Cartulaire de l'Abbaye de Saint-Bertin

311쪽

2Mi CHARTULARIUM SIT HIENSE.

possessio, comitatu et omni lege seculari soli ecclesie subdita . sine aliqua alicujus comitis vel potentis vi vel molestia, si a libertate imperpetuum permaneat. Super omnia, de pascuis porcorum vel pucorum ejusdem villo in vicina silva, Rulioud dicta, antiquo jure Pascentium, antiquarie carte eorum assentiens, annui, ut nullus alius,

nisi abbas predictu ecclesio, aut prepositus sive missus ejus, inde exigat et accipiat quicquid . quasi . pro respectu silvestris Pasture, et

exigendum et accipiendum cst. Palustrem eciam terram, epic inter arabilem terram de Arvos et Elst, ultra vetus monasterium: et . in oriente, vetus fossatum in silva; ac inter Ilindringo ted et vetustam uere, atque, in Occidente, novum fossatum, interjacet: quam pater meus Balduinus, comes . Gorbodone advocato concedente, Sancto

Berlino. quia ei in corpore vivonii tradita suerat, liberam possidendam confirmavit. Ac quil quid infra notatos terminos in piscariis. sive in altiorum terris, in presenti utilitatis est seu in futurum, in pralis ot pascuis, vol quolibet modo uccreverit, propriis ecclesie usibus profuturum, reconfirmo; ila sano ut nulli hominum liceat exinde sibi quit quam iuris vindicare, nisi quod per abbatis voluntatem, capitulo concedente, legitii me obtinuerit. Decima quoque reddituum do

hemitariis et vaccariis, et de nova terra, in Broburgensi castellaria quam pater meus ecclesio concessit, concedo; et cetera que per Cariam confirmavit, cum hic prescriptis, sigilli mei impressione. ut rata permaneant. annuo. Quicumque vero, suadente diabolo, horum omnium confirmationem suturis tonitu ribus in aliquo violare presumpserit, a CuSante se, iniquitato sua convictus, quinque libras auri principi terre persolvore cogatur. et irritum fiat quod inique presumpsit. Actum est hoc anno incarnationis Domini millesimo nonagesimo lorcio. indictione prima. in presentia predicti comitis Roberti et lilii eius Roberti,

Et procerum suorum, quos ob testimonium hic annotari placuit.

. Signum BonERT . comitis. qui lianct cartam seribi secit. Signum non nTi. junioris. Signum non ERO . advocati. Signum commis Signum no ER .c iellani. Signum Τnu MoALvi de pres. Signum It MN .RRl. dapiseri. ε' Suppi liberia vel immunis.

312쪽

. Ego Iohannes, Sithiensis cenobii abbas, nolum facio tam futuris Circa io93. quam preSentibus, me partem comitatus de villa de Arhes, illam vide licet quo ad Baldricum de Culliem attinet. in censu optinuisse; eo pacto atque conditione, quatinus duobus militibus suis Baldrico. filio Arnulfi, et Eustatio, filio Ymmonis de Baldringehem, quibus eam in feodo concesserat. singulis annis, in die elevationis sancti patris Bertini, decem solidos, unicuique scilicet quinque. ejus rei gratia.

darem, Sicque eam cum quiete ad opus ecclesie possiderem; similiter autem posteri corum, quicunque predictum scodum habuserint. totidem solidos, supra scripto termino, in cum ora abbatis hujus ecclesie, accipiant. et ultra nil exigere aut usurpare presumant. Quod si pronominatus census, die Statuto . eis non fuerit tribulus, postea. pro omendatione talis negligentie . duos solidos accipiant, ita tamen ut ex integro censu nil ob hoc minus accipiant. Actum sest vero hoc. tam ipsis quam domno Suo preSentibus et unanimiter assensum per omnia probentibus. Si quis ergo hanc nostram conventionem deinceps in frugerit aut aliquatenus contra dixerit, cleruo anathemate subjaceat. nisi cito digna satisfactio ne resipiscat. Recitata est et confirmata in prosentia domni nostri Roberti senioris . , illa Aria, ipso annuente. et . una cum suis, subscriptionis signo fise mante, quorum nomina, testimonii gratia, hic placuit annotari. Signa testium :

