Opera C. Cornelii Taciti

471쪽

AD LIB. XIII. ANN. C. CORN TACITI. 4bi

Tantas opes nutilio .PSare rapta animOSe queritiir, ea riuraque originem secunde docet Lucanus III. 54. uin rupes TarPeia Sonat, magnoque reclusas statur stridore sores tunc conditus ilio Eruitur teniplo multis intactus ab annis Romani census populi, quem Punica bella,

Quem dederat Perses, quem victi prurda Philippi: Quod tibi, Roma, fuga Pγrrhus trepidante reliquit,

Quo te .Fabricius regi non vendidit auro. Quicquid parcorum mores Servabit RVOrum,

Quod dites Asiae populi missire tributum, Victorique dedit Minoia Creta Metello,

Quod Cato longinqua vexit super aequora Cypro. Tunc orientis opes, captorumque ultima regum, Quae Pompeianis praelata est gaeta triumphis, Egeritur tristi spoliantur templa rapina; Pauperiorque fuit tunc primitin Caesare Rom3. '

ΜΑΝsI aerarii nomen ; ac, quasi auctu fortuna, etiam gemina tum nam rarium Militare ex vicesim hereditatum instituit Augustus. At perierant opes publicae, et in privatam Caesarum sortunam cesserant. Nec immerit , a Graecis histortu Romana

Scriptoribus aerarium, non Ταμεῖον, aut ημμιον, sed Βασίλειον, aut Βασιλικον, plerumque PoSte nunCupatum St. A. U. C. 726. adeo egens eriat aerarium, it mr tuo si mia Pecunias in id intulerit Augustus. 'Επει ἡ χρημιαιτων τ δημοσίω εώησεν, ςῖανειζατο τινα, και ἔδροκμ αυτω. miO, LIM P. 497.

472쪽

462 NOTAE ET EMENDATIONES

Ne puduit Augustum, Cum Sub sanem imperii breviarium

rerum Suarum aere inscriptum ubique terrarum legendunt propone

T Lens nomine Tiberii Caesaris et in E E T V LI. armor

Ancyranum, apud eruditum Chishuli, Antiquitates Asiaticae,

P. 74. Sestertium OO,5OO,OOO sunt Angl 837,5OOl. Sestertium l7O,ODO,ODO. Sunt Angl I,4l6, 666l. A. U. C. 786. Tiberio imperante, maxima fuit Romae inopia rei nummariae, qu , Signatum argentum, divenditis reorum damnatorumve bonis, fisco, vel aerario, attinebatur. Necessitati, quam secerat, opem tulit Tiberius, ut vidimus Annal. I. 7. clisposito per menis millies sestertio Angl. 833,333l factίque mutuandi copia sine usuris per triennium. Ipse moriens, A. U. C. 79O. reliquit, teste Suetonio in Caio XXXVII. vicies ac septies millies Sestertium Angi 22,499,9 lol A. U. C. Sio ita exhaustae opes publicae, Ut teSte Tacito, Annal. XIII. l. ero aerario intulerit Sestertium quadringenties,

Dialum ita adcrevit, ut sub finem A. U. C. SQQ. praetores aerarii publicam paupertatem quererentur, et modum publicis impensis postularent. TaCit Hist. v. 9 et O. Eodem A. U. C. 22. cum Vespasianus imperium Cape8sisset,

prosessus est, teste Suetonio, in VeSpaS. XVI. OPUS SSe, Ut

respublica stare posset, quadringentie millies Angi. 333,333,333l. Tanta summa sui landitus exhausti imperii Romani argumentum, non veri, ingens illud politica artis arcanum et instrumentum, quo viget exultatque Britannica res aere alieno adeo valida ac

473쪽

AD LIB. XIII. ANN. C. CORN TACITI. 46s

i in idanda, ut debitum uiana, Singuli anni ultro Prositeatur, et, exeunte anno Slo. lebuerit libras Anglicas et SOO,OOO,000. Grande anteactis aetatibus ni iraculum, Praesentibus meditamentum, futuris X Omplum lImperium vero Romanum, non hi superbis fortunae pignoribus elatum, sed pudendis necessitatibus ructum, quadringenties illud ni illi e numquam potuit aerario inserre, ruinasque Stia reparare. Id tantii in valuere optimi Principes Vespa8ianus, Titus Nerva, Tr janus, et Hadrianus, ut prope afflictam ac nutantem rempublicam fulcirent et sussultam adornarent.

