장음표시 사용
1쪽
I t m quis te, iuuenum flos delibate, per altis
Compulit ire vias, or odoribus auia carti . . . Spargere, dum sectis reseras ignota futuris t se tibi Passus mentem ingurauit, se ora i , . . Soluti in electas claro sub acumine voces. Laeta Venus tibi iunxit opem, lenisque Thallo Egit vi Aoni' legeres violaria luci. Te Verona tulit, vidit te Roma docentem, Te docri pueresines, te lingua virorum l. V lAEquauit superis, coluit te blandior aetas. s. ri tam adhuc puer, est nusii non utilis arti iii fudiit e celsa iaculantem verba cathedra. Hinc gentes petiere,fouet quo humidus Auster, i ut premit ursa rigens, aut temperat aura fauonti, Craiugeniamque manus, patriis quae pedibus exul Se tulit in Latios, malapoa Briantia, tractus. Tanim honor Eudiis se consolatio damni Tale fuit musis iam tunc redeuntibi oment quid loquar explicitos, te diuinante, Poetas
VH totos, vel parte sui3 quippe omnia Iolui
Nemo valet, non centum oculos si commodet AgQ. Statius ergo suis debet sua nomina chartis VI multum latitaret enim sub luce maligna
Dulicus, velo nisi tinensisset aperto: Atque albplures, in quis Epigrammatis au ror
Enitet,ac radios quamuisper nubila vibrat.
At Iuvenalis habet viridis super addita palma Damia, commentisique vicem non inuidet vitas suod pauci tetigere duces, tua gloria pridem Attigit, se fortes non expauere lacerii. .
O si tale decus nostris fulsisset in annules libi librorum series immensa fuisset,
ravatis ubique micat, procerumque per atria surgit, Sol nouus audires, vel cinctus imagine Lunae ereres lumen,prope descientibus astris.
2쪽
TII multa de prudentia, humanitate inute tua olim mi- Alim his e asserebantur, Iuliane, tamen quum superiore anno istic essem. omnia ita in te pressexi, se admiratu sum, ut ad ea dem es obseruantiam immortalem, quam in Laurentis rutrem contuli, o locaui a quoque magna ex parte impulem. Nam quum me es mea omnia Laurentio, domuique vestrae truderem,inter caetera Omameta quae egregia o amplisiima habetis, es parita a maioribus vestris es a vobis non modo conseruata sed aucta, istud in primis laudesingulari dignum arbitratu um, quod duo fratres citdomesica gloria,tum ciuitatu honoribus florent imi tanta concordia Gurtis,tam mutua pietate, tanta virtutum omnium similitudine, τι quum tu maiori natu Laurentio, diuini ingeni7, Fummaeque sapientia viro ceaeis; ista insignipietatis laude adpraecipuam gloriam contendas, si qui I vi nemo Laurentium colat, qui te non plurimum observet. 'uoὰ mihi profecto accidit: nam quum ei laborem omne, industriam, denique meipsum dicatum esse deberestituerim .hoc studium meum es consilium ei probare non posse videor, ni dei in te argumentum alia quod extiterit.ti v at,hoc anno elaboraut diligenter.Nam Iuvenalis
Satyras noua commetatione tuo nomine explicare conatus sum: in qui
bus interpretandis non ignoras quam multi bo rum artium studiosioperam posuerintles tamen aliquando ingenue sint prosis se multa non assecutos esse, vel carminis obscuritate,vel temporum euoratione. Equidem quod me arrogantia dictum velim , multa in iis Graecorum Latinorumque auctorisatem confirmaIa me explicasse conteririm, quae vel ali' grauioribus studiis occupati neglexerunt; et ei multi nosbarum literarum studio cire magnopere expccIabant. Atque id sine non in iis tanIum, quae quotidianis di uiationibus queri solitant ,sed ubi etiam pleraque pro aperiis se expositiis in hominum opinionem recepta fuerant: quum vel historia inholucro adhuc laterent, vel figurata elocutione remotiora Goni: Vt istud, Dimidio magicae resonant ubi Memnone chordae.