. Signum lioBERTi. comitis. Signum GERTRΠDis, comitisse. Signum Aratum. archidiaconi. Signum BALDur . castellani. Signum ilOBram, advocati. Signum BALnnici de Culliem. Signum Lunarii. advocati I aruatietinis a

313쪽

dee. tosa a In nomine sancto et individuo Trinitatis. Patris et Filii et Spiritu, Sancti. Ego Rabodus. Dei gratia, Novi mensium episcopus, omnibus hic et ubique si delibus. Cum nobis, fratres Larissimi, sit cognitum

sancte Dei ecclesie cultores ad honorem ccclesiastici ordinis exaltandum fideliter elaborasse. nos, corum Succ Mores, dignum est i sorum sequi doctrinam. et, in quantum poSSumus. sanctam ampliare occlesiam. Horum igitur insormatus exemplo, domno Johanne a hate, fratre vero Gurardo. ejusdem monaco, intercedentibus, ecclesie sue, sancti scilicst Bertini, ad monacorum usum, altare de villa, queCalmuut in Valles dicitur, Balarici archidiaconi, nostrorum clericorum consilio, sub personatu perpotuo tenendum concessi; tali quidem Conditione, quod, unaquaque persona decedonto, aliam prodicti sancti abbas seu monaci Noviomensi episcopo presentent personam , cui ipse episcopus ejusdem altaris personatum commendet; personavem restituta quinque tantum solidos episcopo, seu ejus archidiacono, tribu t. et unoquoque anno in sestivitate sancti Remigii, pro respectu altaris sibi commissi. tres eis similiter solidos solvat, et ad eorum sinodum celebrandam veniat; sicque ab omni exactione libera permaneat. Quod ne quis violare presumat, Sub anathemate interdixi, ac canonico confirmatum supradictis monacis delegavi.

a Signum Raa ni. Noviomensis episeopi. Signum BA Rie . archidiaconi. Signum HEREM Ri. deeani. Signum non petr . decant. Signum PETRI. eauioris. Signum GERELMi. Signum Uiuoxas. Signum GERA I. caneellarii.

. Actum Νoviomi vim idus decembris, anno incarnationis dominice millesimo nonagesimo tercio, indictione prima. regnante rege Philippo. Rabodi episcopatus vigesimo Sexto. ν

314쪽

Aquam preterea Mere dictam, copia piscium amuentem, antiquorum largitato, fratrum usibus delegatam, Sed a quodam piscatore. sub obtentu salsi juris, tunc temporis iniuste possessam, post multas litigiosas placiti controversias, tandem procorum terre decreto in presentia Roberti . comitis Flandrie, senioris. ecclesie huic restituit; invasoremque anathematis vinculo tam graviter religavit . ut nunquam postea inde loqui auderet.

xx XIII.

Ligneas quoque duas ymagines, auro argentoque cum lapidibus fabrili arte superiectas, dextra levaque capitaneo crucis statuit: capellamque sancto Marte mira varietate picture decoloratam iandavit. In cujus australi diverticulo, opere sumptuoso, diversis yconiis superficie tenus insculpto, formam sepulcri Domini sublimavit: illudque illis dedicatum. nativitatis dominice, passionis, reSurrectionis et ascensionis pigneribus insignivit. Νunc temporis autem predictorum nihil oculis patet.

Besectorium etiam et claustrum. ut supra diximus, ex intego reparans, claustrum quidem mire arte sculptoria decoravit, ceteraque omnia. ex maxima parte, Sublimavit et ampliavit. Per quo liquido patet, eundem bone memorie pastorem Domini domus et spmvorum decorem dilexisse. Codices nichilominus non modice appreciationis conscribi iacit; quorum titulos. ad commendandum ejus studium, brevitor subnectere non piguit. Librum Veteris Testamenti, ab exordio Goneseos usque in Regum; librum Omeliarum tocius annualis circuli, in duo volumina divisum: librum Esi rem vel Pronosticoriun; librum

315쪽

ollationum Patrum: lihrum Augustini super Johannem : Passionalem quoquo, immensi ponderis. ex integro digestos. suis posteris do- reliquit.