A. U. C. 14. Antonino io laudi datum est, auctore Dione, LXXIII. p. 8SI qui ii, ut et Tiberius, moriens reliquerit vicies ac septies millies sestertium, Anglice SQ,499,9 lol. A. U. C. 46. auctore eodem Dione, ibid. Pertinax, cum

succederet Commodo, ad summum reperit decie Sestertium, πεντεπου και εἴ κο τι μυριχδας δραχα ω ευραν dii est, Anglice S,333

Sic Roma, vigente republica, assiduis bellis, e maXima paupertate ad summas opes evecta, imperantibus Principibus, diutu Daque triumphati orbis pace, e summis Pibu ad maximam paupertatem recidit Proh imperiorum tituli Ionores I romisit. In SS. Hart. Bodl Jes editionibus ct ribus, ac ErneStus, permisit. ichen aliique e S. Flor. promisit. Quod veritis melitisque hi videtur. Pratui si perfunctos Libri scripti et editi, prcefectura Pichona

et recentiores recte emendarunt, proeturd. Suetonio enim prcetui si

functi dicuntur, ut mod vidimus, cum de aerario diceremus. CAP. SO. Velut infimam nationum. Non insima nationum orat

Italia. Contra ver terra, Omnium terrarum lumna, eadem et parens, numine Deum eleCta, quae Coelum ipsum Clarius faceret, sparsa congregaret imperia, ritu Sque molliret, et tot populorum discordes ferasque linguas, Sermoni Commercio Contraheret colloquia et humanitatem homini daret breviter una cunctarum gentium in toto orbe patria feret,' Plin. III. I. De Ravennatium classe dictum est iu not. et emend. ad Annal. IV. 5.

474쪽

NOTI ET EMENDATIONES

C. Amisi ius Rebius. In S. Reg. et editione principo, Caminius Robius. SS. Huri Bodl Jes et Ptiteolanus, minius IKebius. MSS. Flor Corb. Pichen aliique multi, C. Aminius lebitis. In S. Agr. C. Annotus Lebius. l. allemund edidit, Caninius Rebilus, ut et volebat Lipsius Certe Seneca, de henosciis, II. et memorat quemdam Rebilum divitem et insumem. Sed nondum

satis auctoritutis, ut mutetur nonaen.

In ens tot imperatorwn maliticl. Mule Rodolphus rei Leola, militid. Suspicabatur ipsius, amicitiὰ, quod placet Ernesto. At hic dicitur, imperatorum malitili, ut infra xv. 2 Mogistratuum malitid Latine quoque ac eleganter dicitur,

CAP. St. Caesar ea εtruaeerat. Ita ΜSS. Flor. Reg. Agr. Hari. Bodl. Guelf editio princeps, aliaeque optimae. In S. es et Putcolanus, eaetruserat. Perperam quoque alii, adStruaeerat. Iallet Ernestus, erit uTerit ut dictum Supra cap. O. prodia derint. Res inlustres annalibus. S. Reg. et editio princeps addunt, scribendas Puteolanus aliique merit omisere. Quadringeni nummi Bene SS. Bodi et es 400. nummi. Mal editio princeps et S S. Flor Reg. Guel f quadrigeni P his emendatum, quadrageni divisis populo et iritim quadringenis nummis, teste Suetonio in Ner. X. Quintae et vicesimae Jam ab A. U. C. 397. . arcio, Cn. Manlio consulibus, in castris tributim lata te de vicesimὰ eo='um, qui manumitterentur. Putres, quia ed lege haud pesrίum ectigal inopi aerari sedditum esset, auctores fuerunt, Livius, VII. 6. Hanc vicesimam memorat Cicero ad Atticum, II. p. 6. Portoriis Italiae sublatis, agro Campano diviὀ0, qu0 vectigal superest domesticum pretier viceSimam. Augustus, A. U. C. 759. ut aerarium militare, jam tentatum rursum institueret ac dotaret, vicesimam hereditatum et legatorum reperit, teste Dione, v. p. 565. De ea multa habet Plinius in

Panegyric. XXXVII.

