmodi euacuatio, nam vettonus habitus inmoderatus solet dissoluere virtutem grauansis suffocans ipsalo, sic immoderata euacuatio, cumresbluat, dis flet, corrupat. ipsa autem in quantitate euacuatio metienda est ex viribus aegrotatis,quinin ex reliquis principiis, ut ex anni tempore, resione, aetate, ex reliquis A vasori in autem cocidentia ostendit euacuationem.etenim vacuatis his, que continentur in Vasis, ipsis tanqua mole quadam leuatis concidentiae affectus sequitur.
I C di euacuationes . quae ad extremum deducunt periculosae, et rursias refectionei, cum