Omnium gentium mores, leges et ritus,

11쪽

ctis'; non summe placeat. Quapropter ornatissime Sigismunde scripta haec nostra qus ex mutitis praeclarissimis rerum scriptoribus, iam triens ni fermhnon sine maximis laboribus in librum istum collegi,congessi id quantum ingenio atq;industria potui,augmentaui iam obuiis maniphuti serena fronte suscipe suscepta i tanta diligentia,tanta delitate perlege perlustra exa/mina ab omnici, macula expurga ut nihil usquapraetermittatur,nihil praeterfluat, quod secum

minutuli quippiam subripiat uoluald; quod postea a lynceis uitilissigatorum obstrigilator oculis inuentum, sphingeis unguibus enodatu, uipereis linguis compunctum exibilatum ii, in famae inominis nostrorum amborum dispendium,atm obfuscationem in omnibus triuiisprofabula iactetur. Quod ubi diligentissime perfeceris 'sub daedaleo tuo

literario praelo accuratissime imprimere curabis, vale

12쪽

Autores quos in hoc opere se Causa quae eis ad scribendunt impulerit.

i O ANNI BOEMI A

BANI TE v TONICI, AD LECTOREM

P R CHA TI O. Emorabiliores Gentitum mores, ritus leges, locoruriat ubi degunt sirus: quos historiae pater Herodotus, DIO/dorus Siculus Berosus, Strabo, Soli

Pliltius, Cornelius Tacitus, Dionysiuis Apher, Pomponius Mela, Caesiar, Iosephus: ex recentioribus nonnulli vincentius, Aeneas Syluius: qui postea Pir secundi pontificas maximi nomentulit: Antonius Sabellicus Ioannes NaucleruS, Ambrosius Calepinus, NicolausPerotus in Cornucopiis altici; permulti clarissimi rerum scri/ptores in comentariis suis diffuse receu per partes celebrauere, ut in uno libro conscriptos lia' beres, facileq;, quando usius deposceret, inueniares, historiarum lector cultor studiosissime per otium succisi uis horis undiq; conqussiui, colle,

g rein diarii huc conscripsi, digessi non spe lucri ullius, non popularis aure ambitione, uerum enim uero ta libero, plane ocioso studio,*rei ipsius mira dulcedine atq; villitate,Congressi inquam tum ueteres, tum recentes bonos item, malos,indifferenter, ut ipsis tanquam praesentio simis atq; optimis exemplis perspectas uitam in pstituendo, laudabiles sanctoses; aemulabuidus se eteris, culpabiles, obscaenis vitabudus praeter

13쪽

citer hodie quam te iliculte&simpliciter olim mereat. primi mortalin a creatronesta ad generale usq; diluuium multra multis culis, terra fusi uixerint: quum in usu adhuc aes signatum haberent MonaIium nullum Mercimonia nulla,beneficia mutuo be terum simpleaeneficiis aequarent, Nihil proprii cuiquam esset, quemadmodum aer recoelum,ita terrai aqua omnibus communes:Non honoribus, non diubtiis inhiarent: cum quisi sibi Madmodum pau/cis contentus in rure sub dio,aut alte umbrosa sub arbore aliqua,humilitie casa, cum consorte una uel pluribus, cum dulcibus natis securus, pene otiosus ageret congestis agrorum fru bus, pecorumh: lacte uesceretur, aquam pota,rer,uestimentum ex arborum corticibus latisci foliis primum, deinde ex inconcinnans anima/lium pellibus sibi consueretinullis obseptus moenibus,nullis fossis,liber uagansh inter libera,

uagantia pecora: ubicunq; nox deprehenderit secinitis et M resideret: non latrones, n6fures ullos metueret: hertas laetus prorsus I, ignarus eorum omnium esset. Qtiae postea una cum adolescente mundo ex uariis discordibus mortalium studiis, uoluntatibus aemulationibus subsequuta sunt, quando pro/pter fructuum absq; cultura nascentium insure cientiam,aliarumq rerum defectum bestiarum hominumqt externorum imprimis crebram incursionem,grassantemq uiolentiam, congregati Coingregati Shominum coenis eam peruagandi nocendiq; D-P immbertate comunibus auxiliis prohibituri squii

sibi certos terraeumstes, certos agros uendIca/uere, in quibus coadunatis tuguriis populari, iiii