475쪽

AD LIB. XIII. ANN. C. CORN TACITI. 465 Anno se litenti, II et o et Nerva consulibus, idem Augustus, iuni ad belli usus, tun ad nocturno ruin Urbis vigilum stipendia novum vectigal instituit man piorum tempe vendit Ortim quinqita-

εσήγαγε. Dio I. V. i. 569. Alterum aerat ii militaris subsidium fuit centesima rerum Centilium post bella civilia instituta, Tacit. Aimal. i. 78. Cappadocia in Provinciam reducta, Tiberius centesimce vectigal levavit, ducentes miam Statuit, Tucit Annal. I. e. Ducentesimam ipsam sustulit Caius Culigula, teste Suetonio, in Caio XVI. Vide quoque quae diximus in supplemento Annal. VII. 26. Erarium sane hac indulgentia, et magis prodigalitate atque stultitia principum, inops tactum est. Tum sorte crevit maiicipiorum velialium vectigal et Pro quinquagesinaeti quinta et vicesima instituta. Neque, ut Cujucio et ipsi placuit, in Tacito pro quinta et Cicesima emendandum quinquagesima, ut Dioni consentiat. Si quid foret mutandum, potius in Dione Corrigendum πεντε εἰκοστῆc, quint et CiceSta6e, Pr περοτηκοστῆc, quinquagesimoe: nam huc in re sucili sui librariorum error. At cum de diversis temporibus locutis in Dio ac Tacitus, non mirum eo diversa retulisse vectigalia, ut recte observat Petr Burmannus, de Vectigalibus populi Romani, cap. V. . . . In InScriptionibus veteribus et nummis memoran

tur XX. HAEREDITATI M. XX. X XV XXXX CC. Id est,

Vicesima herediliadum. Dicesima. Quinta et vicesima. Quadragesima. Ducentesima. Protinciam obtineret Male SS. et editiones veteres, i ι provincia. Ambitu propugnunt. Ita MS. Vatic. 864. et editio princeps. In SS. Vatic. 958. Odi et uteolanus propugnabant. Iuutriusque Odici margine propurgabesnt, propugnant. CAP. 32. Lurius Varius. Ita SS. Flor. Leg. Hari. odi. Gueis et editiones veteres. ti S. Jes. Lurus. In S. Agr. L. Varius, quod Urgilio et Mureto placebat. Rhenanus edidit,

476쪽

tianae.

Insontem nuntiat it. Sic libri omnes Ursinus tamen unum codicem laudat in quo pronuntiavit. Forte, nuntia dit Neroni, inquit Cl. Ernestus aut legendum judicavit. Per quadraginta annos. Perperam emendabat ipsius, per quatuordecim annos; quod edidit Pichena. Non hic agitur de tempore, quo Juli interfecta est, Sed quo mortua est Graecina. CAP. 3. Pro Eprio Marcello. Eruditus Iarduinus, electa opera, . O. nummum Cypriorum laudat, qui X una parte exhibet EO CINEA HI ON, Deum Senatum. In ultera, EIIPID MAPKΕΛΛΩ Γ ΑΝΘ P. Stat ipse prius militari habitu ac vestitu laeva hastam pateram, ut videtur, deXtra gerit. In medio nummo Ep. id est, Cyprii, posuere Statuam pedeStrem Eprio Marcello tertifim proconsuli. Opinatur Harduinus hunc nummum visum Tacito, qui T. id est, Lycios, pro I. id est, Cyprios legerit. se sunt eruditissiuii viri fabulae. Postea, et ut ex alio nummo putet sub Titi imperio, Cypriorum proconsul fuit Eprius arcellus, nobis saepe in Hist libris memorandus. CΛP. 4. ollas opes. Ita Lipsius et recentiores omnes. In ΜSS. Hari. odi. Jes et editionibus veteribus, habitas facili

librariorum errore.

Prolatatum inter Bene. In SS. es. Agr. et Guelf.

prolatum.

Ad hiae. S. Bodl. d hor. Illue mugis. Sic libri omnes. Frustra tentavere Rhenanus, illic; ipsius, illud. Illuc ad Parthos, seu ad servitium, referri

CAP. 5. Munia Romanorum Emendabat reinshemius,iaransrum. ac Gronovius,ino armorum, id eSt, Romanorum armorum. Probabiliter uterque. Non tamen ita peccat, i 0 λlans u.

477쪽

AD LIB. XIII. ANN. C. CORN TACITI. 467Γrachiis deciderent. S. es decidissent Male S. Bodl.

et Puteolanus, reciderent.