3쪽
Qui Lacedaemonium pytismate lubricat orbem. - quantum Laustia bibebat Pro populo faciens.
& tota sonat ulmea coena Suburra.
-quae custos Gallicus urbis, Vsque a Lucifero. Aliquepermulta in quibus quid essecerim,qua ratione ab aliorum interpretatione discesserim,eorum sit iudicium, qui cominetarios nostros in manus aliquando sument.De his vero locu quae iamdiu in disceptatione versantur.
Vt Cecropiam Baptae soliti lassare Corytton.
Ita me distulasse arbitror , ut labor noster , es ea ignorantibus villa futurus sit, o iis qui eadem babent cognita admodum probari pessi : quamuis quidam, quem toto opere Fidens inum ture ap- restauimus, auiore se magistro brotheo grammatico, nostra cum sitas ineptiu coniungere tensauerit. In quo mecum ob id certὸ unum praeclare a Nisi est quod uterque eum se praestitit,ut alteram odisse, alterum etiam stultum esse nemo qui vel haec, vel in legat, ignoret. Hic est Hesrotheus Iuliane,qui lucubratione nostra in inartialem, quam Lau-rratio fratri dicaui tantopere ensus est , vi coniumeliis, calumniis, cauistationibus non aliter me insectetur, quar si in eo omnu vita es
dignitatis rationes positas haberet. Huius aliquot epistola hactenus re undi quad in sine baius opem leges, rursi accusaui hominis ignorantiam in recognitione Plinii quem ducentu orseptuaginta quinque locis ab eo deprauatu fuisse,altera lucubratione facile coniicimus. uae et ero de Commentarii. artialis nobis obiectibia diluimus, vi iis miscis grauioribus eum criminibus reum agamus, quad o hac de qua dixi Epistola meditamur,o altera actione absoluimus. Vnum iEud a b nis docti que viris vehementer petimus,ut ne mihi, neve Strabeo fide habeant nisi or Maritatis carmen prius legerint: se quodpcripsierimus
ex comentariis nostris cognoυerisI.Solet enim Broιheus calumniis agere,alia inuenere, alia falso recitare. Nam quum ei pestis leonis hactenus non profueris,nunc demum vulpinam insuere meditatum. Nam omnia tentui, ne homo quinqua clarius ab eo qui nodum vige mumxonum compleait annum, discere videatur. Sed de Brotheo ct Fidentino hactenus. Tu quum omnia legeris melius de his statues. Itaque hos Commentarios tibi tradimus es dicamus in Laurentium obseruantiae, in te
domumque vestram egregia voloniatis orsides mea tenes sempiter-
4쪽
uos.Eo autem celerius emistuntur: quod Marem Aurelim Senaltu Veneti sicriba vir doctis imas eloquentis imusque mecum iampridem perliteras egit,ut tandem aliquando hos ederem quos vehementer legere cuperet. Est enim his studiis eruditissmψ,o quum des morum Pa sitas aliaque ornameota quotidie in eo spectentur doctrina maxime eminet. taxarcilium Ficinum nostram aliquando ad hos legendos a G
hibrbis si a Philosophis sis discedere pol si, in quibas locum obtinet
Iv Nivs Iuvenalis libertini locupletis incertum alumnus an filius: ad mediam sere aetatem declamauit: animi magis causa qua ut sci, lae aut foro se praepararet. Deinde paucorum versarum Satyra non ab iasurde compolita in Paridem pantomimum, poeta lique eius semestri bus militiolis tumentem,genus scripturae industriose excoluit:&ramcbene diu ne modico quidem auditorio quicqua committere ausus est. Mox magna frequentia, tantoque succeliu bis aut ter auditus est, ut ea quae prima fecerat inserciret nouis scripturis, , quod non dant procrees dabit histria,tu Camerinos,
Et Bareas, tu nobilium magna atria curo.