14쪽

s P R EI A TIM.ter habitare coepere se muris ac fossis praeniunire,legesh sibi remagistra is, ut pacate reipsi inter se uiuerent eligere. Iani non ex rure, non ex

pecore solii, sed uariis inuentis artificiis uariisq; laboribus uitae emolumen ta quaerere per mare v. i. hi, iis a Mitigatii rati ut quam longissime deportandi audi, diluti, primVin colonias gratia, deInde mercandi ire unctis equis curribus uti,tes in monetam ignare,cultIus,mollitisci vestiri, humanius loqui pa carius conuerseri, splendidius uesta magnificentius aedificare per omnia iam litores cultiopres,prudentioresq esse:agnatam barbariem febritatemh, famosiam ponte sua eXuetes a mutua caede, ab humanarum carnium esui a rapinis, a

publico Sindifferenti matrum sillarum s coli, nomine, ut gressu, talibu ea multis abstinuere. Rationi ficie, si, uiribui iam innitentes, terram tine tota tune opacis sylvis, nocentibus bestiis,in stagnantibus undis,humano in latu inconueniens de,

serta, horrida, omnino inculta Vinfrequens iacebat, industria&labore a saxorum salebris, ad arborum truncis, a superfluis undis expurgauere, planavere,&totam Mecundam spectabi Terra uberior temo fecere: Campos aruis,colles uinetis adrum, facta di cultior tauere, sarculo proscissos frumentum atque ui num largiter producere instituere, qui grauate prius glades s luestriacit poma dedure, valles irriguis prata laortisci amoenissimis decorauere, suprema montium sylvis relicta: adeo omne halum fructificationi assignauere, ut quod lignationi pabulationiq; statisfaceret, Operesse vix passi sunt. Loca ad haec omnia frequentissime inco/iere coeperunt,passim aedilicare, ex modicis pa/

15쪽

essamplissimas urbes,exuillis pagos, In excet, sis montibus arces in uallibus deorum templastruet e, fontes ut alubriores uici, delectabilio, res essent,caesis marmoribus coplex sunt,circucirca s constitis arboribus amoenissime obum,

brauere, quibus in urbe lallente aqua percannales latentes s siphone qua longissime deri,uauere ubi naturaliter deerat, defossis In ter ram puteis profundissime quaesiere: torretes impetuosa d flumina quae frequeter prius pro libi, to in maxime interdum accolarum pernitiem expatiabantur,obiectis aggeribus coercuere atque ut trahadabilia nihilo negotiationibus humanis obstantia essent,immissis in imum palis aut arcubus eductis, ualidissimos pontes super, imposuere: In mari scopulos, a quibus nauigan res periclitari solebat,ut plurimu deiecere, Insiulisin continenti solo portus multos fecere, ac in quibus admotae naues a uentorii flatibus seeure quiescerent naualia, stationes hi amplissimas eredere:adeo omnia per terram,per mare excoluere, elaborauerecisi ut terra ipsa ad priscii eius situ,naturalecti squalore hodie comparata, allia esse credi possit, quassus olim fuerit, delitiosissimonuic horto certe haud multu dissimilli,ec ita pariath quo propter diuini praecepti transgressione, in , aequata, felices protopini Adam Aeua eiecti sunt. Preterea multas ingeniosissimas disciplinas, multas artes inuenire homines, quibus per ex/cogitatas etiam uarias literarum notas libristar bellis is ut ad posteros peruenirentiis sese extra mortalem canditionem in tantiam

uindicauere, extuleres, tu indigetu deoru bea

16쪽

io PRAEFATI o. Homo extra tissimam vitam iam consequuti uideri potuishmortalentem sent, Si non nitidi princeps iniquissimus Sathan

uum 'pr(-pestilentissima Zigania integrit

mussic refelicem hunc statum confudisset, qui ut homines&numero succrescere cognouit,in melius in mundi delitiis iam habere,inuidia permotus teterrimis omnis generis sceleribus primum si MaI, daemo bl obnoxios factos, mox futurarum supercinitariis inuidia histrum i rerum curiositate affectos per obscurasmo pessunda oraculorum ambages, iniecta superstitione a timore, deorum dearumci, profanam culturam(vt unius veri singularis dei cognitionem aboleret mortalesh; ipsos aliquo insigni malo assice,m edocuit:hic Delphica, illic Euboica alibi Na

