장음표시 사용
11쪽
FRANciscet, ingenti quem fama exornat honore.
Cui sponte eximium gloria texit opus, Dum vacuus Latij per florida prata vagaris I i VEloq vij, meditans verba soluta modis, i l l Assurgit, plauditque hilari tibi Tullius ore, lo Et, quoscunque aetas illa beata tulit. Quin te operam iuueni, peperit quem Maia, dedisse, Arcade vel natum patre fuisse reor. Dum molli impellis vocales pollice chordas Pieriaqtie feris. carmina culta lyra, Te moestus torva prospectat fronte Tibullus, a Grandiloquusque Maro, Quintiliusque meus . . Quin etiam edustum Phoebo, Musisque vireta. Crediderim bifidi te per amoena iugi. na age rumpe moriam agnum tua scripta per orbem iDimitte, umbae carbasi pande tuae. Solue ratem. dir scopulos uperabit,&vndas, bos
Nec metuet vastum tuta carina salum. luIam tibi cuncta vides Coelo constare sereno Iam Zephyri spirant, &leuis aura noti. D Emensus dubios pelagi implacabilis aestus T. OIam capies portum, quo tibi cRrsus erit ...ur I
12쪽
Cremonensesque Decuriones, pro rei literariae veteri instituto seruando.
14쪽
A D DECVRIORES. . HI Loso PHIAM, Iuris peritiam, dicendi vim,& facultatem, omnes denique disciplinas, & scientias in natura, tanquam in rerum omnium parente, . educatrice, &magistra sitas, & inde quasi ex uberrimo fonte dei ivari, clarissime clare, quem hoc tepore huius sinclytae, fidelissimaeq; urbis nostrae Praetore custodem, Optimum patronum, nostro quodam bono fato Dij esse
.volueruntia Vosqi praestantissimi Decuriones antiquae , di patriae, auitaeq; virtutis maxima lumina, & ornamenta, cum humanarum, tum diuinarum cognitionum gra'
arissimi interpretes, & scriptores communi iudicio, & contensu testantur, quod vos quoq; & legistis, & rerum usu cognouistis, multosq; per annos comprobastis. Neq; id solum rerum a natura inuolutaru investigatores praeuiderunt, & senserunt, sed quicunq; in literis vel minime exercitati praedicant,& uno ore profitentur. Neq; ullus ingenij tam hebetis, sensus ita a re ipsa alie--niciudieij ita deprauati est, qui ignoret, cuiusq; rei initia tex natura ipsa proficisci, illumq; ad res arduas , & diffinites, cognitioneq; dignas frustra aspirare, qui hanc ut mouercam, non ut matrem habuerit. Nisi fortasse hila vigilijs, labore, studio, animo ita excubuerit quod multos fecisse memoriar, annalibusq; proditum est θ ut hanc omni genere industriae sibi conciliet , penitusque duinciat. Nam & si quispiam a natura sic adiutus fuerit At quae velit, prope as quatur, tamen nisi hic exercita nar a tionem
15쪽
tionem ingenij, mentis agitationem, corporis ad multas noctes actionem adhibuerit, in literarum studio, aliarumq; reru traelatione frequens, assiduusq; fuerit, illius
fiduciam irritam, vanam, omninoo; inanem nouerunt,& qui naturae, bonitatis participes sunt. Qui illa etiam
suffra ante nullum genus laboris relinquunt, quod non periclitentur, ut natura duce, labore adiuuante, ad quod animum intenderunt, ad quam ve doctrinam, & scientiam se applicuerunt, eam optimis industriae auspiciis consequantur. Et ut nemo, quamuis agrum fertilem, & faecundum inuenerit, sine tamen solerti cultura, crinhrisci: arationibus, & magno labore fiuctuosum habere potest, ita ingenium, quamuis natura id fabricata fuisse videatur, per se tamen parum posse nouimus, excultum vero & frequenti, continua, diligentiq; meditatione,& doctrina expolitum , mirabiles culturae adhibitae fructus emittit . Nec id quo modo quamuis a natura educatus sit, quiuis assequturus sit,facile video,nisi prius parentes natorum studiosissimi, educatores ii rorum fidelissimi lectissimos, egregios, beneq; moratos viros, ad quos carissimam nominis, familiaeq; propagationcm unicum spei firmamenta, rerum potaris reliquendarum solatium,cogitationum, laborumq; suorum perfugium, maxima animi, & corporis sui cifigiem longissimae posteritatis, qua filios contemplantes frui videntur,exemplum mittant, ad imbibenda prima rudimenta , virtutis sincunabula, loquendi elementa, mox ad altiora cognoscenda, animisq; firmatis grauiora exhaurienda eleg rint. Id quod cum in omnibus castellis , vicis, pagis, praesteturis , municipijs, ciuitatibus seruatum 1emper fuerit, hostibus etiam illos obsidentibus, moeniaq: ill rum oppugilantibus,in hac potissmum ciuitate, nobili, antiquaq; Romanorum colonia, omni tempore, in hunc Ita a Gi; a '. usq;
16쪽
vsq; diem in more, & consuetudine, hic probatissimus.