His sano aliisque honis virtutum exercitiis in senectutem admissus, quatuordecim annis ci paulo plusquam quinque mensibus, nomine et opore, abbatizavii. Imminente igitur suo advocationis articulo. admissa sanguinis minutione, Vixque spatio suo pausationis percurso . incumbit i. alicujus rei gratia . comitem terre. Bergis . navigio ad iro; negoti quo peracto, cum jam inde rodire disposuisset. turges sento brachio, mortis in squalitate tactus, ad propria nave deportatur. Dumque momhus, cotidie crescens, paulati in vitalibus immineret, unctione crismatis ot percoptione vivifici corporis, et consessione salutari, peccatorumque romissione . exitum suum expostulat muniri. Quod consecuturus. dum a sacerdote secreto interrogaretur, utrum aliquas peculiaritatis haberet reiculas nam id ei suspitione quorumdam imputabatur j respondit cunctis audientibus, illisque nimio comparatonis merore condolentibus , ncc unius oboli precium sibi reservasse. Demum pio adeptus quod devote postulaverat, cum jam sabbatum tercio quadragesi in alis ebdomade advosperasceret, completorio cantato. circundedit lectum illius omnis fratrum coadunatio. ut suis precibus patris exitum Omnipotenti commondarent Domino. Quibus visis, innuit nam loqui non poterat in sibi sacrosanctam asserri erucem et qua allata, toto corpore humi susus, devotissimo orat. Oratione peracta, dum levatus a Surgeret, vidit astantem quemdam e fratribus. altorius fratris iniqui tate nuper graviter offensum. Reminisconsque injurio fratri a fratre injuste illato. ossensi quo animum erga alterum non bene concedi SSe.

illico pedibus ejus provolvitur. utque filius pie fratri indulgeat. pius

pater exorat. Νec mora indulta venia quam precatur, circa noctis dominice medium, anno ab incarnatione Domini millesimo nonage-

316쪽

ΡΑBS SECUNDA: - SIMONIS TIB I. 209

simo quinto, quarto nonas martis, nobis flentibus et psallentibus. est lavit spiritum. M lutoque et induto veste sacerdotali, pro more. corpusculo . lacrimis hoc deducentibus psalmisque comitantibus . inocclesia deponitur: ibique, celebralis vigiliarum excubiis cum luctuosis psalmorum concentibus, subsequenti die. Omnes pone hujus hvrgi ei vos indicti conveniunt. Cum quibus et propositus sancti Av- domari. idemque archidiaconus occlesie Taruanensis, cum preposito Vatinensi et clericorum multitudine, assunt. Pacta ergo missarum frequentatione, elemosinarumque distributione. et stationaria anime commendatione, a sacerdotibus vispilionibus, ad tumulum desertur. quantus dolori quis gemitust quanta suspirial quanto lacrimo illum nobis diem reddidere lugubrem l nusquam unquam recolo moaudisse tam luctuosas laneris exequias, que adeo gemitu dilatate exercuerant . ut psalmodie modulatio gemitus confusione planctu que opprimeretur dolore nimio. Tandemque ab oculis omnium s pulcri profunditate adimitur, in occidentali cornu claustri. juxta e pituli introitum et sed adhuc ejus probitas pietatisque studium in ore

multorum non inmerito versatur.

Quaria dies martis. mortis singultibus artis. Clara suis annis . clausit pia gesta Johannis. Cujus peccatis parcendo. iue pietatis Munere. sidereis liunc jungas. Christo. choreis. Ei sis ei merces . qui nutu cuncta cohere . Li eui eongaudet gaudetis tu e secula laudet. Ep THAPntuM . Regilius ex proavis. probus indole. mente suavis. Dux Roberis . ruis gloria magna luis: Quem pietas earum secit. viatoria elarum.

