Marci Vertranii Mauri, De iure liberorum liber singularis

11쪽

De iure immunitatis. I semper. 86.demonstratur. III

De operibus publicis. Liij. 14 3Lvj. ibid. De pollicitationibus.

Liusta interpretatione. I S Staiberorum. 3 ψ6.sed & Papirius. Is 66.Vlta is 8 l. pupillus. .decuriones. 26 De diuersis regulis iuris antiqui. Iij. at l. omnia quaecunque. 1 24.Quintus Mutius. a 2 s

LIB. I. De ossic.Comitis orient.1, ΙΑΟ. ΙΑΣ LIB. II. De in integ.restitui.&C. l. h. a 47 LIB. v.

De rei uxoriae actione. l. .g.taceat. a 3 Soluto matrimonio,&c. l. dosa patre. ι7

De naturalibus liberis. I. j. a o De legitima tutela. l. iij. II 8 Quando mulier ossic. tui.&c. l . t v sDe excusationibus tutit quinquaginta. 6sQui numero liberorum se excust j. Sp. I 8. 13 ILIB. v I. De operis libertorum.

. Iiiij. ibid. l.nec patronis. 3 38 De bonor possescont tab.

raui test. sacere possunt. l.penuit. ιI FDe iure deliberandi.

l. nec cinere, I 9 De condit. insertis,&c.

12쪽

LIB. XI. De naufragiis. s. vlti ros LIB. VIII. De adoptionibus. l. penult. 6.si vero. 162

LIB. X. Vt nem. Ec. in empl. cierum.

De decurionibus. l. iiij. I 'Ivltavcrsqualis erat. 8 2De munerib. patrimon.' Lvii, Issa De quibus muneribus vel praestat.&c.

svlta I 67 De mulieribus, in quo

ratione.

LIB. XII. De praeti& hon. praeturae.

Qui testamento tui. dari possunt. 6.vit. Id s. II 8 De excusat. tutivel cur. g. i. 6 4. 13 LS. qui autem vult. 66 LIB. III. Delegit agnat.success vlt. 6o. 8'De succest libertorum. s. qua de caussa. 48. SI f. postea vero. Α8. 7

NOVEL L.

De haered.ab intest. ve. g.consequens. 93

D O s I A N. LIB. III. De tuti& curatoribus.

13쪽

Tit. iij de Latinis. 2 3Tit.iiij. de his qui sui iuris

rat. v.de his qui in potestate sunt. α sTit. . de dotibus. IITit. ix. de his qui in manu sunt. Io 'Tit. xj.de tutelis. III Tit.xvj.de solidi capacitate. II ..& i 72Tit. vj. de legit.haereae 8 8 Tit. ix. de bonis libertorum. 48. 84. 8S. I 29

EX LATINIS

AUTORIBVS.

' Stati j Papinu ex iiij syl. 7.

Lugdunens Viennens Gebennens Pisaurens

14쪽

ERRATA.

Pag. 4 linea y legendum, indiuidua. 7 16 cdiderit. y 22 patris & maris Arida. 3o senserunt. Io ' relictum. 3 ir illos. 49 19 assessores. 14 quo. 66 33 sistet. 76 23 percipiebat : dictum id omne. 28 testatricis. 92 α7 ille. 94 3 i eadem. io 3 3 sub Augusto, mul. 1 Ii 3 callidis. is is viris. 16' 4 Dento.

16쪽

MARCI VERI R.

FLEle, tum Sugmnium malifices. I. C. de Areliberarum, Libersingularis.

Ac si viri nostia mai res ex Vrbis moribus de modo Respubl. bis Romani politice fundaturi ornatis sine Bugnoni nihil se potius nactibus C gitando versasse literis i stati sunt, quam ut hominibus replerent & popularent ciuitates. Quibus enim cordi curaeq; fuit in

oras orbis extremas im

perii fines proferre consilium experientia laudandum in antimum inductum erat, se multitudine hominum libertatis in hostes seueros assertores, & dignitatis ac splendoris autores, cxteros debellantes gloriosissime fore suturos, allicrq; non posse.Hinc a Cadmo per manus acceptum ius asyli, hinc Ieges tutelares, quibus peregrinos Romae fouebant, ut olim iam olim Athenis,Ephesi, Thebis, Troiaeq;. Nec selum hoc priscis studium fuit alienigenas asciscendi, ascitos receptosi fouendi in sinu ciuitatis, cum & ciuibus inter eos liberis replentes ciuitatem, honores amplissimos contulerint, priuil

a gla

17쪽

, DE IURE LIBERORVM

gia tribuerint,immunitates concesserint. Ita ne quando matrimoni js spretis & nuptiis abiectis Vrbs orbisq: Romanus

