장음표시 사용
291쪽
doctis nominis hujus etymologia,cui enucleandae age revertamur nonnihil ad aevum supe
Ex Strabone Ptolomaeo dC Plinio jamdu-D , dum demonstravit vir doctus Elias Uinetus Bituriges antiquitas fuisse duplices, alteros 'Ligerim , qui hodieque nomen siervant, olim . 'Bituriges Cubos dictos et alteros ad Garumnam nominatos Bituriges Viviscos. Ad-
dit amplius Strabo , illos qui coluerint Burdi 'galam di s BITURIGES UI vis Q C O S , dc in tota Aquitania non fuisse extra- ' .neos & Gallos G A L L i hic, cum opponuntur A QU IT A N I S , ex divissiones aris intelliguntur illi qui cis Garumnam ha- R. bitant praeter hos ipsos Bituriges Viviscos/ς 'qui non fuerint Aquitani sed Galli. Veri- similis igitur est conjectura , coloniam turigum Cuborum, aut, ut Isidorus in loco 'ς 'ς 'infra allegato loqui praetulit , Biturigum Gallorum migrasse in has' sedes , magis quia ex Livio notum est, regnante Tar- SHquinio Prisco Ambigatum Regem Galliae-ὰ nempe qui inter Mationam 8c Garumnam
Cum videret numero populi laborare deditionem siuam , emisisse duos exercitus, cum q ' foeminis Zc liberis alterum in Germaniam, in Italiam alterum quaesitnm novas quas habitarent terras : uti mirum non sic eandem ob causam eadem ex terra emigras
se hos Vibisicos. Imo amplius : cum illis una movisse & Bojos vicinos , & Bojatum urbem condidisse , aque nomine suo appellasse , nominis vestigiis hodieque in BAIO NAZ vocabulo extantibus. Proinpius adhuc accedit BOjona , quomodo Vinetus puerum se audisse appellari testatur. vulgo etiam audiunt hi populi SHes ,
dc ager ipsiorum Turas. Quod eo mihi sieverissimilius , quod testis est Livius hos dc ipsos
292쪽
& ipsos, ceu de Biturigibus refert , Alpes Rhenumque transgresti,s, & in Italiam Germari, Bὸt. ς l00i33 transduxisse. Vide vinetas Atque ita her- ω. 14 C:Vitas Biturigum Viviscorumi ad Praeter Strabonem fidem huic rei
Hac e u U IUI S C A ducem ab origine gentem. At Burdigalensis fuit Auibnius. Secundo marmor antiquum in arce Trope ita inventum dc nunc in Basilica ere stum : quod , quia in mentionem ejus incidimus , ecce totUm descriptum hic promo , vobis Eliae Vineti aia re . N. Io 8. Cum sua subscriptione novella. Ejus una in planitie haec est inscriptio.
AUGUSTO SACRUM ET GENIO CIVITATIS
po itwm,9 cur Hrer hoc monimen rem q&ondam stierit. In Vextera vasis extat forma ansati, ore ta pedeque imo ferc paribus , sed ventre latrore , ia . ovi H&ra , quo NU Me veteres nomine hoc gerim
vocaverunt. In snstra quod est incilium , lanx esse videtur is discus vas escarium . qt od inter Iacriscalia tertium nominavit Ausonitis in verse centesimo is quarto Technopaegnii. Ibi rosam agnoscere mihi videor expas ιm. In cra ito mediccapitritum emanet humanum qtias quiue tam cliea b ritroq'e hi mero e . D , D ectoque quod mansiti conglolai m Manisve videatur. In posses
aliquid erectum H picio sit , quod ornatu: ' ζ' monimento. Illud. Littir B I T. V I V.
293쪽
eur gum rivi Mm vocabi se, accipio: eaque peran et 'a 1n criptione , apud ve restos scriptores Laisno, Graeco ciree a librariis emendo.
In hasi marmoris hujus, ut nunc consipicitur erectum,hoc incisium est Elogium i H O C
Ut hoc inspergam , similem inscriptionem, cum disco libatorio & simpulo Tarbae Bigerronum invenit Scalig. Aia n. lect 6. NUMINI AUGUSTI SACRUM SECUNDUS SEM BEDONIS FI L. NOMINE VICA NORM A QM E N-sIUM ET SUO POSUIT. quae
lucem dat nostrae. Sed sequamur lineam. Tertio lapis antiquus ecfossus-fundamentis antiquorum murorum cum hac inscriptione:
IUL. LUPUS. C. B I T U R I X. U.