Prefectus Pelopea satis Philomela tribunos. Erat tamen in delitiis aulae histrio , multique Aurotum eths quotidicito uehebantur. Venit ergo Iuvenalis inius icionem quasi tempora gurate notasset, ac statim per honorem militiae, quamquam octogenarius urbe summotus est, missusque ad praefecturam cohortis tendentis in extremam A gypti partem: id supplici j genus placuit,ut leui atque ioculari delicto par esset. verum intra breuit limum tempus angore dc taedio periit. Temporibus Domitiani floruit,ad Neruaeque tempora peruenit, quod quoniam eius carnae plane indicat, multaque praeterea testimonia,a nobis non est longa disputatione confirmandum. opus totum in sedecim sat ras diuiditur: neque iis a sentior qui in libraι di, bi-ιm, .sed iam de Sura dicamus.
5쪽
Secretaris' apostolici commentari' in Satyras Iuvena-
lis ad clarissimum et iram Iulianum Medicen ruri Cosmi lium Florentinum.
SAτvRARVMgeneo duis gnoscimus, alterum antiquius tam a Ctae.
cis quam Latinis usurpatum, recentius alter sta, quod ab antiquiore defluxit , quod Latini tantum excoluerunt, prius illud sola varietate carminum constat Personisque introductis, comoediae par, sed maiore lasciuit licentia , salibusque S iocis absoluitur. nam introducti Satyridis siluestres procaces iocularia & lasciua inter se iactant. hi sunt, Satyrus canus Saty usu mpubes, Satyrus adolescetis, silerrus pater, atque id genus personae fictae, ouod Pollux apud Graecos docet. In hoc pocmatis genere Eschylus & Graeci prςterea multi versati sunt, apud nos Pacuuius, Ennius Varro qui eo illlo Satyras Menippeas conscripsit. Satyath igitur introductis Satyra nomen accepit: quam appellationem haecaecentis r. quae a priore manavit ma Larinili latum usurpata est, seruauit, ac ex licentia la vel ri Satyrorum, in apertam hominum repre- henitionem dc obiurgationem exiuit , mutat' carminis colore & numeris': nam in hexametros ali urgit, cum prior intra iambicos & eius generis versus Contineretur. Hanc Lucilius, qui, si eius studiosis credimus, non modo cum eiusdem operis aucto libus, sed cum omnibus poetis certat: quam Wis non sine suspitione aemulationis, lutulet iis fluere ab Horatio dicatur. Mixa est in eo libertas & ac rbitas, qua dis uom Scaevolam sui temporis ciuem Romanum ita insectatus est, i eum seculisse dicatur a Persio , una cum Lupo: Horatius tersior. Persius indignatione ita evehit 'rivi vix sensum absoluat verborum,atque ita coniundit iuuenalis& Lucillis acerbitatem puritate Horatiana, quam maxime adamavit c imitatus est. calore Peliiij addito, quem ita temperauit, ut quae singula in illis lau)lasa ur uniuersia probentur in hoc uno. Scio sestum, Diomedρm, si qui ab eo Satyrae expositionem singulis serme verbis mutuatus est, horpsyrionem huius apellationis causas alias attulisse, se a Satyris olim introductis, Satyram dici vero similius eii, id est poema stilo heroicum, libertate simplex, figuris interciscum. tum periphia iis, quae velandae reprehensioni adhibetur stequenter. uccurrit, historiae suorum temporum cognitione plurima. nam quae antiquiora sunt non inserit mi ,nisi in praesentium inuidiam: personis, nisi aut vivant, aut i lustres sint. non parcit Noe genere sedecim Satyrae a Iuvenale conscriptae sunt. Quarum prima cum poeta ex diuturno erumpens silentio suam accusat ratientiam, qua recitantes poetas audiuerat, cum & ipse quoque pollit scribere.& nihil magis scobendum sit tu in Satyra, catastasque demonstrat,ardore quodam &rebus congestis potius quam dispontis in obscuritatem paene consula ditur. Non libet consulare illorum opinionem , qui poctam se indo-
6쪽
ctum fateri putant, nam risu potius hoc est expolendum, qu trirent.