CAP. 6. Ne pignam priores auderent proe licit Bene Lipsius, et Pichen e S. Vatic. Sic serme S. Flor in quo, at dirent. In SS. odi. Jes. Hari Agr. Guel f. et editionibus veteribus, adirent; quod retinuit Cl. Ernestus. Pro praedicit, mallet Lipsius, edicit; et ita habet S. Agr. At veterem scripturani Gronovius dosendit auctoritate Livii, XXIII. 19. Gracchus, adsiadens tantiim Casilino, i a proedictum erat dictatoris, ne i d, absente eo, rei gereret, nihil mozebat.

CAΡ. 37. Huc quoque et illuc olitans. ipsius et ronovius mallent, hucque et illuc. At iunciam dicta essent, que et hic Tacitus potuit Scribere, quoque. Pugi si ea terrere. Ita Pichena. Sic quoque S S. Flor. Hari. Bodi des. Gueis et editiones veteres Male Rhenanus hi S. Bud. Ytrahere. In S. Corb. Terceres quod minime displicet. Proditore sui. Ita ipsius et recentiores. In SS. Hai I. Bodi des. Reg. et editionibus veteribus, suo. Forte melitis omitteretur, sui. VOX enim abest a S. Flor. Tuncque primum. Ita SS. Flor. Guelf. ichen et recentiores. In SS. Reg. Hari Lodi des et editionibus veteribus,

Tunc quoque.

Isichi Pichen e S. Flor et Vatic. Insechi In SS. Vatic. 864. Reg. et editione principe, Insichi In SS. Vatic. I958. Bodi et Puteolanus, sichi. In margine utriusque codicis, 'I χοί. Unde hoc nomen probabilius videtur. In SS. Hari. et Jes Iachi. Ilaud aliὰ socia Bene Lipsius et recentiores. In SS. et

oditionibus veteribus, ante aliaS. In contrarium vertebant. Ita SS. Flor. Reg. Gueis. Agr. editio princeps et recentiores. Sic quoque volebat iuretus. IuMSS. IIuri Bodi et Puteolanus, ertebantur.

478쪽

468 NOT I ET EMENDATION Es

ere mallent. Pichona o recentiores e S. Flor. De Tiridate et Vologese agittir LimSS. IIuri Jes et editionibus veteribus, mallet. Sapitis jam Ita oditio princeps, S. Corb. et in margine I S. Bodl. . luteolanus omisit, sinu restituit Ernestus. CAP. 38. In summam pacis proficiebatur. SS. et editiones

veteres, in summu Tentabat Muretus, m summam Melius Faernus, in Summam paci3, quod recepit Ernestus. Sic Livius, 1 Ii 6 Parvaque certantina in summum totius profecerant spei. Et Plinius, xv I. 36. proficiunt raucupatoriam quoque amplitudinem.V ariter enion lutum inis Ilist. II. 6. in Summam prjutura, licet libri onmes haberent, in summὰ. I in majorem ossis ri. Ita R3 kius e S. Agr. quod Danesios Aciduli jam placuerat. In MSS. et editionibus veteribus, Verri. Unde conjiciebat Gronovius, hinc majorem ferri, quod probat Ernestus. Vitiose in editione principe, ideo artum non immerum iniri, et huic majorem asserri. Recte Puteolumis,arctum inde numerum . . et hinc. Si Supra bene adhuc omendaverat, ossore, ubi editio princeps habebat, afferre. Ut dolus pararetur. SS. Flor. Reg. Bud Hari Bodl Jos. Guelf et editio princeps Puteolanus, patraretur. Nam equiti. iam ahesin SS. Huri Bodi des. Dissimulato tamen intellectu Ita libri omnes. Frustra tentuni Lipsius, intellecta Acidalius, intellectum. Quasi eodem legio Eudem abest um S. Guel f et suspecta Ernesto vox. In MS. Huri legio eadem.

CAP. 39. Quod calidissimum Quod abest a S. Gucis.

Cognomento Volandum. Ita MSS. Reg. Bud editio princeps et recentiores In SS. Hari Bodl Jes et Puteolanus, vallandum. Insteio Capitoni. SS. Flor Reg. editio princeps et recentiores. Puteolanus, Iste Copitoni MSS. Hari. Bodl. Instello. S. Jes Vistello.

479쪽

AD LIB. XIII. ANN. C. CORN TACITI. 469

In testudinen conglobatos. Cum hic et saepe in Historiarunt libris testtido memoretur, haud inutile erit luculentum Dionis Iocum, longiorem licet, afterre, qui rem, quae quibuSdam recentioribus scriptoribus incredibilis videtur, Ocidis subjiciat.

