De quibusdam praetorum Galliae Narbonensis municipalium inscriptionibus : dissertatio historica

11쪽

Praefectorum, quales soli in NarbonenSi3 prouinciae municipiis inueniri possunt, ut mittamuS Nemau-SenSes praefectOS uigilum et armorum , quattuor sunt genera: quorum primum inuenias, Si in quo municipio imperator siue qui princeps ex domo imperatoria duumviratu sibi delato suo loeo praefectum aliquem egSe iubet (cf. Aes. Salpens. l. 26 5 , alterum, Si quem duumvir, quando ipSe pluS unum diem ex municipio abest, suo loco praesectum relinquit (Aes. Salp. 26 sqq.), tertium, ubi, Si in quo municipio propter contentiones candidatorum magistratus ordinarii non sunt (Orelli 6 3 , decurionum decreto praefectuS aliquis nominatur, ut interea summi magi Stratu8 munuS gerat; quartum denique Si quem municipii Summus magiStratus in minora oppida, quae eiu8dem muncipii territorio continentur, ut suo loco iuridicundo ibi praesit mittit, de quo genero conferaS Zumpt. Comment. Epigr. I. 5d sq. Ηen-Zen Ania. d. InSt. 18bs p. 2l2. 1866 p. 86 sq. Quibus quattuor generibus hoe uide8 commune QSSe, ut qui praefectus est ordinarii magistratus uisio ad tempus fun-

titulis nostris possimus deprehendere. Et duo quidem ex illis generibus, primum dico et tertium, nisi adposita

praefecturae sinuSSa ne ratione nusquam neeipienda e3se facile intellexeris; de secundo autem genore quominuS

cum Zumptio (Comm. epigr. I. dis) in Q. Vibii M. Varii titulo cogitos, Cominii obstat inscriptio, ubi saud dubio

Narbonensem habes praetorem aetate non multum remota

12쪽

ab eo tempore, cui alterum illum tribuimus; nam uter- quo titulus formi3 aeque antiquis inSigniS QSt, ut perSpicuum Sit, COSdem praetores duumviros hie inueniri atquestos, quoS Hengenius et in indice suo Orolliano p. i5T et in Anii. Inst. Areli. ISGs p. 26o enumerat. Praetorea quo Seun-que eiu8 generis praefectos, qui certo in hae quoque prouincia suerunt, inueni, ii omnes appellantur praesecti pro duumviro'. Deindo T. Carisium Auenione non Praesectum sui33e, Sed praetorem Propterea Cen SCO, quod praetorem uel omissa oppidi appellatione optime nominari

POSSe credo, Praefectum non Credo. Ex quarto contra praefessiorum genere eum QASo, qui PD VAS uocatur, Si

quis cogitauerit, is quidem Longium te3iem posSit appellare, qui ex Lusio Augu3ii, alio Vocontiorum oppido, hanc adfert inscriptionem:

Verum quae singularis fuerit oppidorum apud Vocontios condicio, de eo infra erit, quod dicamus; hoe loco monuisse satis erit, littoris singularibus DB ubi in munici- pretibus inueniuntur titulis, quanquam interdum, ubi errari non poteSt, praesesitus indicatur, ut in UenZenianan. Ti63, solere tamen indicari praetores, praefessioS Rutem, id quod et illa Luci Augusti inscriptione confirmatur et Hengenius ad Orollis nam D. 3868 docuit, suam PRAEF notam habere. Itaque sicut, qui primi inSeriptiones nostras P sigia habentes ediderunt, praetores in iis inuenire non dubitarunt, ita no3 quoque praetorem Vasiensibus, praetorem Auenioni damus et sola epigraphien, ut ita dicam, analogia nitente3 praetores muniei-

Pales quodam tempore in his utique quinque Galliae

13쪽

Narbonensis oppidis fuisse statuimus: Narbone, Aquis Sextiis, Vasione, Deae Augustae, Auenione, sextam adicere ciuitatem Salinensem lectione adeo inceria dubitantes. Attamen reeio de harum inseriptionum lectione nos iudicasse tum demum uiris doctis uore probatum iri uolumus, eum adlatis historicis argumentis quid omnino sibi uelint municipales in Gallia Narbonensi praetores

ostenderimuS.