D. E. ANN. XXXV.FIL. EJUS. P. C. Opinatur doctissimus Vinetus post verbum B I T U R I X alterum veterum Burdigalen sium nomen , aut ejus saltem vocabuli principium scriptum fuisse, si quis oculatior in istum lapidem incidisset antequam imperiti quadratarii sic ripturam delevissent. Creditque fuisse aut B, aut V I B. aut V I B : quarum notarum prima medium temonem habuerit triplici fungentem munere . ut esset medialitera
294쪽
V. litera I. integra, dc pars erectio laterae B. cuJusimodi. compendiis usos fuisseant uos in scriptionibus compertum est.
Recte igitur, quod QM A R T U M est testi
monium juxta Strabonem , IS IDO RUS quamquam persaepe nugas gerras agenS , etymologiam hanc nobis prodidit, dum ait: Usrdigalam appellatam ferrent, quod Biturige
Gallos primim habtierit colonos , qtisibus ante cristoribus impleta est. Sic quidem ex MSS. legendum ari Merula tet. si I. in n. Ouod simus cum vulgatis BURGOS GA L Luti in omnibus scriptis cusisque exemplaribti vidisse se Vinetus testatur , dicendum est cum ipso , B U R G O S appellatos per contractionem dicat metropolis ipsorum Burgas BOUR GES ) appellatur. Potuit igitur fortea TBITURI G ALA appellata dc nomen hoc Contractum post fuisse in BUR DI GALANec mirum,quod non BU RDI GALLA sed BUR DIGAL A,scribitur,cum Jc Graecis Galatas , non Gallatas ex Gallis priscis fecerint. Firmandae huic Etymologiae , si alia desint, postquam constat Biturigas Vivisio lhanc urbem coluisse, vel BITURIGUM CUBORUM urbis nomen facere possit aquae & ipsa in simile quid mutavit, BO UR
GES dicta : quamque propius abeat. Hoc certe probat, uti in Bou es prima syllaba duarum vel trium vicem praestat in Bittiriges : sic dc posse in vocabulo Botirdearex. Amamqui hoc modo Galli sesquipedalia Graecorum &Latinorum verba, cum sua faciunt, contrahere : vel unis, si desint alia , Aquis Sextiis, i siχnunc dictis,rei fidem facientibus.
Evictuin jam Bituriges Viviscos Burdiga lae urbi suae nomen dedisse. Sed & is populus c quod obiter tango aliam habeba et urbem dc ipsam Bitrer Itim Vis scortim dictam, N QVIO MAGUM, quae cogno'
295쪽
mines plures habuit aliis in provinciis urbes. Cujus situ in ita delineat Ptolomaeus , ut constet in extremo Medulorum angulo ad ostium Garumnae positam fuisse, ubi pagus nunc est Solacus , 3c vicina rupes Cordan pharo imposita nobilis, sine dubio reliquum promuntorii CURIANI. At istiusia r bis nunc nec vola nec vestigium exstat:
Sicut nec insulae A N T R O S , quam ibidem
collocat Ptolomaeus. Hausta urbs ea terrae
motu fuerit c quantus terraemotus in Viviscis fuerit anno 1427. vide in Chronica Lurbet. an Oceanus Garumnaue Oceano
nihilo mitior submerserit, quale fatum Selandiae &'Bataviae experta non exigua portio, 9 an arena texerit, sive quae alia sortuna radicitus. adeo sustulerit incertum. ,
Quod si non vestigia ejus supersunt adhuc eo in lacu Medulorum , in quo narrant colae , cum siccitas magna est δc aquae 3. paullo minus , videri muros & signa quae dam urbis, non indignum creditu est quod Vineto videtur , eorum quae diximus aliquid contigisse huic urbi, quia istic ora continentis nullis rupibus aut montibus praeten 'ditur , quibus maris allabentis impetus coerceri possit: δc venti a mari flantes egestam eximo . Oceani arenam dc siccatam cumulatum in intimiorem propellunt terram. Mirum est quod narrat , sed oculatus testis idem inelus: Ex adversa Garumnae parte in Arvertino Santonum litore selantem notasse prominentia eπ arenarum ac S. P. montibus cacumina turrium 8c aedianacta am olim ad eam faciem tumulata , quae nuper, ventis ingestam arenam an intimiora loca agentibus , coeperint fastigia sua Ostendere , nemini incolarum ante id tempus Visu audituve cognita : tum sylvas fere integras usque ad procerarum abie-