317쪽

LIBER SECUNDUS.

Iairaque dies secunda planctus et sepulturo defuncti patris, quihusdam nostrorum eo usque invisa. nunquam amplius videnda adu nem . qua, congregatis in unum fratribus senioribus, ut decohat, eum juniori hus, tractandum et docernon m communi orat consilio. quis potissimum pastor et rector preponi deberet gregi dominico. Clinetis igitur in capitulo assidentibus, quodque suturum erat suspensis antinis expectantibus, post recitatam lectionem martyrologia amέ eum subsecuta pronuntiatione sancti Benedicti regule. jamque

a priore petita cum benedictione, data tuo loquendi licentia. prior presidens hoc prorupit in verba : . Quoniam, dulcissimi patres et d a mini. dira mortis conditio incumbit filiis Ado a die nativitatis sue. usque in diem reversionis in matricem omnium viventium, equum. est sic jus commune generato similiter et naturato mortis imperium . in nobis et in caris nostris viris admittere, quatinus animos vestros . hinc ah illoeebrosis mundi cupiditatibus refrenet mortis metus et a tribulatio. illinc vero ad speranda pietatis munera omnipotentis Dei a releuci gratia et miseratio. Nec minus par est Sanctam caritatem a vestram obitu nuper evispilati patris obturbatam ab ingruentis ni- . i Dictato doloris modicum temperare, et de substituendo pastore. unanimiter tractare. qui dux et signifer in dominica constitutus. acie. victricibus aquilis insignitus, de longe et de prope sevientiunt . incursionem hostium et rabiem sciat sapienter ropellero. . Sicque perorans tres viros non parve probitatis electioni omnium proponit. De quibus singulis diversis diversa sentienti hiis . hisque illum alii que alium eligentibus, unus e fratribus, noscio quo mentis impetu arreptus. cunctis audientibus, Lambertum unum ex tribus expe-

318쪽

PARS SECUNDA. - SIMONIS LIB. II. 2lliensi voae mmisu mae populi. garrulus inclamat. Volens itaqus prior dissidontium animos in idem velle et idem nollo. firmitato a militie. revocare. laac oratione iterum omnes alloquitur : . O unanimis Deo. que grata conventio . meminisso debetis illius allegationis ewange . lice . quam per so ipsa veritas corroborali dieens: Omne regniim in . seipsum divisum desolabitan ei domus super domum cadet. Si ergo pera in dissolubilitatem concordie si pacis. sino qua nemo videbit Deum. . in regno illius pacificii vultis admitti qui fecit utra tuo. ununi ima rum o tribus eligite. quia nemo potest duobus dominis aut tribus

II. uox, ad lice. mulatione doxtero Excolsi, omnes ad idem conversi Τ; uni omnium insigitur intentio, et Lamberium, qui iunior erat, pene omnes pari voto eo deniquo expostulant consilio. Quo audito. dieni certum indicit, quo se renturum, ad magnitudinem rei de torminandam, esse predicit. Sed interim ad clectum nostrum spariando divertamur ; et quibus animi moribus, quibusve ullo exercitiis ad lirius honoriS apicem excreverit, videamus. Facile eni in iisdem virtutibus regnum conservatur, quibus parandum putatur. A tempore igitur pueritie suo. Si cuti ego accepi. vir idem venerabilis. litterarum studio initiatus. Votoque parentum. servituti divine Sub nionacbali prose sione obligatus. Dco, in hoc cenobi QSithiensi, sub abbate Heriberto. Supra Sepius memorato, nutriendus et imbuendus offertur.

simul et studio majusculus maturesceret, paulatimquo progrediendo: adolescentie motas attingorol. servore studii. gal sicana auditoria petiit, que, quasi pmdentissima apes, diversos flores frequenta . qui t- quid dulcius qui equi duo honestius sint, vivaeitate ingenii et eo gessit. et, in flavo memorio cuneia recondens. famelicis' postmodum

tacua corruptus nec tamen admodum Obscurus.