maxime*, laudandus usus, optima ingenij, & laboris exercitatio a maioribus accepta, & quasi per manus tradita, diligentissime seruatus est. Cuius rei nisi superior aetas tam studiosa fuisset, non tot, tantos* Lugaros,
Gaietanos, Armen Zonos, Somentios, Olivas, riesios,
Muλnios, huiusq: generis alios innumeros, de literis, ciuibusque suis optime meritos, nobis ad perpetuam huius praeclarissimae consuetudinis memoria reliquisset. Quorum & nomina, & singulares virtutes non Oculos.& aures vestras praeteruolarunt, sed in animis vestris inhaerent, in memoriaq; penitus insident; cognita loquor , sermone omnium celebrata commemoro. Hanc urbem igitur cum omneς scientiae illustrauerunt tum Grammatica ingenua cognitio, vel maximo ornamento
fuit. De qua doctrinarum principe, & lante, ex quo reliquae omnes scientiae scaturiunt, hodierno die, in hoc celeberrimo conuentu apud vps pauca dicturus sum qCuius vim multiplicesq; fatus facile percipietis si nos animis, quod vos facturos non cliffido, res enim vestra agitur, libetissimis audire no grauabimini. Gramatica igitur hac in urbe Qrtunatissimi Cremonenses cu omni genere scientiarum, tum hac perpetua, & nullo seculo intermis , apte dicendi, polite scribendi, isnore, concinneq; pronunciandi magistra, amplissimum, magnificumq= Dijs huius ssili, & aeris sertilissimis ingenijs obsecundantibus domiciliu habuit.,Haec omnibus scientijs quas diuersis studijs delectati quaerunt, aditum perfacilem, omnibus salebris amotis, & expurgatis pateficit. Haec alijs doctrinis, non ut Ancilla,& pedisequa illaru, sed ut fidelissima Nuttis inseruit, suos partus haec aliti, vestit, lauta suppellectili octat it Adultos vero per ciuitatem suam i per alienas, per regiones, per prouincias illo libere
17쪽
libere vagari sinit, a se libenter dimittit, a se laboriose
prognatis ingenue, liberaliterq; educatis , se illustrari gaudet, neq; ab his se vinci aegre fert. Haec omnium disciplinarum initium, & fundamentum est. Non huc ullius autoritate,& testimonium, quo id probemus, ad Mucendum existimo. Id in omni u ore, & sermone, opinioneq; iampridem dum haec fecundissima, blandaque
iliterarum parens huc c Gelo aureis quadrigis vecta est, . viguit, mansit, celebratum, & tanquam omnium sigillo clarissime obsignatum enituit. Haec cui gratias agati non habet, suis enim viribus non alienis, firmatur, cor--roboratur, incedit. Si a diffinitione debet aliquid proficisci,ut id de quo disputandum est facilius intelligaturi haec primum apponit . Vix enim infantes, &paruulosi sitos uberibus grauidis irrigauit, cum pensum suum extendens muneris sui dissinitionem explicat. Mox familiam sua nobilissime instruit,&ordine collocat, unicuiq; partes suas distribuens, quid sequatur edocet. Pbilos
phorum more dat praecepta quae ad finem suum tendunt. Exoratorum conluetudine pluribus modis concludit.. Dialecticorum breuitatem noniaspernens, breuissima. ennunciata habet. Huic vero reliquae omnes intellii gentiae quicquid luminis habent acceptum reserunt. Poetae enim Grammaticorum studio dilucidantur, illorum virtus per Grammaticorum elaboratam curam, cuigilatamq; interpretationem magis enitescit. Graues.sententiae horum labore, &industria illuminantur.