lendum rationibus, quibus res apertissima non indiget. Hic inquam, primum se audiendis poetis iam sessili isse ostendit: de cum tant uiri teporis audi edis alienis carminibus consumpserit, sic quoque reponere oportere ait, hoc est scribendo reparare , ei arcire Na hae duae voces, Reponere,scilicet,& Impune,cum in varias significationes accipiat ' .a Iuvenale usurpatae sunt non secns quam ab Horatio. Reponere, retiacere & resarcire est quod fuit detractum. Iuvenalis:
Infurtiae lach mas Scilicet,ineas quas reparo & renouo. Martialis, qui amissum somnum id urbe,ia rouincia reparabat: . bi synetentifruerimprobori fomn ἰ l l .
Et totum mihi nunc repona quidquid Ter mos vigilaturam per annon. Surgentem focus excipιt.
Quamuis quidam Martialis sensus nulla habita ratione Repono pro Scribo tradiderit,cum dormiens nihil minus agat,quam scribat , Inde reponere poetae dicuntur,cuiri ata litas fabulas scribunt, nam ita tempus audiendo consumptum reponunt, id est reparant &resartiunt.Horatius.' Scriptor honoratu forte repanis Achillem. Scriptum iam . scilicet,ab Homero. alibi: Fabula qua pisci via milectata repmi. Porphyrio verb,eum locum aliter interpretatus, nouum morem confinxit. Impune sine poena dicitur: quae autem sine poena fiunt, pallimaguntur, qua ratione Horatius impune pro passim usurpauit in Arte poetica: fpis. HIam i, Iant impune coronata.
. - Sed ment e recept , Obturem patula/ ιmpune legentibus cures.
Non interrogando versus legitur , & cum Horatius ostendat sibi in gnam esse mole sitiam a poetis,Cum scribo,inquit, habeo eorum rationem & timeo ne ossendam,
Cum mens recepta est, id est cum volo relaxare animum, possiam ne fugere quo minus audiam recitantes,cu & aures meae patulae sint,& illi impune,id est passim legant, id cst, ubique occurrentes & volentes aikdiri. inde alibi: Scribimus in Iri,doctiquepoemata pia . Legetur ita mea quidem sententia, Satyrae initium hoc pacto.
7쪽
Libraire en PVni ueste de Paris , d in prirnerou Dire imprimer de ex poser en vente ce present liure in titule . Dei di iuuenatu cum comentariis cauerim veronensis Secretur1 v. olici cic. Et delenses ibiit saltes 1 tous Libraires, Impruneuis de a uires,d 'impta et ou faire imprimer vendre ny dii tribueri edit liure d'autre impresso que de celle du-dit rodet, ou de son consentem et, durant te temps& tei me de dix ansfinis& accomplis, i commenere du taut & dine de l'aci euement det impression .sur pelire de si x censitu restournois da mende applicabiela mollie au Roy,& l'aut re mollie audici Fobet S de confiscation desia dicts exemplaires,comme plus amplement est contenu & declare en dictes lettres. Donnei Patis te huiciles meloiar de luin,Pan degra iniis x cens dix. signe pal le Royenson Conseit, i
8쪽
EMPER ego auditor tantum Z nunquam ne reponam, exatm torrens rauci Theseide codrir m tme ergo mihi recitauerit iste togatas,
Hic Elegos' impune diem consumpsierit ingens
SεMprix Eco AvDi Ton.J Erone semper auditor, scilicet alienorum carminum: de qua molestia & temporis iactura conqueritur Martiat. tum alibi, tum eo loco. uditur Dia saepepoeta die. Hora. Hic pissum Potui, hic auditum scripta rei filii Omnibus fius. NuNQv AMNE R FPONAM. J Non ne aliquando scribendo resartiam hoc tempus, quod aliis audiendis consumpti. Ita enim poetae reponere dicuntur, apud Hora. ut antea est dictum. ERGo rLL E. J Hoc cu, alius recitauerit mihi togatas comoedias, quas scripsit. IM' Nε. JPallim,cum voluit, repete, de ego non reponam. Nam ut ante est dictum, impune legere & impune recitare dicebantur poetae, cum pessim id agerciat. Hic ELEGOs.l Repete recitauerit,& ego non repona. Denique repete:& ego non reponam,vsque ad nota magis, ut per indignationem legas. R Luci co D Ri. J Eius scin nominis est pocta apud Martiat. Illic tamen
semper legi Cordum in antiquis codicibus. hic pauper fuit,quod indicat alibi Iuue. & Mar.