'H δὲ H χελωνα τοιαῖε τις ἐστι, και τονδε τον τροπον γίγνεται τα μὰν

έαι. υτα γαρ τοι δεινους is Γυρίζεται ιυστε καὶ βαδίζειν πινας επάνυ αυτῆς,

καὶ προσετι κα ὶππους, καὶ χηματα, σάκις αν ἐν κοίλω τινὶ και στενῶ χωρέω γε νωνται, veλαυγεσθαι Τοιουτο μ* δη τυ σχῆμα τῆς ταξεως ταυτης στι, καὶ δια τουτ και την τῆς χελωνης ἐπικλησιν, προς τε τοι 'ρον καν πρὸς το υσκεπαστον αυτηc εἴλ.ηφε μωνται δε αυτη διχῆ. H γα φρουριον τι προσμίσγοντες προσπορευονται, και πολλακι και ἐπ' αυτ τυ τειχος αναβιβαζου τινα c, η υπο τοξοτων ποτε περιστοιχισθεντες, κυπταζουσι πάντες αμ. α και γὰρ και οἱ -οι κλαζειν και κατακλίνεσθαι διδάσκονται καν τουτο δοκησιν cr p ιν ως καὶ κεκμηκοτες παραγχοντες,

ἔξεγείρονταί τε, πελασαντα αυτων, ἐξαιφνης, καὶ ἐς εκπληξιν σφῆς

καθιστῶσιν. Testudo autem talis est, et hoc modo fit. Impedimentis et levis armatura, illitibus, equitibusque in medio exercitus collocatis, gravis armaturae pedites, hi qui oblongi clypeia cavis, ac in morem ubi incurvatis utuntur, in X tremis partibus velut in latericio quodam opere quadrato, ita collocantur; ut seras spectat tes et armi tecti, ceteros undique contineant alii, qui lata gestant

480쪽

470 NOTAE ET EMENDATIONEA

Scuta, in medio Conserti, o supra se et reliquos omnes tollimi, ita ut nihil aliud quetim clypo per totam Phulangem Conspiciantur, omnesque propter densitatem acie a teli protecti sint. Est enim haec Clypeorum densatio deo firma, ut et super ea ingredi aliquot homines possint, imo equi et curru agi, Si in cavo ac angusto loco constipetur. Idae figura est illius aciei, nomenque illa testudinis p opter firmitatem, a qui , d tam egregie Xercitum Contegit, invenit Usus porro ejus duple est. Nam aut in oppugnando aliquo castello, facta teStudine, succedunt ad murum, a Saepe numero init Suna murum quosdam en attollunt aut a sagittariis circuna dati, Omne genu nituntur simul, nam et equi in genua inclinare adsuefacti sunt opinione de se, tanquam confectis, praebita hostibus,aCCedentibus eis, repente, ne Sine terrore eorum, inSurgunt, Dio, XLIX. P. 4 9. Imaginem testudinis adhuc videre est Romae in Trajcini columnii. Mirum vero quilin haec cum Tacito consentiunt. Ex iis enim intelligas quonioli , , Annal. XIII. 9. in te8tudinem conglobati subruendo vallo V inducuntur. Hist. 111 27. Ad Brixianam portam, se alii sal Ces, scalasque convectant tum eluti super capita scutis densa testudine Succedunt Romanae utrimque urtes Pondera saxorum Vitelliani provolvunt disjectam fluitantemque testii dinem lanceis contisque Scrutantur, done Soluta Compage Cutorum, exangues aut lacero pro Sternerent multa Cum Strage.' Hist. I 1 I. 28. Non jam unguis, neque ullaera morabatitur, Uin subruerent ullum, quaterentque Portus, innilii humeris, et super iteratam testudinem ScandenteS, prehensarent hostium tela brachiaque, inteσri cum sauciis, emineces cum expirantibus volverentur.' Hist. 1 v. 23. Invasere vallum, appoSitis Plerique calis, alii per testu- divom suorum.' Alia plurima e aliis scriptoribus, congerere

facile foret, quae Dionis descriptionem confirmarent. At satis sit historici prudentissimi, in ipsa militari arte exercitati, res aetate sua

gestus arrantis, auctoritatem adduXiSSe, ut quae adversus testudinem Romanam nuper commentus est reCens et iugeniosus scriptor, Sed παραδοξα paulo amantior, iteratus quisque dijudicet. In testudine Romana, qualem Dio Tacitus, aliique Scriptores Graeci ac Latini, et columna Trajani, Xhibent, omnia arti militari et

라틴어 텍스트