2 et et 3pia adita, Dodoneasq; quercus malignarinioni datus inspiratione resonareiecit quibus in Latio Sa/turno, in Creta Ioui Iunoni in Samo, Baccho Thedis re India, Isidi syrici in Aegvpto,in PIurasitas deo illo vestae in Aphnca iuxta Tritonem Palladi, rum ariducta Mercurio sub Teutatis nomine in Gallia et German Ia, Mineruae Himetto atq; Athenis, Apolli'

ni Delphis in Rhodo, Chio Patara Ll , in Vbi foetaues made, Tymbra Dianae in Delo, cupiuiq; deorum thia: veneri in Cypro, in Papho Cnido Cothemagi/culti. ra in Marri in Thratia, Vulcano in Lippara&Lemno, Priapo in Lampsaco Hellesponti,aliisse; multis in multis aliis locis (quoru adhuc nomi, nas praeclarissima inueta, beneficia popula Chlimis septi, ribus suis collata, in recenti memoria erat diura

errore viti, nOS honores ferieXcitavit. Deinde etiam postrim i Christus Iesius uerus dei omnipotentis filius a sumpta carne apparuisset atq; erranti mundo rursus uerum aeterna beatitudinis iter ostedens

17쪽

ad bene beatecis vluendum hortatus esset, missis ii ii orbem uniuersum discipulis salubri illorum praedicatione nefandissimos superstitionis ritus daniliasset,religionem nouam nouaci saltiberrima uitae instituta promulgasset, Miam eo quidem deduxisset,ut ipsis ab omnibus in orbe M/Iti damon gentibus receptis, ad ueram felicitate desiderari ulterius potuisset nihil, Ipse Sathan inest inam malitiam reuersus curiosa hominii pecto,

ra, quae destituere coactus fuerat, iterum circumueniens, quaedam In priorem errorem reduxit,

quaedam nouis haereticis opinionibus adeo corrupit, adeo excaecauit,ut multo melius ipsis fuisset,ingressem semel veritatis uiam quodammo/do ignorasse quam sic temere, sic maliciosedere cestis Maho, liquis te. Obseruant hodie, diuinoq; honore qua metaliae. deuotissime prosequuntur Asiae mincris, Armem Arabiae,Persidis, Syris , Assyris Mediar: rein Aphnca Aegypti, Numidiae, Libyme, Matrritaniae: In Europa totius Gl scis Mysiae, Thracas Turcic nominis gentes omnes, Christo abiecto, Epilenticum Nahonietum Z illius vesanit

dogma Scythis latissimi populi qui Tartari hodie uocatur, pars Imperatoris sui Cham idola, Idesareae ser. pars astra, pars etlavnu deuex Apostoli Pauli ibae.

doctrina veneratur Indis ac Aethiopiae getes, qpresbytero Ioanni parent, Christiana pietatem schismatistituentur, sed instituto loge a nostro diuerso, Syncera orthodoxa s Christi fide,qua gratiose olim orbis uniuersus Illustratus fuit Germana retine veri christi mus, Itali, Galli, Hispani, Angli, Scoti,Ηyberna, un

18쪽

lares, Rhodii, Sicilli, Corsici, Sardinii pauci, alii. Effecit acerbissimus humana generis hostis hac inducta morum diuersiitate, hac sacrorum, rituum perdira damnosiaci stuperstitione ut duunaquae gens deis quem reli iose colit, quem

se . prae se fel tuerunt summii in q; esse, dum se recta Dalam liae is aeternae beatitudinis uiam ambulare, caetera ueriti, gliis rationibus cotendit, dum s unaquaeq; sectoesiuam longe lateci propagare extedere nititur sese mutuo rantis inimicitus, tantis odias habeat prosequantur :,ut ad externas hodie natioes peregrinari no solum no sit tutui, sed fere omnino prohibitum Vocclusum unde fieri persuasum mihi habeo,ut dum uicinarum gentrii nomina uicinis gentibus uix cognita sint, pro mendaciis hodie repudientur quaecus de ipsis,aut scribatur aut referatur: quorum cognitio tamen adeo