Plus credit nemo quam tota Certas in de, Cum sit rumpauper, quomodo caecus amat.
Eundem appellat alpha pamulatorum, suod composuerit historiam de Theseo nusquam extat testimonium, nisi deprauato versu Martialis: bi est. Marium scripsisse Amazonidem: nam nonnulli illic supponunt Cordum, quod Amazonidem scripserit, id est tumultum Amaronum cum Theseo. Theseus monumentis Plutarchi de Diodori satis notus est, unuillud addam ex Pausania scriptore Graeco prae statissimo Corynetum,qui proprio nomine Periphitus, vel ut ille scribit Periphanes, dicebatur ei Theseo interfectu Vulcani filiu suille, iubis fortat Ieambigebatur,ubi Ouidius eum V ulcaniam prolem appellavit .H omerus quoque Thescida scripsit, ut Plutarchus tradit. R vcl.ὶ Rettulit ad allidua recitationem.
TOGATAs J Comoedias, in quibus insignem laude assecutus est Arta
9쪽
α CAIDERINI COMMENT.nius maiore laude suturus, nisi in his amores in pueros e set salsus. pro textae item comoediae Attellanicae tabernariae dicebantur & Rhyntoni cae 1 Rhyntone actore, quo pro loquaci utitur Columella & Varro his verbis. Puta contra nunc Rhynton non dicit hua nihil interest, diram hi pisicibus stagnum habeat plinum, an ranii. Fidentinus plagiarius praeceptorisi uistaude & prauitate secutus,cu hoc a scriptis meis acceptu ad suas nugas transferret,quas multa pecunia curauit imprimendas,ut huius inter pretationis laude nobis prariperet: surtu plane prodidit per ignoi aliam. na Varronis verba,cu publice profitere, Iuvenale, no dictaui auditoribus. nec Fidentinus cu nusquamea legii set, in suis nugis recitauit, modeste quide,ut fortasse videri voluit: ego vero imperite iactu scito& per noratia. auae de Repono, de Impune,diximus,multos A fortasse mouebiit qui veteri qiuada opinione imbuti sunt.Sed una illud petimus: ut ne tam multoru colensu qua linguae ingenuitate accipiat,& antiquoru usu, quis oblecro vos, probare pollit quod Toricilius, quod eu secuti tradiderutrImpune. idest sine effectu esse exponedum, quid comune habent haec verba3 Apuleium afferunt non tam antiquorum usus imitatore qua suoru verboru opifice: apud quem si de eo emet disceptatio, Impune aliter
intelligi sacile demo it rari pollet.Sed Apulctu omittimus,no enim quod ipse,sed quid Horatius Se Iuuenalis dicant audiuimus.
Telephus aut summi plena iam margine libri. Scriptus es in tergo necdum itus vestes: Noto magis nulli domus spua, quam mihi lucus
Martis: or Ioliis vicinum rupibus antrum Vulcaui . quid agant venti, quas torqueat umbras AEacus, unde alius furtiuae deuehat aurum Pellicula, quanto iaculetur Monychus ornos. Frontonis platani conuulsique marmora clamant
Semper, O iduo ruptae liviore columnae Expectes eadem a summo minimoque pocia. Et nos ergo manum frui obduximus, o nos Consilium dedimus S ilae, priuatus ut altum Dormiret,ssulta es clementia cum tot ubique
Vatibus occurras perisurae parcere chartae. Cum tamen hoc potius libeat decurrere campo. 'r quem magnus equos Auruncae flexit alumnus. Si vacat, o placidi rationem admittitis edam.