Praetorum municipalium institutum quid trans Alpes Significet Si quaerimus, cum et prius in Italia fuerit hoc

magi Stratuum nomen et extra Italiam Galliamque Narbonensem alibi nusquam hucusque repertum Sit, quae in Italia sit eorum ratio, quae origo, ante omnia QSt Uidendum. Cum uero Italicorum praetorum monumenta uiri

docti iam examinauerint et quid do ipsis praetoribus inde Eruondum Sit, optime statuerint, ne acta ab aliis denuo agamu8, illi quae in lucem protulerunt breuiter complecti hoc loco satis habemus. Commemorantur nutom Pr OtoreS municipiorum et apud auctores et in inscriptionibus LAt cum Praenestini illi apud Liuium praetores (IX. I 6. XXIII. Is) non nisi ex una urbe satis remotae notatis exempla Sint, Cicero autem et Horatius de praetoribus Capuanis et Fundano ita fantum dicunt Cic. de lege agr. 2, 3 d. Horat. Sat. I. 5, 3d , ut municipalium hominum rideant vanitatem, qui splendidum praetoris nomen Sibis. MisSos facio nummos; quanquam enim qui in assibus illis Lucerinig nominantur magistratus, recte ab Hengenio (ADD. d. In St. l8bs. p. Is praetores appellari persuasum habeo, tamen hue non pertinent, quod ipsum honoris nomen ibi non indicatur. Ceterum egerunt de praetoribus Italiae municipalibus Hengenius I. gupra(p. I. cit. Momnisen. Noem. Gegeli. I, 3Ib f. (2. Auti.

14쪽

- id

adrogauerint, si recte de huius in municipiis Italicis honoris indole iudicare uis, ad inscriptiones ante omnia debes recurrere. Et primo quidem loco statuendum est, Praetore8, ubicunque inueniuntur, ea ratione esse institutos , ut et Summi sint magistratus et semper Sint duo et

eligantur annui . Duos autem praetore8 Sicut, antoquam consules Romae suerunt, apud Romanos SummaE rorum

praefuisse constat, ita idem nomen in municipiis antiquitus latinis ita inuenimus, ut quaecunque Porum non dictatores habuerunt, a praetoribus recta fuerint ; unde conclusit Momnisonius (Boem. OeSch. I. 3 i5 Sq. , RomanoS, quo tempore regibu3 exactis praetores apud se instituis-Sent, eodem, cum Superior tum in foedere latino romanareS EASet, ad Suae reipublicae formam reliqua latini nominis municipia transformasse. Deinde quia praetorum titulos tam ex antiquissimis latini nominis coloniis habemus, ut Signia et Setia, quam ex Anagnia, Capitulo Uernicorum, Ferentino Sive ex oppidiS Ilernicorum, qUOS, quanquam non proprie in foederis Latini societatem recepti Aunt, arctissime tamen huic foederi coniunctos esse conStat, quia denique praetore8 inuenimus et in quibusdam coloniis civium romanorum, ut in Picenati colonia Castro Nouo, et Cumis, quod etiam ante bellum Marsicum plena ciuitate romana donatum est municipium, recte suspiceris, Romanos ante bellum Marsicum, quotieSCunque ciuitatem aliquam siue colonia erat Sive oppidum antiquitus conditum iis in imperii sui societatem recipiebant, ut proprios ei constederent magistratus, talem ciuitatem ad antiquam illam sormam conStituiSse, quam olim po3t exactos reges foederis latini municipiis communem dederant, cuius formae una par3 in eo erat, ut praetores appellarentur summi magiStratus. Atque eum pridem Romani consules habere et in tam multis aliis rebus per