populi paucitate ,hominumue penuria, desereretur, Coelib ane leg b. tum veteres instar Platonis' viri diuini spiritus, prohibuerunt.' με Cuius rei ergo lata fuit tandem lex Iuli de maritandis ordinibus, quam Iulius Octauius Caesar ex Metelli Censoris orstione de prole augenda integram in senatu recitauit: Illa uxores ducere omnes omnino coacti filiat, ne orbitas in Urbe praeualeret. Vcrum habendi cupidine quoniam velis & remis,ut ita dicam, ad aureum vellus per aequora ferimur, sicut commoti specie utilitatis, hallucinamur, si non est educatio sine curis, oneribus, laboribusq; maximis, opus certe fuit ad

prolem populi frequentandam, & sobolem propagandam,

honoribus, praemijs,& inuitanaetis animos ciuium allicere, Min sententiam commoditatis reiq; publicae trahcrc,allectost; tandem in utili iure, non vcrbis, sed re ipsa commoditatibus retinere,quas Ius liberorum antiqui nuncupauerunt.De quo tractaturus, commendationis nomine quae sam scriberem, nisi vererer rei magnitudini ex se ipsa commendatae verbis Gilibus detrahere, & claritudini,quam quisque a natura d siderat, obscuris verbis nubilum obducere. I v L I p A WL r ingenio florentissimi Iurisconsulti, hac de re liber singularis argumento non dissimili suit, quem de Iure libellorumb is ab enii, & alibi h,& in Distestorum Indice non intelligentes appes

lib. lant:& proculdubio si is in manus aut nostras, aut patrum incidisset, humeris nostris labor leuissimus impenderet. Scit,ut a Triboniano potestatis fiducia magis quam fide confiij, Ii vi consultorum libri dilacerati,dilaniati & varie disiecti nobis

per manus traditi sunt, cum grauiter molesteq: serrcni tot tantorumq: virorum nullis sedibus politis,nullo occupato lo-CO , errare vagari l . sententias, ad praescias me opus accinxi, di meliore parte mei maioreq: ad Ius liberorum explicandum libere scilicct,morcq meo, tetendi arcum cogitationis meae. Est autem crebra illius in classicis autoribus inciatio , & crebrior in libris studij nostri,cum liberorum gratia soluuntur legibus parentes, cisi non satis id nostra minusq: patrum in moria, intellectum aut explicatum fuerit. Quisque vero sentiet excursu tractationis, quae commoda, quae item emolumenta

18쪽

LIBER SINGULARI s. 3

menta sequantur causam quam Adrianus Imperator apud se fauorabilem sere rescripsit, ut in Pandectis relatum legimus e tris ratio.& scimus. Hac de rc, mi Bugnoni, tota quaestio sutura est, α φ ingeniosorum studijs ciuilioribus excitandis non incommoda , SI ad iuris tum veteris tum noui cognitionem , ni fallor, non inutilis: quae libentius a me instituitur, quod illius autor approbando,& censor iudicando nisi fortas te nimium amitacus, dum parum iniquus) suisse videaris: interea huius mihi conscius sum, nulla nisi antiqua proferre me, vel ab antiquis tradita,ex quorum scriptis tota pendet nostra S ratio,& ora tio. Tu qui me tibi comilcm dc midiorum lc la oriam soles honoris mei causa dicere, si quae inter nos coniunctio animorum est, x consiliorum communicatio, pro tua prudentia videris, ec caucris utrique nostrui quod scribo sciens cum

usitatae rei definitorem se praebere, . . usum meliore per omnia ingenio S animo virum deceat, ne tamen

lateat propositi significatio, & nomen & famam in discrimine periculoq; versari malo, quam iuris quaestionem utilitate percelebrcm& tractationis nouitatu plcrisque commendabilem, in somno a tot seculis oblitam, in puluere semis epultam, pro nihilo aut pro derelicto habere. Sic igitur definio Ius liberorum, ut sit Privilegium publicae si cunditatis, quod parentibus rescripto principali, aut legibus conceditur. Triuilemum dico, ut singulis duntaxat hominibus, non uniuersis, competat Iuris liberorum usus, in ptiu torum solatium prodito iure singulari: priua enim Antiqui singula diccbant, ut ex Lucilio Marcellus, Festus, & Gellius' μscribunt: quo sensu Horatius alicubi, & Liuius id nonacia b tab. o. rQvstirparunt. Vnde priuilegium, sicut spici legium Varronis, ta a . aquilegium', item ta collegium dicimus, pro iure speciali de gis.. a 2 multis