296쪽
abietum cacumina arenis Obrutas. Quod versi circumfertur M. Luc I dc Sardicae Epitaphium Noyio in agi mentionem faciens, quasi Sol ac inventum fuerit, id Vinetus aliique commentum aliis imponere volentis adstru Xerunt Qitia tam n riori illepidum est , age Milesia etiam . interspergamus , fallendi temporis audiamus fabulantes. Ita vero illud schabet et
297쪽
omnibus ab hero ctincta texo ordine amorAML nostror m. Oh plaudite fere Me h ella edi merem cetolum volt mihi patremfamilias darier, NMptiis di Im dier,a ortite, utim a cAmbitur, puer ῆ proxima vicinia quae in alacentis horititi arbores confidentem avem indipisiceretur , per fenestram introrscim arcn ada To , male destinato infra proh-Hlor mihi ob miseeuo huic , ehodum LMci a Veso, narranti lachr,mae verba Forbillant, nobis in alteritis con 'e Ire retrictree convivanti υ tum p fueribu transfixis arefert. Hoc preto mea vobiis Saraetc. volebat DYIer.
Sed missam faciundum quae periit, Viviscam
urbem di & contemplandum eam, quae superstes etiamnum floret.
I Scunabula hujus urbis indagare dissicile est,
cum non sit antiquior Strabone auctore, qui de ea loquatur. Minimum igitur fuit ante Strabonem qui sitit, Oct au Augusto vixit: sed quanto tEmporis i pium antecesserit intervallo, nescitur. Caeterum si desit Strabonis testimoniuin , non deestCnt tamen , quae evincere possint, eam si non sit infimae antiqturatis, non elle novitiam tamen. allorum noratae a me sunt quatuor: I. Quadratorum muro tum Burdigalae Aul nianae reliquiae. II. Redera insignis Ampheatri extra urbem. III. Stantes adhuc columnae aedificii, quod hodie Palatium Tutelae vocatur , intra urbem quidem praesentem, sed extra veterem Ausi, nil. IV. Marmo
ra bc lapides antiqui ex terra haut ita pridem
298쪽
eruti,tum balnearum vestigia sub terrae cumulis inventa. Quae singula percurram, Sc notatu ad ea digna notabo. De coadratis muris & olim cecinit Aus6nius,Poeta Burdigalensis , in haec verba:
muror&m Lbectes sic icirribus altis Ardua,cit aerias intrent fastigia nubes. Quadruam vocat sipeciem : at ea nota omnino quadrata fuit ad Geometrarum regulam,sed oblonga, dc . ut reliquia adhuc istorum murorum probant. Orientale Iatus ad Garumnam & Occidentale breviora fuere,& latitudinem fecere: Meridionale ad rivulum Peuga.&Septentrionale versus Medulos longiora,sic ut longitudinem constituerint. Asthi muri, quorum reliquias videmus,& qui non parum antiquitatis pre se ferunt,dubitari possitan sint primi hujus urbis muri, & an non aliis antea circundata fuerit, qui b. dirutis forte hos postea acceperit. Rationem dubitandi suppeditat : Quod in fundamentis horum hic ibi erutis numerus lapidum antiquorum inventus fuit, quos ex ruderibus templorum aliorumque aedificiorum huc translatos evidentia rei probat. Ut sunt fragmina columnarum Sc canalium , statuae , Epitaphia, inscriptiones literis 3 verbis Romanis, & inter
has etiam nomen antiquorum incolarum , ut
ante exemplum IULII LUPI allatum. Quae res facit ut putare quis possit, primam urbem cum siris muris dirutam, eque ruinis .ejus dc forte aliorum aedificiorum post desolationem aliquam hujus urbis , hcs muros exstructos fuime. Alde quod Gallos bc inter hos Vibiscos antequam ab Augusto Romanis subigerentur alia a Latina lingua usos certum est: sic ut non solum non ipsi muri sed nec istae inscriptiones muris ipsis antiqui O- res pertingant ad ipsius urbis antiquitatem quae