15쪽

patriciorum plebeiorumque contentiones peculiarem Suam reipublicae constituendae formam sequi coepissent, et Simpliciora illa antiqua instituta et praetorum nomon ConserVata semper sunt in antiquis latini foederis municipiis. Deinde postquam Romanorum imperium paullatim per omnes Italiae regioneS propagatum est et cum imperio eadem semper respublieag constituendi forma, hane ipsam ueterem latinorum municipiorum sormam resito archotypum quoddam et normam dicas reipublicae Italico more constitutae. Insigni autem prae ceteriS Exemplo, quR ratione peregrina urbs paullatim ad hane Italicam normam conformata sit, ex Cumanorum uides hiStoria, quippe quibus, Graecae originis stolonis, Cum deperdita libertate anno V. C. di 6 primum ciuitas Sine suffragio data esset(Liu. VIII. id , aliquanto po3t, anno GTq, petentibUS Permitteretur, ut publice latine loquerentur (Liu. XL. q2 ,

postremo autem, idque ante bellum Marsi eum, et plena ciuitas Voncederetur et cum ea haud dubie praetorum illud nomen, quod in titulo Cumano apud Orellium n. 226 uel anno P. Cli. n. 28s inuenitur i. Post Marsi eum autem bellum siue inde ab aetate Sullana Honilinos in constituondis Italiae municipiis hae ratione constat uSOS ESSE, ut dissoluto, quidquid ueterum inter urbes Italicas foederum Supererat, in uniuersa quae tum erat Italia municipia ciuium romanorum ad illam ipsam constituerent formam antiquam, Suos cuique proprioS magistratus Concedentes, id autem eorumutante3, ut pro insigniore praetorum honore modestius duumvirorum uel quattuorvirorum nomen praescriberent. Nihilo uero minu8 Pauca quaedam muncipia uetuS Praetorum nomen

16쪽

etiam tum siue per breue Solum tempus Sive per imperatorum quoque aetatem ConSerVasse hae ipsae, quibus in hae quaestione nitimur, doeent in seriptiones. Denique si quo in municipio, ut Abellini, Grumenti, Telesino commemorantur praetores duoviri siue Hispelli praetores quattuorviri, nomina ibi magistratuum uetus nouumque Eoniuncta esse facile intellexeris et in his quoque municipiis praetorum nomen antiqui tempori3 reliquiaS quas

Si quis vero ab hoc posteriore aetate proficissiens cum de nominis tantum discrimine hie agatur, minimi momenti omnem hane quaestionem esse iudicauerit, uidetur obliuisci, pauca haec praetorum munieipalium monumenta inter tot duumvirorum uel quattuorvirorum titulos insignes remotioris antiquit itis romanae reliquias nobis esse et Italiae historiam singulari modo inlustrare. De nominis quidem discrimine agitur, at in nomine ipsam habos historiam.

De Italicis praetoribus qui egerunt, eoA ita quaestionem instituisse uidimus, ut primum quae cuiuSque urbis origo e33et quod ius quaererent, deinde quid commune esset omnibus eruerent, poStremo quid de ipSo praetorum nomine inde euinceretur statuerent. NoS igitur, cum eandem quaestionem de Italia in Galliam transferamus, eandem oportebit uiam sequamur ae rationem ideoque omnium primum oppida illa de quibus agimus, perlugirantes ad id animum aduertamus, cum quo quodquo tEmpore Conditum, quo iure con3titutum sit, tum quae omnibus illis oppidis, quae praetore8 habuisse statuimus, communia

17쪽

gine et iure obtinet Narbo Martius. Scimus ex Velleio(I. Ib) conditum eum esse M. Porcio Catone Q. Marcio

test esse, si Ciceronem audimus dicentem (pro Font. I. ): est in eadem prouincia Narbo Martius, Colonia nostrorum civium'; atque quod idem Cicero (Brut. d , I 6 o. pro Cluent. sis, ido) L. Crassum adolescentem ita deducendae huius coloniae auctorem fuisse refert, ut Onias Saepopularis aliquid adfingere uellet et quantum posset donuetoritate senatus detraheret, in eo tum Romae partium studia et contentiones stetisse demonstrauit Momnisonius