cogi fide, isti Li' de utilis glorios ad semper reputataliarum tria toe: ut clare constet non ob aliam cautam quam euiida At utili, uraui amore ais desiderio ptaerosque,relicto natali sol relictis charis parentibus, coniugibus tiberis camicis,relicta quod magis est, propria salute,cu maximis difficultatibus periculis, cupris,angustiis ut aliquid experirentur remotissi,mas transmarinas interdum assumpsiisse pere/grinationes:ut compertum habeamus non hac tempestate nostra solum uerum ab exCrdio fere mundi omnes per quam maximae auroritatis, prudentiae,eruditionis ab omnibus existimatos

in Reipublic ael pacisis belli temptre magi,

strosae6siliarios,iudices censores, administram

res, duces publico cosensu electos astatos cesse,

19쪽

multorum populorum mores cognoueretur pristi eaees, bes: quemadmodum Graeciae atq; taliae priscos philosophi uiis Illos pluit olophos, Socratem Socraticam Plato de philos itanem Academicam, Aristotelem Perisatericam gloriam a Asitis heste Cynicam, Aristippum Cyrenascam, Zenonem Stoica Pythagoram Pythagoricam, tantas sectas, tantam , discipulorum frequentia instituere conciliare , sibi potuisse comicamus: quemadmodum veteres quoque legumlatores Ninloim Rhadamanti Cretensiibus orphea Tracibus Draconem Soloncm , Atheniensibus , Lycurgum Lacedaemonibus Mosen Iu primidaeis, amo Xam Scythis, aliosi multos popu, unde

laribus suis praescriptas sacrorum caerimonias, *- 'n ciuiles disciplinas ferre potuisse videmus: 'Quod non a se intra patrIos muros eas excogitasse,sed alapientis mus seculi hominibus Chalis daedipus Magis bragdianis gymnosophistis, o ab Aegyptiorum sacerdotibus, cum quibus

aliquandiu conuersat essent,deportam scirente quemadmodum postremo praestantissimos e. roa Creteum ouem, qui quinquies terrarum Suiete, seeusiforbem perlustrasse praedatatur: Par quom stu=Praestantiismi dio successiud eius duos filios Dionysius no heroes unde mento Bacchum,&fortissimum Herculem am glorialum i illius Thesea,Iasonem cum caeteris argo Qxinuere. nautis,naufragumvlyssem,& ex Troia promagum Aeneam, Cyrum, Darium Xerxena,Ale Xandrum magnum Hannibalem Poenum, iptridatem Ponti regem, quinquaginta nationum linguis loqui peritum Antiochum magnum illa numeros. Romanorum principes, Scipiones,

20쪽

Marios Lentulos et Pompeium magnum Iulium Caesarem, Octavianum Augustum. Constantinos, Carolos Othones, Conrad OS, Henricos, Fed criscos, per factas a se in exteras nationes bellicas

expeditiones,immortalem hac gloriam sempiter retonii, nam , memoriam comparare potuisse cognosci, mus.Quapropter cum tanta sit in gentiu earum, demes morum cognt non e voluptas, tanta villibras, cum , Omnibus remota terras adire Inui se

recho plurimas caulas non concedatur, non iaceat etiam velis suauissime in lector conscriptos in hoc libro celebriores gentium mores, Celeabrici a rhin quibus habitant loca non minori alacritate promptitudineq; legendo amplexa recognoscere, quam si re permanus regionatim circumducens fidelissime, quo instituto, quo in loco , unaquaeq; gens vitam egerit Odleq; agat, More ad os referrem,&ad oculum digito demonstrarem . Non moueri , non auerti velis, quod rigidiori censore mihi obijci, exprobraries; possit,rem me peruetustissima,' plus quam a mille autoribus antea pertractatam, etiam, non alijssu in eorum verbis, nunc pro meo, prode, nouo aliquo attulisse verum institutum meum

vetitam res ea diligentius introspiciens cognoscas, me tam extur ingeni mei quam librorum meorum thesauro haud vulgari, tibiiceu liberalis hic Paterfami, has, cui in Evangelio Christus omnem hi,

bam doctum comparauit dilecto hospiti non

aliena modo, vetera sed mea etiam pIurima noua exhibere vale, requicqd est boni cossile,a ceptumq; habe.