19쪽

DE IVRE LIBERORUM

multis in alicuius gratiam collecto. Priuilegiorum autem quoniam alia causae sunt quae res assectas reddunt, alia pers d l priuilegia. nar quae cum persenis extinguuntur ': horum alia atque alia Ddς Ἐμφ' consideratio est. Priuilegia namque personalia dicuntur, Ac quae nominatim legibus aliquem seluunt, illit; soli compe- .lai. de ει- tunt': item & illa quae persenis concessa primum,in eademiat e fi ό cause smiles quoque complectuntur , singulis tamen , nons Zic resp.d univcrsis dissimilibus data. Huiusmodi quando ad singulos QP spectant, & singulorum persenae, ut indiuiduae, numquam deficiunt, ex sermula concessionis perpetuitatem continent. Vnde sunt militibus, tam tironibus, quam veteranis,pupillis,sseo, mulieribus, & iuris studiosis concessa priuilegia, quae &post illos quibus concessa primum,eadem vigente ratione in

posteris locum habuerunt: qua in re non distinguo ut veterriti.&Cin. res, tam Galli β quam Itali,inter quos numquam, ut sunt ho- ab isti Q mines, conuenici. Principio igitur ius natorum non alicui velleta.Bal. nominatim Vt proprium concessum fuit , sed singulis simili--rseis lib. bus qui liberos sustulissent, illorum gratia honores, aut ab eoesi Frine. Oneribus Vacationes , concessae fuerunt. Tublicae vero fi

cunditatis priuilegium dicitur, quod ob sebolem procreatam parentibus utriusque sexus, Reipublicae charis, &, ut aiunt bideponato. Caesares V, gratiosis concessum fuisse legimus, in reliqui jsτs P h. Theodosiani. Nihil enim ducunt Respublic. melius , nihil, I bs i. . h*bex tiquius aux gratius, nihil ciuitates honoratius, quam' m. h. Lbrie ut populo irequentatae, repleant sedes ordinum, S augeant imodo deco imperium hominibus liberis. ideo quoniam praemio M poenai iti. in ossicio retinetur status Platonicae ciuitatis . quo magis in bon tam orbe Romano ad matrimonia proruerent singuli ciues, α ad sebolem procreandam cxcitarentur, silere inter veteres constitutae leges, honores & onerum immunitatem parentiabus proliseris, qui respublicas tacundarent, Concedentes. De illis legibus Socrates Sosemcnus ita seribit: EbwM A τῆ A.

voluit Latina secisse Cassiodorus, hoc modo : Caetri sim hootes prisci 'mari posiverunt, frequenturam homini Ius l-- mam, tanus Ald tu ae trionis ne arbitrantes, pro ter, quo

20쪽

LIBER SINGULARIS.

non miarum ante plurimos in belgis intemnis amisident Hine promitur Iuris liberorum inueniendi causa, & introducendi ratio, quod parentibus rescripto princiaB, arae letibus concediture quae verba sunt in definitione posita , ut significent simul & exprimant duplex esse Ius hoc natorum, de quo loquimur: quod ita Martialis vocat,ut Ius Coloniarum, Ius Latinorum, Quiritium, Ciuitatis, Sufiagij,& Postliminii ab antiquis dictum ex scriptis nouimus. Omplex sit Lus Aserorum, diuisionis ex Leatis,

consitutione Monorij enucleam. CAP. II.

C1ΕNDurus itaque Ius liberorum in duo gens ra diduci ex duplici causa essiciente : unum est, quod Datiuum, alterum,quod Impetratilium s ctiths verbis dixerim. Illud siquidem leges tamvetcres quam nouae tribuunt, foecundisq; parentibus com cedunt: dc quoniam ijs qui liberos ab uno ad sexdecim se stulerunt, legibus latis scriptum & datum est, Datiui nomen habet, quod ab antiquis legibus datum ,& deinde a Theodosio liberos habentibus concessum, plius nec petere,nec exorare oporteat. Adeo ut cum fauorem liberorum sentiendi se offert occaso , nihil iam amplius parentibus opus sit, quam de liberis excipere, & corum nomine opponcre ad Oncrum Vacationem,aut honores obtinendum:quo iure Romani veteres utebantur, non quidem passim, aut sine iudice, sed cum cauis cognitione, si modo excusatio muneris, aut commodi affectatio sita aequitate nitebatur: quo casu Iure liberorum vacationes, aut fauores per iudicem parcntes consequebantur, si vera Vlpianus ait: Succcssu tamen temporis Cum imperio rebusq; Romanis, in ciuium libertatem -- peratorum ditione incrementum recipiente , ut principes occasionem beneficiorum, & numerosam obligandi imputandiq: materiam nacti a ciuibus rogari gestiebant, ut inquit Plinius V, paulatim Ius liberorum peti, & deinde orari coepit: adeo ut quod pristis ciuibus ipse iure competebat, &ipsi suo iure sibi vindicabant, sucrit tandem ut bencscium a Caesaribus indultum, & postulatum: quod ex epistola Constantini ad Dalmatium in promptu est 5 patet. Verum cnim a 3 vcro

tuo.

e l. . se his q