TELEPHvs.l Poetas tragicos omnes sui temporis notat,qualis suit ras. sus, in quem Martiat.
Glibinda quid scribis, quid bis a uice Indis 3
cuid tibi cum Νι.be, salse. AG dromede' Telethum vero tragoediam ante scripserat Actius,unde illi sim versus: si , me reguum true Fri F.rt πή eri re ruiuit,
10쪽
. et Urtutem n napi γ t. Telephi bistoria ab Eustathio & Diodoro satis perscripta est. Sc Ripetus in TERGO.l Ex usu antiquoru hoc ait, qui in pugillaribu membranis scribebant,ita ut scripta possent deleri tanquam ex tabulis. Pugillares membranei apud Martial. hoc distinction habent.
peputa Gras, licet haec membrana )ocetur:
Delebis quatiens scripta nouare )oles. Qui interiore pagina non contenti in tergo scribebant, damnabanir tan- . quam loquaces & nimij. Martiat.
Scribit in aduersa dicens epigrammata charta.
Et dolet aduerse suo acit ilia dea.NGA MAcis.J Du haec verba parii recte accipitatur a nonnullis, totius paene satyrae sensus deprauatus est: na ita accipi ut quas uve. dicat se opera dedille his fabulis cognoscedis. Inde illa delirameta astru itur, qudd scilicet fateatur aetate costipsisse in fabulis & inani disciplina .Egovcro haec verba accipio refereda ad multitudine recitantiu quos audiuerat de his fabulis, quae subsequutur,ut dicat, Nulli magis domus nota est sua qua lucus Martis mihi:& perinde sit, ac si diceret. Nulli saepius,aut a pluribus poetis hae fabulae recitatae suerunt quam mihi. Lvcvs MARTis.J Hoc est historia de origine urbis: nam in Luco Martis ad Albam ut Trogus& Dionysius Halycarnasseus scribui, Rhea Ilia peperit Romulum & Remu urbis coditores. Lucus ite Martis Athenis Areopagus dictus. Lucus praeterea Martis in Ponto, ubi erat vellus aureum, ut scribit Diodorus. Sed Fidentinus cu hoc ex scriptis nostris accus iat, negat Lucum Martis dici in Ponto, ignorans nultu esse ic inplu sineuco, & versum Marti .cumdem sothici fuisse luci, Id est, luci Pontici ad aedem Martis.
Su Bouxi Mus MANvM FERVLAE .l Id est sub paedagogo triuiali gramaticen didicimus,ubi metu verberii subducebamus & subtrahebamus manum: nam paedagogi triuiales scruta verberabant pueros. Columella. Ferularue minaces. Marti . Triste que ferula sceptra paeda rum. Ingenui tamen vapulabant pellibus anguillarum, autor Plinius. Hoc ait,cum quotidie ab omnibus fabulae recitentur, doctique & indocti scribat poemata, nos quoque idonei possumus videri ad scribendum, fatisque didicisse& grammaticen &rhetoricen. ET Nos DEDI Mus CONSILivM SYLLAEJ Id est rhetoricen didicimus, ex cuius praeceptis & exercitatione ficto themate declamauimus in grauissimis quoque & dissicillimis causis, qnalis suit declamatio, Cum luasimus Syllae, ut deponeret dictaturam, in genere deliberativo versantes, hunc declamandi morem testatur Quintilianus. Ipse alibi: Vt pueris placeas cir deciamatiosas.
Persius: Ten' cirratorum centum Atiata Dise. Pro nihil. pendas. Fidentinus vero cu praeceptore suo, quae portera, quae deliramenta,quae somnia hic narrant Aruspices mihi consul cre videntur, non Iuucinalem
interprctari. QKid enim aiunt malum poctam suasisse S1llae, ut depo-