Si in varia rerum, & simili imitatione, & descriptio 3e. vel a se,uel ab alijs discrepare interdum videntur,Grana, malicorum solers iudicium, multarum rerum peritia, diuersiarum cognitionum usiis, plurium rerum lectarum memoria, & recordatio illos conuenire ad miram dii lectorumi & auditorum delectationem,expectationem,cae dit utili
18쪽
utilitatemq; facit. Fabulas, quas tenebris inuolutas in
illis Grammaticus inuenit, explicat, ad multos humanae vitae usus deducit, illarum autores profert, ex annalium priscorum monumentis,quasi ab inferis excitat,si tamenis est, qui vere hoc nomine & dici, di haberi dignus lita& qui hoc munus honorifice praestare ad studiosiorum
aures audeat. Eorundum in historijs accurata verborum interpretatio requiritur, quae a diligenti Grammatico elocutionis idoneae ,& concinnae peruigili indagatore proficiscitur, quo maximo duce,quaeq; doctrina illuminatur. Nam praeter sensius,& verborum intellectus, quos diligenter considerat, Historias quoq; multis modis ex diuersis illaru autoribus declarat. Quae post homines natos in loginquis, propinquisq; terraru Orbis partibus vel ad Garamatas,&Indos, nuperq; ad repertas Inbulas gesta fuerunt, ad omnium oculos, & aures, tanquam
in clarissima luce, & maxime lucido speculo videnda qui politissimas has literas profitentur, reserunt. Qu ru illustri narratione fit, ut & qui sunt, quiue mox sequeritur quasi illorum rebus, qui multis & infinitis seculis
iam praeterierunt, quorumue Respublicas florentes fuerunt inferes e videantur,& illatum exortum,& occatum vi pr sentes cognoscant. Haec quamuis ingenuis omnibus artibus vestibula taperiat, in ianua illas ponat , in reliquaru scientiaru domicilia adducat, in penetralibus
collocet. no tamen eius arrogantiae est,ut primas partes
sibi vendicet. Philosophis enim, diuinet Iurisconsultorucognitioni praeclarissimis Naturae muneribus tanquam suarum vigiliarum, & laborum locupletissimis testibus, non solum nobiliores sedes,& partes condonat,& remittit, sed omni veneratione illas diuinas, & nobilimmas cognitiones profitentibus assurgit, & summa beneu lentia prosequitur, suos labores, & nobilitatem dissse
19쪽
mulans illas exosculatur,& benigne amplectitur. Hule
omnes literae, quasi cuiusque generis doctrinae alumnae debent, id non recusint qui has profitemur. Quae tam humana, tam benigna, tam facilis est, tam ve dignitatis sedis suae conscia ut nulla aura capiatur, nulla superbia efferatur, sed queno; nisi ille Barbarus omnino &esserus sit humanitate, a quo dulcissimo nomine es literqquas tractat denominatae sunt, sibi deuinciat impune &Iibere per omnium artium fertiles, & bene excultos campos excurres . Quicunq; enim alicuius rei speciem
representare vult, & rerum arduarum cognitionem ante
oculos studiosorum, & de aliqua re disceptantium gratum finem rei exponendae avide expectantium ponere ad hunc uberrimum fontem confugiat, praeceptaq; inde
emanantia,nisi infantissimus videri,& haberi velit seruet necesse est. Nec quispiam in definiendo, & quanque
rem ad terminos suos reuocando,illamq; circunscribendo satis feliciter ad quod animum intenderit assequetur quando hoc lumine Grammaticorum caruerit. Si quis etiam de ossicijs, virtute, moribus, quarum Omnium rerum tota Philosophia reserta est, acturus, verborum ornatum, dicendi copiam, orationis structuram, hinc mutuatur. Ab hac enim tanquam a summo artifice verba modificata, &quodamodo inflexa obseruantur. Non mehercule haec omnes scientias comprehendit, &possidet, sed velut quoddam intelligentiarum Omnium plectrum in mente illius insidet, qui hanc exacte amplexus est, & totos dies, noctesq; in hac excolenda posuit. Neq; solum ericit, quod lapis ad milliaria, qui index via non progreditur, sed iam exercitatos, alijsq; intelli. genti s expolitos ad sublimiora impellit, subleuat, &erigit. Vnde non mirum si tot, tantosq; Poetas, Or tores, Geometras, Astrologos, Musicos qui per vocum sonos
20쪽
senos ab hae cognoscunt, si tot Iurisconsultos legum
sacrarum Interpretes, totve Philosophos ex hac primarum artium dolirina, &clarissima praeceptorum officina tanqyam ex equo Troiano profectos, maioremq; numerum indies magis emanare animaduertimus. Quibus si ciuitas unquam ulla floruit vel nunc maxime floret, haec nostra semper excelluit,& nunc in primis huiusmodi virorum excellentia exultat, & prae caeteris gaudio triumphat . Illam ciuitatem maxime miseram, quae hoc tam bono, prospero, foelicitie commodo caret, quis nescit Quid enim homini ad rationem, sensusq; pene diuinos nato miserius accidere potest, quam ea re carere, quasne vegeti sensus obscurantur, intimae cogitationes non explicantur, aditum omnibus scientijs intercludi co noscimus & omnia ab ipsa affabre constructa, erecta, aedificata, ad extremum fere fastigium adducta corruere quodamodo intelligimus At urbem nostram multis rebus , hac polimmum sortunatam semper fuisse, hinc liquido apparet, quod statim ab hominibus natis, & incctum ad vitam propagandam legibus obtemperaturis conuocatis , haec ciuitas nostra ad Lacedemoniorum mores, leges,& disciplinas formata prestanti hac doctrina,quae in omnibus scientijs semper viguit c teris Italiqciuitatibus excelluerit, ad quam ob innumeram Gran maticorum multitudinem eorum maxime celebrem, &grauissimam, constantissimamq; famam omni tempore noncst i Ismorum iuuenum multitudo confluxerit. Neq; est ut ab incunabulis huius urbis exordia,quae Vergiliu, quae alios deinceps, & multo ante florentes, & Poetas,& Oratores magnos, optima hac disciplina instructos,& ornatos a se demisit. Haec ut nimis antiqua nulla tamen temporis vetustate obscurata preteream, cui obscurum est, Tridentinos huc liberos suos ad literas, &s mores