Boem. Oeseli. 2, i 63 , ut populare A quidem Coloniis in nouam illam prouineium deducendis et plebem urbanam iuuare

I. Vulgarem hic sequor opinionem, qua anno Circifer 63d prouinciam trans Alpes constitutam esse accipiunt (Marquariis, Handb. d. roem. Alteri. III. I. 233. Momnison. Noem. Gesch. 2. l62 Sq. . Contra nuperrime Zumplius (Stud. Nom. p. 25 statuit, TranSalpinam Galliam anno Ioo a. Ch. n. a C. Mario in prouinciae romn-nne formam esse redaetam; quod uerum eSse mihi quidem neque ille persuasit iis quae de Transalpinae Galliae ante Mnrium historia et de C. Marii honorum cursu adsert, neque omnino probabile uidetur, eo Segnitiae processisse senatus uel qualis tum erat adminiStrationem, ut per uiginti fere annos et coloniam Narbonem et iter ex Italia in Hispaniam eo destitueret auxilio, quod in prouinciae forma positum erat. - Neque ningis intellego, cur idem Zumptius (Comm. epigr. I. 3l . n. 2) Narbonem a Q. Marcio ConSule cognomen habere contendat ideoque 'Marcium' coloniae cognomen Seribendum censent, quanquam ne unn quidem inscriptio extat, ubi 'Nnrbo Morcius' legatur, complures nutem ipSeZumpsius l. l. p. 3la adfert, quae 'Mortium' cognomen indi

cant.

18쪽

et quasi propriam sibi prouinciam parare Studerent, Contra, qui a Senatus Sive optimatium partibus starent, hanc deductionem quoquo modo possent tenderent impedire. Apparet autem, qui gratum aliquid plebi urbanae sacere nollet, hune nullo modo id ei offerre potuisse, ut qui ciues romani essent, deteriore iam iuro latini agros acciperent in prouincia Transalpina nondum prorSUS pneata i unde DCOOSSArio Concludi S, fieri non po3Se, quin pro eluium romanorum Colonia Narbonem habeamus (cf. Maduig.

urbem ad Aiacis ripam aedificarent Romani, immo uetus ibi Gallorum oppidum sui3so constet, quaerit Zumptius (Comm. epigr. I id , quaenam Gallorum indigenarum deducta colonis fuerit condieio; atque quod in Celeberrima arae Augusti inscriptione (Or. 2 Ss) coloni et ineolae discernuntur, colonorum et indigenarum hoe diserimen esse in-iei profans illos civium romanorum hos latinorum iure fuisse statuit. At usitatissimo hoe Colonorum uel municipum et incolarum discrimino non distingui colonos re-eons deductos a notoribus ineolis Sive indigenis non est quod longius exponamus et statis erit hoe loeo in memoriam renosiasse quae de incoli3 exposuit Mommsonius. Stadtrechte v. Salp. u. Mal. p. do ). Aliud autem te- Stimonium, unde de uotorum Narbonensium condicione aliquid statui possit, ne unum quidem inuenio; eum VPI Ostiam in aliis Voloniis uotorum incolarum Oondicionem

fuisse ipse Zumptius doeeat (l. l. d6d sqq.), quid certi in

una aliqua colonia lino de re possumus statuere, Si nullum ost testimonium, quo nitamur P - At ipsam po3tea Coloniam Oonstat nouis colonis austiam esse a Iulio Cae-

Sare, qui consocio bello ciuili anno TOS per Tiberium, imperatoris Tiberii patrem, complures in Galliam Narbonensem deduxit colonias (Suet. Tib. d. Zumpt. l. l. .