299쪽
quae floruit etiam ante Augusti tempora, certe sub eo non nascens urbs sed nobile jam teste Strabone, fuit emporium. Verum quamvis forte non infima Burdigalae hoc argumento probetur antiquitas. Minimum non ex hodie atque heri natis esse evincunt. Et possit quis interim cum Vineto conjicere, haec, haec prima fuisse Burdigalae munimen-
ta, primosque Burdigalenses sive vi hiscos nullis se Spartanorum exemplo sepsisse muris , ratos non alios munimentis sibi opus quam viris fortibus, tum fatis munitos ingenio
loci, quippe fluvio dc palustribus uliginosisque
locis ueptos. Quae conjectura sin vera est, munitio hujus urbis aevo non multo erit grandior quam est Ausonius. Secundum antiquitatis indicium extra libros , superstites adhuc feci tenues magnifici Amphitheatri reliquias , extra urbem lauipsius angulum inter Occidentem & Septentrionem prope aedem Divi Severint. Id sic describit Vinetus ad Ausonii Burdigalamnum. 2Iο. G. PALATIUM GALI E. N I, q&οd vocant, seu Galiena , de q antiquitatu ignarrem uri m egregiam fabtilam commentum freti : quam Rodericum qMemdam Toletantim referre Non puduit libro qtiarto Hi 'ani- cortim , id videtur potitu ci Galieno . Irassio nomen accepisse: qM' imper tore Tetricio quidam Momitaniae praefectiu ,BMrdigala stiit Imperator DAIm. Est autem Amphitheatrtim si me potiris p lchri quondam Amphitheatri tenues vel quia. Id
ιetius . Bredaeo Parisiens accepisse se diectitabat.
Media areae longitudo qriam excipiebant AtrinqMe
300쪽
puriae singilla , ducentos is viginti qMattiον - Ω- ea redo,centrem qHadraginta pedes patebat: est haec ovi Hrera confirm moris erat. EXtra Arbena sem -- perfreti,distabatqMe a proximo maenitim Ausoniana LArdua angulo , passus minimcim qMadringen eos. Haec Vinetus.
Jubet 3c Lurbeus in Chronicis sub annuma 62. facessere ineptias Roderici Toletani ery annis Crerionis , qui pretarcini caroli Magni jussu
O au piciis ab exilio Hi panico revers in gratiam Galiena regis Galaseri sie ex eviscatcim: cremeertissmum se talia monimenta olere reliq&i iro sua Dientia , qtia antic in plaribbis Galli Urem locis stipersint , neque alibi caroltim is Pi-pino profugisse in Hiipanias legatrer. Trim , qModiantiqMirus Amphitheatriam isti d nomine Arenarrem vocatum se , quod se vidisse tesattir in commentariis cis chartis antiqtiis , qtio nomine similia
opera N emaus , Pictavii , Biturigibus is alibi
vocant&r. Hodie luparum dc prostibulorum istic est consistorium: sic etiam ut cum inhospitio quaereremus ubi Palatium Galieni .esset, risu exsonuerint omnia dc pulpamentum nos quaerere putarint. Tertium posui P ALATIUM TUTELAE, quo de haec scribit Vinetus ad Ausonium dicto loco : Hoeetiam extra tirbem erat , s Addit Lurbeus Chronico anno II et 7. fuisse vineis circumseptumθsed propius Garremnam ct iuxta fissam , qua latus
tirbis Septentriones pectans mMurebat tir: vertim
in ipsa tandem inclusum es urbe , qutim illa ad eam partem ampliata fuit. Per ilitim es quadrang<im orthogonicim, longum pedes octoginta septem , latum sexaginta tres. Pilis sc tribus vocat sve colamnis assurgebat friatis octo in Iongi didine is sex in latitudine: quae sebant in toto ambita colamna qMaltior er viginti. Earum adhree s terunt decem Θ octo. Subest vero tam raanti rio artificio : in qlia vinum condisti templum