319쪽

infundenda reservavit. Denique suos repetens. magister puerorum

ossicitur: quit luidque prius ex diversorum doctorum sonte hauserat. laeteis rivulis mellitis tuo guttulis. sitibundis propinabat. His grammaticam, illis divinam paginam, quibusdam vero insinuabat musicam. Nec minus populares quoque sua predicatione, ut is verbipotens, sepius illustrare curabat. Quibus Omnibus omnes excellens. ut omnibus proderet, omnium assensu. in prioratum sublimatur. Quem aliquandiu gradum verbo et opero perornans, expeditam privatamque gestiens ducere Vitam, Onus Cum honore ultro deposuit. et usque ad adventum comitis, ut proposuit, secreto exercitiis vite

operam dedit. i V. Statuto die igitur, omnis congregatio adunata, presul quoque Parisiacensis. Goi diis nomino. qui his in partibus tunc temporis morabatur eum suis, clerici eciam sancti Au domari, cum quibusdam ociam nostri ordinis fratribus, ad substituendum abbatem venientes. dum in capitulo assiderent, cunctis intento audientibus, prior recapitulat omnia. Cunctis. ut dictum est. repetitis per Ordinem, electioni assentiunt omnes et favent. Nec mora consurgit ille noviter electus; veniamque petens, et indignum se clamitans, on prece recusat, sed recusando non impetrat. Tandem velit, nolit, licet multum renitens, Oneri supponitur, moxque omnium vox, ad Te Deum laudandum, in sublime attolitur; ipsoque psallcntium chorum. consonantibus signis, in ecclesia subsequitur. Sicque omnibus in sua poteState susceptis, virgam tamen pastoralem non serebat. nec in principali sed , utpote necdum consecratus. Sedebat. Adveniente siquidetu suo consecrationis tempore, octava scilicet die pascalis ebdomade, paratis omni hus, cum multa suorum vel militantium manu, Taruennam ad sedem maternam deducitur ; ibique a m tisice ejusdem civitatis Gerardo honorabiliter. ut decebat, consecratus . ad sibi noviter commendandam, stipatus multis comitantium copiis, redit ecclesiam.

320쪽

Νobis interim expectantibus, nuntio precedente, ecce Aponsus venit. Exeundum erat obviam ei. Mox nimirum Omnis fraterna coadunatio, amictu succincta niveo, cultuque palliata vario, quasi sponsa de thalamo processit obviam sponso. A qua ille nudis pedibus multumque collacrimans, haculum manibus gestans, susceptus modulantium vocibus, altisonis procedentibus, ab episcopo in sede capitanea constituitur. Ubi sinita cantantium modulatione. ab omnibus pacis oscula osseruntur, sicque de cetero ut domnus et abbas hono ratur. Acta sunt hec anno dominice nativitatis millesimo nonagesimo

quinto, anno vero sue elatis tricesimo quarto, prima die aprilis. VI.Hee de illius priori conversatione, electione simul et consecratione, nemo m dixisse inutiliter calumpnietur: sed certe, utilitatis gratia. me cuncta congessisse equanimiter credat: ut scilicet omnem ordinem eligendi abbatis posteris relinquerem tenendum; simulque panderem huic Sithiensi cenobio non paucos non parve probitatis viros inolevissct . raroque talos qui omni essent digni honore defuisse: nullumque huic loco promovendum fore, nisi quem, secundum timorem Dei. electio fratrum poposeerit, et quem, nulla alia consuetudinali rectitudine vel potencia, sed, solo assensu preficientium, d creverit, seu quem episcopus Taruanensis, si in promptu fuerit, a se consecratum et pastorali virga insignitum, in throno cardinali collocaverit.

v II. Sublimatus igitur hoc ordine in honoris culmine, cepit honorum

virorum in agendis uti consilio, et eorum per omnia sapienter insommari exemplo, quo insurgentes contra se repelleret hostes, et tumultuantium insolescentes compesceret lites. Cum in processu tem-