19쪽

Atque iterum Zumptius p. d6s eiusmodi discrimen statuit aliquod, quo respublica quodammodo fuerit diuisa,

inin uero non inter indigenas et colonos, sed inter ipsos ColonoS , uetereS et novos; teste autem utitur Pomponio Mela, qui II. 5 Narbonem dicit Atacinorum Decumanorumque coloniam. Atque fieri potuisse, ut initio auctae a Caesare coloniae eiusmodi in republica Narbonensi esset discrimen, probant exempla a Zumptio l. l. adlata, DEque minuS Coneedo, posse illum Pomponii locum ita intellegi, ut ueteres a nouis colonig discerni credas, uorum quidquid id est, in inscriptione arae Narbonensis, quod monumentum quinquaginta Sex post auctam a Iulio Caesare coloniam annis imperatori Augusto po8itum est, nullum eiusmodi discrimen inuenimus. Commemoratur in illa inscriptione plebs Narbonensis, discernuntur coloni et incolae, apparent caeremoniis ires equites Romani et

tres libertini, ut nihil in his inuenias, quod rempublicam in duas partes diuisam indicet; agitur ibidem de contentionibus quibusdam, at suisse uidentur eae contentionses inter plebem et decuriones, non inter Colonos ueteres et nouos vel colonos et indigenas. Quaecunque igitur inter diuersas populi Narbonensis partes intercessit ratio' cauo utique ita diuisam ciuitatem cogites, ut eoSdem SummoS magistratus universae reipublieae praefuiSSE DO OS, IDR-gistratus scilicet coloniae ciuium romanorum ibi consti-

Aquas deinde Sextius coloniam fuisse a C. Sextio proconsule deuicta Salluviorum gente conditam, auetor

est Liuius epit. 6s . Verum et Maduigius olim opusc.

acad. p. 2so dubitare se de coloniae iure et nomino professuS QSt, et M omnisenius (Boem. Gesch. 2, s 63 Strabonis potius uerbis insistendum censet, qui linoe dicit (IV. ISO. Cas ) : Σε Ποσ γουν - ου πολυ αποθεν

20쪽

Γωμαιων, ut uideas praesidium apud Strabonem siue castellum fuisse Aquas Sextias, non coloniam. Atque ut Strabonis potius quam Linii testimonio utar minus me mouent, quae Maduigius adfert dicens, si coloniae ius illo tempore habuissent Aquae Sextiae, necessario suturum fuisse, ut lege JuJin ciuitatem neciperent, quam QRS non aecepisse ex Plinio perspici, qui inter latina oppida Aquas Sextias roeensent: mouet potius Ciceronis pro Fonteio oratio, in qua ubi enumerat (I. 3 , quidquid ciuium romanοrum, quidquid ciuitatum foederatarum, quidquid omnino amicorum populi Romani in prouincia tum fuerit, nominas Narbonem Maritum, nOgotiatores romanOS, Massiliam, non nominat Aquas Sextias; quod facile comprehendas, si castellum tum eo loco erat, si colonia, uix

comprehendas . Accedit quod Velleius (I. Ib), quo loco

inter ipsam Coloniarum deductarum enumerationem de Sextio Calvino loquitur, do colonia eo deducta nihil dicit. Ob ea igitur, quae modo adtulimus, non modo a Sextio coloniam constitutam es8e negamus, Sed Fontei quoque aetate nihil aliud quam castellum ibi fuisse statuimus. Constat autem castella ut ad rem militarem ita non minus ad municipalem portinere, reipublicae tamen iure Carero', Cuius generis exemplum habes ensi ellanos Langonses Vitiarios Genuatium reipublicae adseriptos. Or. I 2I. Neque vero minus constat, apud Plinium latinum oppidum esse Aquas Sextitis, ideoque ius reipublicae habere. Scimus autem ex ipso Plinio, in describendis imperii Romani partibus Augusti Agrippaeque tabu-